Babiogórski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Babiogórski Park Narodowy
znajduje się w południowej
części kraju w województwie
małopolskim, przy granicy
Polski ze Słowacją. Obejmuje
północną stronę masywu Babiej
Góry wraz z najwyższym
szczytem Beskidu Wysokiego
Diablakiem (1725 m n.p.m.).
Powierzchnia parku wynosi
3392 ha, w tym 3198 ha lasów.
Ochroną ścisłą objęte jest
1062 ha.
Początki ochrony omawianego obszaru sięgają okresu
międzywojennego, kiedy to uchwałą walnego Zgromadzenia
PAU utworzono w 1933 r "Rezerwat na Babiej Górze"
obejmujący 650 ha. Park utworzony został 30 paz
dziernika
1954 roku na obrzarze 1704 ha.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Grzbiet masywu Babiej Góry nieznacznie wznosi się i opada tworząc,
słabo zaznaczone szczyty. Babią Górę tworzą skały osadowe.
Zostały one wypiętrzone w okresie trzeciorzędu i noszą miano
fliszu karpackiego. Są to naprzemianległe warstwy piaskowców
magurskich, margli, łupków oraz iłów. Skład ich i ułożenie są
wyraz
nie widoczne w miejscach odsłoniętych na północnym, stromym
stoku Babiej Góry. Północne ściany masywu zostały wytworzone w
wyniku olbrzymich ruchów osuwiskowych.
Przeważającym typem gleb na terenie parku są ubogie gleby
inicjalne i autogeniczne. W piętrze kosodrzewiny występują
rankery właściwe - gleby słabo zróżnicowane morfologicznie
wytworzone ze skał bezwęglanowych. Z reglem górnym związane są
gleby bielicowe i bielice, natomiast kompleks gleb brunatnych
wykazuje przywiązanie do piętra regla dolnego. W tym ostatnim
piętrze wyróżniono także gleby bielicowe i skryto bielicowe.
Wody
Wody
Grzbiet Babiej Góry jest obszarem
wododziałowym. Potoki spływające na
północ są dopływami Wisły i leżą w
zlewni Bałtyku. Potoki spływające na
południe leżą w zlewni Morza
Czarnego. Na terenie parku bierze
początek wiele potoków takich, jak:
Jałowiec, Markowy Potok,
Jaworzynka, Rybny Potok i inne. W
masywie Babiej Góry jest kilka
małych stawków, z których
największy Mokry Stawek ma 450
m2. Powstał on na skutek obrywów
bloków skalnych przed ok. 5000 lat.
Roślinność
Roślinność
Flora Babiej Góry była badana już 100 lat temu
przez H. Zapałowicza, który stwierdził
występowanie ponad 600 gatunków roślin
naczyniowych. Obecnie na terenie parku
potwierdzono występowanie około 700
gatunków roślin naczyniowych, prawie 200
gat. mchów oraz liczne porosty, glony i
wątrobowce. Na Babiej Górze występuje 70
gatunków wysokogórskich oraz 54 objętych
ochroną gatunkową.
Do osobliwości należą okrzyn jeleni (będący
symbolem parku) i rogownica alpejska,
które w parku mają jedyne stanowiska w
Polsce. Masyw Babiej Góry jest naturalnym
modelowym przykładem, ukazującym
piętrowy układ roślinności w górach. W
surowych warunkach klimatycznych, na
ubogiej inicjalnej glebie, roślinność
wyróżnia się niezwykłym bogactwem
gatunkowym.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku liczy m.in. ok 120 gatunków ptaków (w tym uszatka,
puszczyk uralski, puchacz, dzięcioły, płochacz halny i siwerniak). W
ostatnich latach rzadkością stał się głuszec. W parku występuje wiele
ssaków. Licznymi są jelenie i dziki. Stosunkowo częste są owadożerne
ryjówki (górska, aksamitna i malutka). Do rzadkości należą ryś, wilk,
niedz
wiedz
oraz drobne gryzonie nadrzewne: koszatka, orzesznica i
żołędnica.
Wśród bezkręgowców najlepiej
poznanymi są chrząszcze, których
w masywie Babiej Góry
stwierdzono ok. 1400 gatunków, w
tym klika endemicznych dla
Karpat Zachodnich. W małych
stawkach żyją traszki. Ryby żyją
jedynie w potokach (do wysokości
ok. 1100 m n.p.m.). Większe
bogactwo ichtiofauny spotyka się
dopiero w dolinie rzeki Skawicy.
Białowieski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Białowieski Park Narodowy leży we wschodniej części Polski w
województwie podlaskim, przy granicy z Białorusią. Park
znajduje się w centralnej części Puszczy Białowieskiej,
najbardziej naturalnego kompleksu leśnego na niżu Europy.
Powierzchnia parku wynosi 10502 ha.Ekosystemy leśne
zajmują ponad 90% obszaru parku.
Historia parku sięga 1921 roku, kiedy utworzono leśnictwo
"Rezerwat", które w 1932 roku przemianowano na "Park
Narodowy w Białowieży". W roku 1947 obiekt ten
reaktywowano jako Białowieski Park Narodowy.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Teren parku należy do obszaru
staroglacjalnej wysoczyzny morenowej,
powstałej w wyniku rozpadu i wytopienia
się lądolodu środkowopolskiego
stanowiącego stadiał Warty. Rzez
ba
jest mało urozmaicona. Wśród utworów
powierzchniowych dominują piaski i
żwiry. Na terenie parku przeważają
gleby brunatne i płowe wytworzone z
glin zwałowych. W dolinach rzek
występują czarne ziemie i słabo
wykształcone mady. Małe bezodpływowe
zagłębienia zajmują gleby torfowe.
Roślinność
Roślinność
Flora parku liczy około 4500 gatunków, w tym 725 gat. roślin
naczyniowych, 277 gat. porostów i ponad 3000 gat. grzybów.
Spośród szczególnie rzadkich roślin parku należy wyróżnić:
pełnika europejskiego, kosaćca syberyjskiego, arnikę górską,
turówkę wonną i fiołka bagiennego.
Na obszarze parku występuje 40 zbiorowisk
roślinnych, wśród których przeważają
zbiorowiska leśne. Dominującymi wśród nich
są grądy typowe i niskie; rzadszymi są łęgi i
bory mieszane. Bardzo małe powierzchnie
zajmują bory świeże i bagienne.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku jest bogata i składa się z około 10000 gatunków,
wśród których przeważają bezkręgowce. Najliczniejszą (ok.
8500 gat.) grupą są owady. We wszystkich grupach jest dużo
gatunków rzadkich lub objętych ochroną gatunkową. W parku
gniez
dzi się około 120 gatunków ptaków, występuje 7 gat.
gadów oraz 12 gat. płazów.
Symbolem parku jest żubr. Ostatnie żubry żyjące na wolności
wyginęły w Puszczy Białowieskiej w 1919 r. Ponownie gatunek
ten sprowadzono na obszar parku w roku 1929. Obecnie stado
wolnościowe w polskiej części Puszczy liczy około 250 sztuk.
W parku występuje 44 gat. ssaków, w tym: wilk, ryś, bóbr i
żubr.
Biebrzański
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Biebrzański Park Narodowy został utworzony w 1993 roku.
Położony jest w północno-wschodniej Polsce na terenie
województwa podlaskiego. Jest to największy park narodowy
w Polsce. Jego powierzchnia wynosi 59223 ha. Wokół parku
utworzono otulinę o powierzchni 66824 ha. Obszary leśne
zajmują 15539 ha, 18369 ha to grunty rolne i 23140 ha to
nieużytki - w rzeczywistości najbardziej wartościowe
ekosystemy - słynne Bagna Biebrzańskie. Powierzchnia 3936
ha została objęta ochroną ścisłą (rezerwat Czerwone Bagno).
Ze względu na niespotykane w Europie tereny bagienno-
torfowe oraz bardzo zróżnicowaną faunę, a w szczególności
bogaty świat ptaków, park został umieszczony na liscie
obszarów chronionych konwencją RAMSAR.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Biebrzański Park Narodowy obejmuje znaczną część Kotliny Biebrzańskiej -
wielkiego obniżenia terenu o długości ponad 100 km, powstałego w
okresie zlodowaceń: środkowopolskiego i bałtyckiego. Wypełnia ją
kilkumetrowa warstwa torfu. Jest to największy i najbardziej naturalny w
Europie Środkowej kompleks torfowisk o powierzchni ok. 90000 ha.
Dolina Biebrzy jest otoczona ze wschodu, południa i zachodu przez
wysoczyzny morenowe - Białostocką, Kolneńską i Wysokomazowiecką -
utworzone podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Na północy
granice wyznacza wysoczyzna morenowa uformowana podczas
ostatniego zlodowacenia (Bałtyckiego). W okolicach Augustowa dolina
jest otoczona strefą głębokich jezior i kotlin polodowcowych. W Kotlinie
Biebrzańskiej wyróżnia się trzy odrębne części zwane basenami:
północny - obejmuje dolinę na wschód od Sztabina, środkowy - od
Sztabina do Osowca i południowy od Osowca do ujścia Biebrzy do Narwi.
Basen Północny, zwany też basenem górnym Biebrzy, zajmuje 40-
kilometrowy odcinek doliny o szerokości 1 - 3 km. Złoża torfu mają tu
miąższość 3 - 6 m i miejscami są podścielone przez gytię.
Cechą charakterystyczną rzeżby terenu Górnego
Basenu Biebrzy są wzgórza morenowe. Basen
Środkowy ma kształt zbliżony do trapezu o
wymiarach 20 x 40 km. Jest to kompleks torfowisk o
powierzchni około 45000 ha i miąższości torfu 1 - 3
m. W północnej części pod złożami torfu zalega
piasek i żwir, a w południowej osady wodne i glina.
Basen Środkowy wyróżniają rozległe piaszczyste pasma, w wielu
miejscach przekształcone przez procesy eolityczne w wydmy
częściowo zanurzone w torfie. Kanał Augustowski, Woz
nawiejski,
Rudzki (wybudowane w pierwszej połowie XIX w.) zmieniły układ
hydrologiczny tej części doliny, powodując trwałe obniżenie
poziomu wód gruntowych i przesuszenie torfowisk. Basen
Południowy, zwany też Basenem Dolnym Biebrzy, ma kształt rynny
o długości 30 km i szerokości 12 - 15 km. Złoża torfu o miąższości
około 2 m podścielone są utworami żwirowo-piaskowymi,
miejscowo pokrytymi iłami i osadami wodnymi. Małe wydmy
rozrzucone wyspowo, zanurzone są w torfie zalegającym
otaczające płaskie tereny zalewowe. Wzdłuż tej strefy o szerokości
1 - 2 km występują liczne łukowate zakola. Basen ten uznawany
jest za najbardziej naturalny w dolinie Biebrzy.
Wody
Wody
Główną oś hydrologiczną parku stanowi Biebrza (159 km długości
w granicach parku). Jest to rzeka o typowo nizinnym
charakterze z niskimispadkami (od 0.06 do 3.33 promila),
silnie meandrująca z licznymi zakolami i starorzeczami.
