Sylabus prawa Unii Europejskiej
Wykładowca: Pasquale Policastro, dr hab. Prof. US
rok akdemicki 2010-11
Wersja rozszerzona A
Kurs zamierza przedstawić najistotniejszych wiadomości dotyczących Europejskich traktatów oraz prawa
podjętego na jego podstawie. W pierwszej kolejności zostaje analizowane prawne znaczenie i wykładnia
najbardziej znaczÄ…cych norm zawartych w Traktacie o Unii Europejskiej (TUE) i Traktat o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej (TFUE), które weszły w życiu 1 grudnia 2009. W drugiej kolejności zostaje analizowana
Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej, która  z zgodnie z art. 6.1 TUE  ma taką samą moc prawną
jak Traktaty . Poszczególne zagadnienia zostają rozwinięte uwzględniając zarówno odnośne akte prawne
dotychczas tworzone przez instytucje Unii Europejskiej, jak i orzecznictwo Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości. Wykłady problemowe służą pogłębieniu i dyskutowaniu także stanowiska wyrażone w
nauce prawnej.
Zostają w szczególności analizowane następujące zagadnienia:
Traktat Unii Europejskiej
A. Koncepcje integracji europejskiej. Powstania Wspólnot Europejskich. Traktaty Założycielskie
procesu integracji europejskiej i ich ewolucja. Traktaty założycielskie procesu integracji
Europejskiej jako Traktaty  integracyjne . Pozycja i znaczenie Traktatów Europejskich w
stosunku do traktatów, które założą innych organizacji międzynarodowych, w szczególności ONZ,
WTO, Rada Europy. Zagadnienia problemowe dotyczÄ…ce zagadnienia czy Unia Europejska,
zwłaszcza po ratyfikacji Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej (Traktat Lizboński), może być rozumiana jako  państwo międzynarodowe . Analiza
orzecznictwa będzie skupiona na prawny model integracji Europejskiej: a) jako transformacja
prawa międzynarodowego: 18/57, J. Nold KG v. High Authority of ECSC; 1/58 Friedrick Stork &
Cie v. High Authority ECSC), b) jako specyficzne prawo Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej ,
26-62 Van Gend & Loos; 26-64 Costa v. ENEL; 22/70 Commission of the European Communities
vs. Council); c) jako prawo Rady Europy: ETS 222/84 Johnston, equality between men and
women; European Court of Human Rights Bosphorous Haya Yollari...v. Ireland, ECHR 30 June
2005, Appl. 45036/98.
Wykład problemowy I: Wartości, prawa i wolności zasada demokracji oraz równowaga między
instytucjami: Europejski wariant demokratycznego państwa prawnego?
B. Zasady Prawne Procesu Integracji Europejskiej: ich prawne znaczenie, także w związku z próbą
ich kodyfikacji w Traktacie o Unii Europejskiej z Lizbony. W szczególności szczególności zostaje
analizowane prawne znaczenia i wykładnia norm Traktatu o Unii Europejskiej dotyczących:
wartości procesu integracji europejskiej (art. 2), cele i podstawy działania Unii Europejskiej (art.
3), przyznanie kompetencji, zasada lojalnej współpracy, zasada proporcjonalności, zasada
pomocniczości (art. 4 i 5), uznanie praw i wolności (art. 6). Znaczenie tych zasad dla stosowania
prawa Unii Europejskiej przez sądów; ochrona wartości Unii Europejskiej (art. 7), zasady
rozwijania stosunków z państwami sąsiadującymi (art. 8).
