Jak zostać królem ebook(1)
I T I H I I H I T T LE E E L E I i Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment peÅ‚nej wersji caÅ‚ej publikacji. Aby przeczytać ten tytuÅ‚ w peÅ‚nej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyÅ‚Ä…cznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuÅ‚ w peÅ‚nej wersji. Zabronione sÄ… jakiekolwiek zmiany w zawartoÅ›ci publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. PeÅ‚na wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com. LE E E L E I LE ' ' I TytuÅ‚ orycinaÅ‚u THE KING S SPEECH Redaktor prowadzÄ…cy Tomasz Jendryczko Redakcja Agnieszka Niegowska Redakcja techniczna Lidia Lamparska Korekta i indeks Dorota Wojciechowska Copyright © by Mark Logue and Peter Conradi Copyright © for the Polish translation by Åšwiat Książki Sp. z o.o., Warszawa 2011 Copyright © for the e-book edition by Swiat Ksiazki Sp. z o.o., Warszawa 2011 Niniejszy produkt objÄ™ty jest ochronÄ… prawa autorskiego. Uzyskany dostÄ™p upoważnia wyÅ‚Ä…cznie do prywatnego użytku osobÄ™, która wykupiÅ‚a prawo dostÄ™pu. Wydawca informuje, że wszelkie udostepnianie osobom trzecim, nieokreÅ›lonym adresatom lub w jakikolwiek inny sposób upowszechnianie, upublicznianie, kopiowanie oraz przetwarzanie w technikach cyfrowych lub podobnych jest nielegalne i podlega wÅ‚aÅ›ciwym sankcjom. Åšwiat Książki Warszawa 2011 Åšwiat Książki Sp. z o.o. ul. RosoÅ‚a 10, 02-786 Warszawa ISBN 978-83-247-2375-1 Nr 45075 Spis treÅ›ci PodziÄ™kowania WstÄ™p ROZDZIAA PIERWSZY Boże, chroÅ„ króla! ROZDZIAA DRUGI ZwykÅ‚y mieszkaniec kolonii ROZDZIAA TRZECI Droga do Anglii ROZDZIAA CZWARTY NasilajÄ…ce siÄ™ bóle ROZDZIAA PITY Diagnoza ROZDZIAA SZÓSTY Strój dworski z piórami ROZDZIAA SIÓDMY Cisza przed burzÄ… ROZDZIAA ÓSMY Trzysta dwadzieÅ›cia siedem dni Edwarda VIII ROZDZIAA DZIEWITY W cieniu koronacji ROZDZIAA DZIESITY Po koronacji ROZDZIAA JEDENASTY Åšwiat zmierza do wojny ROZDZIAA DWUNASTY Zabić austriackiego malarza pokojowego ROZDZIAA TRZYNASTY Dunkierka i mroczne czasy ROZDZIAA CZTERNASTY Odwrócenie biegu wojny ROZDZIAA PITNASTY ZwyciÄ™stwo ROZDZIAA SZESNASTY Ostatnie sÅ‚owa Przypisy Indeks PodziÄ™kowania Przede wszystkim mam ogromny dÅ‚ug wdziÄ™cznoÅ›ci wobec Petera Conradiego. Gdyby nie jego wielka determinacja w sytuacji bardzo napiÄ™tego planu pracy, ta książka mogÅ‚aby nie powstać. Ponadto chciaÅ‚bym podziÄ™kować czÅ‚onkom mojej wielopokole- niowej rodziny, a w szczególnoÅ›ci Alex Marshall za odkrycie bezcen- nych listów, które pomogÅ‚y nam lepiej zrozumieć życie i pracÄ™ Lionela Logue a. PodziÄ™kowania niech też przyjmÄ… Anne Logue za jej wspo- mnienia, Sarah Logue za poÅ›wiÄ™cony mi czas