Raport o bezpieczeństwie i plany
operacyjno-ratownicze.
Wymagania
Włodzimierz URBANIAK
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej UTP, Bydgoszcz
Wydział Chemii UAM, Poznań
Elementy systemu przeciwdziałania poważnym awariom
Główne procedury systemu przeciwdziałania poważnym awariom:
dotyczy ZZR i ZDR
notyfikacja, tzn. zgłoszenie właściwym władzom (komendantowi
powiatowemu lub wojewódzkiemu PSP oraz WIOŚ) obiektów
zakwalifikowanych do kategorii niebezpiecznych;
opracowanie i wdrożenie w zakładzie programu zapobiegania
awariom (PZA) oraz przekazanie go właściwym władzom (jak
wyżej).
2
Elementy systemu przeciwdziałania poważnym awariom
Kolejne procedury systemu dotyczą tylko zakładów o dużym
ryzyku awarii (ZDR):
opracowanie i wdrożenie w zakładzie systemu zarządzania
bezpieczeństwem (SZB);
opracowanie przez zarząd obiektu niebezpiecznego raportu o
bezpieczeństwie (RoB) i przekazanie go właściwym władzom
(komendant wojewódzki PSP oraz WIOŚ);
3
Zgłoszenie zakładu
Treść zgłoszenia określa art. 250 ust. 2
2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać następujące
dane:
1)oznaczenie prowadzącego zakład oraz kierującego zakładem, ich adresy
zamieszkania lub siedziby; przez kierującego zakładem rozumie się osobę
zarządzającą zakładem w imieniu prowadzącego zakład;
2) adres zakładu;
3) informację o tytule prawnym;
4) charakter prowadzonej lub planowanej działalności;
5) rodzaj instalacji i istniejące systemy zabezpieczeń;
6) rodzaj, kategorię i ilość oraz charakterystykę fizykochemiczną, pożarową i
toksyczną substancji niebezpiecznej;
7) charakterystykę terenu w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu, ze
szczególnym uwzględnieniem czynników mogących przyczynić się do
zwiększenia zagrożenia awarią przemysłową lub pogłębienia jej skutków.
4
Zgłoszenie zakładu
5.Każda istotna zmiana ilości lub rodzaju substancji niebezpiecznej
albo jej charakterystyki fizykochemicznej, pożarowej i toksycznej,
zmiana technologii lub profilu produkcji oraz zmiana, która
mogłaby mieć poważne skutki związane z ryzykiem awarii, w
stosunku do danych zawartych w zgłoszeniu..., powinna zostać
zgłoszona ...14 dni przed dniem jej wprowadzenia.
7. Istotną zmianę rodzaju substancji lub jej charakterystyki
fizykochemicznej, pożarowej i toksycznej stanowi zmiana, która
wiąże się z zaliczeniem do innej kategorii substancji
niebezpiecznych w stosunku do danych przedstawionych w
zgłoszeniu.
5
Program zapobiegania awariom przemysłowym
Jest elementem ogólnego systemu zarządzania zakładem.
Zawartość programu określa art.251 ust. 2
Art. 251 ust. 2.
Program zapobiegania awariom powinien zawierać w szczególności:
1) określenie prawdopodobieństwa zagrożenia awarią przemysłową;
2) zasady zapobiegania oraz zwalczania skutków awarii
przemysłowej przewidywane do wprowadzenia;
3) określenie sposobów ograniczenia skutków awarii przemysłowej
dla ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia;
4) określenie częstotliwości przeprowadzania analiz programu
zapobiegania awariom w celu oceny jego aktualności i
skuteczności.
6
Raport o bezpieczeństwie
Art. 253 Prawa ochrony środowiska.
Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do opracowania raportu o
bezpieczeństwie.
2. Raport o bezpieczeństwie powinien wykazać, że:
prowadzący zakład o dużym ryzyku jest przygotowany do stosowania programu
zapobiegania awariom i do zwalczania awarii przemysłowych;
zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu bezpieczeństwa;
zostały przeanalizowane możliwości wystąpienia awarii przemysłowej i
podjęto środki konieczne do zapobieżenia im;
rozwiązania projektowe instalacji, w której znajduje się substancja
niebezpieczna, jej wykonanie oraz funkcjonowanie zapewniają
bezpieczeństwo;
zostały opracowane wewnętrzne plany operacyjno-ratownicze oraz
dostarczono informacje do opracowania zewnętrznych planów operacyjno-
ratowniczych.