C. Podstawowe orzecznictwo dotyczące zasad prawnych integracji europejskiej, w szczególności
dotyczące: a) państwo prawne i jego gwarancje: 25/62 Plaumann & Co. Hamburg przeciwko
Komisji (prawo indywidualne interesowanej strony do prawnego środka przeciwko decyzjom
dotyczącym osób trzecich) 294/83 Partia Zielonych przeciwko Parlamentowi Europejskiemu;
Opinia ETS 1/91 Projekt porozumienia m. EWG a Stowarzyszeniem Europejskim Wolnego
Handlu dla tworzenia Przestrzeni Ekonomicznej Europejskiej; równowaga między instytucjami
138/79 Roquette Fréres, C-70/88 Parlament prz. Radzie; b) doktryna nowego porzÄ…dku prawnego:
52-75 Komysja prz. Republice WÅ‚oskiej; c) 26-62 van Gend & Loos; 14-68 Walt Wilhelm; d)
zasada prymatu: 26-64 Costa vs. ENEL; 9-65 San Michele; 11/70 Internationale
Handelgesellschaft; 106/77 Simmenthal, 213/89 Factortame, 34/73 Variola; C-390/98 H.J. Banks
prz. Władza Węgla; e) Wykładnia celowościowa i inne specyficzne elementy charakteryzujące
wykÅ‚adni prawa w ramach prawa wspólnotowego: 803/79 Gérard Roudolff; 292/82 Merck;
C-90/90 et C-91/90 Jean Neu i inny przeciwko Sekretarzowi Stanu d/s Rolnictwa i Winnic; 214/83
Sabine von Colson prz. Land Nordrhein-Westfalen; 85/76 Hoffmann-La Roche; C-379/92 Peralta;
C-403/99 Italian Republic vs. Commission; wykładnia prawa i wyważenie praw: T-24/90 Automec
vs. Commission. f) zasada przyznania kompetencji: 17-67 Max Neumann v. Haupzollamt Hof/
Saale; Opinia ETS nr 2/91, Konwencja nr 170 of the MOP dotycząca bezpieczeństwo we
wykorzystaniu produktów chemicznych przy pracy; Opinia ETS nr 2/94, uczęstnicwo EW do
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka; g) zasada lojalnej współpracy: 141/78 Republika
Francuska prz. Zjednoczonemu Królestwu; 44/84 Hurd Jones (Her Majesty s Inspector of Taxes);
C-213/89 Factortame; C-105/03 Pupino; h) zasada proporcjonalnoÅ›ci: 66/82 Fromançais SA prz.
Fonds d orientation & (Forma); 266/84 Denkavit France prz. Fonds d orientation & (FORMA); i)
zasada pomocniczości: T-29/92 Bounijverheid prz. Komysja; C-233/94 Respublika Federalna
Niemiec prz. Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej; C-415/93 Bosman;
C-11/95 Commission vs. Belgium; C-491/01, The Queen vs Secretary of State for Health, ex parte
British American Tobacco;
D. Prawne znaczenie i wykładnia zasada demokratycznej w Unii Europejskiej: równość obywateli
wobec prawa (art. 9), zasada przedstawicielska (art. 10), prawa polityczne obywateli i ugrupowań
(art. 11), rola parlamentów narodowych (art. 12).
E. Prawne znaczenie i wykładnia norm określających ram instytucjonalnych Unii Europejskiej (art.
13-19): Parlament Europejski (art. 14), Rada Europejska i jej PrzewodniczÄ…cy (art. 15), Rada (art.
16), Komysja Europejska (art. 17), Wysoki Przedstawiciel d/s zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa (art. 18), Trybunał Sprawiedliwości (art. 19). Znaczenie i roli Europejskiego
Banku Centralnego, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Regionów, Komytetu Ekonomicznego
i Społecznego.
F. Prawna koncepcja wzmocnionej współpracy (art. 20); Stosunki prawne z państwami
sąsiadującymi (art. 8); działania zewnętrzne UE (art. 21-22); zasady dotyczące wspólnej polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa (art. 23-46).
G. Zagadnienia dotyczące osobowości prawnej Unii Europejskiej (art. 47); Zmiany do Traktatu (art.
48): zwykła procedura zmiany, uproszczone procedury zmiany; Przyjęcie nowych członków UE
(art. 49); wystąpienie z Unii (art. 50). Status prawny protokołów i załączników (art. 51).
