2011-04-02
BADANIE GA
OWY I SZYI
BADANIE FIZYKALNE
1. Skóra głowy, włosy
2. Kształt, bolesność czaszki na opukiwanie
3. Badanie oczu, uszu, jamy ustnej, nosa, zatok
przynosowych
BADANIE
4. Badanie ślinianek
GA
OWY I SZYI
5. Badanie kształtu i ruchomości szyi
6. Badanie tarczycy
BADANIE GA
OWY I SZYI
GA
OWA
WIELKOŚĆ CZASZKI:
1. Średniowymiarowa (mesocephalia)  objętość 1350-1450 cm3
OKOLICE:
2. Czaszka mała (microcephalia)  obj. < 1350 cm3
- czołowa
3. Czaszka duża (macrocephalia)  obj. > 1450 cm3- może być
następstwem wodogłowia (hydrocephalus), akromegalia, ch.
- ciemieniowa
Pageta (osteitis deformans)
- potyliczna
KSZTAA
T:
- skroniowa
1. Prawidłowa, symetryczna
- nosowa
2. Wydłużona (długa)  dolicocephalia
3. Okrągłe (krótkie)  brachycephalia
- szczękowe górne i dolne
4. Stożkowa (wieżowa)  oxycephalia=acrocephalia  np. w
- policzkowe anemii hemolitycznej
5. Czaszka kwadratowa (caput quadratum)  w krzywicy
1
2011-04-02
BADANIE GA
OWY I SZYI BADANIE GA
OWY I SZYI
Wygląd twarzy w różnych chorobach:
*Stwierdzenie oglÄ…daniem i obmacywaniem nacieku zapalnego czy
Akromegalia - zwiększone stężenie hormonu wzrostu
guza zobowiązuje do dokładnego określenia granic zmian,
stosunku do skóry-przesuwalności, stwierdzenie tkliwości, powoduje zwiększenie wystających części kości
bolesności. (prognatyzm) i tkanek miękkich. Głowa jest wydłużona,
z uwydatnieniem kości czołowych nosa i żuchwy.
Tkanki miękkie nosa, warg i uszu powiększają się. Rysy
*Czaszkę opukuje się bezpośrednio, palcem środkowym lub
twarzy są pogrubiałe.
złożonymi palcami 2.3. i 4.
Obrzęk śluzowaty - choroba z ciężką niewydolnością
gruczołu tarczowego, lub tez z obrzękiem śluzowatym,
Bolesność pojawia się w obecności stanu zapalnego:
ma zaokrągloną, obrzękniętą, amimiczną, depresyjną
- w okolicy zatok w ich zapaleniu
twarz. Obrzęk, często wyraz
ny wokół oczu, jest twardy,
- w okolicy wyrostka sutkowego w zapaleniu ucha
nie tworzy się dołek po ucisku. Włosy i brwi są suche,
- sklepienia czaszki przy zwiększonym ciśnieniu śródczaszkowym
szorstkie i rzadkie. Skóra sucha.
BADANIE GA
OWY I SZYI
BADANIE OCZU
Wygląd twarzy w różnych chorobach:
Zespół nerczycowy - twarz obrzęknięta i często blada.
Obrzęk pojawia się najpierw wokół oczu, jest miękki.
Przy dużym obrzęku szpary oczne staja się wąskie.
Zespół Cushinga - zwiększone wydzielanie kortyzolu
Droga wzrokowa
powoduje okrągła lub  księżycową twarz z
czerwonymi policzkami. Widoczny bywa nadmierny
wzrost włosów- wąsów, baczków, brody u kobiet.
Powiększenie ślinianki przyusznej  stan zapalny lub
przewlekłe, obustronne, bezobjawowe powiększenie
ślinianki przyusznej może być związane z otyłością,
cukrzycą, marskością wątroby
2
2011-04-02
BADANIE OCZU BADANIE OCZU- zewn. części oczu
Szpary powiekowe: przy porażeniu n. VII (twarzowego) szpara
powiekowa jest szersza po stronie porażenia i chory nie może
zamknąć oka
1. Zewnętrzne części oka (skóra dookoła oczu,
Opadająca powieka (ptosis): niedowład n.III, miastenia, z.
powieki, spojówki, z
renice, twardówki,
Hornera
rogówki)
*Z. Hornera: miosis, ptosis, enophtalmus  uszkodz. nn.
współczulnych unerwiających m. tarczkowy, m. zwieracz z
renicy
2. Ustawienie i ruchy gałek ocznych
oraz oczodołowy
Symetryczne poszerzenie szpar powiekowych: w
3. Ostrość wzroku
ch. Gravesa-Basedowa (objaw Dalrymplea)!!!!