Szerokość koryta Biebrzy wynosi od kilku metrów w basenie
północnym do kilkunastu w jej dolnym biegu. Obszar zlewni
Biebrzy wynosi 7062 km2. Dolina Biebrzy zasilana jest
zarówno wodami powierzchniowymi, jak też wodami
podziemnymi: naporowymi z dna doliny oraz wypływającymi z
rozległych warstw wodonośnych wysoczyzn morenowych
otaczających dolinę. Sposób zasilania wodą, a także jej
trofizm decydują o charakterze siedlisk parku.
Roślinność
Roślinność
Szata roślinna parku odznacza się dużą różnorodnością, wysokim
stopniem naturalności i obecnością wielu rzadkich gatunków.
Sprzyjające warunki rozwoju znajdują tu rośliny pochodzenia
północnego i relikty glacjalne, reprezentowane przez 17 atunków
roślin naczyniowych m.in.: brzozę niską, wierzbę lapońską,
wełnianeczkę alpejską, gnidosza królewskiego, skalnicę
torfowiskową, turzycę strunową i 8 gatunków mszaków np.:
mszar nastroszony, skorpionowiec brunatny. Dotychczas w
dolinie Biebrzy stwierdzono występowanie 872 gatunków roślin
naczyniowych, z których 67 jest objętych prawną ochroną
gatunkową w Polsce, zaś 9 umieszczonych jest w Polskiej
Czerwonej Księdze Roślin jako gatunki ginące bądz
zagrożonych
wyginięciem (m.in. szachownica kostkowata, fiołek torfowy,
wełnianeczka alpejska i wierzba borówkolistna). Według
dotychczasowych danych na siedliskach mokradłowych doliny
Biebrzy występują zbiorowiska ponad 60 zespołów roślinnych, w
tym niemal wszystkie zbiorowiska siedlisk wodnych, bagiennych i
torfowych spotykane w Polsce.
Zwierzęta
Zwierzęta
Dolina Biebrzy jest unikatową w skali Europy enklawą dla
ptaków wodno-błotnych. Obserwowano tu dotychczas 263
gatunki ptaków, w tym 185 gatunków lęgowych. Spośród 56
gatunków uznanych w Polsce za zagrożone wyginięciem 21
gniez
dzi się w parku, np.: dubelt, wodniczka, rybitwa czarna,
orlik grubodzioby. Dla niektórych ptaków ptaków wodno-
błotnych Bagna Biebrzańskie są jedną z ostatnich ostoi
gwarantujących utrzymanie się ich populacji w Europie
Środkowej.
Dla wielu grup fauny dane są wciąż
niekompletne i wymagają uzupełnienia. Na
obszarze parku stwierdzono występowanie 47
gatunków ssaków, 12 gatunków płazów, 5
gatunków gadów i 37 gatunków ryb. Fauna
bezkręgowców jest słabo poznana. Jak dotąd
zarejestrowano tu występowanie: 607
gatunków motyli - z tego 93 gatunki motyli
dziennych, 42 gatunki chruścików, ok. 400
gatunków pająków i 19 gatunków pijawek.
Bieszczadzki
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Bieszczadzki Park Narodowy jest trzecim co do wielkości parkiem
narodowym w Polsce, położonym w województwie podkarpackim,
przy granicy z Republiką Słowacką i Ukrainą.
Powstały w roku 1973 park obejmował zaledwie 59,55 km2. Chronił
wtedy jedynie niewielką część cennych przyrodniczo obszarów
(głównie kompleks połonin z niewielkim obszarem przyległych
lasów). W następnych latach park dwukrotnie powiększano. W
1989 i 1991 roku objęto ochroną znaczny obszar naturalnych
lasów, a także kompleksy półnaturalnej roślinności nieleśnej na
terenie dawnych osad. W 1996 roku park powiększono o rozległe
tereny łąkowe położone na terenie dawnych wsi Bukowiec,
Beniowa, Caryńskie. Obecnie Bieszczadzki Park Narodowy
zajmuje powierzchnię 29202 ha w najwyżej położonej części
Bieszczadów. Szczególne walory przyrodnicze terenu
Bieszczadów przemawiają za tym, aby park objął swym
zasięgiem dolinę Sanu po pasmo Otrytu na północy oraz całą
zlewnię Solinki.
Roślinność
Roślinność
BdPN jest jednym z nielicznych w Europie obszarów górskich, o
dobrze zachowanej rodzimej florze i faunie. Lasy zajmujące około
80% powierzchni, odznaczają się wysokim stopniem naturalności, a
w przypadku kilku kompleksów leśnych stan zachowania pozwala
mówić o ich pierwotnym charakterze. Różnorodność biocenotyczna
i gatunkowa jest bardzo wysoka. Na dużych przestrzeniach
występują naturalne zespoły leśne i nieleśne, którym towarzyszą
liczne zbiorowiska roślinne o charakterze półnaturalnym
porastające tereny dawnych wsi (tzw. kraina dolin). Naturalność i
swoistość szaty roślinnej i fauny BdPN wynika nie tylko z dobrego
zachowania przyrody w przeszłości, lecz jest także efektem
spontanicznej renaturalizacji. Procesy sukcesyjne przebiegające
nieprzerwanie od pół wieku w krainie dolin oraz oraz na połoninach i
w lasach, podkreślają unikatowy charakter tego terenu, gdyż w
podobnej skali czasowej i przestrzennej nie występują w innych
obszarach górskich Europy Środkowej
Flora naczyniowa obejmuje około
760 gatunków, z których 29 to
gatunki wschodniokarpackie.
Wśród gatunków endemicznych
dla Karpat Wschodnich w
Bieszczadzkim Parku Narodowym
występują pszeniec biały, lepnica
karpacka, przywrotnik turkulski.
Oprócz gatunków wschodniokarpackich do najcenniejszych
roślin spotykanych w parku należą rośliny wysokogórskie
(około 70 gatunków). Są to m.in.: zawilec narcyzowy, widłak
alpejski, prosiennicznik jednogłówkowy. 66 gatunków
występujących na terenie BdPN to rośliny prawnie
chronione, przy czym 58 objętych jest ochroną ścisłą.
Zwierzęta
Zwierzęta
Bieszczadzki Park Narodowy jest stosunkowo licznie zasiedlany
przez gatunki, które uznawane są za zagrożone lub rzadkie w
innych częściach Europy. Rodzime populacje dużych ssaków
drapieżnych: niedz
wiedzia, wilka i rysia są szczególnie cennym
elementem tutejszej przyrody. Spośród dużych roślinożerców
najliczniejszy jest jeleń. Liczebność populacji została oceniona
na 5-7 osobników/100 ha. Pod koniec lat sześćdziesiątych
reintrodukowano w Bieszczadach żubry. Gatunek ten łatwo
zaadaptował się do miejscowych warunków i obecnie populacja
bieszczadzka liczy około 100 osobników z czego na obszarze
BdPN żyje około 20 osobników. W Bieszczadach występują
również populacje sarny, dzika, oraz kilka osobników łosia. Jeśli
chodzi o sukcesy na polu ochrony aktywnej ostatnio dokonano w
BdPN udanej reintrodukcji bobra. W parku prowadzi się
również hodowlę zachowawczą starej, ginącej rasy konia
huculskiego.
Park jest rajem dla ornitologów.
Szczególnie interesującą i cenną
grupą są liczne tu ptaki
drapieżne takie jak: orzeł
przedni, orlik krzykliwy, sokół
wędrowny, gadożer, orzełek
włochaty, trzmielojad oraz sowy:
puchacz i puszczyk uralski. Na
połoninach gnieżdżą się także
gatunki alpejskie: siwernika,
płochacz halny, nagórnik.
Ciekawostką faunistyczną jest
wąż eskulapa, obecny tylko w
kilku miejscach w Polsce; jego
największa populacja
zamieszkuje rezerwat przyrody
położony wzdłuż koryta Sanu, na
północ od granic BdPN.
Bory
Tucholskie
PN
Położenie, powierzchnia
Położenie, powierzchnia
Park Narodowy "Bory Tucholskie"
utworzono 1 lipca 1996 roku na
obszarze 4789 ha. Park leży w
północno-środkowej części kraju, w
województwie pomorskim, powiat
chojnicki, w największym w Polsce
kompleksie leśnym: Borach
Tucholskich.
Park obejmuje część Zaborskiego
Parku Krajobrazowego, utworzonego w
1990 roku dla zachowania wybitnych
walorów przyrodniczych i kulturowych
południowej części Kaszub zwanej
Ziemią Zaborską.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Park jest ważnym uzupełnieniem sieci
obszarów objętych najwyższą formą
ochrony w Polsce. Obszar Borów
Tucholskich ukształtowany został
przez lodowiec skandynawski podczas
zlodowacenia bałtyckiego. Teren parku
pokrywa rozległy sandr Brdy
zbudowany głównie z piasków i żwirów,
na których wykształciły się ubogie
gleby. Urozmaiceniem krajobrazu są
doliny i rynny oraz pagórki wydm.
Wody
Wody
Na terenie parku znajduje się
ponad 20 jezior, w tym
szczególnie cenne lobeliowe
(4) o kryształowo czystej
wodzie. Osobliwością są także
jeziora dystroficzne (3) oraz
obszar tzw. Strugi Siedmiu
Jezior. Najważniejszymi
rzekami są Brda i Czerwona
Struga, przepływające przez
otulinę parku.
Roślinność
Roślinność
W zbiorowiskach roślinnych parku wyróżniono 56 zespołów
wodnych, 7 mszarnych i 15 leśnych. Dominują w parku
ekosystemy świeżych borów sosnowych. Znaczne
powierzchnie zajmują również bory chrobotkowe z dużym
udziałem rzadkich gatunków porostów. Flora porostów liczy
206 gatunków.
Niezwykle cennymi składnikami flory
parku są rośliny związane z
jeziorami lobeliowymi: lobelia
jeziorna i poryblin jeziorny oraz z
torfowiskami i mszarami: turzyce,
rosiczki, czermień błotna.
Zwierzęta
Zwierzęta
Na obszarze parku stwierdzono
występowanie 144 gatunków
ptaków, w tym 108 gatunków
lęgowych; 25 gatunków ryb, 43
gatunki ssaków, 13 gatunków
płazów i 6 gatunków gadów. Do
najcenniejszych gatunków należą
wsród ptaków: żuraw, puchacz,
bielik, gągoł i zimorodek, a wśród
ssaków: 7 gatunków nietoperzy
oraz bóbr i wydra.
Drawieński
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia
Położenie, powierzchnia
Drawieński Park Narodowy leży w środkowo -
zachodniej Polsce na pograniczu województw
zachodniopomorskiego, lubuskiego i
wielkopolskiego. Park jest częścią kompleksu
leśnego Puszczy Drawskiej, która znajduje się
na Pojezierzu Myśliborsko-Wałeckim. Obejmuje
on obszar od wypływu Drawy z jez. Dubie
(Adamowo) na północy i ciągnie się do Starego
Osieczna na południu.
Park utworzony został w roku 1990 na obszarze
8691 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi
11342 ha, z czego lasy zajmują 9507 ha, a
ochroną ścisłą objęte jest 368 ha. Ekosystemy
wodne, które należą do jednych z cenniejszych
w parku, zajmują 937 ha.
Geologia, geomorfologia i gleby
Geologia, geomorfologia i gleby
Krajobraz parku został ukształtowany przez lodowiec i jego wody
roztopowe w czasie zlodowacenia bałtyckiego. Pozornie płaski i
monotonny krajobraz należy jednak do najciekawszych przyrodniczo
obszarów Pojezierza Południowo-pomorskiego.