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej
H. Normy TFUE określające kategorie i dziedziny kompetencji Unii (art. 2): kompetencje wyłączne
(art. 3), kompetencje dzielone (art. 4), koordynacja w ramach Unii (art. 5), kompetencje w celu
wspierania, koordynowania lub uzupełnienia działań Państw członkowskich (art. 6). Zasady
ogólne wykonania kompetencji Unii: zniesienia nierówności kobiet i mężczyzn (art. 8), ochrona
zatrudnienia i ochrona socjalna (art. 9), zwalczanie wszelkiej dyskryminacji (art. 10), ochrona
środowiska naturalnego (art. 11), ochrona konsumentów (art. 12), wymagania w zakresie
dobrostanu zwierząt (art. 13), znaczenie usług dostarczonych w ogólnym interesie gospodarczym
(art. 14), zasada otwartości, jawności, przejrzystości w działalności instytucjonalnej Unii
Europejskiej (art. 15), ochrona danych osobowych (art. 16), uznanie i dialog z kościołami i
organizacjami światopoglądowymi (art. 17). Zakaz dyskryminacji: ze względu na przynależność
państwowa (art. 18), z powodu innych przyczyn (art. 19).
I. Obywatelstwo Unii (art. 20-25). Orzczecznictwo ETS: C-369/90 Micheletti, C-148/02 Garcia
Avello; Kolejne elementy zwiÄ…zane z obywatelstwem w orzecznitwie ETS: 115 and 116/1981
Adoui; 53/81 Levin; C-12/93 Nieuwe Algemene vs. Drake; C-409/95 Marschall v. Nordrhein-
Westfalen; C-265/95 Commission v. France; C-85/96 Martinez Sale v. Bayern.
Wykład problemowy II: Od wspólnego działania do zasady działania w oparciu o kompetencji:
problemy zwiÄ…zane z ustrojowÄ… ewolucjÄ… integracji Europejskiej
J. Akty prawne Unii: rozporzÄ…dzenia, dyrektywy, zalecenia i opynie (art. 289). Akty delegowane do
Komysji (art. 290), Akty wykonawcze Komysji (art. 291). Inicjatywa Komysji (art. 293), zwykła
procedura ustawodawcza (art. 294), specjalna procedura ustawodawcza. Współpraca między
Parlamentem, Rada i Komysja (art. 295); Podpisywanie i opublikowanie aktów Unii Europejskiej
(art. 297); Zadania administracji (art. 298); Akty instytucji Unii Europejskiej o charakterze tytułu
wykonawczego (art. 298). Orzecznictwo: d) 188-190/80 Republika Francuska, Republika WÅ‚oska
i Zjednoczone Krłlestwo prz. Komysji; e) C-194/94 CIA International. Orzecznictwo: Skutki
Europejskich z
ródeł prawa w procesie integracji porządku Prawnego Unii Europejskiej i narodowe
porzÄ…dki prawa: f) traktaty Europejskie 267/86 van Eycke; h) the rozporzÄ…dzenia T-102/96
Gencor; g) dyrektywy 41/74 van Duyn; 8/81 Ursula Becker; C-6/90 C-9/90 Francovich; C 91/92
Faccini Doria; C-129/96 Inter-environmental Wallonie; h) decyzje (T-334/94 Sarriò); Dochody i
wydatki Unii Europejskiej (art. 310); Zasoby własne Unii (art. 311); Wieloletne ramy finansowe
(art. 312); uchwalenie budżetu Unii Europejskiej (art. 314); Prowisorium budżetowy (art. 315);
Zasady uchwalania budżetu (art. 316, art. 322); Wykonanie budżetu i absolutorium (art. 317-319);
Współpraca instytucji europejskich w sprawach dotyczących budżetu (art. 324), zwalczanie
nadużyć finansowych (art. 325);
Wykład problemowe III: Zasady ogólne prawa Europejskiego: ku nowemu wymiarowi prawa
konstytucyjnego w skali Europejskiej?
K. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej: organizacja (art. 251), rzecznicy generalni (art. 252);
Zasady wyboru sędziów i rzeczników generalnych (art. 252-255); Statut i Regulamin
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Właściwość Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości (art. 256), sądy specjalizowane (art. 257); Postępowanie za uchybienie
zobowiązań wynikających z Traktatu z inicjatywy Komisyj (art. 258), i z inicjatywy Państwa
członkowskiego (art. 259); Procedura wykonania wyroku Trybunału za uchybienie zobowiązań
traktatowych (art. 260); Zasady orzekania kar przez ETS (art. 261); Właściwość ETS w dziedzinie
własności intelektualnej (art. 262); Procedura kontroli legalności aktów prawodawczych, w
zakresie skarg wniesionych przez instytucje europejskie w prawie ochrony ich prerogatyw, przez
osoby indywidualne: szczególne warunki skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne (art.
263). Orzekanie o nieważności aktów (art. 264). Skarga za zaniechanie działań z naruszeniem
Traktatu (art. 265-266); Orzekanie w trybie prejudycjalnym (art. 267), orzekanie w sporach
dotyczących odszkodowań (art. 268). Orzekanie w sprawie aktu przyjętego przez Radę Europejską
lub Rady na mocy artykułu 7 Traktatu o Unii Europejskiej (art. 269). Właściwość ETS do
orzekania w sporach między Unią a jej pracownikami (art. 270), właściwość ETS do orzekania w
sprawach dotyczÄ…cych Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Banku Centralnego
(art. 271). Właściwość ETS na mocy klauzuli arbitrażowej (art. 272) lub kompromisowej (art.
274). Granicy wyłączenia właściwości ETS w dziedzinie polityki zagranicznej (art. 275), granicy
właściwości ETS-u w dziedzinie przestrzeni wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości (art. 276).
Terminy wniesienia pozwu, zawieszenie postępowania, środki tymczasowe (art. 277-281).
Orzecznictwo: a) Kwestie prejudicjalne: 16/15 Schwarze; 44/65 Hessische Knappschaft;
C-188/92: TWD Texilwerke; b) Skarga za zaniechanie: 7/54 i 9/54 Groupement des Industries
Sidérurgiques Luxembourgeois prz. Wysokiej WÅ‚adzy; c) Skarga za niewywiÄ…zanie siÄ™ paÅ„stwa ze
zobowiązań: 20/59 Rząd Republiki Włoskiej prz. Wyskokiej Władzy; 31/77 R i 53/77 R: Komysja
prz. Zjednoczonemu Królestwu..; d) Skarga o uniweażnienie aktu wspólnotowego: C-246/81 Lord
Bethell prz. Komysji; Sprawy połączone 239/82 i 275/82: Allied Corporation v. Komysji; e)
Skarga odszkodowawcza: 9/69 Sayag prz. Leduc; 19, 20, 25, 30/69: Denise Richez-Praise i in. prz.
Komysji; 5/71 Aktien Zückerfabrik Schöppenstadt prz. Radzie; 145/83 Adams prz. Komysji;
L. Wykonanie Kompetencji Unii Europejskiej w oparciu o poszczególnych rodzajach kompetencji
Unii Europejskiej; Ustanawianie reguł konkurencji jako przykład wyłącznej kompetencji Unii
Europejskie; Polityka społeczna w ramach aspektów określonych w Traktacie; Kompetencje
wykonane przez koordynację na przykładzie polityk gospodarczych; Współpraca administracyjna
jako przykład kompetencji do prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie
lub uzupełnianie działań Państw członkowskich.
Wykład problemowy IV: Ku Europejskiej funkcji ustawodawczej i wykonawczej?
M. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej: Godność, Wolność, równość, solidarność, prawa
obywatelskie, wymiar sprawiedliwości, postanowenia dotyczące wykładni i stosowanie Karty.
