PSYCHOLOGIA ZDROWIA  Wykład 13
PSYCHOLOGIA ZDROWIA  Wykład 13
U\
ywanie i uzale\
nienia od nielegalnych substancji
U\
ywanie i uzale\
nienia od nielegalnych substancji
psychoaktywnych: prewencja i leczenie z uzale\
nienia
psychoaktywnych: prewencja i leczenie z uzale\
nienia
Nielegalne substancje psychoaktywne
Nielegalne substancje psychoaktywne
Programy redukcji szkody dla osób nadu\
ywających
Programy redukcji szkody dla osób nadu\
ywających
ró\
nych substancji psychoaktywnych
ró\
nych substancji psychoaktywnych
Procenty osób które u\
yły poszczególnych Procenty u\
ywających Którzy
substancji psychoaktywnych się uzale\
niają
100%
90%
80%
70%
60%
u\
yw anie
50% próba
nigdy
40%
30%
20%
10%
0%
chł <17 dz <17 chł (17- dz (17- chł (18- dz (18- chł >=19 dz >=19
17,99) 17,99) 18,99) 18,99)
U\
ywanie nielegalnych substancji psychoaktywnych w Polsce
(Tabak 2005)
 1-1.5 miliona ludzi w Europie/USA u\
ywa
1-1.5 miliona ludzi w Europie/USA u\
ywa
regularnie
regularnie
Marihuana
Marihuana
U\
ywanie w USA:
U\
ywanie w USA:
19% uczniów w
19% uczniów w
szkole średniej
szkole średniej
(branie w ostatnim
(branie w ostatnim
miesiącu)
miesiącu)
38% 18-25 latków
38% 18-25 latków
Polska
Polska
Najczęściej u\
ywana
Najczęściej u\
ywana
nielegalna
nielegalna
substancja
substancja
psychoaktywna
psychoaktywna
wśród młodych
wśród młodych
dorosłych i
dorosłych i
adolescentów
adolescentów
Marihuana
Marihuana
Substancja aktywna
Substancja aktywna
 delta 9
 delta 9
terahydroksy
terahydroksy
kannabinol
kannabinol
Krótkoterminowe
Krótkoterminowe
efekty:
efekty:
uspokojenie, osłabienie
uspokojenie, osłabienie
uwagi, zwolnienie
uwagi, zwolnienie
poczucia upływu czasu,
poczucia upływu czasu,
obni\
enie intensywności
obni\
enie intensywności
emocji,
emocji,
fragmentacja myśli,
fragmentacja myśli,
Przyjaciele marijuany 
kłopoty z koordynacją
kłopoty z koordynacją
Strony internetowe gdzie
wzrokowo-ruchową,
wzrokowo-ruchową,
Gwiazdy opowiadają o
wzrost apetytu
wzrost apetytu
swoim paleniu
Np. Jennifer Aniston
Marihuana
Marihuana
8% młodzie\
y u\
ywa w ciagu 1 roku (Johnson i in., 2001)
8% młodzie\
y u\
ywa w ciagu 1 roku (Johnson i in., 2001)
Efekty psychologiczne du\
ych ilości  gwałtowne zmiany
Efekty psychologiczne du\
ych ilości  gwałtowne zmiany
myślenia, brak uwagi, zaburzenia pamięci, fragmentacja myśli,
myślenia, brak uwagi, zaburzenia pamięci, fragmentacja myśli,
zwolnienie upływu czasu ; bardzo du\
e ilości  halucynacje,
zwolnienie upływu czasu ; bardzo du\
e ilości  halucynacje,
panika (por. Kring i in., 2006)
panika (por. Kring i in., 2006)
Badania eksperymentalne (eksperyment naturalny) 
Badania eksperymentalne (eksperyment naturalny) 
upośledzenie większość funkcji poznawczych, czasy reakcji,
upośledzenie większość funkcji poznawczych, czasy reakcji,
utrata zdolności zapamietywania; IQ u u\
ywających
utrata zdolności zapamietywania; IQ u u\
ywających
okazjonalnie jest o ok 4punkty ni\
sze (Fried i in., 2002)
okazjonalnie jest o ok 4punkty ni\
sze (Fried i in., 2002)
40% palaczy nigdy nie bedzie u\
ywało innych nielegalnych
40% palaczy nigdy nie bedzie u\
ywało innych nielegalnych
substancji (Stephens i in., 1993)
substancji (Stephens i in., 1993)
Negatywne efekty zdrowotne: zmiany w układzie krą\
enia;
Negatywne efekty zdrowotne: zmiany w układzie krą\
enia;
zmiany emocjonalne/poznawcze związane z obni\
eniem
zmiany emocjonalne/poznawcze związane z obni\
eniem
przepływu krwi w płatach czołowych (Kring i in. 2006)
przepływu krwi w płatach czołowych (Kring i in. 2006)
