DIAGNOZOWANIE UKA
ADU NAP
DOWEGO
1. Zakres diagnozowania
Badania diagnostyczne układu napędowego obejmują sprawdzanie stanu technicznego
silnika oraz układu przeniesienia napędu, tzn. sprzęgła, skrzyni biegów i skrzyni
rozdzielczej (w samochodach o dwu lub więcej osiach napędowych), przekładni głównej
mostu napędowego wraz z mechanizmem różnicowym, półosi napędowych, ewentualnie
innych przekładni pośrednich oraz wałów napędowych i ich połączeń.
2. Kryteria oceny stanu technicznego
Stan techniczny całego układu napędowego można ocenić na podstawie znajomości:
- wartość ogólnych parametrów diagnostycznych pojazdu (mocy na kołach
napędowych, drogi wybiegu, zużyciu paliwa),
- wartości sumarycznego luzu kątowego układu napędowego.
Ogólne kryteria oceny stanu technicznego pojazdów na podstawie pomiarów mocy na
kołach napędowych (NK) są następujące:
NK e" 80 % Nmax - zdatny silnik i układ przeniesienia napędu (jezdny), samochód ma
mniej niż 50% przebiegu;
NK e" 75 % Nmax - zdatny silnik i układ przeniesienia napędu (jezdny), samochód
przekroczył 50% przebiegu;
NK e" 75 % Nmax - niezdatny silnik lub układ przeniesienia napędu (jezdny)
gdzie: Nmax  maksymalna moc efektywna silnika
Ogólne kryteria oceny stany technicznego układu napędowego (jezdnego) na
podstawie pomiarów drogi wybiegu (SW) są następujące:
Sw > Swgr - niezdatny silnik
Sw < 90 % Swgr - niezdatny układ przeniesienia napędu (jezdny).
Ogólne kryterium oceny stany technicznego układu napędowego na podstawie
pomiarów wartości sumarycznego luzu kątowego (LUN) jest następujące:
LUN < LUNgr
Ocena stanu technicznego układu napędowego polega na porównaniu wyników
pomiarów z ustalonymi eksperymentalnie granicznymi wartościami sumarycznych luzów
kątowych. W przypadku braku danych doświadczalnych dla samochodów ciężarowych
przyjmuje się następujące graniczne wartości sumarycznych luzów kątowych:
LSBgr = 5...15° - dla skrzyni biegów;
LWNgr = 5...10° - dla waÅ‚u napÄ™dowego;
LWNgr = 50..60° - dla mostu napÄ™dowego (przekÅ‚adnia główna wraz z mechanizmem
różnicowym).
Po osiągnięciu tych wartości luzów dalsze użytkowanie samochodu jest
niedopuszczalne, ponieważ znajduje się on w stanie niezdatności.
Schemat pomiarowy luzów w układzie napędowym pojazdu.
2.1. Kryteria oceny stanu technicznego zespołów.
Sprzęgło
Ocena stanu technicznego sprzęgła jest wykonywana na podstawie:
- pomiaru wartości skoku jałowego i skoku roboczego pedału sprzęgła,
- sprawdzania poślizgu tarczy sprzęgła,
- sprawdzania działania sprzęgła na postoju, podczas ruszania i w czasie jazdy.
Wymagania eksploatacyjne stawiane sprzęgłom ciernym są następujące:
a) pełne włączenie,
b) całkowite wyłączenie,
c) płynne włączenie.
Skrzynia przekładniowa, wał napędowy, most napędowy
Ocenę stanu technicznego skrzyni przekładniowej, wałów napędowych wykonuje się
na podstawie:
- oględzin zewnętrznych,
- sprawdzenia działania na postoju i w czasie jazdy,
- sprawdzenia temperatury obudowy zespołów,
- hałaśliwości pracy (drgań),
- pomiarów wartości luzów osiowych i kątowych.