Europejska Konwencja ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Orzecznictwo: Prawa
Człowieka jako część porządku prawnego Unii Europejskiej: 46/87 227/88 Hoechst,
Rechnungshof prz. Österreichischer Rundfunk et autres et Christa Neukomm (C-138/01), Joseph
Lauermann (C-139/01) prz. Österreichischer Rundfunk; c) prawa pracowników obywateli:
C-184/99 Grzelczyk, C-212/99 Commission vs. Italy; 148/77 Defrenne; T-346/94 France-Aviation
v Commission; d) Prawa osób migrujących począdzących z Państw poza Unii Europejskiej:
C-540/03 Parliament vs. Council of the European Union; e) rozwój koordynacji ustawodastwa
socjalnego: C-67/96 Albany; f) prawa  słabszych podmiotów C-144/04 Mangold, C-303/06
Coleman vs. Attridge Law; g) wolność osobista w obliczu walki przeciwko teroryzmowi:
C-412/05 P and C-414/05 P, Kadi and Al Barakaat; h) obowiÄ…zki: C-237/07 Janecek vs Freiestaat
Bayern;
Bibliografia:
W zasadzie, każdy dobry podręcznik może służyć dla stosownego przygotowania egzaminu. Jednak, warto
zwrócić uwagę na to, iż podręczniki przygotowane dla kursów prawa UE dla politologi, administracji lub la
kursów do III roku studiów prawniczych, nie spełniają warunków głębokości i przydatności do zawodu
prawnego, które zamierzamy realizować z naszym kursem.
Niedawne wejście w życie Traktatu Lisbońskiego, uniemożliwia sięganie po jednje systematycznej
analizie. Zaleca się skorzystanie z n/w podręczników, przede wszystkim tych fragmentów polecanych przez
wykładowcę:
Jan Barcz  Unia Europejska na rozstajach. Traktat z Lizbony. Główne kierunki reformy ustrojowej, wyd.:
Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2009  i ewentualne wersje póżniejsze.
Jan Barcz  Prawo Unii Europejskiej, tom I, Zagadnienia systemowe (wyd. 3); tom II, Prawo materialne i
polityki (wyd 2)  i ewentualnie póz
niejsze wydania
A. Wróbel (red. nauk.), Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską, Tom I (2008), Tom II (2009), Tom
III (z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, 2010).
Z tego dzieła polecają się zwłaszcza następujące strony. Tom I: 104-116 (geneza traktatów); 120-135
(Natura prawna Traktatu); 138-142 (Konstytucyjne zasady prawa UE a koncepcja multilevel governance);
zasada kompetencji przyznanych, zasada pomocniczości, zasada proporcjonalności, s. 169-226; zasada
lojalnej współpracy: s. 248-302. T. III; Rola i zadania Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości; 260-267;
Wykładnia prawa wspólnotowego, s. 267-269; Kontrola legalności działań w świetle prawa
wspólnotowego, s. 269-272; Rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, s. 569-641.
A. Wróbel (red. nauk.), Stosowanie Prawa Unii Europejskiej przez Sądy, 2005, zwłaszcza: Prawo
Wspólnotowe a EKPC s. 375-386; Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej i jej znaczenie dla rozwoju
unijnej koncepcji ochrony praw człowieka, s. 387-403.
Części te należy czytać uwzględniając perspektywę zmian przeprowadzonych razem z Traktatem
Lizbońskim.
Zaleca się skorzystanie z zbioru traktatów i z materiałów, np.
Jan Barcz, Ireneusz Gęsior Podstawy Prawne Unii Europejskiej - wybór dokumentów, wyd.: Prawo i
Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2009  i ewentualna póz
niejsza wersja, która zawiera Traktatu
Lizbońskiego.
Prawo Unii Europejskiej, Wprowadzenie: Ewa Sibińska, wyd. Beck, Warszawa 2009, zawierający
stosownych materiałów traktatowych
Większość orzeczeń są dostępne w:
Prawo Wspólnót Europejskich. Orzecznictwo. Wydane nowe z suplementem. Wybór i redakcja, Władysław
Czapliński, Rudolf Ostrihański, Przemysław Saganek, Anna Wyrozumska, Warszawa 2005.
Orzeczenia w języku polskim można znalez
ć:
http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_10292/arrets-de-la-jurisprudence-historique-dans-les-langues-des-
adhesions-2004-et-2007
Zaleca siÄ™ skorzystanie z Internetowej witryny
European navigator: http://www.ena.lu/mce.cfm
Zawierająca informacje historyczne o integracji Europejskiej, wraz z kolejnymi wersjami traktatów oraz
z innymi istotnymi dokumentami.
