SPOIWA GIPSOWE I ANHYDRYTOWE Głównym składnikiem tych spoiw jest siarczan wapnia. Spoiwa gipsowe wytwarza się przez dehydratację skał gipsowych pra\enie w temp. 160-180oC w pra\arkach lub piecach obrotowych, a następnie jego zmielenie. Wiązanie gipsu polega na ponownym uwodnieniu spoiwa gipsowego siarczanu wapnia półwodnego do siarczanu wapnia dwuwodnego: CaSO4*1/2H2O + 3/2H2O = CaSO4*2H2O Spoiwa gipsowe w budownictwie mo\na podzielić na: - gips budowlany nie zawiera dodatków, GB-G głównie do produkcji prefabrykatów gipsowych płyt g-k, płyt dekoracyjnych, dzwiękochłonnych, pustaków ściennych oraz sporządzania zapraw tynkarskich, u\ywany równie\ do drobnych napraw wypełnianie ubytków w tynkach, w/g=0,5-0,75 Są dwie odmiany gipsu budowlanego, rozró\niane na podstawie uziarnienia: grubo zmielony GB-G, drobno zmielony GB-D. Ze względu na wytrzymałość na ściskanie po wysuszeniu do stałej masy gips budowlany dzieli się na dwa gatunki: 6 i 8 MPa. - gips szpachlowy spoiwo wolnowią\ące z licznymi dodatkami, stosowany do cienkich wypraw wewnętrznych (gładzi gipsowych), łączenia płyt g-k, przyklejania elementów gipsowych (płyty dekoracyjne, dzwiękochłonne), drobnych napraw, - B do szpachlowania elementów betonowych, - G do szpachlowania elementów gipsowych - F do spoinowania płyt gipsowo-kartonowych - gips tynkarski spoiwo wolnowią\ące z dodatkami opózniającymi wiązanie i poprawiającymi przyczepność do podło\a, zawiera perlit lekki wypełniacz zmniejszający cię\ar i poprawiający izolacyjność termiczną, zastosowanie: głównie do wypraw wewnętrznych tynkarskich, - GTM do wewnętrznych wypraw tynkarskich wykonywanych mechanicznie - GTR do tynkowania ręcznego - klej gipsowy głównie do łączenia płyt Pro Monta oraz klejenia i spoinowania g-k - klej gipsowy P do klejenia prefabrykatów gipsowych - klej gipsowy T do osadzania płyt g-k Właściwości spoiw gipsowych: - wytrzymałość na ściskanie stwardniałego gipsu uzale\niona jest od współczynnika w/g. - gęstość objętościowa: 1 1,3 g/cm3 - przepuszczalność pary wodnej - znaczna nasiąkliwość 25-40% - pełna mrozoodporność wytrzymują 15-krotne cykle zamra\ania i odmra\ania 15 +18oC - mała wodoodporność i znaczna rozmywalność pod działaniem wody bie\ącej - dobra izolacyjność termiczna 0,28 0,5 W/(mK) w zale\ności od gęstości obj. i w/g - niepalność i odporność ogniowa - korozyjne działanie na stal - mała odporność na uderzenia PAYTY GIPSOWO-KARTONOWE GKB - płyty zwykłe (standardowe), przeznaczone do pomieszczeń, w których wilgotność względna powietrza nie przekracza 70%. GKBI - płyty impregnowane, przeznaczone do pomieszczeń o podwy\szonym poziomie wilgotności względnej powietrza do 85% przez maksimum 10 godzin na dobę; płyty zawierające domieszkę związków silikonowych, nadających im właściwości hydrofobowe. GKF - płyty ognioochronne, przeznaczone do pomieszczeń o podwy\szonych wymaganiach w zakresie ognioodporności, w których wilgotność względna powietrza nie przekracza 70%; Rdzeń gipsowy tych płyt nie mo\e zawierać palnych dodatków. GKFI - płyty ognioochronne i impregnowane, przeznaczone do pomieszczeń o podwy\szonym poziomie wilgotności względnej powietrza (do 85% przez maksimum 10 godzin) i podwy\szonych wymaganiach ognioodporności. SPOIWA GIPSOWE. METODY BADAC. OZNACZANIE CECH FIZYCZNYCH PN-86/B-04360 1. Oznaczenie uziarnienia wysuszoną w temp. 40oC próbkę gipsu przesiewa się przez sita o malejącym wymiarze oczka (1; 0,75; 0,5; 0,2 mm). Pozostałości na kolejnych sitach wa\y się i oblicza procentowy udział danej masy w masie całej próbki. 