WYKA
AD 8
Sztuczne kruszywa lekkie
- naturalne Ä…ð powstajÄ… w trakcie eksploatacji ze złó
Kruszywa wykorzystuje siÄ™ do:
·ð Roboty in ynieryjne- budowa dróg, obwaÅ‚owaÅ„
·ð Produkcja betonów-ogromne zapotrzebowanie
Zło a z których się eksploatuje to przede wszystkim Polska południowa.
Zrodziła się potrzeba dostarczania kruszyw na północ. Zaczęto więc pracować nad produkcją
kruszyw z odpadów. Ró ne kombinacje mieszania odpadów dają kruszywa sztuczne:
-poprzez utrwalanie procesami termicznymi
-wykorzystanie ni szych temperatur
Kruszywa dzielÄ… siÄ™ na :
·ð O regularnych ksztaÅ‚tach, lekkie, gÄ™stość < gÄ™stoÅ›ci H2O (unoszÄ… siÄ™ na wodzie, jeÅ›li
jej nie chÅ‚onÄ…), zewnÄ™trzna otoczka spieczona, nie chÅ‚onÄ… wody, ale majÄ… poryÄ…ð czyli
du o powietrza w środku, jednak te pory są zamknięte, np. KERAMZYT,
żLINOPORYT, POPIOA
OPORYT.
·ð O nieregularnych ksztaÅ‚tach, porach częściowo otwartych, a częściowo zamkniÄ™tych,
np. A
UPKOPORYT, żLINOPORYT.
·ð żrupa poÅ›rednia- regularne ksztaÅ‚ty, spieczona otoczka, ale otwarta, pory częściowo
otwarte, np. ELPORYT, GRANIT.
·ð Nieregularne ksztaÅ‚ty, wszystkie pory otwarte, np. U EL, PUMEKS.
keramzyt
keramzyt= glin łatwo pęczniejący + odpady przeróbki węgla kamiennego + popioły lotne +
mogą być u le hutnicze + zamiast odpadów węglowych-osady z oczyszczalni ścieków lub
zaolejone.
Te surowce poddaje siÄ™ granulowaniu lub grudkowaniu.
żranulować mo na:
- ciśnieniowo ( na zasadzie maszynki do mięsa, tworzą się pelety)
- bezciśnieniowo (materiał się toczy i zlepia)
Keramzyt mo e być tworzony w obu tych procesach.
Tak utworzone grudki poddawane są utrwalaniu po to, by zyskały tą spieczoną otoczkę. Jeśli
w materiaÅ‚ach jest wÄ™giel, pod wysokÄ… temperaturÄ… mo e siÄ™ palićąð wiÄ™c proces trzeba
prowadzić w specjalny sposób.
Wykres
Kruszywo najpierw powoli sobie rośnie, a potem do du ej temperatury, eby ta otoczka się
spiekła.
Wykorzystanie keramzytu:
·ð Spulchnianie gleb
·ð Uprawy hydroponiczne
·ð Do produkcji betonów lekkich, które sÄ… wykorzystane w stropach, w konstrukcjach
działowych
·ð Jako kruszywo drogowe
·ð Jako element dekoracyjny na wystawach
·ð Jako element opakowaniowy (wypeÅ‚nia przestrzeÅ„, a nie obciÄ… a)
Elporyt
Elporyt= u el zmielony + popiół lotny + trochę iłu ( eby się dobrze granulowało).
Wygląda jak keramzyt, lecz ma spieczoną skórkę.
otoczka spieczona, ksztaÅ‚t regularny, ale popÄ™kanyÄ…ð grupa poÅ›rednia.
Gralit
w Polsce nie produkuje siÄ™.
A
upkoporyt
Odpady się wypala, jak się utworzy du y spiek to pęka. Rewelacyjne do budowy dróg,
produkowane były przez HELMEX. Lecz były tam związku pirytu, które uwalniały się jak
zwiÄ…zki siarki.
wykorzystany równie do produkcji:
- betonów
-bloczków budowlanych
żranulowany popiół
-jako kruszywo utrwalające poprzez sezonowanie, stosuje się ró ne środki wią ące (cement,
gliny)
- do betonu
- do utwardzania powierzchni.
Glinoporyt
żlinoporyt= glin (iły, równie powstające przy węglach brunatnych) + odpady z przemysłów
niemineralnych (np. trawa przy drogach)
u el topiony
u el kawałkowy
u loporyt
Wykorzystywany przy budowie dróg
Pumeks hutniczy
Jest to u el, który powstaje w piecach hutniczych, jest chłodzony powietrzem.
wykorzystywany:
- jako ścierliwo
- jako kruszywo do betonów, do utwardzania powierzchni betonu.
Perlitoporyt
Powstaje ze skał osadowych- perlitów. Skały osadowe, które we wnętrzu zawierają du o
czÄ…steczek wody.
Wykorzystanie:
- spulchnianie ziemi
- do produkcji betonów lekkich o bardzo dobrej izolacji cieplnej
- do usuwania rozlewisk ropy naftowej ( ta rozlana ropa wnika do porów)
- do usuwania tych rozlanych substancji przy wypadkach.
Wermikulit
Wermikulit= miki+ Å‚uszczyki+ wypalanie = wermikulitoporyt.
Wermikulitoporyt
Najczęściej u ywany jako sorbent przy usuwaniu awarii, do transportu odpadów
niebezpiecznych.
RUDY
·ð Metali nie elaznych
·ð Cynkowo-oÅ‚owiowe
występowały na południu, rejon: Bytomia, Olkusza, Trzebini, Zawiercia
(udokumentowane, nieeksploatowane)
koniec lat 60-tych to koniec ich eksploatacji
Trzebinia  zamknięta w 2009r.
Olkusz- Bukowno- Bolesław- maksymalna eksploatacja do końca tego dziesięciolecia.
Odpady przy eksploatacji, czyli cynkowo-ołowiowe zawierają do 5 % cynku i ołowiu,
zÅ‚o e polimetaliczneÄ…ð dodatkowo elazo, kadm. MaÅ‚o w nich cynku i oÅ‚owiu= du o
odpadów.
Z eksploatacji odpady:
-gruboziarniste
-średnioziarniste
Ä…ð dolomity.
Odpady ( dolomity) sÄ… wykorzystywane jako kruszywo drogowe, natomiast proces
przeróbki polega na separacji grawitacyjnych. Z tego procesu powstają odpady
średnioziarniste. Odpady z grawitacyjnego procesu są wykorzystywane na bie ąco do
niwelacji terenu, wypełniania wyrobisk. Po wzbogaceniu produkt pośredni kieruje się
do mielenia (ziarna 0,3 mm) Ä…ð flotacja.