Rzez
ba parku jest zróżnicowana. Przeważają jednak tereny
równinne pokryte utworami typu sandrowego. Utwory moreny
czołowej występują wzdłuż Drawy. Najwyższe wzniesienie znajduje
się w rejonie jeziora Martew (105,5 m n.p.m.) w północnej części
parku. W części południowej teren obniża się do 70 m n.p.m. Gleby
parku są raczej ubogie, na równinach przeważają piaski luz
ne i
słabogliniaste, w dolinach rzek występują piaski rzeczne terasów
akumulacyjnych oraz miejscami torfy i mady. W zlewni Drawy
występują głównie gleby brunatne.
Wody
Wody
Jednym z głównych motywów utworzenia parku była potrzeba ochrony
szczególnie cennych odcinków rzek Drawy i Płocicznej wraz z
otaczającymi je lasami. Drawa (40 km w parku) na całej długości
tworzy efektowne wąwozy i przełomy.Posiada szybki nurt,
wartkością i kształtem koryta upodabnia się do rzek górskich. Jest
to jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Drugie,
wschodnie ramię parku wytycza, charakterem zbliżona do Drawy,
rzeka Płociczna. Fragmenty obu rzek objęte są ochroną ścisłą.
Ważnym elementem w pejzażu parku jest ciąg
jezior rynnowych, położonych we wschodniej
części parku, w zlewni rzeki Płocicznej.
Charakteryzują się one znaczną głębokością,
wydłużonym kształtem i stromymi zboczami.
Jeziora te są bardzo zróżnicowane pod
względem trofii i wielkości. Największym jest
jezioro Ostrowiec (370 ha). Urokliwe są także
niewielkie, śródleśne oczka podlegające ścisłej
ochronie zwane "Głodnymi jeziorkami".
Roślinność
Roślinność
Na terenie parku występuje około 1000
gatunków roślin naczyniowych, z
których 50 podlega ochronie
gatunkowej. Do gatunków szczególnie
cennych należą: storczyki, żurawina
drobnolistkowa, rosiczki, turzyca
bagienna, widłaki, wawrzynek
wilczełyko, lilia złotogłów, osobliwością
jest borealna krzewinka chamedafne
północna oraz wiele innych. W parku
stwierdzono także ponad 200
gatunków mchów i 210 gatunków
grzybów oraz występuje ok. 140
zbiorowisk roślinnych, w tym 18
leśnych i zaroślowych.
Zwierzęta
Zwierzęta
Świat zwierząt parku jest bardzo bogaty. Jedną z
najliczniejszych grup są ptaki, których w parku zanotowano
154 gatunki. Najcenniejszymi wśród nich są bielik, rybołów,
orlik krzykliwy, puchacz, gągoł, tracz nurogęś, bocian czarny i
wiele innych. Na terenie parku występuje 7 gatunków gadów.
Osobliwością jest żółw błotny, którego liczebność maleje.
Zinwentaryzowano 13 gatunków płazów. W wyniku
reintrodukcji w roku 1978 powrócił na te tereny bóbr.
Miejscami spotykana jest wydra. Ogólem żyje tu ponad 40
gatunków ssaków, w tym licznie jelenie, sarny i dziki.
Gorczański
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Gorczański Park Narodowy obejmuje centralną i północno-
wschodnią część pasma Gorców, z najwyższym szczytem
Jaworzyną Kamienicką (1288 m n.p.m.). Znajduje się on w
południowej części kraju, w województwie małopolskim. Park
utworzony został w 1981 roku na obszarze 5926 ha. Początki
ochrony przyrody na tym terenie sięgają 1927 roku, kiedy to
utworzony został w dobrach hr. Ludwika Wodzickiego z Poręby
Wielkiej leśny rezerwat przyrody Turbacz im. Władysława
Orkana.
Obecna powierzchnia parku wynosi 7030 ha, z czego 6585 ha to
lasy. Ochroną ścisłą objęto 3611 ha, w tym 3563 ha lasów.
Powierzchnia otuliny GPN obejmuje 16647 ha.
Geologia, geomorfologia
Geologia, geomorfologia
W krajobrazie Gorców dominują łagodne kopulaste szczyty. Doliny
rzeczne wcinają się ostro w masyw, tworząc kształt rozłogu z
głównym punktem zwornikowym - szczytem Turbacza.
Charakterystycznym elementem rzez
by terenu są wychodnie
skał piaskowcowych, występujących na północnych stokach. Na
terenie parku znajduje się kilka niewielkich jaskiń utworzonych
na skutek przesunięć skał. Podłoże geologiczne stanowią utwory
fliszu karpackiego płaszczowiny magurskiej, na które składają
się zespoły piaskowcowo-zlepieńcowe (tworzące grzbiety) i
łupkowo-piaskowcowe (w obniżeniach i przełęczach).
W obszarze parku znalazły się poza Turbaczem, najwyższe
szczyty Gorców: Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.),
Kiczora (1282 m n.p.m.), Kudłoń (1279 m n.p.m.), Czoło Turbacza
(1258 m n.p.m.) i Gorc Kamienicki (1228 m n.p.m.).
Wody
Wody
Ekosystemy wodne stanowiące wody płynące, zajmują 19 ha (ok.
0,3%) powierzchni Gorczańskiego Parku Narodowego. Obszar
parku stanowi teren z
ródliskowy kilku niewielkich rzek
(największa z nich to Kamienica), do których spływają liczne
mniejsze potoki.
Roślinność
Roślinność
W całych Gorcach stwierdzono
występowanie 944 gatunków roślin
naczyniowych, 250 gatunków mchów, 450
gat. porostów oraz 116 gat. wątrobowców.
Około 85% stwierdzonych taksonów
występuje na terenie parku.
Charakterystyczne dla Gorców są rośliny
górskie, z których najliczniejsze są
gatunki alpejskie (22 gatunki) naturalnie
występujące powyżej górnej granicy lasu
oraz subalpejskie (24 gatunki) spotykane
na gorczańskich polanach.
Lasy zajmują ok. 95% powierzchni parku. Znaczna ich część
jest w wieku powyżej 100 lat. Panującymi gatunkami w nich są
świerk, buk, jodła, a w domieszce występują modrzew, jawor,
wiąz górski, jesion i olsza szara. Piętro regla dolnego sięga od
650 do 1100 m n.p.m., regiel górny od 1100 do 1310 m n.p.m.
Dominującym typem siedliskowym lasu jest las górski,
występujący w reglu dolnym,
bór wysokogórski zajmuje ok.
5% powierzchni
drzewostanów parku.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku jest typowa dla Beskidów.
Licznie reprezentowane są ptaki górskie,
borealno-alpejskie i puszczańskie. Spotyka się wśród nich
gatunki drapieżne: orzeł przedni, myszołów, trzmielojad,
kobuz, jastrząb i sowy (puchacz, puszczyk uralski i pospolity,
sowa błotna) oraz kuraki leśne (jarząbek, cietrzew, głuszec).
Gniazdują tam także: bocian czarny, orzechówka, kruk,
pluszcz, siwerniak i wiele innych.
W parku żyje ok. 30 gatunków ssaków, z których najcenniejsze
są duże drapieżniki - ryś, wilk, niedz
wiedz
, a najpospolitsze
są jelenie, sarny i dziki. Do osobliwości zaliczyć należy
przedstawicieli rodziny pilchowatych: popielicę, orzesznicę i
koszatkę. Na terenie parku występują płazy: salamandra
plamista (uznana za symbol Gorczańskiego PN), traszki (4
gatunki), żaba trawna, ropucha szara i kumak górski.
Przedstawicielami gadów są: jaszczurka zwinka i żyworodna,
padalec, żmija zygzakowata i zaskroniec. Najliczniejszą
grupę stanowią niepozorne i dość słabo jeszcze poznane
bezkręgowce.
Gór
Stołowych
PN
Położenie, powierzchnia
Położenie, powierzchnia
Park Narodowy Gór Stołowych
obejmuje polską część Gór
Stołowych, które są częścią
Sudetów Środkowych. Park
leży w Polsce południowo -
zachodniej, województwie
dolnośląskim, na granicy z
Czechami. Utworzony został w
1993 roku. Powierzchnia jego
wynosi 6340 ha z czego lasy
zajmują 5779 ha. Ochroną
ścisłą objętych jest 48 ha.
Geologia, geomorfologia
Geologia, geomorfologia
Rzez
ba Gór Stołowych formowała się przez ostatnie 70 mln lat.
Po ustąpieniu morza na początku okresu trzeciorzędowego
zaczęło się fałdowanie gór systemu alpejskiego, powodując w
Sudetach liczne pęknięcia. Powstały uskoki tektoniczne i
zapadliska, na przykład Kotlina Jeleniogórska czy Kotlina
Kłodzka. Najmłodsze, interesujące nas osady z okresu
kredowego zareagowały na te zaburzenia licznymi, głębokimi
spękaniami, które odegrały ważną rolę w ukształtowaniu się
rzez
by terenu, gdyż wyznaczyły przebieg głównych dolin i
grzbietów. Tak więc na początku trzeciorzędu mamy ląd
lekko pochylony ku południowemu wschodowi, o powierzchni
zbudowanej ze spękanego piaskowca.
Długi, trwający do dnia dzisiejszego,
proces niszczenia doprowadził w
efekcie do podziału płyty na
grzbiety i separowane wzgórza,
których przykładem są
współczesne masywy Szczelińca
(919 m n.p.m.), Skalniaka (915 m
n.p.m.), Narożnika (851 m n.p.m.) i
Mnicha (522 m n.p.m.).
Góry Stołowe posiadają unikatową w
skali Europy budowę płytową i
zachwycają fantastycznymi kształtami
skał. Do powszechnie znanych form
należą "Kwoka", "Wielbłąd", "Głowa
wielkoluda". W obrębie piaskowca
ciosowego powstał system korytarzy
tworzący labirynty skalne, które są
szczególnie znane i atrakcyjne w
obrębie "Błędnych Skał".
Roślinność
Roślinność
Wśród ok. 600 gatunków roślin naczyniowych występujących w
parku, 46 objętych jest ochroną gatunkową. Szata roślinna
parku należy do piętra regla dolnego. Obecnie jest to głównie
las złożony ze świerka obcego pochodzenia, wprowadzonego
na przełomie XIX i XX wieku, w miejsce wyciętych lasów
bukowo-jodłowych. Na niewielkich obszarach (3% powierzchni
lasów) zachowały się zbliżone do naturalnych zbiorowiska
leśne.
Zwierzęta
W rozległych, zwartych kompleksach leśnych na terenie parku
narodowego pospolicie występuje jeleń, sarna, dzik, lis,
wiewiórka (czarnej i rudej odmiany) oraz drobne gryzonie. Z
ssaków owadożernych częsty jest jeż, a rzadkie ryjówka
malutka i typowa dla obszarów górskich ryjówka górska.
Cennym elementem fauny
ssaków są małe
wiewiórkopodobne zwierzęta
nocne, zamieszkujące
głównie fragmenty lasów
liściastych: orzesznica,
bardzo rzadka popielica oraz
koszatka.