4. Pole widzenia
Jęczmień (hordeolum)  zaczerwieniony, obrzękły, bolesny
brzeg powieki
5. Ciśnienie śródgałkowe
Gradówka (chalazion)  twarda, obrzękła ale bez stanu
6. Odruchy z
renic na światło i akomodację zapalnego krawędz
powieki (zamknięcie przewodu gruczołu
tarczkowego)
7. Dno oka
Zaczerwienienie oka - ostre zapalenie spojówek, odczyny
alergiczne, obce ciało w rogówce, ostra jaskra, zapalenie
wewnątrz gałki ocznej, rubeosis iridis w cukrzycy
BADANIE OCZU- zewn. części oczu
BADANIE OCZU-ustawienie i ruchy gałek ocznych
(n.III,IV,VI)
Żółte zabarwienie twardówki - żółtaczka
Śluzowo-ropna wydzielina - zapalenie spojówek
Nadmierne łzawienie - niedrożność przewodów łzowych,
- zez?
zapalenie gałki ocznej
- oczoplÄ…s?
Wyniosłe żółtawe plamy lub guzki w kątach oczu lub na
Badanie ruchów gałki ocznej. Prawą
górnej powiece- xanthelasma=kępki żółte=żółtaki-
dłonią unieruchamiamy głowę
nagromadzenie cholesterolu lub triglicerydów w
badanego.
hiperlipoproteinemii
BadajÄ…cy wykonuje ruchy palcem
Oczopląs - uszkodzenie neurologiczne, ślepota od
lewej ręki ( 70 cm odl.) kolejno we
wszystkich 6 kierunkach ruchu gałki
dzieciństwa
ocznej
Zez - niedowład nerwu III, IV lub VI
Wytrzeszcz =exophtalmus - choroba Gravesa-Basedowa,
guz lub zapalenie tkanek oczodołu
Niebieskie twardówki- osteogenesis imperfecta
3
2011-04-02
NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY  OBJAWY OCZNE
BADANIE OCZU- OSTROŚĆ WZROKU
1. Objaw Stellwaga  rzadkie mruganie (1-2x/min)
2. Objaw Dalrymplea  symetryczne poszerzenie szpar
powiekowych
- Dla każdego oka osobno (chory zakrywa oko)
3. Objaw Graefego  przy podążaniu wzrokiem za palcem w dół
powieka nie nadąża za ruchem gałki ocznej i odsłania biały pas
- Przy użyciu tablic Snellena z odl. 6 m (N-1)
twardówki nad tęczówką
4. Objaw Kochera - przy podążaniu wzrokiem za palcem do
- Z wykorzystaniem techniki komputerowej
góry gałka oczna nie nadąża za powieką górną i odsłania się
biały pas twardówki nad tęczówką
5. Objaw Möbiusa  niemożność utrzymania konwergencji gaÅ‚ek
ocznych z powodu osłabienia mięśni gałek ocznych- w chwili
*Jeśli rozpoznaje z odl. 6 m rząd znaków oznaczony 24 
osiągnięcia maximum konwegencji gałki oczne szybko
ostrość wzroku wynosi 6/24 tzn, że z odl 6 m może
 rozchodzÄ… siÄ™ .
zaledwie odczytać to co powinien odczytać już z odl 24
BADANIE KONWERGENCJI: polecamy choremu śledzić
m.
obydwoma oczami palec badającego, który zbliża się do końca
nosa.