Zaliczenie: Egzamin.
Egzamin prowadzony będzie na podstawie zestawu pytań w formie pytań otwartych i testowych. W
zestawie egzaminacyjnym może być też jedno zagadnienie do rozwijania w formie krótkiego eseju lub
jedno pismo procesowe do pisania.
Pytania egzaminacyjne: pytania podzielone sÄ… na trzy grupy: pytania podstawowe, problemowe i
systemowe. Pytania podstawowe odpowiadajÄ… zakresowi podstawowej wiedzy przekazanej w kursie.
Pytania problemowe mają za cel pokazanie w jaki sposób student świadomy jest poszczególnymi i
istotnymi problemami dotyczącymi rozumienia prawa Europejskiego i jego wykładnia. Pytania systemowe
mają jako cel wyjaśnić w jakim stopniu student jest świadomy relacji między prawem Unii Europejskiej a
innymi dziedzinami prawa.
Pytania podstawowe:
0. (o charakterze wstępnym - nie będzie przedmiotem pytań) metody i zasady uczenia się prawa
europejskiego.
1. Jakie są cechy charakteryzujące przedmiot prawa UE jako odrębnej dziedziny prawa?
2. Jakie są cechy rozróżniające porządek prawny UE od porządków prawnych państw członkowskich?
3. Czym charakteryzuje siÄ™ proces integracji europejskiej w perspektywie ewolucyjnej?
4. Co należy rozumieć przez samo pojęcie polityka w procesie integracji europejskiej/ w ramach UE?
5. W jakim okresie ukształtowały się wymienione cechy interwencyjne w procesie rozwoju prawnego
państw członkowskich?
6. Jakie sÄ… cechy konstytucjonalizacji prawa UE?
7. W jakim okresie cechy te (konstytucjonalizacji) kształtowały się?
8. Jakie są podstawy prawne tworzenia i działania UE?
Sugestia: proszę spojrzeć wewnątrz Traktatów....
9. Jaka jest różnica między Traktatem UE, a Traktatem o Funkcjonowaniu UE?
Sugestia: analiza systemowa wskazuje....
10. Co rozumiemy przez wartości w ramach prawa UE? Jakie są wartości UE?
Sugestia: wartości prawa UE, wartości Państwa członkowskie....a także? Z jakimi płaszczyznami
wartości mamy do czynienia w oparciu o literze Traktatu?
11. Co rozumiemy przez cele UE?
Sugestia: zobacz literę traktatu...ale także znaczenie zasad transwersalnych....oraz....
12. W jaki sposób możemy określić i rozumieć zasadę przyznania kompetencji?
13. Jaka jest relacja między Traktatami europejskimi a Kartą Praw Podstawowych?
13. Jaki jest status prawny podstawowych praw określanych w Europejskiej Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności?
14. W jaki sposób i w jakim zakresie stosuje się zasadę pomocniczości i proporcjonalności?
15. Jakie sÄ… podstawowe instytucje UE?
16. Jakie są podstawy i cele działania instytucji Unii Europejskiej?
17. Wymień podstawowe funkcje poszczególnych instytucji europejskich? Jakie formy reprezentacji
zapewniajÄ…?
Pytania problemowe:
18. W jaki sposób można określić pojęcie  zasad ogólnych prawa Unii Europejskiej? Czy państwo
przypominają niektórych zasad ogólnych prawa wspólnotowego? Jaka jest różnica między zasadami
ogólnymi a zasadami podstawowymi prawa Unii Europejskiej? Czy Państwo sądzą, iż zasady ogólne prawa
UE utracili znaczenie w związku z rozszerzeniem obszaru normatywnego traktatów, zwłaszcza po
uchwaleniu Traktatu lizbońskiego?
Sugestia. Podczas wykładów wyjaśniliśmy relację między zasadami ogólnymi prawa Unii Europejskiej a
przyznaniem kompetencji...