oraz Patrick i Nickie Logue owie za pomoc, jakÄ… od nich otrzymujÄ™, jeÅ›li chodzi o opiekÄ™ nad archiwum naszej rodziny. PodziÄ™kowania należą siÄ™ także mojej wspaniaÅ‚ej żonie Sarah i naszym dzieciom za ich zgodÄ™, by realizacja tego projektu zawÅ‚adnęła naszym życiem przez caÅ‚y rok. Bez udziela- nego mi przez nich wsparcia ta książka nigdy by nie zostaÅ‚a napisana. Caroline Bowen dziÄ™kujÄ™ za odpowiedzi na moje liczne pytania dotyczÄ…ce terapii mowy. To w głównej mierze dziÄ™ki niej rodzina Logue ów nawiÄ…zaÅ‚a kontakt z producentami ilmu Jak zostać królem i rozpoczęła gromadzenie materiałów do publikacji niniejszej książ- ki. Francesce Budd należą siÄ™ podziÄ™kowania za pomoc w przepisa- niu dokumentów z archiwum Logue ów i za wszelkie sugestie, jakie 7 JAK ZOSTAĆ KRÓLEM zgÅ‚aszaÅ‚a w trakcie krÄ™cenia ilmu. DziÄ™kujÄ™ osobom zaangażowanym w stworzenie tego ilmu: Tomowi Hooperowi, Davidowi Seidlerowi, Colinowi Firthowi, Geofrey owi Rushowi i wszystkim w irmie pro- ducenckiej See-Saw Films, a w szczególnoÅ›ci Iainowi Canningowi. To Jenny Savill z agencji literackiej Andrew Nurnberg Associates doprowadziÅ‚a do ukazania siÄ™ tej książki, za co jej serdecznie dziÄ™ku- jÄ™, tak samo jak Richardowi Milnerowi i Joshui Irelandowi z wydaw- nictwa Quercus, bez których książka by siÄ™ nie ukazaÅ‚a. ChciaÅ‚bym także wyrazić wdziÄ™czność Meredith Hooper za prze- kazanie mi różnych faktów, Michaelowi horntonowi za wyrażenie zgody na opublikowanie w książce informacji dotyczÄ…cych Evelyn Laye, Neilowi Urbino, którego badania genealogiczne pomogÅ‚y mi w drążeniu historii mojej rodziny, MariÅ›cie Leishman, córce Joh- na Reitha, za informacje dotyczÄ…ce jego dzienników oraz Davidowi J. Radclife owi za relacjÄ™ z walki z wÅ‚asnym jÄ…kaniem. OgromnÄ… pomoc w poszukiwaniu materiałów zgromadzonych w bibliotekach otrzymaÅ‚em od Margaret Hosking i University of Adelaide oraz Susanne Dowling z Murdoch University w Perth. Moje podziÄ™kowania otrzymujÄ… także: Tony Aldous, archiwista w Prince Alfred College w Adelajdzie, Peta Madalena, archiwistka w Scotch College w Melbourne, i Lyn Williams z irmy Lion Nathan. Szczególnie pomocny okazaÅ‚ siÄ™ dla mnie również Royal College of Speech and Language herapists, a zwÅ‚aszcza Robin Matheou, dy- rektor do spraw PR. Na koniec chciaÅ‚bym podziÄ™kować National Library of Australia, State Library of South Australia, State Library of Western Australia, Australian Dictionary of Biography oraz Na- tional Portrait Gallery w Londynie. Mark Logue WstÄ™p W dzieciÅ„stwie i wczesnej mÅ‚odoÅ›ci - w latach siedemdziesiÄ…tych i osiemdziesiÄ…tych XX wieku - mieszkaÅ‚em w Belgii, gdzie