Slajd 1 dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 2 WTRYSKIWANIE Jest to proces cykliczny, polegający na: �wtryśnięciu tworzywa oprowadzonego do postaci płynnej do zamkniętej przestrzeni kształtującej (gniazda formy), �zestaleniu tworzywa i wyjęciu kształtki definicja dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 3 WTRYSKIWANIE definicja dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 4 � proces cykliczny, � wysokociśnieniowy, � do produkcji wyrobów bryłowych pełnych, kompozytowych, dwuskładnikowych, wielokolorowych, wyrobów o zmiennej gęstości, zespolonych (tworzywo - metal, itp.) o masie rzędu 10-2grama do 105 grama, � bezodpadowy, � o dużej wydajności, � w pełni zautomatyzowany, � elastyczny CECHY CHARAKTERYSTYCZNE dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 5 proces wtryskiwania ZALETY WADY � możliwość wytwarzania � wysoki koszt bardzo skomplikowanych wyrobów w jednej operacji oprzyrządowania technologicznej technologicznego � otrzymujemy wyrób gotowy � technologia nieekonomiczna do użytkowania, praktycznie przy krótkich seriach bez obróbki wykańczającej � wysoka jakość i produkcyjnych powtarzalność kształtu i � wymagane wysokie wymiarów, estetyka wyrobu kwalifikacje pracowników � możliwość pełnej technicznych automatyzacji, komputeryzacji procesu � długi czas przygotowania i � możliwość masowej spore nakłady finansowe produkcji związane z wdrożeniem do � niska pracochłonność produkcji nowego wyrobu � iska emisja szkodliwych substancji Wady i zalety dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 6 Wtryskiwanie - system dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 7 proces wtryskiwania Tworzywo (półfabrykat) dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 8 Technologia wtryskiwania Maszyna i narzędzie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 9 Technologia wtryskiwania Maszyna i narzędzie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 10 Układ uplastyczniający (uplastycznia materiał i wtryskuje go do formy) Układ narzędziowy (forma plus układ zamykania składający się z trzech stołów) Układ napędowy i sterujący Układ uplastyczniania i wtrysku Układ zamykania (hydrauliczny) wtryskarka DEMAG Ergotech-EXTRA (zdjęte osłony) dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 11 � 1872 opatentowano pierwszą wtryskarkę tłokową (bracia HEAT) � 1955 opatentowano pierwszą wtryskarkę ślimakową (R. BECK) � 1961 opatentowano zasadę wtrysku dwuskładnikowego � 1970-1980 wprowadzono do produkcji wtryskarki do duroplastów � 1980-1985 wprowadzono do produkcji wtryskarki do wtrysku elastomerów wulkanizujących (przemysł obuwniczy) � po1990 wprowadzono do produkcji wtryskarki ze sterowaniem mikroprocesorowym RYS HISTORYCZNY dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 12 Układ zamykania bezpośredni hydrauliczny 5 3 6 2 4 1 Oznaczenia: 1. stół mocujący stały, 2. stół ruchomy, 3. stół ustawczy, 4. forma, 5. siłownik hydrauliczny dwustronnego działania, 6. kolumny spinające, prowadzące dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 13 Układ zamykania dzwigniowo hydrauliczny kolanowy, pięciopunktowy OZNACZENIA: 1. siłownik hydrauliczny, 2. stół ustawczy, 3. kolumny spinające, 4. forma 5. zespół dzwigni, 6. stół nieruchomy, 7. stół ruchomy dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 14 Napęd śruba-nakrętka dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 15 Układ zamykania Lepsze rozłożenie siły zwarcia Zwiększony kąt ramion zamka umożliwia obniżenie punktu nacisku na formę dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 16 Wtrysk F1 F2 dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 17 __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 18 proces cykl wtrysku, parametry Cykl wtryskiwania - fazy � zamknięcie formy � dojazd jednostki uplastyczniającej do formy � wtrysk � docisk � dochłodzenie + uplastycznienie tworzywa � usunięcie wypraski z formy wielkości procesu � temperatury - (stref grzewczych na cylindrze i dyszy, temp. połówek formy na termostacie) � ciśnienia - (wtrysku, docisku, zwarcia połówek formy-siła zamykania, uplastycznienia) � drogi - (skok formy, skok ślimaka lub tłoka, skok wypychaczy, skok jednostki uplastyczniającej) � prędkości - (zamykania i otwierania formy, wypychaczy, wtrysku, jednostki uplastyczniąjącej, prędkość obrotowa ślimaka) � czasy (cyklu, wtrysku, docisku, chłodzenia formy) dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 19 cykl wtrysku animacja dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 20 proces koło cyklu wtrysku Czasy procesowe na kole cyklu dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ p w d czas wtrysku t czas docisku t czas przygotowania - t Slajd 21 cykl wtrysku