Mycena (grzybówka)


www.grzyby.pl| Menu główne | Klucz do oznaczania grzybów >Agaricales>Tricholomataceae
| Grzybowy kalendarz pór roku | Grzyby jadalne warte polecenia | Słowniczek pojęć |

Mycena (Pers.) S.F. Gray - grzybówka

Budowa owocnika
  Niewielkie grzyby. Różnie zabarwione. Kapelusz mniej lub bardziej dzwonkowaty, z wiekiem może też być płaski do wypukłego. Średnicy od 2 mm do 6 cm. Brzeg niepodwinięty (chyba że u młodych okazów). Od brzegu kapelusza do 2/3 wysokości widać płaskie ciemniejsze prążki lub wgłębione rowki. Blaszki przyrośnięte lub zatokowato wycięte, rzadko lekko zbiegające. U części gatunków ostrze blaszki zabarwione inaczej niż reszta. Trzon długi, cienki, rurkowaty i zazwyczaj łamliwy. Miąższ zazwyczaj cienki, kruchy, wodnisty, bez wyraźnej woni lub smaku. Część gatunków ma charakterystyczny zapach np. amoniaku, rzodkiewki. Owocniki niektórych gatunków wydzielają po skaleczeniu biały lub czerwony sok. Zarodniki gładkie, bezbarwne, u większości gatunków amyloidalne. Kształt owalny do elipsoidalnego.

Występowanie
  W Europie występuje ok. 100 gatunków. Latem i jesienią. Saprofity. Rosną na ziemi, na ściółce leśnej lub kawałkach drewna.

Wartość
  Przeważnie niejadalne i bez praktycznego znaczenia z powodu niewielkich rozmiarów.

Klucz do rodzaju Mycena (grzybówka)Klucz oparto o:


Lisiewska M., 1987, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Grzybówka (Mycena). PWN. Warszawa-Kraków.
Moser, M., 1983, Die Roehrlinge und Blaetterpilze (Polyporales, Boletales, Agaricales, Russulales) in Kleine Kryptogamenflora, Band IIb/2.



Sekcja Lactipedes: w miejscu uszkodzenia trzonu wydzielany jest sok mleczny o barwie mlecznobiałej, pomarańczowej lub czerwonej.


Sekcja Glutinipedes: Trzon lepki lub z pasemkami śluzu. Podczas suszy błyszczący. Kapelusz zwykle też lepki.



Sekcja Basipedes: podstawa trzonu z dyskiem (nieraz b. małym) i bulwkowato zgrubiała. Średnica kapelusza <= 1cm.

Gatunek
śr.kap. [mm]
cechy charakterystyczne
siedlisko
Występowanie: częstość forma sezon
1. dysk u podstawy trzonu b. słabo zaznaczony (widoczny pod lupą)
tenerrima
2-5
 
gałązki, pniaki, kora drzew liściastych, łęgi, buczyny
rzadkapojedynczo7-10
2. dysk u podstawy trzonu dość wyraźny
longiseta
3-7
cały owocnik gęsto pokryty włoskami
opadłe liście, igły, szyszki, wśród traw i mchów
rzadkapojedynczo i w grupachwiosna, jesień
mucor (pleśniakowa)
1-3
 
liście, głównie dębowe
gromadnie10-11
stylobates (dyskowata)
4-12
  u podstawy trzonu wyraźna promieniście orzęsiona tarczka; na powierzchni kapelusza wyrostki widoczne pod lupą
rozkładające się liście dębowe i bukowe
częstapojedynczo i po kilka7-9
clavularis
4-7
blaszki przy trzonie zrośnięte w kołnierzyk
u podstawy pni drzew liściastych porośniętych mchami
rzadkaw małych grupach10-1
bulbosa
3-5
na pędach Juncus i Carex
 
nie notowanazwykle pojedynczo8-9


Zielonym kolorem są wyróżnione gatunki częściej spotykane.

Mniejszą czcionką (efekt widoczny tylko w przeglądarkach obsługujących style dla elementów tabeli) są wyróżnione gatunki nie notowane w Polsce.