Spośród pospolitych w Polsce gatunków gadów, w Górach
Stołowych występują: żmija zygzakowata, zaskroniec,
jaszczurka zwinka i padalec. Z rzadszych płazów zdarza się
salamandra oraz traszki górska i zwyczajna. Świat owadów
jest jeszcze słabo poznany, tym niemniej warta uwagi jest
obfitująca w gatunki rodzina kózkowatych oraz chronione
gatunki biegaczowatych. Bardzo interesująca jest fauna
naśnieżna oraz fauna pajęczaków torfowisk i wilgotnych
zimnych szczelin w piaskowcach.
Kampinoski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Kampinoski Park Narodowy leży w województwie mazowieckim,
na północny-zachód od Warszawy, z którą bezpośrednio
sąsiaduje. Obejmuje fragment pradoliny Wisły w Kotlinie
Warszawskiej, gdzie występuje duży kompleks leśny Puszcza
Kampinoska.
Idea utworzenia Parku powstała w latach 20-tych XX w. W
latach trzydziestych utworzono w Puszczy Kampinoskiej
pierwsze rezerwaty przyrody (Granica, Sieraków,
Zamczysko), które obecnie mają znacznie większą
powierzchnię i podlegają ochronie ścisłej. Kampinoski Park
Narodowy utworzony został w roku 1959 na powierzchni
40700 ha. Największe zasługi w jego utworzeniu mieli Roman
i Jadwiga Kobendzowie, którzy pierwsi w latach 20-tych i
30-tych na terenie Puszczy Kampinoskiej prowadzili
szerokie badania florystyczno - fitosocjologiczne (R.K.) i
geomorfologiczno-geologiczne (J.K.)
Aktualna powierzchnia parku wynosi
38544 ha, w tym 68 ha poza
województwem mazowieckim
zajmuje Ośrodek Hodowli
Żubrów im. Prezydenta RP
Ignacego Mościckiego w
Smardzewicach k. Tomaszowa
Mazowieckiego w województwie
łódzkim.
70% powierzchni parku stanowią
lasy. Podstawowym gatunkiem
lasotwórczym jest sosna, a
dominującym siedliskiem - bór
świeży. Herbem parku jest łoś.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Krajobraz parku został ukształtowany ponad 12 tysięcy lat temu, gdy płynące z
południa rzeki napotkały czoło ustępującego lądolodu skndynawskiego i
skierowały się wzdłuż niego ku zachodowi, żłobiąc szerokie na ok. 18 km
koryto. Tak powstał taras akumulacyjny pradoliny Wisły, ograniczony od
wysoczyzn polodowcowych. Na północy jest to wysoka na ponad 20 m skarpa
Równiny Płońskiej, na południu nieco niższa skarpa Równiny Błońskiej.
Właściwy taras Puszczy Kampinoskiej zbudowany jest z piasków i żwirów
rzecznych. Pod koniec epoki lodowcowej na łachach Pra-Wisły rozwinęły się
procesy eoliczne, tworząc wydmy, które sięgają do 30 m wysokości względnej i
prezentują różne formy morfologiczne: łuki, parabole, wały, grzędy i zespoły
wydmowe, przypominające do złudzenia mini łańcuchy górskie. Około 12,5
tysiąca lat temu wydmy zostały utrwalone roślinnością i stanowią dziś na
powierzchni blisko 20 tysięcy ha unikatowy na skalę europejską twór
przyrodniczy. Pasy bagienne zajmują tereny dawnego koryta Pra-Wisły.
Płynąca pradoliną Wisła zajmuje współcześnie zaledwie 1,5 km szerokości. Na
płaskich terenach pasów bagiennych, a także w obrębie pasów wydmowych, w
misach wywiania piasku (tzw. deflacyjnych) powstały pokłady torfu niskiego.
Wody
Wody
Park położony jest w
największym w kraju węz
le
wodnym, jaki wyznaczają
zbiegające się w tym rejonie
doliny Wisły, Bugu, Narwi,
Wkry i Bzury. W parku brak
jezior. W XIX i XX wieku
znaczne obszary bagien
zostały zmeliorowane i
obecnie są przesuszone.
Największym ciekiem
wodnym parku jest A
asica,
dopływ Bzury, w dużym
stopniu zmeliorowany.
Roślinność
Roślinność
Naturalne zasoby flory parku obejmują około
1100 gatunków roślin naczyniowych.
Ochronie gatunkowej podlega 61 gatunków
roślin, w tym m.in: chamedafne północna,
zimoziół północny, wisienka kwaśna i
wężymord stepowy. Osobliwością parku
jest występowanie brzozy czarnej.
Stwierdzono też występowanie 115 gatunków mszaków i 50
gatunków porostów. Kontrastowy krajobraz wydm i bagien
dodatkowo podkreśla odmienność szaty roślinnej. Na wydmach
dominują bory sosnowe i grądy, na bagnach różne typy łąk,
turzycowisk oraz zarośla i lasy olchowe. Na terenie parku
występuje ponad 50 zespołów roślinnych, w tym 12 leśnych. Park
prowadzi własne gospodarstwo szkółkarskie, skąd pozyskuje się
materiał biologiczny (sadzonki).
Zwierzęta
Zwierzęta
Park i współczesna dolina nieuregulowanej Wisły ze starorzeczami,
piaszczystymi łachami, wyspami, łęgami i zaroślami stanowią niezwykle
ważne biotopy dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Fauna parku jest
bogata - według naukowców obejmuje ponad 16500 gatunków.
Najliczniejsze są owady liczące ponad 2030 gatunków oraz ptaki - 199
gatunków. Ponadto na terenie parku występuje 6 gatunków gadów, 13
gatunków płazów i 50 gatunków ssaków.
Park ma bogate doświadczenia w zakresie restytucji: łosia - od 1951 r.,
bobra - od 1980 r. oraz rysia - od 1992 r. Populacja łosia w parku
rozwinęła się, a gatunek ten przeniósł się także do innych kompleksów
leśnych.
W parku występuje 76 gatunków zwierząt zagrożonych, wpisanych do
Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz 226 gatunków objętych
ochroną gatunkową. Z terenu parku opisano 13 gatunków zwierząt
nowych dla nauki oraz 14 nowych dla Polski.
Narwiański
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia
Położenie, powierzchnia
Narwiański Park Narodowy leży w północno-wschodniej części
Polski w województwie podlaskim. Powierzchnia całkowita parku
utworzonego w 1996 r. wynosi 7350 ha. Na terenie parku
dominuje własność prywatna, głównie drobnych rolników. Własność
Skarbu Państwa stanowi zaledwie 2056 ha.
Park znajduje się w Dolinie Górnej Narwi.
Obejmuje on bagienną dolinę Narwi
pomiędzy Surażem i Rzędzianami, która
stanowiła znaczną część utworzonego w
1985 roku Narwiańskiego Parku
Krajobrazowego. Bagna, tereny podmokłe i
wody są dominującymi ekosystemami i
zajmują ok. 90% obszaru parku.
Geologia, geomorfologia i gleby
Geologia, geomorfologia i gleby
Dolina Narwi pomiędzy Surażem i
Rzędzianami wykształciła się w kompleksie
osadów lodowcowych, zajmując centralną
część obniżenia w powierzchni wysoczyzn
morenowych. Miąższość tych osadów waha
się od 117 do 200 m.
Dolina Narwi jest stosunkowo głęboko wcięta w wysoczyzny i
zabagniona. Powierzchnia doliny zalega 5-25 m niżej od
terenów bezpośrednio przylegających, a jej spadek wynosi
zaledwie 0,19%. Dolinę wypełniają torfy, osiągające średnio 1
m miąższości, zalegające na płytkich mułach lub iłach oraz
bezpośrednio na piaskach podłoża. Dolina składa się z
odcinków rozszerzonych, basenowych i zwężonych
przypominających przełomy rzeczne.
Rzez
ba parku ukształtowała się podczas zlodowacenia
środkowopolskiego. Lodowiec zanikał powierzchniowo,
nadbudowując wysoczyzny moreną, a w obniżeniach podłoża
pozostawały bryły martwego lodu. Wytopienie się
największych brył dało początek dzisiejszej dolinie Narwi. O
wytopiskowej genezie doliny świadczy obecność na jej
zboczach form pochodzenia glacjalnego: kemów, nisz i dolinek
wytopiskowych. Zabagnienie doliny nastapiło po zmianie koryta
rzeki z meandrującego na wielokorytowe, które miało miejsce
na przełomie okresu atlantyckiego oraz subborealnego (ok.
4500 lat temu).
W dolinie i na obszarze parku dominują gleby bagienne.
Najczęściej spotykane wśród nich są gleby torfowo-bagienne
zajmujące zwarte powierzchnie w środkowej części doliny.
Mniejsze znaczenie mają gleby torfowe okresowo
podsychające i torfowo-mułowe. Gleby torfowo-murszowe w
średnim stopniu zmurszenia występują punktowo. Gleby
glejowe właściwe, torfiasto-glejowe i mułowo-glejowe
spotykane są w południowej części doliny. Zajmują one
położenia na pograniczu torfowisk i zboczy doliny.
Wody
Wody
Dolina jest zasilana przez wody
powierzchniowe (cieki wodne i spływy
powierzchniowe) i wody wgłębne z poziomu
przypowierzchniowego i prawdopodobnie z
dwóch poziomów wodonośnych, co przy
rozgałęzionych korytach rzeki spowodowało,
że wykształcił się tutaj rozległy, wypełniajacy
niemal całe dno doliny, ekosystem bagienny z
mozaikowym układem rozlewisk, siedlisk
bagiennych, zabagnionych i lądowych.
Sieć hydrograficzną tworzy Narew oraz Liza,
Szeroka Struga, Awissa, Kurówka (dopływy
lewe) oraz Kowalówka, Turośnianka i
Czaplinianka (dopływy prawe).
Roślinność
Dominujące powierzchniowo w parku szuwary turzycowiskowe
reprezentowane są przez 14 zespołów roślinnych, szuwary
trzcinowe - przez 7 zespołów, a roślinność wodna przez 12
zespołów. Poza tym występują tu zbiorowiska łąkowe i
ziołoroślowe oraz 2 zespoły zarośli wierzbowych i 4 zespoły
leśne. Na grądzikach wśród bagien spotyka się roślinność
kserotermiczną. W wielu miejscach zachowała się poprzeczna
strefowość zbiorowisk począwszy od zbiorowisk wodnych
poprzez immersyjne, z głębokim corocznym zalewem,
zbiorowiska emersyjne z roślinnością turzycowo-mszystą aż
do strefy olszyn bagiennych, usytuowanych na obrzeżach
doliny. Wiele zbiorowisk należy do rzadko spotykanych w
kraju. Na bagnach i terenach zabagnionych występuje blisko
200 gatunków roślin naczyniowych, w tym 13 objętych
ochroną gatunkową.
