INTERIA.PL > PRAWO
PRAWO
Prawo dyplomatyczne i konsularne
Wszystkim państwom przysługuje czynne i bierne prawo konsulatu. Nawiązanie stosunków dyplomatycznych jest
równoznaczne ze zgodą na nawiązanie stosunków konsularnych (chyba że strony postanowiły inaczej).
Analogicznie odnosi się to do zerwania stosunków dyplomatycznych.
Funkcje konsularne wykonują urzędy konsularne. Zdarza się jednak, że państwo powierza wykonywanie tych
funkcji misjom dyplomatycznym � wtedy działaniami z tym związanymi zajmują się specjalnie powołane wydziały
konsularne.
Ustanowienie urzędu konsularnego następuje tylko za zgodą państwa przyjmującego. Porozumienie w sprawie
ustanowienia urzędu konsularnego musi określać jego siedzibę, klasę oraz okręg konsularny. Jest to związane z
tym, że państwo wysyłające może ustanowić na obszarze państwa przyjmującego kilka urzędów konsularnych.
Okręg konsularny jest obszarem przydzielonym urzędowi konsularnemu, dla wykonywania funkcji konsularnych.
Konwencja wiedeńska uznała cztery klasy urzędów konsularnych: konsulaty generalne, konsulaty,
wicekonsulaty i agencje konsularne.
Do podstawowych funkcji przedstawiciela konsularnego należy ochrona różnorodnych interesów państwa
wysyłającego i jego obywateli w państwie przyjmującym. Funkcje konsularne obejmują m.in.:
1) ochronę w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego i jego obywateli, zarówno osób fizycznych,
jak i osób prawnych~
2) popieranie rozwoju stosunków handlowych, gospodarczych i naukowych pomiędzy państwem wysyłającym i
państwem przyjmującym~
3) zapoznawanie się wszelkimi prawnie dopuszczalnymi środkami z warunkami i rozwojem życia handlowego,
gospodarczego, kulturalnego i naukowego w państwie przyjmującym i przesyłanie w tym przedmiocie sprawozdań
rządowi państwa wysyłającego~
4) wydawanie paszportów i dokumentów podróży obywatelom państwa wysyłającego, jak również wiz i właściwych
dokumentów osobom, które zamierzają udać się do państwa wysyłającego~
5) udzielanie pomocy i opieki obywatelom państwa wysyłającego,
6) występowanie w charakterze notariusza i urzędnika stanu cywilnego oraz wykonywanie związanych z tym funkcji,
jak również pewnych czynności o charakterze administracyjnym,
7) sprawy spadkowe oraz ochronę interesów małoletnich i ubezwłasnowolnionych obywateli państwa
wysyłającego~
8) reprezentowanie obywateli państwa wysyłającego przed sądami lub innymi władzami państwa przyjmującego~
9) wykonywanie prawa kontroli i inspekcji w odniesieniu do statków morskich i statków rzecznych posiadających
przynależność państwa wysyłającego oraz do samolotów zarejestrowanych w tym państwie, jak również do ich
załóg~
10) udzielanie pomocy statkom morskim i rzecznym oraz samolotom jak również ich załogom.
Na czele urzędu konsularnego stoi kierownik, którym może być (w zależności od klasy):
� konsul generalny,
� wicekonsul lub
� agent konsularny.
Do pozostałych członków urzędu konsularnego należy zaliczyć:
� funkcjonariuszy konsularnych (osoby, którym powierzono wykonywanie funkcji konsularnych),
� pracowników konsularnych (osoby zatrudnione w służbie administracyjnej lub technicznej) oraz
� członków personelu służby.
Do urzędników konsularnych pochodzących z państwa wysyłającego, nie można zaliczać konsulów honorowych.
Może on być co prawda obywatelem państwa wysyłającego, ale najczęściej jest obywatelem państwa
przyjmującego. Zostaje on upoważniony do wykonywania swoich funkcji przez państwo wysyłające, ale nie pobiera
za to żadnego wynagrodzenia, dlatego też może on prowadzić działalność zarobkową.
Zasady mianowania kierownika urzędu konsularnego są w zasadzie analogiczne do zasad powoływania
przedstawiciela dyplomatycznego. Państwo wysyłające, po wytypowaniu kandydata na to stanowisko, musi
uzyskać od państwa przyjmującego tzw. exequatur, czyli zgodę na wykonywanie przez tą osobę funkcji
konsularnych w określonym okręgu. Państwo przyjmujące ma prawo odmówić udzielenia zgody bez podawania
przyczyny. Kierownikowi urzędu wystawia się listy komisyjne, które są odpowiednikiem listów uwierzytelniających
przedstawiciela dyplomatycznego. Jeżeli chodzi o odwołanie kierownika urzędu konsularnego, to może to nastąpić
zarówno z woli państwa wysyłającego jak i z woli państwa przyjmującego (uznanie za persona non grata).
W sprawie immunitetu konsularnego istnieje zasadnicza różnica w stosunku do immunitetu dyplomatycznego.
Konsul podlega jurysdykcji i władzy państwa przyjmującego � z wyjątkiem swych czynności urzędowych.
Państwo przyjmujące ma obowiązek traktowania urzędników konsularnych z należytym im szacunkiem oraz
podejmowania wszelkich niezbędnych środków dla zapobieżenia jakimkolwiek zamachom, skierowanym
przeciwko ich osobie, wolności lub godności. Urzędnikom konsularnym nie przysługuje pełna nietykalność
osobista, jednakże mogą być zatrzymani lub aresztowani tylko w przypadku popełnienia ciężkiej zbrodni i tylko w
wykonaniu postanowienia właściwej władzy sądowej. Mogą być więzieni tylko w wykonywaniu ostatecznego i
prawomocnego wyroku sądowego.