Kryteria oceny stanu technicznego dla skrzyni biegów i skrzyni rozdzielczej są
następujące:
a) powinny włączać się wszystkie biegi;
b) niedopuszczalne jest wyłączenie się samoczynne biegu podczas jazdy;
c) niedopuszczalne są uderzenia i nadmierny hałas w skrzyni podczas jazdy;
d) niedopuszczalne sÄ…:
- wycieki oleju,
- pęknięcia obudowy,
- przegrzewanie siÄ™ skrzyni.
Kryteria oceny stanu technicznego dla wału napędowego są następujące:
a) widełki przegubu powinny być ustawione w jednej płaszczyz
nie;
b) niedopuszczalne sÄ…:
- bicie wału,
- obluzowanie śrub mocujących,
- luzy w przegubach większe od ustalonych przez producenta,
- luzy w połączeniach wielowypustowych większe od ustalonych większe od
ustalonych przez producenta.
Kryteria oceny stanu technicznego dla mostu napędowego są następujące:
a) powinna być zachowana prostopadłość do osi podłużnej samochodu;
b) całkowity luz w mechanizmach napędowych tylnego mostu mierzony na obwodzi
obręczy koła nie powinien być większy niż 30...60 mm;
c) luz osiowy wałka atakującego nie może być większy niż 0,05...0,10 mm;
d) niedopuszczalne sÄ…:
- wycieki oleju,
- pęknięcia obudowy,
- hałaśliwa praca.
BUDOWA I DZIAA
ANIE PRZYRZ
DU DO POMIARU LUZU K
TOWEGO
Przyrząd ma następujące wielkości charakterystyczne: zakres chwytu szczękami płaskimi 0-
200 mm, szczękami pryzmowymi 30-80 mm, zakres pomiaru kąta obrotu 0 - ą 50o, działka
elementarna 1o.
Przyrząd mocuje się na przegubie krzyżakowym (szczęki płaskie) lub na rurze wału
napędowego (szczęki pryzmowe). Punkt mocowania dzieli układ napędowy na dwie grupy
zespołów. Unieruchamiając końcowy element każdej z grup można zmierzyć sumarycznie
luzy kątowe w zespołach danej grupy. Unieruchomienie to odbywa się: za pomocą silnika
(włączone sprzęgło i bieg w skrzyni przekładniowej), za pomocą hamulca ręcznego
umieszczonego na wale napędowym lub za pomocą zahamowanych kół napędowych.
Jednocześnie elementy nie sprawdzanej aktualnie grupy muszą mieć swobodny obrót
większy od mierzonego luzu. W tym celu podnosi się jedno koło napędzane (przy pomiarze
luzu grupy 1), wyłącza sprzęgło lub włącza bieg neutralny w skrzyni przekładniowej  przy
pomiarze grupy 2 (pokazane na rys. 1). KÄ…t swobodnego obrotu w ramach luzu kÄ…towego
sprawdzanej grupy jest mierzony na tarczy z podziałką kątową względem poziomu, jaki
tworzy ciecz w kanaliku w dwóch skrajnych położeniach przyrządu.
Rys. 2. Przyrząd do pomiaru luzów kątowych w układzie napędowym pojazdu.
Zużycie paliwa przez pojazd  jest istotnym ogólnym parametrem diagnostycznym. Na
hamowni podwoziowej można wykonać pomiar tzw. kontrolnego zużycia paliwa przy jednej,
ustalonej prędkości lub przy cyklu jazdy symulującego ruch miejski.
Badania zastępujące tradycyjny pomiar kontrolnego zużycia paliwa przeprowadza się w
następujący sposób:
Należy zatrzymać silnik, podłączyć miernik zużycia paliwa i włączyć jego zasilanie. Włączyć
koło zamachowe oraz sprawdzić, czy miernik przebywanej drogi jest zaprogramowany na 1
[km]; następnie należy uruchomić silnik, na ostatnim biegu rozpędzić pojazd do szybkości
kontrolnej i obciążyć koła odpowiednią dla danego pojazdu.