2. Oznaczenie normalnej konsystencji Przyrządy i laboratorium: - laboratorium o temp. 20oC i wilgotności względnej powietrza 60 % - miska porcelanowa /gumowa/ z tworzywa sztucznego o pojemności ok. 1l - mieszadło ręczne z 3 lub więcej prętami - cylinder z metalu nierdzewnego o polerowanej powierzchni wewnętrznej - płytka szklana - linijka Wykonanie oznaczenia: - miskę, cylinder, płytkę oczyścić i przetrzeć wilgotną szmatką - do miski wlać wodę destylowaną i w ciągu 2-3 s wsypać 350 g gipsu - mieszać przez 30 s - zaczyn wlać do cylindra ustawionego na płytce i po 45 s od wsypania spoiwa do wody podnieść cylinder na wysokość 150-200 mm i zmierzyć rozpływ zaczynu (średnica w dwóch prostopadłych kierunkach) - wynik średnica rozpływu = 180ą5 mm, jeśli jest inny, nale\y powtórzyć badanie ze zmienioną ilością wody 3. Oznaczenie czasu wiązania Przyrządy: - aparat Vicata Wykonanie: - przygotować zaczyn o normalnej konsystencji i umieścić go w pierścieniu aparatu - w celu pozbycia się pęcherzyków powietrza z zaczynu płytkę wraz z pierścieniem 4-5 razy wstrząsnąć przez podniesienie i opuszczenie jednego z boków płytki na wysokość 10 mm - wyrównać powierzchnię zaczynu - zanurzać igłę w zaczynie w ró\nych miejscach co 30 s, po ka\dym zanurzeniu igłę oczyścić - czas, który upłynął od wsypania gipsu do wody do chwili, gdy odległość igły od płytki szklanej wynosi 4 mm uznaje się za początek wiązania i podaje się w minutach - czas który upłynął od momentu wsypania gipsu do wody do chwili gdy igła zanurza się w zaczynie na głębokość 1 mm uznaje się za koniec wiązania i podaje się w minutach Czas wiązania zale\y od: - rodzaju spoiwa, - ilości i temperatury wody zarobowej (5-30oC obni\enie temperatury wydłu\a czas wiązania), - dodatków regulujących czas wiązania (przyspieszacze zmielony gips dwuwodny, siarczan potasu lub sodu, opózniacz: klej kostny). 4. Oznaczenie wytrzymałości na ściskanie po 2 godzinach Przyrządy: - forma - aparat Michaelisa, prasa lub maszyna wytrzymałościowa - miska o pojemności 3 l - mieszadło ręczne Wykonanie: - zaczyn: 1-1,6 kg spoiwa i odpowiedniej ilości wody do sporządzenia zaczynu o konsystencji normalnej - do miski wlać wodę i wsypać spoiwo - mieszać energicznie przez 60 s - wypełnić formę zaczynem i wstrząsnąć ją 5 razy trzymając za krótszy bok i podnosząc na wysokość 80- 100 mm - wygładzić powierzchnię górną - po 15 minutach wyjąc beleczki z form i przechowywać w pomieszczeniu przeznaczonym do badań - po 2 godzinach od momentu zarobienia badanie wytrzymałości: Wytrzymałość na zginanie - beleczka układana w prasie na rolkach podporowych - zwiększa się nacisk a\ do złamania (siłę nacisku zwiększać o 50 N/s) odczytuje się siłę niszczącą Fn h = b = 4 cm l = 10 cm i oblicza wytrzymałość na zginanie: 3 Fn �" l Rzg = �" [MPa] przekładka 4x4cm 2 bh2 - połówki beleczek po badaniu na zginanie umieszcza się w prasie, stosując przekładki o wymiarze 4x4 cm (przez które przekazywana jest siła), obcią\enie zwiększa się równomiernie a\ do zniszczenia próbki: połówka Fc beleczki Rc = [MPa] A - wynikiem badania jest średnia arytmetyczna z 6 wartości wytrzymałości na ściskanie podstawa klasyfikacji spoiwa gipsowego! Ze wzrostem wilgotności obni\a się wytrzymałość gipsu. Zmiana wilgotności z 0 do 1% powoduje zmniejszenie wytrzymałości o 50-70%. Gips charakteryzuje się stosunkowo du\ą wytrzymałością na zginanie w stosunku do wytrzymałości na ściskanie (0,35-0,45) [dla cementu poni\ej 0,2].