10 Rachunkowość dla każdego www.gazetapodatkowa.pl
Skutki postępowania układowego w księgach dłużnika
ata wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości jest datą upadłości jednostki Przykład
D tak stanowi art. 52 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r.  Prawo upadłościowe i naprawcze Założenia
(Dz. U. nr 60, poz. 535 ze zm.). Postanowienie o ogłoszeniu upadłości podaje się niezwłocznie 1. W marcu 2007 r. spółka z o.o. złożyła w sądzie rejonowym wniosek o ogłoszenie upadłości
do publicznej wiadomości przez obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym z możliwością zawarcia układu.
oraz opublikowanie w dzienniku o zasięgu lokalnym. 2. Sąd rejonowy zatwierdził w czerwcu 2007 r. propozycje układowe, które przewidywały:
Jeżeli sąd ogłasza upadłość z możliwością zawarcia układu dłużnik zobowiązany jest a) umorzenie 40% zobowiązań podstawowych oraz odsetek od tych zobowiązań,
do złożenia propozycji układowych, które powinny określać sposób restrukturyzacji b) spłatę pozostałej części zadłużenia w 6 miesięcznych ratach płatnych od lipca 2007 r.
zobowiązań. Jeśli nie zostały one złożone wcześniej (razem z wnioskiem o ogłoszenie
upadłości), powinny być złożone w terminie miesiąca (art. 267 ust. 1 wymienionej ustawy). Wartość zobowiązań spółki z o.o. oraz propozycje układowe zawiera poniższa tabela.
Wraz z propozycjami układowymi, należy przedłożyć rachunek przepływów pieniężnych
Wartość zadłużenia
Kwota
za okres ostatnich dwunastu miesięcy, jeżeli dłużnik był zobowiązany do prowadzenia Wyszczególnienie
miesięcznej raty
Przed układem Umorzenie 40% Do zapłaty (2 3)
dokumentacji umożliwiającej sporządzenie takiego rachunku.
1 2 3 4 5
W świetle aktualnie obowiązujących przepisów ustawy o rachunkowości, upadłość
Zobowiązania podsta-
z możliwością zawarcia układu, jest traktowana tak samo jak upadłość likwidacyjna. Zatem
500.000 zł 200.000 zł 300.000 zł 50.000 zł
wowe
jednostka, w stosunku do której ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu, ma
Odsetki od zobowiązań 30.000 zł 12.000 zł 18.000 zł 3.000 zł
obowiązek na dzień poprzedzający postawienie w stan upadłości zamknąć księgi w ciągu
Razem 530.000 zł 212.000 zł 318.000 zł 53.000 zł
trzech miesięcy od dnia zaistnienia tego zdarzenia (art. 12 ust. 2 pkt 6 ustawy o rachunko-
wości  Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Z kolei na dzień wszczęcia postępowania
upadłościowego, nie póz
niej jednak niż w ciągu 15 dni od tej daty jednostka obowiązana Dekretacja
jest otworzyć księgi rachunkowe (art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o rachunkowości). 1. PK  odsetki od zobowiązań w dacie otwarcia postępowania układowego: 30.000 zł
Z postawieniem jednostki w stan upadłości z możliwością zawarcia układu i obowiązkiem - Wn konto 75 1  Koszty finansowe ,
zamknięcia a następnie otwarcia ksiąg rachunkowych wiąże się szereg innych obowiązków - Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami
określonych w ustawie o rachunkowości, a mianowicie: (w analityce: Konta imienne kontrahentów).
- przeprowadzenie inwentaryzacji aktywów i pasywów (art. 26 ust. 4), 2. PK  redukcja zobowiązań  pod datą uprawomocnienia się układu:
- dokonanie wyceny aktywów i pasywów według zasad określonych w art. 29, a) zmniejszenie kwoty zobowiązania podstawowego: 200.000 zł
- utworzenie rezerwy na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane utratą - Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami
zdolności do kontynuowania działalności (art. 29), (w analityce: Konta imienne kontrahentów),
- sporządzenie sprawozdania finansowego (art. 45 ust. 1), - Ma konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów ;
- na dzień wszczęcia postępowania należy połączyć wszystkie składniki kapitału własnego b) zmniejszenie odsetek za zwłokę: 12.000 zł
spółki w jeden kapitał podstawowy, pomniejszając go o udziały własne (zgodnie z art. 36 - Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami
ust. 3 i 4). (w analityce: Konta imienne kontrahentów),
Poza wymienionymi wyżej szczególnymi uregulowaniami, jednostka, w stosunku do któ- - Ma konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów .
rej ogłoszona została upadłość z możliwością zawarcia układu prowadzi księgi na ogólnych 3. WB  zapłata poszczególnych rat  dla uproszczenia zaksięgowano
zasadach. Z uwagi na to, że działalność gospodarcza będzie nadal prowadzona, jednostka w łącznej kwocie: (6 rat x 53.000 zł) = 318.000 zł
powinna także amortyzować środki trwałe na dotychczasowych zasadach  dla celów po- - Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami
datkowych odpisy amortyzacyjne będą stanowiły koszty uzyskania przychodów. (w analityce: Konta imienne kontrahentów),
- Ma konto 13 0  Rachunek bieżący .
Wycena majątku
4. PK  zobowiązania bezwarunkowo umorzone  pod datą
W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, w obecnym stanie praw- uprawomocnienia się postanowienia sądu o zakończeniu
nym, nie można przyjąć, że jednostka będzie kontynuowała, w dającej się przewidzieć przyszłości, postępowania układowego: 212.000 zł
działalność gospodarczą w niezmniejszonym istotnie zakresie. W związku z tym wyceny zin- - Wn konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów ,
wentaryzowanego majątku należy dokonać zgodnie z art. 29 ustawy o rachunkowości, a więc: - Ma konto 80  Kapitał (fundusz) podstawowy .
- wyceny środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych Kończąc warto dodać, że opracowany przez Ministerstwo Finansów projekt nowelizacji
i prawnych, udziałów w innych jednostkach, materiałów, towarów, itd.  dokonać należy ustawy o rachunkowości zakłada, że jednostki postawione w stan upadłości z możliwością
w cenach sprzedaży netto tych składników majątkowych (czyli według cen możliwych zawarcia układu będą mogły odstąpić od zamykania i otwierania ksiąg rachunkowych.
do uzyskania na dzień ich sprzedaży, pomniejszonych o VAT, podatek akcyzowy oraz W uzasadnieniu do tej zmiany podaje się, iż wszczęcie postępowania upadłościowego z moż-
koszty, które trzeba ponieść, aby sprzedaż doszła do skutku), nie wyższych od wartości, liwością zawarcia układu nie stanowi przeszkody do uznania, że działalność jednostki będzie
w których są one wykazane w księgach rachunkowych, kontynuowana. Konsekwencją tych zmian byłoby zniesienie obowiązku przeprowadzania
- wyceny należności  dokonać zgodnie z zasadą ostrożności, w kwotach przypuszczalnej inwentaryzacji na dzień poprzedzający postawienie jednostki w stan upadłości z możliwością
zapłaty, zawarcia układu i sporządzania sprawozdania finansowego na ten dzień. Zaproponowane
- odsetki od zobowiązań powinny być naliczone do dnia ogłoszenia upadłości. zmiany weszłyby w życie najwcześniej 1 stycznia 2008 r.
Ewa Gruchot
Sporządzenie sprawozdania finansowego
Sprawozdanie finansowe jednostki postawionej w stan upadłości składa się z bilansu,
Porady eksperta
rachunku zysków i strat i informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do spra-
wozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. We wprowadzeniu do
sprawozdania finansowego należy podać, że jednostka znajduje się w upadłości, która ma
Zasady (polityka) rachunkowości, gdy księgi
doprowadzić do układu.
prowadzi biuro rachunkowe
Jednostka w upadłości nie jest obowiązana do sporządzenia zestawienia zmian w kapitale
(funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych  co wynika z art. 45 ust. 3
Księgi rachunkowe jednostki prowadzi biuro rachunkowe. Czy w takim
ustawy o rachunkowości.
przypadku musimy sporządzić dokumentację zasad (polityki) rachunko-
Sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta,
wości, czy też na podstawie umowy o prowadzenie ksiąg rachunkowych
a także publikacji w Monitorze Polskim  B . Sprawozdanie to nie podlega zatwierdzeniu
może to zrobić biuro?
przez organ zatwierdzający (zgodnie z art. 53 ust. 2a wymienionej ustawy).