specjalna wtryskarka dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 22 Układ uplastyczniający Główne zadania: " pobieranie tworzywa " doprowadzenie tworzywa do stanu plastyczno-płynnego = uplastycznienie " przemieszczanie i mieszanie tworzywa " wtrysk tworzywa " wywieranie ciśnienia docisku dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 23 Układ uplastyczniający Dwa rozwiązania napędu w układzie uplastyczniającym: A. Napęd obrotu bezpośredni B. Napęd z silnikiem szybkoobrotowy m i przekładnią redukującą obroty. dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 24 Układ uplastyczniający Siła zwarcia Min/max predkość agregatu kN mm/s do 500 >0 do 350 501 do 1000 >0 do 300 1001 do 5000 >0 do 250 5001 do 10000 >0 do 150 pow. 10000 >0 do 130 dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 25 Układ uplastyczniający Siła zwarcia Siła docisku dyszy kN mm/s do 500 30 do 100 501 do 1000 50 do 100 1001 do 5000 80 do 200 5001 do 10000 120 do 250 pow. 10000 120 do 400 dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 26 Układ uplastyczniający Grzałki o gęstości energetycznej 8-10W/cm2 na dyszy 4W/cm2. Termopara na głębokości 2/3 ścianki cylindra. W strefie leja zasypowego często potrzebne chłodzenie. Cylinder i grzanie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 27 Układ uplastyczniający- ślimak Ślimak trójstrefowy z częścią mieszającą dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 28 Układ uplastyczniający - geometria ślimaka d średnica t skok a szerokość łysinki H wysokość szczeliny b szerokość wrębu e wysokość wrębu dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 29 Układ uplastyczniający zawór zwrotny dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 30 Zautomatyzowane gniazdo wtryskowe � wtryskarka CNC (jednostka centralna) � forma (narzędzie, które nadaje kształt wyrobom) � urządzenia pomocnicze, tzw. peryferia: termostat, podajnik materiału, suszarka separator wlewków, transporter taśmowy, manipulator lub robot, urządzenie pomiarowe, młynek do mielenia odpadów. Podajnik materiału manipulator wypraska (suszarka, dozownik) robot urządzenie forma Wtryskarka CNC termostat pomiarowe odpady, młynek transporter taśmowy wypraska separator wlewków wlewki dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 31 Podajnik tworzywa termostat sekcyjny przenośnik rolkowy młynki Urządzenia peryferyjne wsmomagające pracę wtryskarki dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 32 Manipulatory i roboty dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 33 narzędzie w technologii wtryskiwania forma dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 34 ustawianie formy dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 35 ustawianie formy dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 36 ustawianie formy dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 37 ustawianie formy dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 38 ustawianie formy dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 39 przygotowanie tworzywa Suszenie jedna z podstawowych czynności przygotowania tworzywa do wtrysku Konieczne dla tworzyw uzyskiwanych poprzez poliaddycję i polikondensację Dopuszczalna wilgotność resztkowa powinna być podana przez producenta tworzywa Temperatura i czas suszenia podawany jest w kartach materiałowych suszenie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 40 przygotowanie tworzywa Krzywa suszenia tworzywa PET przygotowywanego do wtryskiwania suszenie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 41 przygotowanie tworzywa Schemat urządzenia do suszenia granulatu suchym powietrzem: 1. ujście, 2. wytwornica suchego powietrza, 3. filtr, 4. wymiennik ciepła, 5. miernik temperatury, 6. wymiennik ciepła na wlocie, 7. zawór, 8. palnik, 9. komora spalania suszenie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 42 przygotowanie tworzywa Urządzenia do suszenia granulatu suszenie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 43 przygotowanie tworzywa Tworzywo Czas [h] Temperatura [oC] ABS 1-2 80 PA6, PA66 3-4 90 PA10 4 90 PA11, PA12 4-5 90 PBT 2-3 110 PC 2-3 120 PEEK 3 160 PET 2 120 PMMA 2-3 80 POM 2-3 100 suszenie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 44 cz3 __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 45 proces cykl wtrysku, parametry wielkości procesu � temperatury - (stref grzewczych na cylindrze i dyszy, temp. połówek formy na termostacie) � ciśnienia - (wtrysku, docisku, zwarcia połówek formy-siła zamykania, uplastycznienia) � drogi - (skok formy, skok ślimaka lub tłoka, skok wypychaczy, skok jednostki uplastyczniającej) � prędkości - (zamykania i otwierania formy, wypychaczy, wtrysku, jednostki uplastyczniąjącej, prędkość