Obliczenie zużycia paliwa metodą objętościową Qk w [l/100 km] przeprowadza się
następująco:
V[1+ Ä…(to - t )]
p
Qk = Å"100%
S
gdzie:
V  mierzona objętość paliwa [l],
ą  współczynnik rozszerzalności objętościowej paliwa  dla benzyn i olejów
napędowych  0,001 [1/oC], to  temperatura odniesienia 20 [oC],
tp  temperatura paliwa w naczyniu pomiarowym [oC],
s  przebyta droga [km].
Otrzymane wyniki kontrolnego zużycia paliwa (Qk) porównuje się z wartościami
granicznymi:
Qk d" Qkgr - zdatny pojazd (silnik, układ napędowy)
Qk *#Qkgr - niezdatny pojazd (silnik, układ napędowy)
Zastosowanie hamowni podwoziowej zwiększa efektywność i obiektywność diagnostycznej
oceny stanu technicznego pojazdów mechanicznych.
BUDOWA HAMOWNI PODWOZIOWEJ HPWO - 160.
Hamownia podwoziowa składa się z następujących zespołów: układu jezdnego (zespołu
dynamometrycznego), układu pomiarowo-wskaz
nikowego, wyposażenia pomocniczego.
Rys. 3. Plan sytuacyjny pomieszczenia hamowni podwoziowej.
Na planie sytuacyjnym hamowni (rys. 3) przedstawiono:
- układ jezdny 1, układ pomiarowo-kontrolny 2,
-
-
-
- uchwyt zdalnego sterowania 3, dmuchawa 4,
-
-
-
- podstawki pod koła nienapędzane 5,
-
-
-
- wyciÄ…g spalin 6, doprowadzenie 7 i odprowadzenie 8 wody,
-
-
-
- doprowadzenie sprężonego powietrza 9,
-
-
-
Budowa układu jezdnego hamowni podwoziowej HPWO-160 (rys. 4):
Rys. 4. Układ jezdny hamowni podwoziowej HPWO-160
- rama 1, rolki jezdne hamowane 2 i podpierajÄ…ce 3, dz
wigniki pneumatyczne z belkÄ…
-
-
-
4, hamulec hydrokinetyczny 5, dz
wignia i cylinder reakcyjny 13, przetwornik
manometryczny 6, wymienniki ciepła 7, czujnik prędkości obrotowej 8, impulsator
9, koło zamachowe 10, sprzęgła elastyczne 14 i elektromagnetyczne 17, linki do
blokowania rolek 15.
Hamulec służy do odwzorowania oporów ruchu, czyli do obciążenia układu napędowego
pojazdu. Regulacja stopnia napełnienia hamulca wodą umożliwia zmianę obciążenia rolek
jezdnych, a tym samym układu przeniesienia napędu oraz silnika pojazdu. Hamowanie
odbywa się na skutek przemieszczenia wody między obudową i wirnikiem hamulca, a także
dzięki tarciu wirnika o ciecz. Wytwarzana przy tym energia zamienia się na ciepło, które jest
odprowadzane za pomocą wymienników ciepła. Do odwzorowania sił bezwładności
występujących podczas próby rozbiegu i wybiegu służy koło zamachowe.
Układ pomiarowo-wskaz
nikowy (rys. 5) składa się z następujących elementów (zespołów):
Rys. 5. Układ pomiarowo-wskaz
nikowy hamowni podwoziowej HPWO-160.
- obudowa 1,
-
-
-
- przesuwne podwozie 2,
-
-
-
- uchwyt zdalnego sterowania 3,
-
-
-
- miernik pomiaru mocy 4,
-
-
-
- miernik pomiaru prędkości 5,
-
-
-
- licznik różnicowy 6 i licznik pomiaru drogi 7,
-
-
-
- przyrząd do pomiaru zużycia paliwa 8,
-
-
-
- elementy sterowania i regulacji (lampki kontrolne i przełączniki klawiszowe-
-
-
-
pozostałe oznaczenia od 9 do 20)
ZASADA DZIAA
ANIA HAMOWNI PODWOZIOWEJ HPWO-160 (rys. 6).