mój oj- ciec Antony, prawnik, pracowaÅ‚ w europejskiej centrali irmy Proc- ter & Gamble. W tamtym czasie zmienialiÅ›my kilka razy mieszka- nie, przenoszÄ…c siÄ™ z domu do domu na przedmieÅ›ciach Brukseli, ale jedno pozostawaÅ‚o niezmienne: bez wzglÄ™du na to, gdzie w danym momencie mieszkaliÅ›my, zawsze na gzymsie kominka lub na para- pecie okna w salonie prezentowaliÅ›my pamiÄ…tki i zdjÄ™cia należące do rodziny. WÅ›ród tych ostatnich byÅ‚y miÄ™dzy innymi: zdjÄ™cie mojego ojca w mundurze Gwardii Szkockiej, zdjÄ™cie Å›lubne jego i mojej mat- ki Elizabeth z 1953 roku i wspólne zdjÄ™cie Lionela, mojego urodzo- nego w Australii dziadka ze strony ojca, oraz jego żony Myrtle. Co jeszcze bardziej intrygujÄ…ce, staÅ‚o tam także oprawione w skórzanÄ… ramkÄ™ i podpisane zdjÄ™cie portretowe króla Jerzego VI, ojca obecnej królowej brytyjskiej, zrobione 12 maja 1937 roku, czyli w dniu jego koronacji; wspólne zdjÄ™cie Jerzego VI, jego żony Elżbiety osobom z mojego pokolenia znanej raczej jako królowa matka i ich dwóch córek: przyszÅ‚ej królowej Elżbiety II, wówczas jedenastoletniej, i jej mÅ‚odszej siostry MaÅ‚gorzaty Róży; i wreszcie pochodzÄ…ce z roku 9 JAK ZOSTAĆ KRÓLEM 1928 zdjÄ™cie przyszÅ‚ego króla Jerzego VI i jego żony, ukazujÄ…ce ich jeszcze jako ksiÄ™cia i księżnÄ… Yorku, podpisane Elżbieta i Albert . Zapewne rodzice powiedzieli mi wówczas, jakÄ… te wszystkie zdjÄ™cia majÄ… wartość, ale jako maÅ‚y chÅ‚opiec nie przywiÄ…zywaÅ‚em do tego zbyt dużej wagi. Wprawdzie zdawaÅ‚em sobie sprawÄ™, że po- przez dziadka Lionela Å‚Ä…czÄ… nas jakieÅ› relacje z rodzinÄ… królewskÄ…, dla mnie jednak wszystko to byÅ‚y zamierzchÅ‚e czasy. Dziadek zmarÅ‚ wszak w 1953 roku, dwanaÅ›cie lat przed moimi narodzinami. Wte- dy wiedziaÅ‚em na jego temat tylko tyle, że byÅ‚ terapeutÄ… mowy kró- la cokolwiek to znaczyÅ‚o i na tej informacji poprzestaÅ‚em. Nie wypytywaÅ‚em o niego, nikt też z wÅ‚asnej woli nie wzbogacaÅ‚ mojej wiedzy. Znacznie bardziej interesowaÅ‚y mnie eksponowane wraz ze zdjÄ™ciami medale i odznaki, a poza tym bardzo lubiÅ‚em nosić oicer- ski pas i kapelusz ojca, bawić siÄ™ w żoÅ‚nierza z dumÄ… prezentujÄ…cego przypiÄ™te do koszuli medale. Już jako czÅ‚owiek dorosÅ‚y i ojciec zaczÄ…Å‚em siÄ™ zastanawiać nad tym, kim byli moi przodkowie i skÄ…d pochodzili. MojÄ… ciekawość wzmogÅ‚o nasilajÄ…ce siÄ™ wÅ›ród ludzi zainteresowanie genealogiÄ…. Åšle- dzÄ…c swoje drzewo genealogiczne, natknÄ…Å‚em siÄ™ na prababkÄ™ uro- dzonÄ… w Melbourne, matkÄ™ czternaÅ›ciorga dzieci, spoÅ›ród których poÅ‚owa zmarÅ‚a we wczesnym dzieciÅ„stwie. DowiedziaÅ‚em siÄ™ rów- nież, że w 1850 roku mój prapradziadek przybyÅ‚ do Australii