7
Raport o bezpieczeństwie
Warunki jakim powinien odpowiadać raport zostały określone
w rozporządzeniu
MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI
SPOA
ECZNEJ z dnia 29 maja 2003 r.
w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać
raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku
(Dz. U. z 2003 r, nr 104 poz. 970)
8
Raport o bezpieczeństwie
W raporcie o bezpieczeństwie zamieszcza się:
1) informacje o zakładzie, jego działalności, systemie zarządzania oraz organizacji, istotne
dla zapobiegania awariom,
które powinny dotyczyć:
ogólnego opisu zak adu, z uwzgl dnieniem jego po o enia geograficznego i
ł ę ł ż
dominuj cych warunków atmosferycznych, geologicznych i wodnych, zewn trznych
ą ę
róde zagro enia awari , dzia alno ci zak adu i przyj tych w nim zasad zarz dzania
z
ł ż ą ł ś ł ę ą
bezpiecze stwem;
ń
opisu instalacji zakładu, z uwzględnieniem ich usytuowania przestrzennego,
odległości od sąsiednich instalacji, terenów zamieszkałych, szlaków komunikacyjnych,
stref zagrożeń, dróg dojazdu, dróg pożarowych i ewakuacyjnych;
opisu procesów technologicznych, z uwzgl dnieniem prowadzonych operacji i
ę
procesów fizykochemicznych, magazynowania, gospodarki odpadami;
opisu niebezpiecznych substancji chemicznych, z uwzględnieniem ich maksymalnych
ilości, parametrów fizykochemicznych w warunkach normalnych i przewidywanych
warunkach awaryjnych oraz powołania się na posiadane przez zakład karty
charakterystyki niebezpiecznych substancji chemicznych.
9
Raport o bezpieczeństwie
2) analizę możliwości wystąpienia awarii i informacje o środkach koniecznych
do zapobieżenia im;
która powinna dotyczyć:
identyfikacji instalacji zakładu oraz rodzajów działalności w zakładzie,
które mogą stwarzać zagrożenie poważną awarią;
opisu mo liwych scenariuszy awarii oraz prawdopodobie stwa ich
ż ń
wyst pienia i warunków, w których mog wyst pi , z uwzgl dnieniem oceny
ą ą ą ć ę
ich zasi gu i skutków;
ę
opisu technicznych, organizacyjnych i proceduralnych rodków
ś
zapobiegania awariom i minimalizacji ich skutków, z uwzgl dnieniem oceny
ę
skuteczno ci tych rodków;
ś ś
organizacji systemu alarmowania i dzia a ratowniczych.
ł ń
10
Raport o bezpieczeństwie
3) informacje, że prowadzący zakład opracował program zapobiegania
awariom i jest przygotowany do jego stosowania;
który dotyczą:
powo ania si na opracowany przez prowadz cego zak ad program
ł ę ą ł
zapobiegania awariom;
sposobów wdra ania zasad okre lonych w programie zapobiegania awariom
ż ś
okre lenia cz stotliwo ci oceny aktualno ci i skuteczno ci programu
ś ę ś ś ś
zapobiegania awariom.
11
Raport o bezpieczeństwie
4) informacje, że zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu
bezpieczeństwa;
które dotyczą:
1) określenia sposobów wdrażania zasad określonych w systemie
bezpieczeństwa, a w szczególności przedstawienia systemów:
a) szkolenia i określania obowiązków pracowników w zakresie obsługi
instalacji zakładu w czasie rozruchu, normalnej eksploatacji, wyłączenia
oraz w stanach awaryjnych,
b) nadzoru nad poziomem bezpieczeństwa instalacji, z uwzględnieniem
normalnej eksploatacji, konserwacji i czasowych przerw w ruchu, oraz
wprowadzania zmian w procesach technologicznych,
c) prowadzenia systematycznej oceny prawdopodobieństwa wystąpienia i
skutków potencjalnych awarii przemysłowych;
2) określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności systemu
bezpieczeństwa.
12
Raport o bezpieczeństwie
5) informacje, że zastosowane rozwiązania projektowe, konstrukcja oraz
eksploatacja instalacji zakładu zapewniają wystarczający poziom
bezpieczeństwa;
które dotyczą:
1) potwierdzenia istnienia i określenia zasad wprowadzania zmian w profilu produkcji,
konstrukcji, obsłudze i organizacji;
2) potwierdzenia istnienia i określenia środków przedsięwziętych dla kontroli zgodności z
wymaganiami bezpieczeństwa oraz przepisami bezpieczeństwa pracy, takich jak
regularne przeglądy instalacji pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa, włączając w
to:
a) testy systemów ostrzegawczych, generowania alarmów i urządzeń
bezpieczeństwa,
b) awaryjne zaopatrzenie w media istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa,
c) kontrolę ważnych dla bezpieczeństwa parametrów procesowych,
d) środki techniczne dla zapobiegania błędom obsługi,
e) potwierdzenie prowadzenia audytów i przeglądów dla oceny przyjętych zasad
zarządzania bezpieczeństwem oraz kontroli organów nadzoru nad warunkami
pracy.