Koła napędzające pojazdu  1 obracają się na dwóch parach rolek  2 . Jedna para rolek
napędza nadajnik impulsów  4 , druga para współpracuje z hamulcem wodnym, którego
obudowa zamocowana wahliwie przekazuje moment reakcyjny przez ramiÄ™  3 na cylinder
hydrauliczny  5 . Ciśnienie w cylindrze  5 jest proporcjonalne do momentu obrotowego
odbieranego od kół pojazdu (ciśnienie wskazuje manometr  6 ). Sygnały z nadajnika  4 po
przetworzeniu sterujÄ… wskaz
nikiem drogi przebywanej przez pojazd  8 oraz wartością
prędkości  miernik  7 . Sygnały prędkości i momentu obrotowego na kołach są mnożone
przez układ  9 i na wyjściu uzyskuje się moc na kołach miernik  10 . Obciążenie hamulca
zależne jest od ilości wody w obiegu hamulca. Następuje ono po otwarciu elektrozaworu  25
przełącznikiem  24 . Aby dociążyć hamulec należy doprowadzić wodę do obiegu, zamykając
obwód elektrozaworu  20 przełącznikiem  23 . Obieg wodny przechodzi przez chłodnicę
 26 . Chłodzenie następuje, gdy temperatura wody w obiegu przekroczy 60oC. Wówczas
czujnik temperatury  21 otwiera elektrozawór  22 , powodując przepływ wody z sieci przez
chłodnicę. Podczas pomiaru silnik zasilany jest przez układ paliwowy hamowni. Kiedy
miernica pomiarowa  12 jest opróżniona, pływak  13 spoczywa na dolnym zaczepie, a
stycznik  19 zawiera dolną parę styków. Zamknięcie obwodu prądu wyłącznikiem  14
powoduje włączenie pompy paliwa  18 i równocześnie otwarcie elektrozaworu  15 . Gdy
miernica się napełni, pływak unosi stycznik  19 . Następuje rozłączenie dolnej pary styków i
załączenie górnej pary styków, która zeruje i uruchamia licznik drogi jednego kilometra  11 .
Jest on sterowany impulsami z nadajnika  4 . Sygnał ze stycznika powoduje dodatkowo
zwarcie prawej pary styków przy liczniku  11 , powodując otwarcie elektrozaworu  17 . W
czasie pomiaru, przy zasilaniu z miernicy, elektrozawór  16 jest zamknięty. Po przejechaniu
drogi 1 km, licznik  11 steruje zworę w lewo. Elektrozawór  17 zamyka się, a otwiera
 16 . Silnik pojazdu zasilany jest wówczas ze zbiornika paliwa z pominięciem układu
pomiarowego. Podczas całego pomiaru obciążenie silnika powinno być stałe. Dodatkowo
hamownia wyposażona jest w odłączane koło zamachowe, do badania wybiegu.
Rys. 6. Schemat działania hamowni podwoziowej HPWO-160.
- koła napędzające 1 i rolki 2,
-
-
-
- ramiÄ™ hamulca 3,
-
-
-
- nadajnik impulsów 4,
-
-
-
- cylinder hydrauliczny 5,
-
-
-
- manometr 6,
-
-
-
- miernik prędkości 7 i wskaz
nik przebytej drogi 8,
-
-
-
- układ obliczeniowy 9 i miernik mocy na kołach 10,
-
-
-
- licznik 11,
-
-
-
- miernica pomiarowa 12,
-
-
-
- pływak 13 i włącznik 14,
-
-
-
- elektrozawory 15, 16, 17, 20, 22, 25;
-
-
-
- pompa paliwowa 18,
-
-
-
- stycznik 19,
-
-
-
- czujnik temperatury 21,
-
-
-
- przełączniki 23, 24;
-
-
-
- chłodnica 25.