BADANIE OCZU- POLE WIDZENIA
BADANIE OCZU- POLE WIDZENIA
METODA ORIENTACYJNA:
- osobno dla obu oczu
- pacjent i badający zasłaniają 1 oko
- pacjent fiksuje wzrok na nosie
badajÄ…cego
- w połowie odległości między
pacjentem a badajÄ…cym wskaz
nik
-  widzÄ™
Anatomia pól widzenia
4
2011-04-02
BADANIE OCZU - CIŚNIENIE ŚRÓDGAA
KOWE
BADANIE OCZU- POLE WIDZENIA
a) Ślepota prawego oka: uszkodzenie gałki
ORIENTACYJNIE:
ocznej lub nerwu wzrokowego
-napięcie gałek ocznych, twardość bada się uciskając
b) Dwuskroniowe połowicze niedowidzenie-
delikatnie gałkę oczną przez powiekę górną
ucisk na skrzyżowanie nn. wzrokowych
np. guz przysadki
*Miękkie gałki oczne: odwodnienie, kwasica cukrzycowa
c) Lewostronne niedowidzenie połowicze
*Twarde gałki oczne: jaskra
jednoimienne: przerwanie ciągłości
prawego pasma wzrokowego
DOKA
ADNE  TONOMETREM:
d) Niedowidzenie kwadrantowe (górne,
lewe)- uszkodzenie tylko części włokien
N: 10-21 mmHg. Gdy wyższe - możliwość jaskry (napad:
silny ból oka, niekiedy z kolorowym widzeniem)
e) Prawostronne niedowidzenie połowicze
mogącej prowadzić z czasem do ślepoty
jednoimienne: przerwanie ciągłości
lewego pasma wzrokowego
BADANIE OCZU  ODRUCHY y
RENIC
BADANIE OCZU  DNO OKA
NA ÅšWIATA
O I AKOMODACJ

ODRUCHY NA ÅšWIATA
O:
- część badania oklistycznego
zwężenie z
renicy następuje po jej bezpośrednim oświetleniu
- po farmakologicznym rozszerzeniu z
renic
(odruch bezpośredni) lub po oświetleniu drugiej z
renicy
- osobno każde oko
(odruch konsensualny)
- oftalmoskopem
ODRUCHY NA AKOMODACJ
:
- oceniamy: tarczÄ™ nerwu wzrokowego, naczynia,
obydwie z
renice zwężają się przy zogniskowywaniu oczu
krwotoki, wysięki, zniekształcenia siatkówki,
na zbliżający się przedmiot, a rozszerzają przy blizny, nowotworzenie naczyń, plamkę żółtą
zogniskowywaniu na przedmiot daleki
5
2011-04-02
BADANIE UCHA
BADANIE MAA
ŻOWIN USZNYCH: wielkość, kształt, kolor
(sinica?), guzki dnawe (tophi arthritici) w dnie moczanowej,
zmiany na skórze
OGL
DANIE ZEWN
TRZNEGO PRZEWODU
SA
UCHOWEGO I BA
ONY B
BENKOWEJ: wziernik,
BADANIE UCHA
oświetlenie
BADANIE SA
UCHU: badanie szeptem
*próby storikowe np. Webera (laryngolog)
BADANIE NOSA I ZATOK PRZYNOSOWYCH
NOS:
- oglądanie: kształt, symetria, zmiany na skórze
- badanie drożności nosa  osobno każdy otwór nosa
BADANIE NOSA
- wziernikiem + światło z lampy- przez nozdrza przednie
- lusterkiem nosowo-gardłowym  oglądanie tylnej części
jamy nosowo-gardłowej
I
- wydzielina z nosa?
ZATOKI:
ZATOK PRZYNOSOWYCH
- opukiwanie okolicy zatok
- polecenie pochylenia głowy do dołu
6
2011-04-02
BADANIE JAMY USTNEJ I GARDA
A
BADANIE JAMY USTNEJ
I
GARDA
A
Jama ustna szeroko otwarta
BADANIE JAMY USTNEJ I GARDA
A
BADANIE JAMY USTNEJ I GARDA
A
- latarka, szpatułka, gaziki
WARGI - kolor, wilgotność, zmiany (opryszczka?),
leukoplakia?, rozszczepienie wargi górnej (warga
Badamy:
zajęcza)
- wargi
ŚLUZÓWKA JAMY USTNEJ - kolor, wilgotność,
- śluzówki
zmiany (leukoplakia?), plamki Koplika (białe plamki na
- zęby i dziąsła
- język śluzówce policzków) w odrze, pleśniawki, afty
- podniebienie twarde i miękkie
Z
BY I DZI
SA
A ubytki, próchnica, paradontoza,
- migdałki
zęby Hutchinsona, wybroczyny, owrzodzenia, afty
- tylna ściana gardła
7
2011-04-02
BADANIE JAMY USTNEJ I GARDA
A
J
ZYK  wielkość, ustawienie, kolor, ruchomość, wilgotność
- Język olbrzymi (macroglossia): akromegalia,
niedoczynność tarczycy, amyloidoza, obrzęk
- Język mały (microglossia): porażenie nerwu
podjęzykowego
- Malinowy język: płonica
- Czerwony, wygładzony, lśniący- anemia Addisona-
Biermera (glossis Hunteri)
- Czerwony język + dysfagia- z. Plummera-Vilsona w
niedoborze Fe
- Język geograficzny- czerwone plamy
- Język bruzdowaty
Zęby Hutchinsona u 9-letniego chłopca z kiłą wrodzoną
BADANIE JAMY USTNEJ I GARDA
A BADANIE JAMY USTNEJ I GARDA
A
PODNIEBIENIE TWARDE:
- Podniebienie gotyckie- wysokie, wÄ…skie, Å‚ukowate
MIGDAA
KI PODNIEBIENNE: wielkość, kolor, naloty
- Rozszczep podniebienia  niezrośnięcie się kości
ropne
podniebienia
TYLNA ÅšCIANA GARDA
A: kolor, pow. grudki chłonne?