13
Raport o bezpieczeństwie
6) informacje, że prowadzący zakład opracował wewnętrzny plan operacyjno-
ratowniczy oraz dostarczył informacje do opracowania zewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego;
które dotyczą:
1) powołania się na opracowany przez prowadzącego zakład wewnętrzny
plan operacyjno-ratowniczy;
2) określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności wewnętrznego
planu operacyjno-ratowniczego;
3) powołania się na dostarczone informacje do opracowania zewnętrznego
planu operacyjno-ratowniczego.
14
Raport o bezpieczeństwie
Raport o bezpieczeństwie powinien obejmować swoim
zakresem instalacje zakładu wraz z terenem, do którego
prowadzący zakład o dużym ryzyku posiada tytuł prawny,
oraz tereny znajdujące się w pobliżu zakładu narażone na
potencjalne oddziaływanie poważnych awarii,
zgodnie z możliwymi scenariuszami.
15
Plany operacyjno-ratownicze
Art. 261 Poś.
Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do:
1) opracowania wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, a w
razie zagrożenia awarią przemysłową lub jej wystąpienia  do
niezwłocznego przystąpienia do jego realizacji;
2) dostarczenia komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży
Pożarnej informacji niezbędnych do opracowania zewnętrznego
planu operacyjno-ratowniczego, z uwzględnieniem
transgranicznych skutków awarii przemysłowych.
16
Plany operacyjno-ratownicze
Art. 260.
2. Plany operacyjno-ratownicze zawierają w szczególności:
1) zakładane działania służące ograniczeniu skutków awarii przemysłowej dla
ludzi i środowiska;
2) propozycje metod i środków służących ochronie ludzi i środowiska przed
skutkami awarii przemysłowej;
3) informację o występujących zagrożeniach, podjętych środkach
zapobiegawczych i o działaniach, które będą podjęte w przypadku
wystąpienia awarii przemysłowej, przedstawianą społeczeństwu i
właściwym organom Państwowej Straży Pożarnej, wojewodzie,
wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, staroście, wójtowi,
burmistrzowi lub prezydentowi miasta;
4) wskazanie sposobów usunięcia skutków awarii przemysłowej i
przywrócenia środowiska do stanu poprzedniego, a w przypadku gdy nie
jest to możliwe  określenie zabiegów, których celem jest rekultywacja;
5) wskazanie sposobów zapobiegania transgranicznym skutkom awarii
przemysłowej.
17
Plany operacyjno-ratownicze
Warunki jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-
ratownicze zostały określone w rozporządzeniu
MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI
SPOA
ECZNEJ
z dnia 17 lipca 2003 r.
w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany
operacyjno-ratownicze
(Dz. U. z 2003 r; nr 131, poz. 1219)
18
Plany operacyjno-ratownicze
Wymagania obejmują:
1) formę sporządzenia planów;
2) zakres zagadnień, które powinny zostać określone,
ocenione i ustalone;
3) zakres terytorialny planów.
19
Plany operacyjno-ratownicze
Plan wewnętrzny sporządzany przez prowadzącego zakład o
dużym ryzyku obejmuje teren tego zakładu i zawiera:
1) podstawowe informacje dotyczące lokalizacji i działalności
zakładu;
2) określenie występujących zagrożeń i procedur prowadzenia
na terenie zakładu działań ratowniczych służących ochronie
ludzi i środowiska przed skutkami awarii, wraz ze wskazaniem
przewidzianych do tego celu środków i metod;
3) wskazanie sposobu postępowania poawaryjnego;
4) dokumentację graficzną sporządzoną w skali zapewniającej
czytelne przedstawienie wymaganych informacji.
20
Plany operacyjno-ratownicze
Zakres informacji jakie powinny być zawarte w poszczególnych
punktach planu szczegółowo określa rozporządzenie
Na podstawie planu wewnętrznego oraz danych zawartych w
raporcie o bezpieczeństwie, komendant wojewódzki
Państwowej Straży Pożarnej sporządza plan zewnętrzny.
Prowadzący zakład o dużym ryzyku obowiązany jest do stałej
aktualizacji informacji, odpowiednio do zmiany sytuacji.
21