Zdrowie publiczne semestr II
Temat 11: Zakażenia szpitalne. Rodzaje, drogi i zapobieganie zakażeniom szpitalnym.
I ogniwo  z
ródło zakażenia  człowiek, zwierzę, gleba
II ogniwo  drogi zakażenia  kropelkowa, pokarmowa, wziewna
III ogniwo  osobnik wrażliwy, nieodporny
Podstawa prawna: Ustawa z dn. 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób
zakaz
nych u ludzi Dz. U, nr 234, poz.1570
Zakażenia szpitalne:
6% - na świecie
8-9 % - w Polsce (20-50% OIOM, OIT)
Zakażenia szpitalne  zakażenie, które nastąpiło w szpitalu i ujawniło się podczas hospitalizacji
pacjenta i zostało spowodowane przez udokumentowany czynnik epidemiologiczny chorobotwórczy
pochodzący od innego chorego lub pracowników szpitala albo przez endogenny czynnik
mikrobiologiczny.
Podział zakażeń szpitalnych:
1. zakażenia endogenne (częściej występujące)  to zakażenia wywołane własną mikroflorą
chorego (występującą w warunkach fizjologicznych lub patologicznych)
2. zakażenia egzogenne  to zakażenia pochodzące z zewnątrz organizmu, wywołane
drobnoustrojami pochodzącymi od innych chorych/nosicieli lub ze środowiska szpitalnego.
Mogą to być zakażenia:
 kontaktowe (pośrednie, bezpośrednie)
 skórne
 kropelkowe
 pyłowe
 pokarmowe
Czynniki zwiększające ryzyko powstawania zakażeń szpitalnych:
 Pacjenci zakażeni / nosiciele, pacjenci z zaburzeniami odporności (po, w trakcie
antybiotykoterapii) zwiększone ryzyko zakażenia: chorzy powyżej 60 r. ż. i noworodki
 Inwazyjne zabiegi i operacje  przerywają naturalne bariery ochronne organizmu (iniekcje,
endoskopie, bronchoskopie, biopsje, nakłucie mostka, dializy, zabiegi chirurgiczne, intubacje,
tracheotomie, cewnikowanie, leczenie respiratorem)
 Drobnoustroje w szpitalu, zmieniające swe cechy pod wpływem licznych antybiotyków i
środków dezynfekcyjnych (są selektywnie przystosowane, oportunistyczne, wielooporne na
antybiotyki i inne chemioterapeutyki)
 Skomplikowana aparatura, trudna do sterylizacji czy dezynfekcji
 Urządzenia używane przez wiele osób
 Wadliwy system wentylacyjny lub klimatyzacyjny
 Personel medyczny nieprzestrzegający zasad higieny szpitalnej
 Nieprawidłowości w transporcie chorych i sprzętu
 Nieprawidłowości w stanie sanitarnym szpitala
Zakażenia szpitalne wywołują najczęściej:
 Pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa)
 Pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), pałeczka odmieńca (Proteus mirabili)
 Gronkowce (Staphylococcus aureus i Staphylococcus epidermidis)
 Paciorkowce (Streptococcus pneuoniae)
 Wirusy np. WZW
 Grzyby  bielnik biały (candidia albicans)
 MRSA  gronkowiec złocisty oporny na metycylinę
y
ródło zakażenia: pacjenci (chorzy lub nosiciele); personel (ręce, odzież, drogi oddechowe);
odwiedzający, środowisko szpitalne (aparatura, sprzęt, narzędzia, powietrze).
1
Drogi zakażenia: kontaktowa, w tym skórna (kontakt bezpośredni, ręce, odzież pracownika); kontakt
pośredni (przedmioty, sprzęt); powietrze (droga kropelkowa); pokarmowa (żywność, napoje)
Postacie zakażeń szpitalnych:
- zakażenia układu moczowego (45% zakażeń przez cewnik)
- zakażenia układu oddechowego, zapalenie płuc
- posocznica (zakażenie krwi)
- zakażenia miejscowe (np. łożyska naczyniowego przy założonym wenflonie)
- zakażenia ran operacyjnych
- zakażenia WZW
Ustawa o chorobach zakaz
nych i zakażeniach zobowiązuje osoby wykonujące zawody medyczne do
przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych.
Zadania Szpitalnego Zespołu Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń Szpitalnych:
1. Bieżąca kontrola przestrzegania procedur i zapobiegania zakażeniom szpitalnym, stała obserwacja i
rejestracja zakażeń szpitalnych.