z Irlan- dii na pokÅ‚adzie parowca Boyne. Ale dla mnie dziadek Lionel byÅ‚ tylko czÅ‚onkiem dużej rodziny, której część mieszkaÅ‚a w Australii, część w Irlandii, a część w Wiel- kiej Brytanii. I tak pozostaÅ‚o nawet po Å›mierci mojego ojca w 2001 roku, kiedy musiaÅ‚em przejrzeć jego osobiste archiwum, które prze- chowywaÅ‚ w wysokiej szarej szafce na akta. PoÅ›ród testamentów, 10 WSTP rozmaitych aktów prawnych i innych ważnych dokumentów znaj- dowaÅ‚y siÄ™ setki starych listów i zdjęć zgromadzonych przez dziadka Lionela, który uÅ‚ożyÅ‚ je starannie w porzÄ…dku alfabetycznym w tecz- ce na dokumenty. Dopiero w czerwcu 2009 roku, kiedy producent ilmu Jak zostać królem, Iain Canning, zwróciÅ‚ siÄ™ do mnie z pytaniami o Lionela Logue a, zaczÄ…Å‚em rozumieć, jakie znaczenie miaÅ‚a funkcja peÅ‚niona kiedyÅ› przez mojego dziadka u boku ówczesnego ksiÄ™cia Yorku który w grudniu 1936 roku po abdykacji swego starszego brata, Edwarda VIII, bez entuzjazmu zostaÅ‚ królem Wielkiej Brytanii jako Jerzy VI jakÄ… pomoc okazaÅ‚ on Albertowi w jego trwajÄ…cej przez caÅ‚e życie walce z chronicznym jÄ…kaniem, przemieniajÄ…cym każde publiczne przemówienie, wÅ‚Ä…cznie z radiowymi, w gehennÄ™. ZaczÄ…- Å‚em zdawać sobie sprawÄ™, że życie i praca mojego dziadka mogÄ… być interesujÄ…ce dla znacznie szerszego grona. W kwietniu tego roku w ramach cyklu Aternoon Play w BBC Radio 4 Mark Burgess poÅ›wiÄ™ciÅ‚ Lionelowi sÅ‚uchowisko radiowe pod tytuÅ‚em Jak zostać królem, tym samym, który nosi ilm. Ale ilm miaÅ‚ być czymÅ› znacznie ambitniejszym ważnÄ… produkcjÄ… z udzia- Å‚em liczÄ…cych siÄ™ aktorów, takich jak Helena Bonham Carter, Colin Firth, Geofrey Rush, Michael Gambon i Derek Jacobi. Jego reżyse- rem zostaÅ‚ Tom Hooper, autor cieszÄ…cego siÄ™ uznaniem ilmu Prze- klÄ™ta liga, w którym ukazaÅ‚ bardzo kontrowersyjne wydarzenie ze współczesnej historii Anglii: krótkÄ… i burzliwÄ… karierÄ™ trenera piÅ‚ki nożnej Briana Clougha na stanowisku szkoleniowca Leeds United w 1974 roku. OczywiÅ›cie Canning i Hooper chcieli, żeby ich ilm możliwie jak najwierniej ukazywaÅ‚ prawdÄ™ historycznÄ…. ZaczÄ…Å‚em wiÄ™c poszuki- 11 JAK ZOSTAĆ KRÓLEM wać wszelkich możliwych informacji na temat dziadka. Oczywisty punkt wyjÅ›cia stanowiÅ‚a zawartość należącej kiedyÅ› do mojego ojca szaki na akta. Wówczas po raz pierwszy skrupulatnie zapoznaÅ‚em siÄ™ ze znajdujÄ…cymi siÄ™ w niej papierami Lionela Logue a i odkryÅ‚em jego żywo napisane dzienniki, w których nader szczegółowo przed- stawiÅ‚ swoje spotkania z królem Jerzym VI. ByÅ‚a tam też obszerna korespondencja dziadka z monarchÄ…, czÄ™sto peÅ‚na serdecznych i przyjacielskich słów. Ponadto znalazÅ‚em