Zwierzęta
Zwierzęta
Wielkim walorem doliny Narwi i parku jest ornitofauna. W latach
1979 - 1981 stwierdzono w dolinie obecność 179 gatunków ptaków,
w tym 149 gatunków lęgowych. Decyduje o tym powszechne
występowanie kilku gatunków dominujących (rokitniczka, potrzos,
brzęczka, trzcinniczek, krzyżówka), stanowiących 60% ornitofauny
oraz występowanie gatunków charakterystycznych dla doliny,
związanych z szuwarami bagiennymi (kropiatka, zielonka, rybitwa
czarna, bąk, błotniak stawowy). Dolina Narwi spełnia kryteria,
które kwalifikują ten obszar jako ostoję lęgową ptaków wodno-
błotnych o znaczeniu międzynarodowym i europejskim. Jest ona
rejonem lęgowym ponad 1% populacji europejskiej co najmniej 10
gatunków ptaków, w tym bąka, cyranki, błotniaka stawowego,
błotniaka łąkowego, zielonki, kropiatki, derkacza, i dubelta, oraz
miejscem rozrodu trzech gatunków ptaków zagrożonych
wymarciem w skali światowej - bielika, derkacza i wodniczki.
Na terenie parku występuje około 40 gatunków ssaków. Wśród nich
jest niewielka populacja łosia i wydry oraz liczna (260 szt.) bobra.
Środowiska wodne doliny są zasobne w ryby, których stwierdzono
w parku 22 gatunków. W parku odnotowano m.in. także obecność 13
gatunków płazów.
Ojcowski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Ojcowski Park Narodowy jest położony w południowej części kraju,
w województwie małopolskim, w odległości 16 km na północ od
Krakowa, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Park
obejmuje doliny dwu niewielkich rzek - Prądnika i Sąspówki oraz
przyległe fragmenty wierzchowiny jurajskiej.
Park został utworzony w 1956 roku na
obszarze 1440 ha. Aktualna jego powierzchnia
wynosi 2146 ha z czego 1529 ha zajmują lasy.
Ochroną ścisłą objętych jest 251 ha terenów
leśnych. Jest to najmniejszy park narodowy w
Polsce.
Początki ochrony obszaru parku sięgają 1924
roku, kiedy to z inicjatywy W. Szafera
opracowano pierwszą monografię przyrodniczą
tego regionu oraz projekt rezerwatu w Dolinie
Prądnika i Sąspowskiej.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Podłoże geologiczne obszaru parku stanowią wapienie
jurajskie, które powstały około 150-180 mln lat temu.
W wyniku działania wód krasowych w dolinach
ojcowskich powstał osobliwy krajobraz urozmaicony
stromymi ścianami wąwozów, osiągających do 120 m
głębokości oraz przeróżnymi formami skałkowymi i
ostańcami.
W rejonie Ojcowa występują dwie odmiany wapieni:
skaliste i ławicowe. Wapienie skaliste są odporne na
wietrzenie i tworzą wspaniałe ostańce oraz izolowane
skałki w dolinach o urozmaiconych kształtach
(Maczuga Herkulesa, Igła Deotymy i inne).
Na terenie parku znajduje się ok. 400 jaskiń i inne
formy krasowe, takie jak: wywierzyska, wciosy,
rozłogi czy leje krasowe. Do najdłuższych jaskiń w
parku należą: jaskinia A
okietka (320 m), jaskinia
Ciemna (230 m) i jaskinia Zbójecka (189 m).
Gleby wytworzone są na wapieniach, glinach i
lessach.
Wody
Wody
Obecna sieć rzeczna parku
wykształciła się pod koniec
trzeciorzędu w wyniku
wgłębnej erozji potoków.
Głównym ciekiem jest
Prądnik, a jedynym jego
dopływem na terenie parku
jest Sąspówka. Potoki te
zaopatrywane są w wodę z
ok. 20 z
ródeł szczelinowo-
krasowych zwanych
wywierzyskami.
Roślinność
Roślinność
Różnorodność rzez
by terenu oraz mikroklimatu wpłynęły na
bogactwo i urozmaicenie flory parku, na terenie którego
występuje około 1000 gatunków roślin naczyniowych o
różnych wymaganiach ekologicznych i pochodzeniu, w tym
m.in. ok. 50 gatunków górskich i ponad 100 ciepłolubnych
występujących głównie na południu Europy. Do
najciekawszych z nich zalicza się: nasz największy storczyk -
obuwik pospolity, subalpejski chaber miękkowłosy, stepowa
trawa - ostnica Jana oraz rosnąca na jedynym w Polsce
stanowisku macierzanka wczesna. W parku stwierdzono także
110 gatunków mszaków, 73 gat. wątrobowców, 370 gat.
porostów i 1140 gatunków grzybów.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku jest bardzo bogata. Dotychczasowe badania
wskazują na bytowanie na jego terenie ok. 5500 gatunków
zwierząt; ogólną zaś ich liczbę szacuje się na 12000
gatunków. Spośród ssaków występują takie jak: borsuk,
orzesznica, gronostaj oraz introdukowany w 1985 roku bóbr.
Do najciekawszych ssaków należą nietoperze, z których wiele
zimuje w tutejszych jaskiniach. Z 15 obserwowanych
gatunków nietoperzy, zwraca uwagę osiągający tu północny
kres swego występowania nocek orzęsiony. Wśród ptaków
stwierdzono 134 gatunki m.in.: żyjącego głównie w górach
pluszcza. Najliczniej reprezentowany i najbardziej
urozmaicony jest świat owadów, liczący ok. 4600 gatunków, w
tym m.in.: 1700 gatunków chrząszczy, ponad 950 gat.
błonkówek i 1075 gat. motyli.
Pieniński
Park
Narodowy
Poleski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Poleski Park Narodowy leży w Polsce środkowo-
wschodniej na terenie województwa lubelskiego.
Utworzony został w 1990 r. na obszarze 4813 ha. Park
powstał na bazie rezerwatów torfowiskowych: Durne
Bagno, Jezioro Moszne, Jezioro Długie, Torfowisko
Orłowskie. Bagno Bubnów zostało włączone do PPN w
1994 r. Występuje tam najwięcej rzadkich gatunków
fauny i flory. Aktualna powierzchnia parku wynosi 9762
ha, w tym lasy zajmują 4780 ha a wody i nieużytki (w
tym najcenniejsze bagna) 2088 ha. Idea powstania
parku narodowego na Polesiu powstała w 1959 r. W
latach 1966-1982 na omawianym obszarze powstały
cztery rezerwaty przyrody, a w roku 1982 Poleski Park
Krajobrazowy.
Geologia, krajobraz
Geologia, krajobraz
Park położony jest w zachodniej części Polesia graniczącego od
południa z Wyżyną Lubelską, od północy z Podlasiem i od
zachodu z Mazowszem. Park w całości leży w obrębie
Pojezierza A
ęczyńsko-Włodawskiego, stanowiącego południową
część Polesia Lubelskiego. Jest to obszar strefy kontaktowej
dwóch wielkich jednostek strukturalnych Europy: Niżu
Środkowoeuropejskiego i Niżu Wschodniobałtyckiego. Teren
parku to namiastka tundry bądz
lasotundry, wysunięta najdalej
na południowy-zachód Europy.
Rzez
ba parku jest równinna. Po ustąpieniu zlodowacenia
środkowopolskiego na obszarze tym było olbrzymie jezioro.
Spływały do niego wody z wolnej od lodu Wyżyny Lubelskiej i
następowało jego wypłycanie. Na terenie parku dominują
równiny akumulacji organicznej powstałe w holocenie.
Osobliwością parku jest kompleks węglanowych torfowisk
niskich Bagno Bubnów, Bagno Staw i część Torfowiska
Orłowskiego.
Roślinność
Roślinność
W parku występuje 928 gatunków roślin naczyniowych, z których
170 to gatunki rzadkie, a 60 podlega ochronie gatunkowej.
Znaczną ich część stanowią rośliny północne (140 gatunków),
wśród których są m.in. takie jak: brzoza niska, wierzby
(lapońska i borówkolistna), turzyce (strunowa, torfowa i
bagienna), gnidosz królewski, rosiczka długolistna, bagnica
torfowa i lepnica litewska. Florę atlantycką reprezentuje 25
gatunków, z których najciekawszymi są: wywłócznik skrętoległy,
wąkrota zwyczajna i mięsożerna aldrowanda pęcherzykowata.
Przez park przebiega granica zasięgu 150 gatunków roślin.
Najbardziej charakterystycznymi dla parku zbiorowiskami
roślinnymi są torfowiska: niskie, przejściowe i wysokie. Lasy
tworzą brzeziny bagienne i ubogie bory sosnowe, a w
podtopionych wodą zagłębieniach olsy. Tło stanowią najliczniej
występujące zbiorowiska wodne i szuwarowe.
Ogólem na obszarze parku wyróżniono 208
zespołów roślinnych, z których większość to
nieleśne. Licznie występują gatunki roślin
borealnych: brzoza niska, wierzba lapońska i
borówkolistna, rosiczki. Na Bagnie Bubnów i
Staw występuje wiele chronionych i rzadkich
gatunków roślin, spotykanych w znacznych
ilościach, a niekiedy nawet masowo. Należą do
nich m.in: goz
dzik pyszny, goryczka
wąskolistna i gorzkawa, kosatka kielichowata,
kosaciec syberyjski, storczyki, nasięz
rzał
pospolity, grzybień północny, groszek błotny,
pływacz średni, tłustosz dwubarwny,
dzwonecznik wonny.
Zwierzęta
Zwierzęta
Na obszarze parku żyje 21 gatunków ryb, w tym głównie: karp, lin,
karaś, płoć, wzdręga, szczupak, okoń, węgorz oraz niezwykle
rzadka, chroniona - strzebla przekopowa. Spotkać można tam 12
gatunków płazów. Z 6 gatunków gadów na szczególną uwagę
zasługuje żółw błotny, mający jedno z większych stanowisk w
Europie.
Najlepiej poznane są ptaki. Spośród 146 lęgowych gatunków 17
jest silnie zagrożonych. Większość ptaków spotykanych w parku
związana jest z siedliskami podmokłymi i wodnymi. Najcenniejsze
gatunki to: zalatujące - orzeł przedni, orzeł bielik i orlik
grubodzioby oraz lęgowe - orlik krzykliwy, żuraw, brodz
ce
(krzykliwy i samotny), gęś gęgawa, puchacz i bocian czarny. Z 35
gatunków ssaków na uwagę zasługują: smużka, nietoperz - karlik
większy, gronostaj, wydra, łoś, wilk oraz niedawno
reintrodukowany bóbr.
W kompleksie Bagno Bubnów i Staw występuje 87 gatunków
ptaków, z których 40 to lęgowe, 10 prawdopodobnie
gniazdujące, a pozostałe to zalatujące. Spośród wszystkich
gatunków lęgowych Bagna Bubnów i Staw na szczególną
uwagę zasługuje wodniczka. Jej liczebność oszacowano na
239 śpiewających samców. Czyni to z omawianego obiektu
jedno z najbogatszych stanowisk tego gatunku w Polsce. Do
osobliwości ornitologicznych omawianych torfowisk należą
także m.in: kulik wielki i dubelt. Najliczniejszym zaś ptakiem
drapieżnym jest coraz rzadszy w Polsce błotniak popielaty.
Na omawianych bagnach gnieżdżą się
także: sowa błotna, brodziec
krwawodzioby, rycyk, cietrzew, wodnik,
kropiatka, błotniak stawowy, błotniak
zbożowy, pustułka, brzęczak,
świerszczak, remiz, dziwonia i inne.
Omawiane torfowiska odgrywają dużą
rolę w okresie przelotów ptaków,
zwłaszcza wiosną są miejscem
odpoczynku i żerowania wielu gatunków
kaczek, łysek i łabędzi oraz licznych
żurawi i ptaków siewkowatych.