Podłoże:

Drewno iglastych, liściastych, kora, dębu, buka, sosny, świerka, jodły, pnie, kłody, gałęzie i gałązki
Ściółka, igły, liście, szyszki, trawa, mchy


Występowanie:

bardzo Rzadki, Częsty, Pospolity, Nie notowany
Pojedynczo, Masowo, Gromadnie, Wiązki


Sekcja Ciliatae: rozróżnialne mikroskopowo po wydłużonych cystydach bez wyrostków na ostrzu blaszek.
Gatunekśr.kap.cechy charakterystyczne Podłoże Występowanie
D Ś Częst. forma sezon
Ostrza blaszek inaczej zabarwione, ciemniejsze
Ostrza blaszek żółte albo owocnik (zwłaszcza trzon) z żółtym odcieniem
citrinomarginata5-20ostrza blaszek cytrynowożółte; [11]
 mil  P7-10
avenacea10-20ostrza żółtoszare lub z odcieniem czerwonobrązowym; [11]
 t RPG9-10
rhaeborrhiza5-10podstawa trzonu z nibykorzeniem
dlp  bR 8-10
viridimarginata15-35zapach chloru; brązowooliwkowy djśb   PW5-10
renati10-40zapach chloru; brązowy z różowym odcieniem
lpb   GW5-8
Ostrza blaszek ciemniejsze, barwy purpurowobrązowej, czerwonopurpurowej, ciemnopurpurowej i ciemnofioletowej; owocniki bez żółtego odcienia
- na drewnie
rubromarginata
8-20
ostrza purpurowobrązowe lub czerwonopurpurowe; porównaj M. strobilina
na opadłych gałązkach, korze, zmurszałym drewnie iglastym, w mchu
częstypojedynczo i po kilka6-10
atromarginata
15-35
ostrze blaszek szaroczarne; owocnik bez odcienia fioletowego
na murszejącym drewnie iglastym
rzadki11-12
purpureofusca
15-30
ostrze ciemnofioletowe; owocnik brązowopurpurowofioletowy; porównaj M. haematopus var. marginata
pniaki i drewno iglaste
rzadkipojedynczo i w kępkach po kilka egzemplarzy8-11
- na ściółce
-- o zapachu rzodkwi
capillaripes (rurkowata)
5-15(35)
  słaby zapach rzodkwi; owocnik delikatny, kruchy
na gałązkach świerkowych i igliwiu
częstypojedynczo i w grupach7-10
pelianthina (gołębia)
30-50
zapach i smak rzodkiewki; owocnik duży z odcieniem fioletowym
na opadłych liściach, zwłaszcza bukowych
częstypojedynczo5-10
-- bez wyróżniającego się zapachu
strobilina (szyszkowa)
10-25
purpurowy
szyszki i zmurszałe pniaki sosnowe, gałązki modrzewia, igliwie
w wiązkach9-11
debilis (bladoszara)
3-8
bladobrązowy, szarobeżowy, pojedynczo na szczątkach roślinnych; porównaj M. sanguinolenta
gałązki i inne szczątki roślinne
pojedynczo10-11
Ostrza blaszek tej samej barwy co blaszka
- owocnik rozmaicie zabarwiony: białokremowy, żółtawy, z niebieskim odcieniem, pomarańczowy, różowofioletowy, brązowoczarny
amicta7-12woskowożółty, podstawa trzonu zielononiebieska
mŚmsś  PG6-11
olida5-30białokremowy
lpkg  R 8-11
flavoalba10-20białokremowy; [15s114, 11]
 tlig C 7-11
acicula3-9jaskrawo pomarańczowy kapelusz i żółty trzon
 gkm PP6-9
leptophylla8-20pomarańczowy odcień
pk  R 6-10
adonis5-12różowy odcień; [15s114, 11]
 im RP7-11
atroalba10-20brązowoczarny, zamszowy; porównaj M. galopus var. nigra
śmŚśm RPW6-10
pearsoniana10-25z brązowym odcieniem
 ml N 9-10
pura (czysta)
20-40
  zapach rzodkiewki; odcień szary lub różowy
na ściółce liściastej i iglastej
pospolitypojedynczo i w grupach5-11