19. W jaki sposób możemy charakteryzować zasadę lojalnej współpracy? Na jakich płaszczyznach
europejskich stosunków prawnych zostaje ona stosowana? Czy pamiętają państwo niektóre podstawowe
orzeczenia wyjaśniające zasięg i znaczenie tej zasady?
20. W jaki sposób możemy określić prawne pojęcie rozporządzenia, dyrektywy i decyzji? Jakie cele,
związane z urzeczywistnieniem zasad prawnych zawartych w Traktatach w stosunku do prawa państw
członkowskich, są realizowane przez wydanie rozporządzenia? Jakie cele są realizowane przez wydanie
dyrektyw? Jakie cele sÄ… realizowane przez wydanie decyzji?
Sugestia: podczas kursu mówiliśmy o harmonizację, a także...
W jaki sposób możemy określić prawne znaczenie skutku bezpośredniego prawa UE? Jakie są podstawowe
orzeczenia ETS wyrażające doktrynę skutku bezpośredniego? Czy istnieją różnicy między skutkiem
bezpośrednim Traktatów a skutkiem bezpośrednim prawa wtórnego?
Sugestia: specyficzny status prawa Unii Europejskiej...cechy norm....
21. W jaki sposób możemy określić pojęcie  aktów prawodawczych Unii Europejskiej? Jaka jest różnica
między aktami prawodawczymi a aktami nieprawodawczymi? Czy wszystkie akty wydane przez instytucje
europejskie mogą być zarówno aktami prawodawczymi i nie prawodawczymi? Wyjaśnić.
Sugestia: czemu jest tak ważne określenie nazwa(y) instytucji, które wydały poszczególnych aktów prawa
UE?
22. W jakim zakresie proces tworzenia prawa w ramach Unii Europejskiej odzwierciedla podobne cechy
jak proces tworzenia prawa na szczeblu krajowym? Proszę zwrócić uwagę na różnicy między określeniem
treść normatywną danego aktu, nierozerwalnie związaną z inicjatywą prawodawczą, a podejmowaniem
decyzji przy uchwaleniu prawa.
Sugestia: ....przypominać sobie proces uchwalania dyrektyw...czy podobne tendencje nastąpią na
płaszczyz
nie krajowej?
23. Proszę określić rodzaje kompetencji Unii Europejskiej, zgodnie z TFUE. Proszę podać przykłady
poszczególnych kompetencji. W jaki sposób, TFUE podzieli zadania Unii Europejskiej i państw
członkowskich w procesie tworzenia prawa? Czy te zasady podziału zmieniają doktryny prymatu?
Dlaczego? Czy zmieniają podejście do zasady pomocniczości?
Sugestia: proszę się zastanawiać na różnicy między tworzeniem a stosowaniem prawa...oraz.....
24. Jeżeli przyjmujemy, że wszystkie funkcje sądownictwa zostały już odkryte i przeanalizowane w ramach
nauki prawnej, jakie funkcje są spełniane przez ETS w porównaniu z funkcjami realizowanymi przez inne
sÄ…dy?
Sugestia:...jakie rodzaje sÄ…downictwa mamy?
25. Proszę określić jakie podmioty uczestniczą w postępowaniach przed ETS, jakie są ich funkcje i ich
wzajemne relacje.
Pytania systemowe:
26. Zasadą pomocniczości w krajowym porządku konstytucyjnym a w prawie UE: różnicy i podobieństwa
27. Zasada decentralizacji w prawie administracyjnym a w prawie UE
28. Zasada słusznego postępowania sądowego w prawie UE a w porządku krajowym. Proszę uwzględnić
m.in. wyrok w sprawie Maria Pupino
29. Ograniczenia wolności w prawie UE wobec prawa osób indywidualnych a ochrona praw człowieka, w
szczególności na przykładzie wyroku ETS w sprawie Kadi Al-Barakaat.
30. Obywatelstwo europejskie i jego elementy w orzecznictwie ETS
31. Zgodnie z artykułem 101 TFUE (dawny artykuł 81 TWE),  2.Porozumienia lub decyzje zakazane na
mocy niniejszego artykułu są nieważne z mocy prawa. Na czym polega ta nieważność na tle nauki prawa
cywilnego?