2. Wykrywanie z
ródeł i dróg szerzenia się zakażeń szpitalnych
- ocena floty bakteryjnej szpitala (podłóg, umywalek, sprzętu medycznego, odzieży ochronnej,
czystości rąk personelu)
- badania mikrobiologiczne personelu (nosicielstwo pałeczek jelitowych, MRSA)
3. Właściwa izolacja chorych zakażonych w szpitalu.
4. Nadzór nad procesem sterylizacji i dezynfekcji.
5. Codzienna kontrola badań wykonywanych w pracowni bakteriologicznej.
6. Kontrola przestrzegania zasad higieny osobistej przez personel szpitalny.
7. Wczesne rozpoznawanie zakażeń u personelu medycznego.
8. Szkolenie personelu szpitalnego.
9. Kontrola ruchu personelu szpitalnego i odwiedzających.
10. Analizowanie prawidłowości stosowania antybiotyków.
11. Opracowanie i wdrażanie procedur postępowania z zakażonym pacjentem (pobierania wymazó,
izolacji, itd.)
Zapobieganie zakażeniom szpitalnym
1. Izolacja chorych, kontrola mikrobiologiczna, leczenie pacjentów.
2. Kontrola mikrobiologiczna personelu (badania na nosicielstwo) i badanie mikrobiologiczne
środowiska szpitalnego.
3. Odzież ochronna personelu i bielizna szpitalna
 Odzież ochronna personelu powinna być zmieniana codziennie, w przypadku zabrudzeń
materiałem zakaz
nym natychmiast
 Osoby odwiedzające powinny nakładać fartuchy, rękawiczki, maski
 Pościel pacjentów powinna być zmieniana codziennie
 Postępowanie z brudną i czystą bielizną wg zasad
4. Antyseptyka rąk  dezynfekcja rąk przed i po kontakcie z pacjentem lub sprzętem skażonym
pacjenta (preparaty na bazie alkoholu)
5. Dezynfekcja aparatury medycznej, sprzętu, powierzchni użytkowej (okresowa zmiana środków
dezynfekcyjnych)
 Sprzęt i aparatura medyczna powinny być po użyciu dezynfekowane, myte i wyjaławiane
 Pacjent powinien mieć własny sprzęt do pielęgnacji, po użyciu dezynfekowany i myty
 Powierzchnie poziome (podłogi, sprzęty), sanitariaty myte codziennie środkiem
dezynfekcyjnym
 Sprzęt do mycia i sprzątania powinien być po użyciu umyty, zdezynfekowany i
przechowywany a stanie suchym
6. Gromadzenie, segregowanie i usuwanie odpadów medycznych wg przepisów
7. Dezynsekcja i deratyzacja
Najczęściej popełniane błędy dotyczą:
1. Higieny rąk: niewłaściwy stan paznokci, osłonięcie przedramion odzieżą, stałe noszenie
biżuterii, zegarków, bransolet, zbyt rzadkie mycie rąk, niedokładne mycie rąk, nie mycie rąk przed i
po zdjęciu rękawiczek, używanie niewłaściwych środków do mycia rąk.
2
2. Stosowania odzieży roboczej i ochronnej: noszenie prywatnego ubrania w miejscu pracy,
noszenie ubrań roboczych z długim rękawem, zbyt rzadkie stosowanie odzieży ochronnej
(jednorazowe fartuchy), noszenie brudnej odzieży ochronnej, noszenie używanej kilka dni i brudnej
odzieży roboczej, samodzielny transport i wykonanie we własnym zakresie prania odzieży roboczej,
zbyt rzadkie stosowanie czapek i masek, nieprawidłowe korzystanie z masek i czapek (bez zakrywania
masek, bez całkowitego osłonięcia włosów, noszenie tych samych kilka dni), niedezynfekowanie
okularów korekcyjnych, noszenie rękawiczek między zabiegami, niewłaściwe zdejmowanie odzieży
ochronnej.
3. Dezynfekcji: wybór środka odkażającego, który nie działa na drobnoustroje powodujące
problemy w danym przypadku, zastosowanie odpowiedniego środka, ale w zbyt niskim stężeniu,
skrócenie czasu działania środka odkażającego, użycie roztworu o zbyt wysokiej temperaturze, złe
umycie powierzchni przed odkażaniem, niecałkowite zanurzenie narzędzi czy nienaniesienie środka
na powierzchnię, niedostateczne spłukanie środków myjących przed odkażaniem, skażenie
powierzchni (narzędzi) po odkażeniu.
4. Sprzątania: używanie jednej ścierki (mopa) do wszystkich powierzchni, brak wymiany wody,
używanie zbyt małej ilości wody, nie zachowanie kolejności w czyszczeniu powierzchni, sprzątanie na
 sucho , przechowywanie mokrych narzędzi do sprzątania  powinny być suche i czyste.
Odpady medyczne
Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 23 sierpnia 2007r. w sprawie
szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi Dz. U. z dnia 8 września 2007r.
1. Klasyfikowanie odpadów medycznych
 Odpady zakaz
ne  kolor czerwony
 Odpady specjalne  kolor żółty
 Odpady pozostałe  kolor zielony lub niebieski lub czarny
2. Zbieranie odpadów medycznych
 kolor czerwony  zakaz
ne
 kolor żółty  specjalne
 kolor niebieski  pozostałe
3. Magazynowanie niebezpiecznych odpadów medycznych.
3