-
-
-
TABELA 1. OBJAWY I PRZYCZYNY NIEPRAWIDA
OWEJ PRACY SKRZYNI BIEGÓW
OBJAWY PRZYCZYNY
Pęknięcie obudowy, uszkodzenie pierścieni
Wycieki oleju
uszczelniających, nieszczelność korków;
Głośna praca, często tylko na niektórych Zbyt niski poziom oleju lub jego za mała lepkość,
biegach albo podczas zmian prędkości jazdy; uszkodzone łożysko, koło zębate lub synchronizator;
Wadliwe działanie sprzęgła lub uszkodzenie
Hałasy podczas zmiany biegów;
synchronizatorów, wodzików albo widełek mechanizmu
zmiany biegów;
Zanieczyszczony lub zbyt gęsty olej, odkształcone
Trudności w przełączaniu biegów;
elementy mechanizmu przełączania biegów;
Uszkodzenie synchronizatorów, mechanizmu przełączania
Samoczynne wyłączanie się biegów;
lub przemieszczenie się zespołu napędowego w pojez
dzie;
Czynności obsługowe są niemal identyczne we wszelkich typach i konstrukcjach skrzyń
biegów. Sprowadzają się one do możliwie częstej obserwacji ewentualnych wycieków oleju.
Wcześniejsze zdiagnozowanie nieprawidłowości pozwala ustalić niezbędny zakres rozbiórki
skrzyni biegów po jej wymontowaniu z pojazdu. Porównując trwałość i niezawodność skrzyń
manualnych i automatycznych, można wywnioskować, że bardziej niezawodne są
automatyczne skrzynie biegów. Wynika to z tego, że stosowany w nich hydrauliczny system
przenoszenia mocy tłumi szkodliwe dla współpracujących części drgania mechaniczne, a
elektroniczne sterowanie eliminuje wszelkie przeciążenia i błędy w doborze przełożeń.
W tabeli  2 są podane usterki w pracy automatycznej skrzyni biegów.
W przypadku usterek przekładni hydrokinetycznej, najczęściej spotykaną usterką jest
nieszczelność obudowy. Sprawdzenia szczelności dokonuje się po wymontowaniu przekładni
z samochodu i zanurzeniu jej całkowicie w wodzie. Wcześniej należy połączyć wewnętrzne
obudowy ze z
ródłem sprężonego powietrza o ciśnieniu 0,5  1,0 atm. i szczelnie zaślepić
wszystkie pozostałe otwory. Skrzynia nieszczelna podlega wymianie.
W normalnych warunkach warsztatowych można przeprowadzić kontrolę sprawności
przekładni. W tym celu należy całkowicie unieruchomić wałek wyjściowy skrzyni i zmierzyć
obrotomierzem prędkość uzyskiwaną przez silnik przy pełnym otwarciu przepustnicy lub
maksymalnym wydatku pompy wtryskowej. Jeśli wynik tej próby odbiega od danych
producenta, można podejrzewać uszkodzenie turbiny lub pompy. Próbę tę należy wykonywać
kolejno we wszystkich zakresach pracy przekładni.
TABELA 2. USTERKI W PRACY AUTOMATYCZNEJ SKRZYNI BIEGÓW
Objawy
Przyczyny Sposoby usunięcia zakłóceń
nieprawidłowej pracy
Brak regularnego sprawdzania poziomu oleju lub
" Skorygować poziom oleju
niewystarczające jego uzupełnienie, niewłaściwa temp.