ÅšLINIANKI PRZYUSZNE: oglÄ…damy, obmacujemy
PODNIEBIENIE MI
KKIE: *
- oglądamy: zmiany patol. (pęcherzyki, plamki,
z. Sjogrena: suche zapalenie spojówek i rogówek, zapalenie stawów, suche
wybroczyny)
zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Często w przebiegu kolagenoz, często z
powiększeniem ślinianek przyusznych
- powiedzieć  aaa  podniebienie unosi się
- przy porażeniu n. IX podniebienie zwisa bezładnie
8
2011-04-02
BADANIE SZYI
Wymaz z tylnej ściany jamy
Wymaz z migdałka
nosowo - gardłowej
podniebiennego
BADANIE SZYI
OGL
DANIE (na siedząco): długość, szerokość,
symetria, zniekształcenia, skóra, tarczyca, ww. chłonne,
tętnice, żyły
OSA
UCHIWANIE SZYI: szmery nad tętnicami
szyjnymi wspólnymi?
BADANIE TARCZYCY: oglÄ…danie (wole?),
obmacywanie (bolesność, twardość, guzki?)- polecenie
przełknięcia śliny, osłuchiwanie (szmer?)
BADANIE POWIERZCHOWNYCH W
ZA
ÓW
CHA
ONNYCH
TOPOGRAFIA SZYI
9
2011-04-02
BADANIE TARCZYCY
BADANIE W
ZA
ÓW CHA
ONNYCH SZYI
- ustalić położenie chrząstki pierścieniowatej
- poniżej prawidłowo tarczyca
BADANIE W
ZA
ÓW CHA
ONNYCH SZYI
- stoimy za badanym
Badamy kolejno:
1. OkolicÄ™ potylicznÄ…
BADANIE W
ZA
ÓW
2. Za uszami
3. Przed uszami
CHA
ONNYCH
4. Przednie i boczne trójkąty szyi
5. W okolicy podszczękowej i podbródkowej
6. Wzdłuż mm. MOS i pochyłych
7. W okolicy nadobojczykowej
10
2011-04-02
BADANIE W
ZA
ÓW CHA
ONNYCH
BADANIE W
ZA
ÓW CHA
ONNYCH
OKREÅšLAMY:
1. SZYI
- umiejscowienie
2. PACHOWE
- wielkość
3. A
OKCIOWE
- bolesność
4. PACHWINOWE
- konsystencjÄ™
- przesuwalność względem podłoża
- liczbę powiększonych ww. chłonnych
Prawidłowo niewyczuwalne!!! N: do 1 cm!!!
PRZYCZYNY POWI
KSZENIA WW. CHA
ONNYCH:
POWI
KSZONE WW. CHA
ONNE:
W przebiegu procesu zapalnego  tkliwe,
bolesne
1. Zakażenia
W ziarnicy złośliwej  złączone w pakiety,
2. Chłoniaki, białaczki
słabo przesuwalne w stosunku do skóry
3. Przerzuty nowotworowe
Nowotworowo zmienione  nieprzesuwalne w
4. Reakcje hiperergiczne
stosunku do skóry i podłoża, twarde, niebolesne
5. Kolagenozy
Z przetokami  w gruz
licy, promienicy
6. Niekiedy wpływy hormonalne i metaboliczne
(nadczynność tarczycy)
*Węzeł Virchowa!!!  powiększony węzeł w
okolicy nadobojczykowej lewej w raku żołądka
11