Roztoczański
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Roztoczański Park Narodowy leży w środkowo-
wschodniej części kraju, w województwie lubelskim.
Obejmuje najcenniejsze przyrodniczo obszary
Roztocza Środkowego. Park utworzony został w 1974
roku na obszarze 4801 ha. Aktualna jego
powierzchnia wynosi 8482 ha, w tym lasy zajmują
8077 ha. Ochroną ścisłą objęto 806 ha. Park powstał
na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictw
Kosobudy i Zwierzyniec, będących wcześniej lasami
Ordynacji Zamojskiej. Początki ochrony sięgają 1934
r., kiedy to utworzono rezerwat Bukowa Góra, który
obecnie jest jednym z obszarów ochrony ścisłej
parku. W 1938 roku po raz pierwszy w Polsce wydano
zarządzenie o ochronie ptaków drapieżnych na
terenie Ordynacji.
Geologia, geomorfologia i gleby
Park znajduje się w urozmaiconym krajobrazie Roztocza
Środkowego w dolinie górnego Wieprza. Jest to obszar
oddzielający Wyżynę Lubelską od Kotliny Sandomierskiej o
zróżnicowanej budowie geologicznej. Garb Roztocza budują
skały górnokredowe (opoki, gezy i margle). W strefie
krawędziowej występują utwory trzeciorzędowe.
Utwory czwartorzędowe cienką pokrywą
zalegają w Dolinie Wieprza i Padole
Zwierzyńca. Główne typy rzez
by to zrównanie
wierzchowinowe, ostańce, krawędzie, padoły i
doliny. Pokrywa glebowa jest urozmaicona. W
części północnej parku dominują gleby
brunatne wyługowane wytworzone z gez i opok.
Na pozostałym terenie jest większe
urozmaicenie, przy czym największą
powierzchnię zajmują piaszczyste gleby
bielicowe właściwe.
Wody
Wody
Główny ciek wodny Roztocza
Środkowego i parku to rzeka Wieprz.
Na odcinku przepływającym przez
teren parku sklasyfikowana jest w II
klasie czystości. Z terenu parku
biorą początek strumienie: Szum
(2,5 km) i Świerszcz (7,5 km)
odprowadzające swe wody do Tanwi i
Wieprza. Wody potoku Świerszcz
zasilają kompleks stawów Echo oraz
staw w centrum Zwierzyńca.
Roślinność
Roślinność
Flora naczyniowa Parku liczy około 750 gatunków, w tym liczne
górskie (m.in. tojad dzióbaty, widłak wroniec, czosnek
siatkowaty), północne (zimoziół północny, bagnica torfowa,
brzoza niska), pontyjskie (pluskawica europejska) oraz
atlantyckie (rosiczka pośrednia, widłak torfowy itd.). Na
terenie parku występuje około 400 drzew pomnikowych. W
parku wyróżniono 21 zespołów leśnych i szereg zbiorowisk
niższej rangi, z których najcenniejsze to wyżynny bór jodłowy
i buczyna karpacka zajmujące ok. 45% powierzchni leśnej.
Jodły osiągają w nich najwyższe wymiary w Polsce (50 m
wysokości, 470 cm obwodu i do 20 m3 masy drzewnej).
Spośród innych na uwagę zasługują: świetlista dąbrowa, grąd
subkontynentalny, łęg jesionowo-olchowy, kontynentalne
torfowisko wysokie, ols porzeczkowy, a także różne typy
borów sosnowych. Na roślinność nieleśną składa się 28
zespołów i 12 zbiorowisk.
Zwierzęta
Zwierzęta
Z dużych ssaków na terenie parku
występują: jelenie, sarny, dziki, lisy,
kuny, borsuki i wilki. W 1979 roku
reintrodukowano bobry, które
zadomowiły się w dolinie rzeki
Wieprz. W 1982 roku do parku
sprowadzone zostały koniki polskie
będące potomkami dawnych dzikich
koni leśnych - tarpanów. Drobne
ssaki reprezentują chronione
gatunki owadożernych: ryjówka
aksamitna i mała, zębiełek białawy
oraz liczne gatunki nietoperzy. Żyją
tu także: orzesznica, popielica,
koszatka.
Spośród około 190 gatunków ptaków spotykanych na terenie
parku na uwagę zasługują: orlik krzykliwy, trzmielojad, bocian
czarny, liczne dzięcioły (w tym rzadko występujący dzięcioł
białogrzbiety), muchówka mała i białoszyja, gołąb siniak, czyż
oraz pliszka górska. Gady reprezentują jaszczurki (zwinka,
żyworodna i padalec - dość często odmiany turkusowej),
żmija zygakowata i zaskroniec oraz rzadko spotykany żółw
błotny. Z płazów warto wymienić traszkę grzebieniastą,
rzekotkę drzewną, grzebiuszkę ziemną, ropuchę zieloną i
kumaka nizinnego oraz żabę śmieszkę. Interesująca jest
także fauna bezkręgowców parku, a szczególnie świat
owadów, spośród których tylko samych chrząszczy jest
ponad 2000 gatunków.
Magurski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia
Położenie, powierzchnia
Magurski Park Narodowy utworzony został w 1995
roku na obszarze 19962 ha. Park leży w południowej
części kraju, w Beskidzie Niskim, przy granicy z
Republiką Słowacką. Położony jest na terenie
województw podkarpackiego i małopolskiego.
Obejmuje on znaczną część obszaru z
ródłowego
Wisłoki jakim jest masyw Magury Wątkowskiej, który
jest fragmentem głównego grzbietu karpackiego. W
parku dominują ekosystemy leśne, które zajmują
19058 ha.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Krajobraz parku to typowy dla Beskidu Niskiego krajobraz gór
średnich i niskich. Pod względem budowy geologicznej
dominują skały fliszowe płaszczowiny magurskiej. Spośród
osobliwości geologicznych wymienić należy: pomnik przyrody
"Diabli Kamień" i rezerwat "Kornuty". Główną częścią parku
jest grzbiet Magury Wątkowskiej z kulminacją na Wątkowej
(847 m n.p.m.). Jego północne stoki są pokrojone z
ródłami
potoków Bednarka i Kłopotnica. Wschodnia część Magury
uformowała się w ciąg pojedynczych garbów oddzielonych
dolinami potoków i głębokimi przełęczami. Dłuższe pasma
występują na południu parku gdzie wyraziste akcenty
stanowią wzgórza Nad Tysowym (713 m n.p.m.), Wielka Góra
(719 m n.p.m.) i Baranie (728 m n.p.m.), oddzielone od siebie
przełęczą nad Ożenną, Ciechanią i Olchowcem.
Wody
Wody
Na terenie parku znajdują się z
ródliska Wisłoki. Rzeka
ta wraz ze swoimi licznymi dopływami jest ważnym
elementem krajobrazu parku. Ta typowo górska rzeka
tworzy malownicze przełomy i zakola. Często zmienia
kierunek, zazwyczaj po przyjęciu większego dopływu.
Od południa zasilają ją Ryjak, Krempna i Wilsznia a od
północy Świerzówka i Reszówka.
Roślinność
Roślinność
Szata roślinna parku ma charakter piętrowy oraz znamiona
obszaru przejściowego między Karpatami Wschodnimi i
Zachodnimi. W zespołach roślinnych zaznacza się stała
obecność typowych gatunków podgórskich, ciepłolubnych i
kserotermicznych. W 10 zbiorowiskach roślinnych
zdecydowanie przeważają zbiorowiska leśne. W piętrze
pogórza (do 530 m n.p.m.) zachowały się fragmenty grądu,
olszynki karpackiej i olszynki bagiennej. W reglu dolnym (od
530 m n.p.m. po szczyty) przeważa żyzna buczyna karpacka.
Znaczną powierzchnię zajmują także bory jodłowe,
świerkowo-jodłowe oraz sosnowe sztucznego pochodzenia. W
strukturze powierzchniowej lasów na uwagę zasługuje mały
udział świerka, co świadczy o dużej ich naturalności.
Liczba gatunków roślin naczyniowych potwierdzonych wynosi
prawie 800. W parku występuje 45 gatunków górskich oraz
70 gatunków chronionych roślin naczyniowych.
Zwierzęta
Zwierzęta
Park jest jedną z najbogatszych w Beskidzie Niskim ostoją fauny. Na
jego terenie występuje 137 gatunków ptaków, w tym 108 lęgowych
(głównie leśnych), wśród nich wiele gatunków rzadkich i
zagrożonych jak np: orzeł przedni, orlik krzykliwy, puchacz i
trzmielojad oraz ptaki, które mają liczne populacje: bocian czarny,
puszczyk uralski i dzięcioł białogrzbiety. Żyje tu 35 gatunków
ssaków, a wśród nich duże ssaki drapieżne jak niedz
wiedz

brunatny, (stale zachodzący ze Słowacji i Bieszczadów), ryś, żbik,
wilk i wydra. W faunie wodnej na podkreślenie zasługują: pstrąg
potokowy i głowacz białopłetwy. Park i jego otulina obfitują w liczne
gatunki płazów i gadów: salamandra plamista, traszki, kumak górski,
żmija zygzakowata, gniewosz plamisty i zaskroniec zwyczajny. W
grupie bezkręgowców dominują owady, wśród których na uwagę
zasługują gatunki rzadkie i zagrożone motyli: niepylak mnemozyna,
paz
żeglarz, paz
królowej oraz chrząszcze: nadobnica alpejska i
kozioróg bukowiec. Do osobliwości należy występowanie skalnika
prozerpiny (gatunek południowoeuropejski). Szacuje się, że na
terenie parku występuje około 200 gatunków zwierząt objętych
ścisłą ochroną gatunkową.
Karkonoski
Park
Narodowy
Świętokrzyski
Park
Narodowy
Słowiński
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Słowiński Park Narodowy położony jest na wybrzeżu środkowym,
pomiędzy A
ebą a Rowami na Nizinie Gardneńsko-A
ebskiej, w
województwie pomorskim. Północną granicę parku stanowi na
długości 32,5 km brzeg Bałtyku.
Prace nad utworzeniem parku
podjęto w 1946 r. na
konferencji w A
ebie, której
uczestnikami byli naukowcy z
Poznania i Gdańska. Utworzony
został w 1967 roku na obszarze
18069 ha. Aktualna
powierzchnia w zarządzie
wynosi 18618 ha z czego 10214
ha - to wody oraz 4599 ha - to
lasy. Ochronie ścisłej podlega
5619 ha, w tym 2528 ha lasów.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Teren parku w przeszłości stanowił zatokę morską.
Ukształtowanie parku wynika z działalności lądolodu
skandynawskiego i póz
niejszej działalności Morza
Bałtyckiego. Lądolód pozostawił pasmo wzgórz
morenowych, które od południa i zachodu otaczają
teren parku. Najwyższe wzniesienie morenowe Rowokół
(115 m n.p.m.) stanowi punkt widokowy na cały park.
Działalność Bałtyku oraz inne procesy geomorfologiczne utworzyły
mierzeje, które oddzielają jeziora od morza. Mierzeja
Gardneńsko-A
ebska zbudowana jest w całości z piasku
wyrzucanego na plażę przez fale morskie. Wyrzucany na plażę
piasek, osuszany przez słońce i wiatr, wywiewany jest dalej w
głąb lądu. W wyniku tego procesu powstały wydmy ruchome.