- owocnik beżowoszary lub szaropopielaty
-- na ściółce
chlorinella6-20zapach chloru; [11]  gkm CP6-9
strobilicola10-45zapach amoniaku lub saletry
 sz d R 3-5
speirea3-10zbiegające blaszki  g[olsza]  P5-11
vitilis (elastyczna) (Fr.) Quel.
5-20
  trzon bardzo elastyczny, cienki, długi u podstawy silne białoszare włoski
na próchniejących w ściółce gałązkach drzew liściastych
pospolity
wyrastają zwykle pojedynczo
(5)7-11
zephirus (zefirowa)20-40  trzon kruchy; kapelusz i blaszki z plamami
na butwiejących igłach, wśród mchów
pospolitywyrastają pojedynczo ale gromadnie8-11
aetites10-30trzon kruchy; kapelusz i blaszki bez plam; [11]
 t  P5,9-10
-- na drewnie
polygramma (bruzdkowana)
20-40
trzon srebrzystoszary, z nibykorzeniem, podłużnie wyraźnie rowkowany
u podnóży pni i pniaków, w lasach liściastych
pospolity8-12
--- bez zapachu, blaszki nieco zbiegające
hiemalis (zimowa)
5-10
blaszki nieco zbiegające; trzon nitkowaty
na gałązkach, zmurszałych kłodach i drewnie porośniętym mchem, w łęgach pod wiązami
częstypojedynczo9-12
laevigata (gładka)
10-25
blaszki nieco zbiegające
zmurszałe drewno drzew iglastych
gromadnie w wiązkach po kilka, kilkanaście owocników5-6
--- zapach chloru, blaszki zatokowato wycięte lub przyrośnięte
alcalina (alkaliczna) (Fr.) Kummer: stipata M. Geest. & Schwoebel, silvae-nigrae M. Geest. & Schwoebel
stipata (alcalina) M. Geest. & Schwoebel
10-25(30)
  intensywny zapach chloru
na murszejącym drewnie drzew iglastych
częstyw wiązkach8-10
silvae-nigrae (alcalina) M. Geest. & Schwoebel
8- 25(35)
intensywny zapach chloru
na murszejącym drewnie drzew iglastych
częstyw wiązkach8-10
niveipes (popielatotrzonowa)
20-50
słaby zapach chloru; szare; z nibykorzeniem ; porównaj Mycena galericulata
murszejące drewno drzew liściastych
pojedynczo i w wiązkach5-6
praecox (wczesna)
10-30
słaby zapach chloru; ciemniejsze, z brązowym odcieniem
na murszejącym drewnie porośniętym mchem, u podstawy pni żywych drzew, zwłaszcza dębów
rzadkiw wiązkach po kilka do kilkunastu owocników5
Sekcja Granulatae: rozróżnialne mikroskopowo po krótkich cystydach na ostrzu blaszek; cystydy z wyrostkami.
Gatunekśr.kap.cechy charakterystyczne Podłoże Występowanie
D Ś Częst. forma sezon
Całe owocniki barwy: różowej, fioletowoniebieskiej, pomarańczowożółtej, żółtooliwkowej
- ostrze inaczej zabarwione niż blaszka, zwykle ciemniejsze
venustula3-6ostrze różowoczerwone lub różowobrązowe
lpm  NG10-12
pterigena2-5na osadkach liści paproci; ostrze różowoczerwone lub różowobrązowe
 Ś RPG9-11
rosella5-15ostrze różowoczerwone lub różowobrązowe
 igś PG8-11
aurantiomarginata8-20ostrze blaszek jaskrawopomarańczowożółte
 iśj RPG8-11
flavescens10ostrze blaszek bladożółte
 ltm R 8-10
chlorantha8-20na piasku wydm nadmorskich; ostrze blaszek ciemnooliwkowe
 t R 10-11
- ostrze tej samej barwy co reszta blaszki
corticola3-10w łęgach; brązoworóżowe
pgm  PPG9-12
pseudocorticola2-10szaroniebieskie
lłkŚ RP8-9
pachyderma2-6szaroniebieskie; słaby zapach chloru