obrotowa ślimaka) � czasy (cyklu, wtrysku, docisku, chłodzenia formy) dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 46 proces cykl wtryskiwania drogi ślimaka i stołów formy w funkcji czasu droga ślimaka czas Tg Tf droga Ta Tb Tc Td Te formy czas Ta czas zamykania formy, Tb czas dojazdu jednostki uplast. do formy, Tc czas wtrysku i docisku, Td- czas odjazdu jednostki uplast., Te- czas chłodzenia, Tg - czas otwierania formy, Tf - czas przerwy miedzy cyklami __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 47 proces ciśnienia wykresy ciśnień podczas cyklu wtrysku dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 48 proces cykl wtrysku prawidłowy przebieg ciśnienia w formie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 49 proces cykl wtrysku nieprawidłowe przebiegi ciśnienia w formie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 50 proces temperatury Schemat temperatur wzdłuż cylindra (cylinder i tworzywo) dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 51 proces okno procesowe Prawidłowy proces wtryskiwania można opisać za pomocą okna procesowego Okno procesowe temperatura degradacja termiczna przetrysk niedolew stop niedostateczny ciśnienie dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 52 Wtrysk tworzyw termoutwardzalnych Podstawy przetwórstwa � Po wysuszeniu półfabrykat tłoczywo (żywica + napełniacz) podawany jest do leja w postaci granulatu, proszku. � W cylindrze wtryskarki materiał jest uplastyczniony, odgazowany i homogenizowany w temperaturze około 135 oC � Cały uplastyczniony materiał jest wtryskiwany do formy ogrzewanej o temperaturze 180 -200 oC, gdzie następuje proces sieciowania żywicy � lepkość tłoczywa 1 2 3 4 Lepkość graniczna "T T czas nagrzewania zależność lepkości od czasu nagrzewania "T czas wtryskiwalności Oznaczenia: 1. Strefa gorąca formy, 2. izolacja termiczna, 3. strefa zimna formy, 4. wypraska __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 53 Wtrysk elastomerów wulkanizujących Podstawy przetwórstwa gumy i mieszanek kauczukowych � półprodukt w postaci granulatu lub taśmy zasypywany jest do leja wtryskarki w temperaturze pokojowej � w cylindrze tworzywo jest podgrzewane do 60 90 stopni � tworzywo jest wtryskiwane do termostatowanej formy o temp. 180-2400C w której zachodzi wulkanizacja Park maszynowy � Wtryskarka wymaga specjalnej konstrukcji ślimaka. Stosuje się ślimaki śrubowe o stopniu sprężenia 3:1 i L/D = 14 lub ślimaki walcowe o stopniu sprężania 1:1 i dużym współczynniku tarcia � Forma jest mocowana na obrotowym stole (praca w systemie karuzelowym) Zalety W stosunku do klasycznej technologii wulkanizacji gumy wtrysk gumy i silikonów zapewnia lepszą jednorodność mieszanki, wysoką jakość wyrobów, możliwość formowania wyrobów o skomplikowanych kształtach __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 54 � RIM - (reactive injection moulding) odlewanie wtryskowe polimerów utwardzalnych sieciujących w formie wtryskowej. Półfabrykat ma postać ciekłą (płyn, past, krem) i podawany jest w temperaturze otoczenia do miksera gzie następuje homogenizacja mieszanki składającej się z żywicy utwardzacza i napełniaczy. Wymieszane w mikserze składniki podawane są w sposób ciągły do cylindra w którym ślimak bez kompresji przemieszcza tworzywo przez dyszę zaworową. W układzie uplastyczniającym występuje strefa odgazowania. Tworzywo wtryskiwane pod niskim ciśnieniem do termostatowanej formy, w której sieciuje. Formy mocowane są na obrotowym stole (praca w systemie karuzelowym) � R-RIM - odlewanie wtryskowe z dodatkiem ciętych włókien (szklanych, węglowych, itp.) � S-RIM odlewanie wtryskowe z dodatkiem kompozytów strukturalnych układanych w postaci mat lub tkanin w formie zalewanej żywicą Wtrysk reaktywny polimerów utwardzalnych RIM, R-RIM, S-RIM __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 55 Myśli studentów Co to są tworzywa sztuczne ? (fragmenty z odpowiedzi) & Tworzywo sztuczne nie można otrzymać tak jak np. drewno, metal & to materiały zawierające w swoich własnościach różnego rodzaju substancje chemiczne & nie posiadają właściwości takich jak metale. & wytworzenie ich polega na mieszaniu & Najbardziej popularne dziś to plastik np. butelki siatki foliowe i inne pochodne materiały otrzymane sztucznie & grupa materiałów powstałych w wyniku ingerencji człowieka. Ich pochodzenie nie jest zjawiskiem naturalnym & materiał wykonany ze sztucznych substancji luty 2004 __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ dr inż. Leszek Nakonieczny Slajd 56 DZIKUJ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________ Slajd 57 dr inż. Leszek Nakonieczny __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ________________________________________