Największy obszar wydmowy znajduje się na Mierzei A
ebskiej,
a jego powierzchnia wynosi ok. 500 ha. Wydmy osiągają
wysokość ponad 30 m n.p.m. i przenoszone wiatrem wędrują z
szybkością 3-10 m w ciągu roku.
Woda
Woda
Wędrujące wydmy wraz z 4 płytkimi przymorskimi jeziorami
stanowią osobliwość na skalę europejską. Ekosystemy wodne
zajmują prawie 55% powierzchni parku. Największymi z nich są
jeziora: A
ebsko (7140 ha, maksymalna głębokość 6,3 m),
Gardno (pow. 2468 ha, maksymalna głębokość 2,6 m) i Dołgie
Wielkie (146 ha, maksymalna głębokość 2,9 m).
Jeziora A
ebsko i Gardno powstanie
swe zawdzięczają mierzejom, które
stopniowo odcięły dawne zatoki od
morza. Jeziora Dołgie Wielkie i Dołgie
Małe tworzyły zatokę jeziora Gardno
sięgającą na wschód. Dopiero
wędrujące wydmy przecięły tę zatokę
tworząc te dwa małe zbiorniki. Przez
teren parku przepływa 7 rzek, z
których największe to A
eba i A
upawa.
Roślinność
Roślinność
Najbardziej charakterystyczny dla parku jest strefowy układ
roślinności stanowiący naturalny ciąg sukcesyjny, który przebiega
równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu, oraz obejmuje zespoły
od pionierskich i inicjalnych zbiorowisk piaskowych po nadmorskie
bory bażynowe. Flora roślin naczyniowych liczy ok. 850 gatunków, z
których 50 podlega ochronie gatunkowej. Na piaszczystym brzegu
morskim spotkać można glony. Na plaży zimowej, nie zalewanej
wodami silnych sztormów jesiennych pojawiają się pierwsze rośliny
pionierskie: rukwiel nadmorska, honkenia piaskowa. Na wydmie białej
występuje piaskownica zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa oraz
najpiękniejsza roślina wybrzeża - mikołajek nadmorski. W miarę
przesuwania się w głąb lądu występują wydmy szare pokryte przez
psammofilną murawę, w której dominuje szczotlicha siwa i turzyca
piaskowa. Dalej pojawiają się kępy bażyny czarnej i wrzosu
zwyczajnego, które dają początek sosnowym borom bażynowym.
Zwierzęta
Zwierzęta
Dominującą wśród kręgowców grupę zwierząt w parku
stanowią ptaki, których na jego terenie stwierdzono 257
gatunków, w tym 150 gatunków lęgowych. Bogactwo awifauny
spowodowane jest różnorodnością środowisk przyrodniczych
oraz położeniem parku na trasie wiosennych i jesiennych
przelotów. Niedostępność terenu sprawia, że w ciągu prawie
całego roku ptactwo znajduje tu miejsce do gniazdowania czy
wypoczynku w czasie przelotów. Do najcenniejszych
gatunków ptaków należy zaliczyć takie gatunki jak: bielik,
orlik krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, kruk, łabędzie i liczne
gatunki kaczek. Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki,
jenoty i zające.
Tatrzański
Park
Narodowy
Ujście
Warty
PN
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Projekt utworzenia Parku Narodowego "Ujście
Warty" został przyjęty przez Radę Ministrów
19 czerwca 2001r. Park ten jest położony jest
w historycznej delcie ujścia Warty do Odry,
na terenie województwa lubuskiego. Jego
powierzchnia wynosi 7955,86 ha, a
powierzchnia otuliny to 10453,99 ha.
Park Narodowy "Ujście Warty" powstał w miejsce istniejącego od 1977
r. rezerwatu przyrody Słońsk oraz części Parku Krajobrazowego
Ujście Warty. Ze względu na szczególne znaczenie tego terenu,
zwłaszcza dla ptaków wodnych i błotnych rezerwat Słońsk został w
1984r. objęty konwencją Ramsar, której celem jest ochrona terenów
podmokłych, ważnych jako siedlisko życiowe ptaków. Obecnie jednym z
pierwszych zadań parku będzie wpisanie na listę konwencji całego
obszaru parku narodowego. Swoją działalność rozpoczął z dniem 1 lipca
2001 r.
Wody
Wody
Główną rzeką parku jest Warta, dzieląc go na część
południową - były rezerwat Słońsk, położoną w
Kostrzyńskim Zbiorniku Retencyjnym oraz północną
- tzw. Polder Północny. W części południowej roczne
wahania poziomu wody dochodzą nawet do 4m, a
główną funkcją tej części parku jest gromadzenie
wód powodziowych, na które decydujący wpływ mają
stany wód w Odrze, w mniejszym stopniu w Warcie i
w dorzeczu Postomii. Poziom wody w tej części
podnosi się zwykle póz
ną jesienią i najwyższy jest
wiosną ( marzec - kwiecień). Część północna to
polder z licznymi starorzeczami i bogatą siecią
urządzeń melioracyjnych, oddzielony od Warty
wałem ochronnym.
Roślinność
Roślinność
Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują wysoki
poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400 gatunków
roślin naczyniowych to około 30% flory całej Krainy
Wielkopolsko-Kujawskiej. O dużym zróżnicowaniu świadczy
też występowanie na tym terenie blisko 50 zespołów
roślinnych.
Szata roślinna Parku ma w przeważającej części charakter
naturalny, choć struktura roślinności rzeczywistej odbiega
od potencjalnej. Pośrednie i bezpośrednie oddziaływanie
człowieka, dokumentowane już kilka stuleci, zaznaczyło się
przede wszystkim zanikiem roślinności leśnej o charakterze
łęgowym oraz rozpowszechnieniem zbiorowisk naturalnych
tzw. auksochorycznych. Na tle innych odcinków rzeki Warty,
szata roślinna projektowanego Parku wyróżnia się wysokim
poziomem naturalności, a także unikatowym charakterem. Na
ten ostatni składa się między innymi występowanie kilku
bardzo rzadkich, zagrożonych wyginięciem roślin
naczyniowych. Szata roślinna jest bardzo interesującym
obiektem badawczym oraz dydaktycznym. Stwarza
możliwości prowadzenia studiów nad strukturą i dynamiką
flory. Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian
wynikających ze świadomych manipulacji hydrologicznych.
Roślinność dolin rzecznych w całej Europie została już w
większości bardzo silnie przekształcona.
Zwierzęta
Zwierzęta
Obszar Parku Narodowego "Ujście Warty" to jeden z
najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i
błotnych w Polsce - stwierdzono tu 245 gatunków ptaków
oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki
perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli, 9-10
gatunków ptaków siewkowych. Dla wielu gatunków ptaków
Park to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w Polsce. Aż
26 gatunków ptaków gniazdujących w Parku należy do
zagrożonych wyginięciem według międzynarodowej
klasyfikacji BirdLife International jak np.: wodniczka
Acrocephalus paludicola, derkacz Crex crex, rycyk Limosa
limosa, żuraw Grus grus, bąk Botaurus stellaris, bączek
Ixobychus minutus, czy też występująca tutaj dość
pospolicie rybitwa czarna Chlidonias niger.
Park Narodowy "Ujście Warty" odgrywa
ważną rolę dla ptaków również poza
sezonem rozrodczym. Bardzo licznie
pierzą się na tym terenie kaczki -
krzyżówki Anas platyrhynchos, cyraneczki
Anas crecca, a także gęsi gęgawy Anser
anser i łabędzie nieme Cygnus olor, łyski
Fulica atra.
W okresie migracji jesiennej Park jest miejscem koncentracji
ptaków wodnych i błotnych - głównie gęsi zbożowej i
białoczelnej Anser fabalis i albifrons - liczba nocujących gęsi
dochodzi do 200 tys. osobników. W okresie zimowym Park
Narodowy "Ujście Warty" to największe zimowisko w Polsce
łabędzia krzykliwego Cygnus cygnus - do 2500 osobników, a
także ważne zimowisko bielika Haliaeetus albicilla - do 50
osobników. Ochronę ptaków utrudnia pojawienie się i szybki
rozwój populacji norki amerykańskiej Mustela vison, a także
coraz częstsze informacje dotyczące pojawiania się szopa
pracza Procyon lotor, przybywającego z zachodu.
Wielkopolski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Wielkopolski Park Narodowy znajduje się w
województwie wielkopolskim, 15 km na południe od
Poznania. Park leży w środkowo-zachodniej Polsce na
terenie Pojezierza Wielkopolskiego i obejmuje (wraz
z otuliną) część Pojezierza Poznańskiego oraz
niewielkie fragmenty Poznańskiego Przełomu Warty.
Utworzony został w 1957 r. na obszarze 5244 ha.
Obecna powierzchnia parku wynosi 7620 ha z czego
lasy zajmują 4441 ha, wody 447 ha oraz inne grunty
2732 ha, wsród których największy udział mają użytki
rolne 2237 ha. W parku jest 18 obszarów ochrony
ścisłej o łącznej powierzchni 259 ha.
Pierwszy z ideą utworzenia parku wystąpił
w 1922 roku prof. A. Wodziczko.
Ukoronowaniem dziesięcioletnich starań
było utworzenie w 1932 roku dwóch
rezerwatów przyrody: w Puszczykowie na
powierzchni 239 ha i w okolicy jez. Kociołek
na pow. 189 ha. W 1933 roku w Osowej
Górze nastąpiło symboliczne otwarcie
Wielkopolskiego Parku Narodowego.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Ukształtowanie terenu w parku jest ściśle związane z
działalnością lodowca, głównie w okresie 70 - 10 tysięcy lat
temu (zlodowacenie bałtyckie). Największą powierzchnię
zajmuje wysoczyzna morenowa zbudowana z glin, piasków i
żwirów zwałowych. Obszar wysoczyzny zamyka morena
spiętrzona z najwyższym wzniesieniem parku - Osowa Góra
której wysokość wynosi 132 m n.p.m. Wysoczyznę rozcinają
wyżłobione przez lodowiec rynny, w których znajdują się liczne
jeziora: A
ódzko-Dymaczewskie, Witobelskie, Góreckie,
Rosnowsko- Chomęcickie, Budzyńskie, Kociołek i inne. Za
najpiękniejsze uchodzi ozdobione dwoma wyspami Jez.
Góreckie. W południowej części parku obszar wysoczyzny
graniczy z Pradoliną Warszawsko-Berlińską. Do innych form
terenowych należą owalne w zarysie pagórki - kemy oraz
przypominające nasypy kolejowe wzniesienia - ozy. Na terenie
parku znajduje się część najdłuższego w Polsce Ozu Bukowsko-
Mosińskiego (37 km długości).
Roślinność
Roślinność
Na terenie parku stwierdzono występowanie około
1100 gatunków roślin naczyniowych, 200 gatunków
mszaków, 150 gatunków porostów, 350 gatunków
glonów, 400 gatunków grzybów wyższych. Główny
element flory stanowią gatunki eurosyberyjskie,
m.in. sosna zwyczajna (jej udział w lasach wynosi
70%), a także liczne rośliny runa leśnego, jak np.:
czworolist pospolity czy konwalia dwulistna, oraz
gatunki środkowoeuropejskie, np.: dąb szypułkowy,
grab pospolity, naparstnica zwyczajna, pięciornik
biały.