k  N 11-1
junicola1-3na pędach Juncus
 Ś NPG11
tubarioides2-5na szczątkach Pcirpus, Typha
 Ś N 10
smithiana1-7różowobrązowy
 ldb NG 
urania4-10fioletowoszary z odcieniem niebieskim; w borach
 m RG 
Owocniki barwy białawej lub kremowej
xantholeuca20-30kremowe
d  R 8-9
osmundicola3-12biało oszronione
 Ś R  
polyadelpha
2-5
  powierzchnia k. matowa, gładka; blaszki b. rzadkie, sierpowato zbiegające; trzon krótki; różni się od M. muscor brakiem zgrubiałego trzonka u postawy trzonu
 ld PG10-12
capillaris1-5powierzchnia k. matowa, gładka; blaszki przyrośnięte; trzon wydłużony
 lb CPG10-11
Owocniki ciemniejsze, barwy: szarej, szarobrązowej, ciemnobrązowej z odcieniem czarnym, wyjątkowo trzon żółtobrązowy
supina4-7na pniach wiązu i wierzby; trzon krótki, wodnistobiały
pkm  RPG8-1
cyanorrhiza3-10trzon krótki, szary; podstawa trzonu niebieska
s pkg  N 8-9
- blaszki zbiegają ząbkiem lub łukiem
-- szerokie blaszki
cinerella6-15bladoszare; intensywny zapach mąki lub świeżych ogórków
 im   8-11
concolor5-15ciemnoszare, ciemnobrązowe
 im   późna jesień
latifolia10-25ciemnoszare, ciemnobrązowe; notowana tylko na Roztoczu
 im RG9-10
tintinnabulum (dzwoneczkowa)
8-20
  charakterystyczna jest zimowa pora występowania
w zwartych kępach po kilkanaście do kilkudziesięciu sztuk
wyrastają w licznych wiązkach na pniakach liściastych9-4
lineata5-25k. oliwkowoszary
lipg   PG10-11
parabolica20-30k. fioletowoszary
lpg   P9-11
- blaszki przyrośnięte lub zatokowato wycięte
megaspora20-40wśród mchu Sphagnum
 m RP6-9
-- nieduże (kapelusz ok. 1cm śr.), wysmukły trzon, beżowoszare, czasem z różowym odcieniem
filopes5-15szary; bez zapachu; podobny do M. vitilis
 Ślg  P7-11-5
tenella5-15szary z różowym odcieniem; intensywny zapach jodoformu
 itm  PGpóźna jesień, wiosna
metata10-15beżowobrązowy; słaby zapach chloru(jodoformu?), podobny M. tenella
 Śi PPG10-11
-- większe (kapelusz ok. 2cm śr.), krótszy i masywniejszy trzon, brązowoszare i szare z czarnym odcieniem
fagetorum10-30szary z nibykorzeniem
 lb CPG7-10
pullata8-20brązowoszary z czarnopurpurowym odcieniem; bez nibykorzenia; na gałązkach olszy
 Ślg RP10
vitrea10-30szarobrązowy z czarnym odcieniem; powierzchnia gładka
 igm RG8-11
plicosa10-20szary; higrofaniczny; zapach piwniczny; powierzchnia matowa
 i RPG7-11
excisa15-35kapelusz i blaszki szarobrązowe, bez plam
iŚi  PG9-11
maculata (plamista)
18-40
  k. ciemnoszarooliwkowy; blaszki szaroróżowe z ciemnobrązowymi plamami
na drewnie
częstyw grupach i wiązkach9-11
inclinata15-40intensywny specyficzny zapach (mydła); kapelusz beżowoszary, trzon u podstawy złocistobrązowy
pi(l)   W8-11
galericulata (hełmiasta)
20-40
  słaby zapach mączno-ogórkowy; cały owocnik szarobeżowy
na pniakach liściastych
pospolitaw licznych grupach5-11


Zobacz też nieoznaczone gatunki.




| Menu główne | Klucz do oznaczania grzybów >Agaricales>Tricholomataceae
| Grzybowy kalendarz pór roku | Grzyby jadalne warte polecenia | Słowniczek pojęć |