Urzędnicy i pracownicy konsularni nie podlegają jurysdykcji władz sądowych i administracyjnych państwa
przyjmującego w odniesieniu do czynności dokonanych przy wykonywaniu funkcji konsularnych, a więc przy
wykonywaniu funkcji urzędowych. Immunitet nie ma zastosowania w przypadku wytoczenia powództwa cywilnego,
wynikającego z zawarcia przez urzędnika lub pracownika konsularnego umowy, w której nie występował on
wyraz
nie lub w sposób dorozumiany jako przedstawiciel państwa wysyłającego, a także w przypadku powództwa z
tytułu szkody powstałej przez pojazd, statek lub samolot. Członkowie urzędu konsularnego nie są obowiązani do
składania zeznań w charakterze świadka, jeśli dotyczą one faktów związanych z wykonywanymi przez nich
funkcjami oraz do przedstawienia ich korespondencji i dokumentów urzędowych.
Urzędnikom i pracownikom konsularnym przysługuje immunitet celny i podatkowy. Zwolnieni są od świadczeń
osobistych oraz od wszelkiego rodzaju służby publicznej, ponadto zwolnieni są od wszelkich obowiązków
przewidzianych przez prawo państwa przyjmującego w dziedzinie rejestracji cudzoziemców i zezwoleń na pobyt.
Pracownikom konsularnym, czyli osobom zatrudnionym w służbie administracyjnej lub technicznej, przysługuje
Konsul podlega jurysdykcji i władzy państwa przyjmującego � z wyjątkiem swych czynności urzędowych.
Państwo przyjmujące ma obowiązek traktowania urzędników konsularnych z należytym im szacunkiem oraz
podejmowania wszelkich niezbędnych środków dla zapobieżenia jakimkolwiek zamachom, skierowanym
przeciwko ich osobie, wolności lub godności. Urzędnikom konsularnym nie przysługuje pełna nietykalność
osobista, jednakże mogą być zatrzymani lub aresztowani tylko w przypadku popełnienia ciężkiej zbrodni i tylko w
wykonaniu postanowienia właściwej władzy sądowej. Mogą być więzieni tylko w wykonywaniu ostatecznego i
prawomocnego wyroku sądowego.
Urzędnicy i pracownicy konsularni nie podlegają jurysdykcji władz sądowych i administracyjnych państwa
przyjmującego w odniesieniu do czynności dokonanych przy wykonywaniu funkcji konsularnych, a więc przy
wykonywaniu funkcji urzędowych. Immunitet nie ma zastosowania w przypadku wytoczenia powództwa cywilnego,
wynikającego z zawarcia przez urzędnika lub pracownika konsularnego umowy, w której nie występował on
wyraz
nie lub w sposób dorozumiany jako przedstawiciel państwa wysyłającego, a także w przypadku powództwa z
tytułu szkody powstałej przez pojazd, statek lub samolot. Członkowie urzędu konsularnego nie są obowiązani do
składania zeznań w charakterze świadka, jeśli dotyczą one faktów związanych z wykonywanymi przez nich
funkcjami oraz do przedstawienia ich korespondencji i dokumentów urzędowych.
Urzędnikom i pracownikom konsularnym przysługuje immunitet celny i podatkowy. Zwolnieni są od świadczeń
osobistych oraz od wszelkiego rodzaju służby publicznej, ponadto zwolnieni są od wszelkich obowiązków
przewidzianych przez prawo państwa przyjmującego w dziedzinie rejestracji cudzoziemców i zezwoleń na pobyt.
Pracownikom konsularnym, czyli osobom zatrudnionym w służbie administracyjnej lub technicznej, przysługuje
immunitet jurysdykcyjny, podatkowy i celny oraz są oni zwolnieni od świadczeń osobistych.
Członkom rodzin urzędników i pracowników konsularnych nie przysługują główne przywileje i immunitety, jako że
mają one charakter funkcyjny, ale korzystają z immunitetu podatkowego i celnego.
Przywileje i immunitety dla członków urzędu konsularnego obowiązują od chwili wjazdu na terytorium państwa
przyjmującego do czasu opuszczenia przez dane osoby terytorium państwa przyjmującego.
Władze państwa przyjmującego nie mogą wkroczyć bez zgody kierownika urzędu tylko "do tej części pomieszczeń
konsularnych, którą urząd konsularny używa wyłącznie dla swej działalności"~ można ponadto domniemywać
zgodę kierownika urzędu konsularnego w razie pożaru lub innego nieszczęśliwego wypadku wymagającego
podjęcia natychmiastowych środków ochrony. Nietykalne są natomiast w każdym czasie i miejscu archiwa i
dokumenty konsularne. Obowiązek ochrony pomieszczeń i archiwów konsularnych istnieje także w razie zerwania
stosunków konsularnych, a nawet w razie wybuchu wojny.
Na państwie wysyłającym tkwi z kolei obowiązek dbania aby pomieszczenia urzędu konsularnego nie były
użytkowane w sposób niezgodny z wykonywaniem funkcji konsularnych. Należy dodać, że w urzędzie konsularnym
nie można udzielać azylu.
Copyright � 1999� INTERIA.PL S.A. Wszystkie prawa zastrzeżone