inne materiaÅ‚y archiwal- ne, w tym kartkÄ™, na której Lionel Logue przypominajÄ…cym pajÄ™czy- nÄ™ pismem spisaÅ‚ swoje uwagi po pierwszym spotkaniu z ksiÄ™ciem Albertem, przyszÅ‚ym królem Jerzym VI, w swoim maÅ‚ym gabinecie na Harley Street w Londynie 19 pazdziernika 1926 roku. DziÄ™ki tym odkryciom i informacjom zdobytym za poÅ›rednic- twem Internetu oraz danym znajdujÄ…cym siÄ™ na kilku stronach po- Å›wiÄ™conych dziadkowi w biograiach Jerzego VI dowiedziaÅ‚em siÄ™ wiÄ™cej na temat wyjÄ…tkowych relacji Å‚Ä…czÄ…cych Lionela Logue a z kró- lem. MogÅ‚em także skorygować półprawdy i naciÄ…gane wspomnie- nia, w których przekazywane z pokolenia na pokolenie fakty ulegÅ‚y zatarciu. Wkrótce jednak staÅ‚o siÄ™ dla mnie jasne, że archiwum jest niekompletne. BrakowaÅ‚o w nim kilku listów i wpisów do dziennika z lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku, których drobne frag- menty zacytowaÅ‚ John Wheeler-Bennett w autoryzowanej biograii Jerzego VI wydanej w 1958 roku*. Nie mogÅ‚em także nigdzie od- nalezć albumów z wycinkami z gazet gromadzonymi przez Lionela Logue a przez caÅ‚e lata, o których dowiedziaÅ‚em siÄ™ od moich ku- zynów. * Mowa o książce King George VI, His Life and Reign (przyp. tÅ‚um.). 12 WSTP Być może najwiÄ™kszy zawód sprawiÅ‚ mi brak listu napisanego do dziadka przez króla w grudniu 1944 roku. List ten bowiem w sposób szczególny zawÅ‚adnÄ…Å‚ mojÄ… wyobrazniÄ…. Jego istnienie ujawniÅ‚ Lio- nel Logue w dzienniku, opisujÄ…c rozmowÄ™, jakÄ… odbyÅ‚ z Jerzym VI po wygÅ‚oszeniu przez monarchÄ™ dorocznego orÄ™dzia do narodu z okazji Å›wiÄ…t Bożego Narodzenia po raz pierwszy bez mojego dziadka u swego boku. A zatem zakoÅ„czyliÅ›my naszÄ… pracÄ™ skomentowaÅ‚ to wyda- rzenie w rozmowie z królem Lionel Logue. Wcale nie zaprzeczyÅ‚ Jerzy VI. Liczy siÄ™ wstÄ™pne przygoto- wanie i w tym jesteÅ› niezastÄ…piony. NastÄ™pnie jak pisaÅ‚ w dzienniku dziadek monarcha podziÄ™- kowaÅ‚, a po dwóch dniach przysÅ‚aÅ‚ bardzo piÄ™kny list, do którego, mam nadziejÄ™, moi potomkowie bÄ™dÄ… bardzo przywiÄ…zani . Gdybym miaÅ‚ ten list, rzeczywiÅ›cie byÅ‚bym do niego bardzo przywiÄ…zany. Niestety, nie natknÄ…Å‚em siÄ™ na niego w masie innych listów, wycinków z gazet i wpisów do dziennika. PrzetrzÄ…snÄ…Å‚em wiÄ™c wszystko, co byÅ‚o możliwe, chcÄ…c odnalezć zgubÄ™, sprawdzajÄ…c w tym celu każdy możliwy trop. W rezultacie moje poszukiwania przerodziÅ‚y siÄ™ w misterne rekonstruowanie biograii dziadka na podstawie wszelkich informacji, jakie udaÅ‚o mi siÄ™ zdobyć. ZamÄ™- czaÅ‚em tÄ… sprawÄ… krewnych, ciÄ…gle wracajÄ…c do rozmów na interesu- jÄ…cy mnie temat, i wysyÅ‚aÅ‚em listy do paÅ‚acu Buckingham, do Archi- wów Królewskich w zamku Windsor i do autorów oraz wydawców książek poÅ›wiÄ™conych Jerzemu VI - wszystko w nadziei, że zguba znajduje siÄ™ w materiaÅ‚ach, które ktoÅ› wypożyczyÅ‚ od mojego ojca lub od któregoÅ› z jego dwóch starszych braci i nie zwróciÅ‚. Niestety, nigdzie nie natraiÅ‚em na Å›lad tego listu. 