Z roślin północnych wymienić można zimoziół północny - relikt epoki
lodowcowej. Wpływy łagodnego, wilgotnego klimatu Europy
Zachodniej zaznacza się obecnością gatunków o charakterze
atlantyckim: wiciokrzew pomorski, wąkrota zwyczajna, pięciornik
płonny. Do roślin związanych z klimatem łagodnym należy również
rzadkie drzewo - jarząb brekinia tzw. brzęk.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku charakteryzuje się bogactwem gatunków należących do
rozmaitych grup systematycznych. Najbogatsza jest fauna
bezkręgowców, wśród których najliczniej reprezentowane są owady
liczące ponad 3 tysiące gatunków. Lasy obfitują w chrząszcze. Są
wśród nich zarówno gatunki chronione (jelonek rogacz, kozioróg
dębosz), jak i groz
ne szkodniki drzew leśnych (m.in. szkodniki sosny -
cetyniec większy, cetyniec mniejszy, przypłaszczek granatek oraz
drwalnik paskowany). Bogaty jest świat pajęczaków. Z bardziej
interesujących gatunków stwierdzono występowanie tygrzyka
paskowanego, największego w Polsce przedstawiciela rodziny
krzyżykowatych oraz pająka topika - jedynego w kraju gatunku
spędzającego całe życie pod wodą. W jeziorach występują liczne
okonie, leszcze, liny, szczupaki oraz węgorze. Na obszarze parku
występują wszystkie gatunki płazów spotykanych na terenach nizinnych
Polski oraz 5 gatunków gadów: gniewosz, zaskroniec, padalec,
jaszczurka zwinka i jaszczurka żyworodna. Ptaki w parku
reprezentowane są przez ok. 190 gatunków lęgowców i przelotnych. Z
rzadko spotykanych wymienić należy kraskę, zimorodka i dzięcioła
czarnego. Z ptaków drapieżnych można zauważyć wśród lasów i łąk kanię
czarną, w pobliżu pól myszołowa zwyczajnego, a przy bagnach błotniaka
stawowego. Na obszarze parku występuje ponad 40 gatunków ssaków w
tym m.in. ryjówki i liczne gatunki nietoperzy.
Wigierski
Park
Narodowy
Położenie i powierzchnia
Położenie i powierzchnia
Wigierski Park Narodowy znajduje się w
północno-wschodniej Polsce, na terenie
województwa podlaskiego, w krainie
Mazursko-Podlaskiej, w północno-
wschodniej części dzielnicy Pojezierza
Mazurskiego i północnej dzielnicy Puszczy
Augustowskiej.
Park utworzony został 1 stycznia 1989 roku na obszarze 14956 ha.
Aktualna jego powierzchnia wynosi 15085 ha, w tym 9459 ha to
grunty leśne, 2908 ha - wody i 2788 ha inne tereny, głównie
użytkowane rolniczo (2228 ha). Ochroną ścisłą objętych jest 380
ha, w tym 120 ha lasów i 260 ha wód. Obszary zagospodarowane
rolniczo objęte są ochroną krajobrazową.
Geologia, geomorfologia, krajobraz
Geologia, geomorfologia, krajobraz
Krajobraz parku został ukształtowany w okresie ostatniego
zlodowacenia, około 12 tysięcy lat temu. Ustępujący lądolód
pozostawił urozmaiconą rzez
bę terenu z licznymi kemami, ozami,
polami sandrowymi i obszarami moreny dennej, poprzecinanymi
rynnami lodowcowymi i zagłębieniami bezodpływowymi. W rynnach
i zagłębieniach powstały liczne jeziora. Najpłytsze z nich zarosły już
roślinnością torfowiskową, a w innych zbiornikach obserwować
można róz
ne stadia ich naturalnej sukcesji. Najwyższe wzniesienia
parku osiągają wysokość ponad 180 m n.p.m., zaś najniżej
położone tereny znajdują się na wysokości 130 m n.p.m. Północna
część parku jest silnie pofałdowana, z rozległymi morenami
dennymi oraz wzgórzami i wałami moreny czołowej - stanowiącymi
lokalne kulminacje o stromych zboczach i wysokościach
względnych dochodzących do 35 m. Podłoże tej części parku
zbudowane jest z gliny, piasku i żwiru, z licznymi kamieniami o
zróżnicowanym składzie mineralogicznym. Południowa część parku
ma charakter bardziej płaski i stanowi początek olbrzymiego
sandru, pokrytego Puszczą Augustowską - największym zwartym
kompleksem leśnym w Polsce.
Wody
Wody
Pozostałością po zlodowaceniach są liczne
jeziora o różnym kształcie,
powierzchni i głębokości. Na obszarze
parku znajdują się 42 jeziora.
Największe z nich Wigry ma 2187 ha
powierzchni, maksymalną głębokość 73
m i zajmuje centralną część parku.
Jeziora reprezentują szeroką gamę
typów limnologicznych, różniących się
pomiędzy sobą żyznością, termiką i
koncentracją związków humusowych.
Osobliwością wśród nich są
dystroficzne jeziora śródleśne, tzw.
"suchary", otoczone mszarem
torfowcowym. Główną rzeką parku jest
Czarna Hańcza, przepływająca przez
jezioro Wigry i stanowiąca znany i
ceniony w kraju szlak kajakowy.
Roślinność
Roślinność
Na terenie parku stwierdzono prawie 1000 gatunków roślin
naczyniowych, w tym około 60 podlegających ochronie ścisłej i 14
podlegających ochronie częściowej, ponad 200 gatunków mchów i
wątrobowców oraz prawie 300 gatunków porostów.
Roślinność parku charakteryzuje się całkowitym brakiem buka,
rzadkim występowaniem graba i stałą obecnością świerka we
wszystkich niemal typach zbiorowisk leśnych. Zbiorowiska
roślinne cechuje obecność wielu gatunków o charakterze
borealno-kontynentalnym. Wśród zbiorowisk leśnych
największą powierzchnię zajmują zbiorowiska grądu
trzcinnikowego, subborealnych borów mieszanych i typowych
grądów. Spośród zbiorowisk leśnych najbardziej zbliżony do
naturalnego charakter mają bory i lasy bagienne, bory świeże
oraz olsy. Dużą część powierzchni parku zajmują także
torfowiska, będące często zbiorowiskami unikatowymi w skali
kraju. Szczególnie roślinność torfowisk wysokich i
przejściowych zachowała tu często swój naturalny charakter.
Na szczególną uwagę zasługują zbiorowiska torfowiskowe z
brzozą niską, rzadkimi gatunkami wątrobowców oraz
wełnianeczką alpejską, rosiczką okrągłolistną i długolistną,
żurawiną drobnolistną, bażyną czarną i skalnicą
torfowiskową. Duża liczba zespołów i gatunków roślin wynika
ze zróżnicowania fizjograficznego terenu oraz historii
rozwoju szaty roślinnej.
Zwierzęta
Zwierzęta
Dotychczas na terenie parku stwierdzono
występowanie ponad 1700 gatunków
zwierząt, w tym m.in. 46 gatunków ssaków,
202 gatunki ptaków, 12 gatunków płazów i 5
gatunków gadów. Najbardziej
charakterystycznym gatunkiem
występującym w parku jest bóbr
europejski, licznie zasiedlający brzegi rzek
i jezior. Obecnie szacuje się jego
liczebność w parku na około 250 osobników.
Z dużych drapieżników coraz częściej
spotkać można wilka.
Woliński
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia, historia
Położenie, powierzchnia, historia
Woliński Park Narodowy położony jest u ujścia Odry
w północno-zachodniej Polsce, w województwie
zachodniopomorskim, w pobliżu granicy polsko -
niemieckiej. Obejmuje ochroną niezwykle cenną
północno - zachodnią część wyspy Wolin. Park
utworzono w 1960 roku na powierzchni 4691 ha.
Powiększony został w roku 1996 poprzez
przyłączenie od północy pasa przybrzeżnych wód
Bałtyku o szerokości 1 mili morskiej oraz od
zachodu rozlewiska delty Świny.
W wyniku włączenia części Zatoki Pomorskiej oraz wód morskich
wewnętrznych Zalewu Szczecińskiego, Woliński Park Narodowy stał
się pierwszym w Polsce parkiem morskim. Obecna powierzchnia
parku wynosi 10937 ha, w tym lasów 4649 ha. Ochroną ścisłą
objęto 6 leśnych obszarów o łącznej powierzchni 165 ha.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Obszar lądowy parku jest silnie
zróżnicowany. Charakterystycznym jego
elementem jest rozciągające się na
przestrzeni 15 km wysokie do 95 m
wybrzeże klifowe. Niszczone ono jest
przez sztormy, wiatry i słońce, w wyniku
czego cofa się rocznie o ok. 80 cm.
Deniwelacja na obszarze parku wynosi
od 0 do 115 m. Dominującym elementem
rzez
by są wzgórza morenowe, które
zajmują ok. 75% powierzchni ladowej
parku.
Wody
Wody
Wody obok lasów to dominujące ekosystemy
parku. W północnej jego części jest to pas
wód Bałtyku, a od zachodu delta Świny. Delta
Świny jest to kompleks wodno-błotnych wysp
i wysepek oddzielonych kanałami o zmiennych
kierunkach przepływu oraz różnych
poziomach wody, okresowo zalewanych
zwłaszcza w czasie cofki (wlewania się
spiętrzonych przez północne wiatry wód
Bałtyku do Zalewu Szczecińskiego).
Na rozległą panoramę rozlewisk delty Świny oraz Zalewu
Szczecińskiego malowniczy widok roztacza się ze wzgórza
Zielonka. W lesistej części parku znajdują się 5
polodowcowych jezior: Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i
Domysłowskie oraz sztuczne: Turkusowe i Stara Kredownia.
Roślinność
Roślinność
Na wyspie Wolin stwierdzono występowanie ponad 1300 gatunków
roślin naczyniowych, w tym wielu gatunków chronionych i rzadkich.
Na terenie lądowym parku dominują wzniesienia morenowe pokryte
lasami bukowo-sosnowo-dębowymi. Głównym gatunkiem w lasach
jest jednak sosna, która zajmuje 68% lądowej powierzchni parku.
Buk zajmuje 23% , dąb 7%, a inne gatunki pozostałą część.
Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy
bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych.
Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w dwóch
obszarach ochrony ścisłej w części południowej parku oraz w dwóch
w części północnej, gdzie występuje m.in. buczyna storczykowa.
Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby tzw. nasypie
przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek
minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole
roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez
gatunki rzadkie. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu
ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Na terenie parku stwierdzono
występowanie ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika,
wodniczki, biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia
doniosłą rolę w ochronie siedlisk ptaków wodno - błotnych, które
tutaj znajdują spokój oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie
wiosennych i jesiennych wędrówek. Obszar delty Świny został
zaliczony do ostoi ptaków o znaczeniu europejskim. Aktualnie m.in.
prowadzona jest reintrodukcja puchacza.
Wody Zatoki Pomorskiej to biotop
wielu gatunków zwłaszcza ryb oraz
rzadszych ssaków morskich - foki
szarej i morświna.