Za niski poziom oleju
przekładni
Wyciek oleju (opis niżej w  objawach wycieku oleju )
Olej lekko zabarwiony na Mechaniczne zużycie taśm hamulcowych lub płytek
" Wymienić zużyte części
szaro
sprzęgłowych
Przeciek z przekładni
" Uszczelnić
Nieszczelna membrana w zaworze dławiącym
" Wymienić zawór
Wyciek oleju
Nieszczelny zmiennik momentu (częsta przyczyna)
" Wymienić
Nieszczelna chłodnica oleju, przewody olejowe
" Wymienić uszkodzone części
Wypływ oleju z otworu wlewowego-za wysoki poziom
" Skorygować poziom oleju
Funkcja przekładni nie y
le wyregulowane lub uszkodzone cięgna układu wyboru
" Skorygować ustawienie,
pokrywa się z położeniem
zakresu prędkości
wymienić uszkodzone części
dz
wigni wyboru zakresu
prędkości
Silne szarpanie podczas Za wysokie obroty biegu jałowego
" Skorygować
rozruchu i włączania
Uszkodzona pompa olejowa lub regulator ciśnienia
" Wymienić uszkodzone części
zakresu prędkości
Samochód nadmiernie Za wysokie obroty biegu jałowego
" Skorygować
 ciÄ…gnie bez dodawania
gazu
Za niski poziom oleju
" Skorygować
Zatkane sitko/filtr
" Oczyścić lub wymienić
Za małe ciśnienie oleju
Uszkodzona pompa olejowa
" Wymienić
Uszkodzony regulator ciśnienia
" Wymienić
Przeciek obiegu oleju
" Uszczelnić
Za duże ciśnienie oleju Uszkodzony regulator ciśnienia
" Wymienić
Za niski lub za wysoki poziom oleju
" Skorygować
Zakłócenia w pracy Zatkane sitko/filtr oleju
" Oczyścić lub wymienić
przekładni, np. błędne lub Uszkodzona pompa olejowa
" Wymienić
za twarde przełączanie
Uszkodzony regulator ciśnienia
" Wymienić
biegów, brak przepływu
Uszkodzone, z
le wyregulowane lub z innego powodu z
le
" Zła regulacja  skorygować,
mocy we wszystkich
działające części hydraulicznego/elektronicznego
wymienić uszkodzone części
położeniach dz
wigni
sterowania, np. zawieszajÄ…ce siÄ™ otwory
wyboru zakresu prędkości
Uszkodzony mechanizm włączający taśmy hamulcowe lub
" Wymienić
uszkodzone sprzęgło wielopłytkowe
Uszkodzone elementy przynależne (taśma hamulca,
" Wymienić uszkodzone części
Brak włączania mocy na
sprzęgło wielopłytkowe, sprzęgło jednokierunkowe)
poszczególnych biegach
Uszkodzony hydrauliczny/elektroniczny system sterujÄ…cy,
" Wymienić uszkodzone części
np. zakleszczający się zawór
Uszkodzone, z
le wyregulowane lub z innych powodów " Skorygować nieprawidłowe
nieprawidłowo działające części hydraulicznego/ regulacje, wymienić uszkodzone
części
elektronicznego sterowania, np. zawieszajÄ…ce siÄ™ zawory
Niewłaściwe punkty
" Wymienić zużyte części,
Zużyte okładziny cierne pasów hamulcowych/płytki
przełączania, za długie
wyregulować taśmy hamulcowe
sprzęgłowe, za luz
ne taśmy hamulcowe
drogi przełączania
" Skorygować
Za niski lub za wysoki poziom oleju
" Wymienić uszkodzone części
Uszkodzona pompa olejowa/regulator ciśnienia,
nieprawidłowe ciśnienie oleju
Zużyte okładziny cierne hamulców i sprzęgieł " Wymienić zużyte części
Przeniesienie mocy z
Za luz
ne taśmy hamulcowe " Taśmę wyregulować
poślizgiem na
Uszkodzona pompa olejowa/regulator ciśnienia, za niskie " Wymienić uszkodzone części
pojedynczych lub
ciśnienie oleju
wszystkich biegach, słabe
Za niski poziom oleju " Skorygować
przyspieszenia i mała
Zatkane sitko/filtr oleju " Wyczyścić lub wymienić
prędkość maksymalna
Zużyte sprzęgło mostkujące zmiennika momentu " Wymienić
Przekładnia przy zbyt Uszkodzony regulator ciśnienia " Wymienić
dużej prędkości przełącza
się na niższy bieg
Zawór wymuszonego Zawór zakleszcza się lub jest uszkodzony " Usunąć zakleszczanie się lub