13 JAK ZOSTAĆ KRÓLEM Pod koniec 2009 roku realizatorzy zaprosili mnie na plan ilmu Jak zostać królem w czasie krÄ™cenia zdjęć na Portland Place w Lon- dynie. W czasie przerwy poznaÅ‚em tam Geofreya Rusha, który gra w ilmie rolÄ™ mojego dziadka, i Bena Wimsetta odtwarzajÄ…cego po- stać mojego dziesiÄ™cioletniego ojca. Dziwnie siÄ™ poczuÅ‚em, gdy jako czÅ‚owiek dorosÅ‚y zobaczyÅ‚em kogoÅ›, o czyim istnieniu tylko sÅ‚ysza- Å‚em w dzieciÅ„stwie. Gdy już oswoiÅ‚em siÄ™ z sytuacjÄ…, zafascynowa- ny obejrzaÅ‚em scenÄ™, w której dziadek oceniaÅ‚, jak mój ojciec i jego starszy brat Valentine, grany przez Dominica Applewhite a, recytujÄ… wyuczone na pamięć fragmenty utworów Szekspira. PrzypomniaÅ‚o mi to scenÄ™ z dzieciÅ„stwa, kiedy ojciec zmuszaÅ‚ mnie do tego samego. Mój ojciec miaÅ‚ zamiÅ‚owanie do poezji i talent poetycki. CzÄ™sto bezbÅ‚Ä™dnie recytowaÅ‚ fragmenty wierszy, których nauczyÅ‚ siÄ™ w dzie- ciÅ„stwie. SprawiaÅ‚o mu wielkÄ… frajdÄ™ bawienie goÅ›ci na przyjÄ™ciach pÅ‚ynnÄ… i wolnÄ… od potknięć deklamacjÄ… utworów Hilaire ego Bello- ca, których znaÅ‚ wiele. Ale najwiÄ™kszÄ… satysfakcjÄ™ czerpaÅ‚ z tego, jak odbieraÅ‚a jego recytatorskie popisy moja starsza siostra Sarah, którÄ… czÄ™sto wzruszaÅ‚ do Å‚ez. Co do mnie, nie pamiÄ™tam, żebym w tam- tych czasach byÅ‚ pod dużym wrażeniem tego rodzaju talentów ojca. Natomiast gdy wspominam tÄ™ scenÄ™ jako osoba dorosÅ‚a, rozumiem jego wytrwaÅ‚ość, ale też frustracjÄ™ w obliczu mojej niechÄ™ci do po- dzielania tak mu drogiej poetyckiej pasji, którÄ… zawdziÄ™czaÅ‚ swemu ojcu. ZdjÄ™cia do ilmu ukoÅ„czono w styczniu 2010 roku, co oznaczaÅ‚o poczÄ…tek podjÄ™tych przeze mnie badaÅ„ rodzinnej historii. Canning i Hooper nie byli bowiem zainteresowani nakrÄ™ceniem ilmu doku- mentalnego, lecz biograicznego, który prawdziwie ukazuje osobo- wość dziadka, lecz, niestety, obejmuje tylko krótki okres jego życia: 14 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment peÅ‚nej wersji caÅ‚ej publikacji. Aby przeczytać ten tytuÅ‚ w peÅ‚nej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyÅ‚Ä…cznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuÅ‚ w peÅ‚nej wersji. Zabronione sÄ… jakiekolwiek zmiany w zawartoÅ›ci publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. PeÅ‚na wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.
Wyszukiwarka