Każda jednostka powinna posiadać dokumentację opisującą przyjęte przez nią
Otwarcie ksiąg rachunkowych
zasady (politykę) rachunkowości, a w szczególności dotyczące określenia roku obroto-
Otwierając księgi na dzień wszczęcia postępowania upadłościowego należy składniki wego i okresów sprawozdawczych, metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania
kapitału własnego połączyć w jeden kapitał podstawowy, zmniejszając go o udziały własne wyniku finansowego, sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, a także systemu
 zgodnie z art. 36 ust. 3 i 4 ustawy o rachunkowości. W tym celu należy dokonać nastę- służącego ochronie danych i ich zbiorów. Obowiązek ten wynika z art. 10 ust. 1 ustawy
pujących zapisów: o rachunkowości. Dokumentację taką ustala i aktualizuje kierownik jednostki (art. 10
1. PK  przeksięgowanie kapitałów własnych ust. 2 ustawy o rachunkowości).
- Wn konto 80 1  Kapitał zakładowy , Niezależnie zatem od tego, czy rachunkowość jednostki jest prowadzona przez
- Wn konto 81 1  Kapitał zapasowy , wyodrębnioną w jednostce komórkę księgowości, czy też przez uprawnione biuro
- Wn konto 81 2  Kapitał rezerwowy , rachunkowe, jednostka musi posiadać zasady (politykę) rachunkowości zatwierdzone
- Wn konto 81 3  Kapitał z aktualizacji wyceny , przez kierownika jednostki.
- Ma konto 80 0  Kapitał podstawowy . W sytuacji gdy księgi prowadzi biuro rachunkowe, często to biuro  w ramach
2. PK  zmniejszenie kapitału podstawowego o udziały własne: zawartej umowy o usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych  opracowuje zasady
- Wn konto 80  Kapitał podstawowy , rachunkowości i przedstawia do zatwierdzenia kierownikowi jednostki. Dokumentacja
- Ma konto 14  Krótkoterminowe aktywa finansowe (w analityce: Udziały własne). taka musi się znalez
ć w jednostce najpóz
niej po zakończeniu roku obrotowego, wraz
3. PK  przeksięgowanie zysku (straty) netto wykazanego w bilansie: z księgami rachunkowymi, dowodami księgowymi, dokumentami inwentaryzacyjnymi
- Wn/Ma konto 86  Wynik finansowy , i sprawozdaniem finansowym za dany rok. Przechowywanie tych dokumentów jest
- Ma/Wn konto 80 0  Kapitał podstawowy . obowiązkiem jednostki (art. 73 ust. 3 ustawy o rachunkowości), biuro rachunkowe nie
4. PK  przeksięgowanie niepodzielonego zysku (niepokrytej straty) z lat ubiegłych: może archiwizować zbiorów księgowych.
- Wn/Ma konto 82  Rozliczenie wyniku finansowego , Warto w tym miejscu nadmienić, że w projekcie nowelizacji ustawy o rachunko-
- Ma/Wn konto 80 0  Kapitał podstawowy . wości planuje się wprowadzenie przepisu, który zezwalać będzie na przechowywanie
dokumentacji zasad rachunkowości, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów poza
Ewidencja skutków postępowania układowego
siedzibą jednostki w przypadku, gdy zostaną przekazane do przechowania innej jedno-
Propozycje restrukturyzacji zobowiązań wraz z ich uzasadnieniem mogą wskazywać stce, świadczącej usługi w zakresie przechowywania dokumentów. Wówczas kierownik
jeden lub więcej sposobów restrukturyzacji w ramach danego układu. Zgodnie z art. 270 jednostki byłby obowiązany powiadomić urząd skarbowy o miejscu przechowywania
ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego mogą one polegać m.in. na odroczeniu spłaty ksiąg w terminie 15 dni od dnia wydania ksiąg oraz zapewnić dostępność ksiąg ra-
długów, rozłożeniu spłaty długów na raty, zmniejszeniu sumy długów, konwersji wierzy- chunkowych do badania przez upoważnione organy kontroli zewnętrznej w siedzibie
telności na udziały lub akcje. jednostki albo oddziału (zakładu).
Ewidencję skutków postępowania układowego w księgach rachunkowych dłużnika
Dorota Przybyszewska
przedstawia przykład.
Gazeta Podatkowa nr 71 " 3.09.2007 r.