przełączania biegu w dół
wymienić zawór
nie działa lub działa
y
le wyregulowane lub uszkodzone cięgna zaworu/linka " Wyregulować, uszkodzone części
nieprawidłowo
wymienić
Diagnozowanie wibroakustyczne
Informacje o stanie technicznym zespołów układu napędowego zawiera również
wytwarzany podczas ich pracy sygnał wibroakustyczny. Podczas pracy obiektów
technicznych, w wyniku zachodzących w nich procesów roboczych, wzbudzają się drgania,
dla których ośrodkiem przenoszenia są elementy samego obiektu lub otaczające go
środowisko. Efektem zewnętrznym drgań w pierwszym przypadku są wibracje, a w drugim
 hałas. Drgania stanowią odzwierciedlenie najistotniejszych procesów fizycznych
zachodzących w obiekcie (zespole, mechanizmie). Parametry drgań charakteryzują zarówno
ogólne właściwości obiektu, jak i właściwości poszczególnych jego elementów. y
ródłami
drgań w pojazdach są procesy gazodynamiczne, regularne zderzenia części w skojarzeniach
na skutek luzów i niewyrównoważenia mas, drgania wywołane procesami tarcia między
współpracującymi elementami. Z wyżej wymienionych względów drgania mogą być
wykorzystane jako nośniki informacji o stanie technicznym zespołów pojazdu.
Rozprzestrzenianie się drgań w środowisku sprężystym ma charakter falowy. Podstawowymi
wielkościami opisującymi proces falowy są: częstotliwość, amplituda (poziom) i faza.
2.2. Metody stanowiskowe
Najbardziej przydatnym sposobem oceny stanu technicznego układu napędowego za
pomocą parametrów efektywności pracy są badania stanowiskowe, wykonywane na
rolkowych hamowniach podwoziowych. Podstawowymi wielkościami mierzonymi na
hamowni jest moc na kołach (NK) oraz kontrolne zużycie paliwa (QK). W celu określenia
mocy na kołach przyjmuje się za zwyczaj warunki ustalone, to znaczy prędkość jazdy V =
cpnst, kÄ…t wzniesienia Ä… = 0°, przyspieszenie a = 0. Na hamowni odwzorowuje siÄ™ opory
powietrza i toczenia. Badania mogą być również wykonywane w warunkach ruchu
nieustalonego (V `" const, a `" 0). Na hamowni należy wówczas odwzorować opory toczenia,
powietrza oraz bezwładności. Badania w ruchu nieustalonym pozwalają określić efektywność
pracy układu napędowego za pomocą rozpędzania oraz próby wybiegu. W przypadku próby
wybiegu mierzoną wielkością jest droga (SW). Wartość tego parametru świadczy o stratach w
zespołach układu napędowego (jezdnego).
2.3. Pomiar mocy na hamowni
Określenie mocy silnika
rys.1
Silnik pojazdu rozpatrywany jako z
ródło napędu charakteryzowany jest przez:
moc, moment obrotowy, minimalne jednostkowe zużycie paliwa. Więcej informacji o
właściwościach silnika dostarcza tzw. charakterystyka zewnętrzna (rys. 1) będąca zależnością
wymienionych wcześniej wielkości od prędkości obrotowej wału korbowego.
Charakterystyka ta, wyrażająca właściwości silnika, jest jedną z wielu. Od pozostałych
odznacza się tym, że pomiary wymienionych wielkości dokonywane są w warunkach spalania
maksymalnej dawki paliwa (niezależnie od rodzaju i typu układu zasilania). Warto w tym
miejscu przypomnieć podstawową zależność pomiędzy mocą i momentem obrotowym:
N = M0 É
É
É
É
Jako uzupełnienie przedstawionych rozważań należy wspomnieć o tzw.
charakterystyce mocy dławionych (rys. 2), będącej zestawieniem charakterystyk
zewnętrznych wykonanych dla ustalonych - częściowych wartości dawek paliwa; w
odniesieniu do tej ostatniej zamiennie używaną nazwą jest charakterystyka mocy
częściowych.
3.5. Próby drogowe (metody trakcyjne)
W badaniach drogowych efektywność pracy układu napędowego można określić za
pomocą intensywności rozpędzania lub przez pomiar przyspieszenia maksymalnego.
Intensywność rozpędzania samochodu determinuje minimalny czas na pokonanie odcinka
drogi o określonej długości.
Parametrem świadczącym o stratach w zespołach układu napędowego i układu
jezdnego jest droga wybiegu określona w czasie próby wybiegu (próby swobodnego toczenia
siÄ™ samochodu).
Badania drogowe umożliwiają też ocenę działania zespołów układu napędowego w
czasie jazdy, hałaśliwość pracy (drgań) oraz sprawdzenie temperatury obudowy zespołów.
Stwierdzenie zbyt wysokiej temperatury obudowy skrzyni biegów, skrzyni rozdzielczej lub
mostu napędowego świadczy o zbyt małej ilości oleju w tych zespołach lub o niewłaściwych
wartościach luzów między współpracującymi elementami (konieczność regulacji).
- urzÄ…dzenia do diagnozowania wibroakustycznego,
RUCH FALOWY PRZETWORNIK UKA
D DOPASYWUJ
CY
(DRGANIOWY) WEJÅšCIOWY
- ciśnienie akustyczne -mikrofon -Przedwzmacniacz
- przemieszczenie - pojemnościowy czujnik - układ mostkowy
drgań
- prędkość
- indukcyjny czujnik drgań
- przemieszczenie
- tensometr
- siła
- naprężenie
MAGAZYN
PROCESOR SYGNAA
ÓW UKA
AD OBSERWACJI
DANYCH
(REJESTRACJI)
-magnetofon
-miernik wartości szczytowej,
pomiarowy
średniej i skutecznej
-wskaz
nik wychyłowy
- stacja dysków
- analizator widma
- oscyloskop
- analizator amplitudy
- oscyloskop z pamięcią
- korelator
- oscylograf pętlicowy
- rejestrator X-Y
- rejestrator poziomu
Schemat blokowy układu do pomiaru i analizy procesów wibroakustycznych (rys.2)
" Hamownie podwoziowe służą do badania pojazdu w ruchu, na
stanowisku. Napęd od kół samochodu jest przekazywany poprzez rolki
jezdne na odpowiednie hamulce ( wodne, elektrowirowe, elektryczne lub
powietrzne) . Hamownia umożliwia min. pomiar mocy na kołach,
zużycia paliwa w warunkach zbliżonych do rzeczywistych, ogólną ocen
stanu technicznego na podstawie próby wybiegu, ocenę prawidłowości
działania prędkościomierza i licznika kilometrów.
Schemat układu napędowego i przetwarzającego hamowni podwoziowej
NIE
Czy mocowanie mostu jest
Dokręcić poluzowane
prawidłowe?
elementy
TA
Sprawdzić poziom oleju,
Czy stwierdzono ślady wycieków
K
ocenić przyczyny wycieku,
oleju?
wymienić uszczelnienia
Sprawdzić działanie
przekładni głównej
Czy jest zachowana prostopadłość NIE
Wykonać niezbędne
mostu napędowego od osi
naprawy
podłużnej samochodu?
TA
Czy luz osiowy wałka atakującego
Ustalić przyczyny i
K
nie przekracza luzu granicznego?
wykonać niezbędne
Czy sumaryczny luz mierzony na TA
Ustalić przyczyny i
K
obręczy koła nie przekracza luzu
wykonać niezbędne
granicznego?
regulacje, regeneracje i
Sprawdzić działanie mostu
napędowego podczas jazdy
lub na hamowni
podwoziowej
TA
Czy w chwili ruszania występują
Ustalić przyczyny i
K
stuki?
wykonać niezbędne
Czy podczas rozpędzania pojazdu
TA
Ustalić przyczyny i
oraz podczas jazdy występują
K
wykonać niezbędne
nienormalne lub nadmierne efekty
akustyczne ? regeneracje i naprawy oraz
UKA
AD NAP
DOWY ZDATNY