Efekty terapeutyczne  obni\
a nudności i utratę apetytu w
Efekty terapeutyczne  obni\
a nudności i utratę apetytu w
chemioterapii raka (Grinspoon i Bakalar, 1995); zmniejsza
chemioterapii raka (Grinspoon i Bakalar, 1995); zmniejsza
dyskomfort w AIDS (Sussman i in., 1996); zmniejsza ból w
dyskomfort w AIDS (Sussman i in., 1996); zmniejsza ból w
reumatoidalnym zapaleniu stawów (Li i in., 1999); od 2005
reumatoidalnym zapaleniu stawów (Li i in., 1999); od 2005
legalne (tj. Nie wywołujące ścigania) jest u\
ywanie marihuany
legalne (tj. Nie wywołujące ścigania) jest u\
ywanie marihuany
w celach terapeutycznych w 12 stanach USA
w celach terapeutycznych w 12 stanach USA
Efekty u\
ywania marihuany na płuca
Efekty u\
ywania marihuany na płuca
(Hji, 2006)
(Hji, 2006)
Zmiany przepływu krwi przez obszary mózgu u osób
Zmiany przepływu krwi przez obszary mózgu u osób
u\
ywających marihuany (w 6-48 godziny po paleniu):
u\
ywających marihuany (w 6-48 godziny po paleniu):
mogą one odpowiadać za efekt uboczny u\
ywania,
mogą one odpowiadać za efekt uboczny u\
ywania,
nadmierne pobudzenie, urojenia (Sneider i in., 2006
nadmierne pobudzenie, urojenia (Sneider i in., 2006
Opiaty
Opiaty
morfina, heroina, metadon,
fentanyl, kodeina
silne działanie znieczulające
osłabiają działanie układu
oddechowego - przy
przedawkowaniu trudności z
oddychaniem;
spadek popędu seksualnego,
mdłości
uczucie euforii,
krótkie działanie
objawy odstawienia po 24 - 72
godzinach
Opiaty  opium i morfina
Opiaty  opium i morfina
W 1909 prezydent Roosvelt zamówił
dochodzenie w sprawie opium i w jego
wyniku zdelegalizowano w USA (a potem w
wiekszości krajów Europy) posiadanie i
produkcję opiatów
Opiaty są środkami wywołującymi sedację;
syntetyczne środki takie jak barbituraty i
trankwilizery (takie jak secobarbital i
diazepam) wywołują podobne efekty
chemiczne
Morfina była stosowana w medycynie
zachodniej jako środek przeciwbólowy od
1806 r. W 1874 zsyntetyzowano z niej
heroinę i zaczęto ją dodawać do wielu leków
(syropów na kaszel, dla dzieci jako środek
przeciwko bólowi przy wyrzynaniu się
zębów)
Opiaty - heroina
Opiaty - heroina
Nadu\
ywający - ok 0.8-
1.6% populacji
Heroina - sprzedawana w
proszku jest czysta w 5%,
w latach 90 najczęściej
była sprzedawana w
postaci gumowatych
kawałków (trudna do
podzielenia i początkujący
częściej przedawkowywali
(Corwin, 1996)
Wywołuje euforię,
otępienie i zmniejszenie
koordynacji, poczucie
ciepła, napęd, wzrost
pewności siebie przez ok 6
godzin
Kokaina
Kokaina
stymulant, zwiększa
stymulant, zwiększa
poczucie przyjemności
poczucie przyjemności
obni\
enie uczucia zmęczenia
obni\
enie uczucia zmęczenia
większa  jasność umysłu
większa  jasność umysłu
obni\
enie apetytu
obni\
enie apetytu
 Kokaina wynaleziona jako środek
przeciwbólowy w Andach i przywieziona
przez Konkwistę do Europy
wzmacnia poczucie przyjemności,
popęd seksualny, poczucie pewności
siebie i dobrego samopoczucia;
przedawkowanie  poczucie chłodu,
nudności, bezsenność, halucynajce,
paranoiczne przekonania,
Wąchana lub palona; w postaci cracku
(do palenia) bardzo tania  porcja ok 30
zlotych
U\
ywanie bardzo się waha (co roku
wchodzi na rynek nowy narkotyk);
wśród u\
ywających  ok 25% spełnia
kryteria uzale\
nianie; u\
ywa jej w USA
ok 2.5% młodych ludzi (SAMHAS, 2004)
Dlaczego lepiej brać kokainę ni\
pić
Dlaczego lepiej brać kokainę ni\
pić
alkohol?
alkohol?
Dopamina  neurohormon związany z
Dopamina  neurohormon związany z
systemem nagrody w mózgu, wywołuje poczucie
systemem nagrody w mózgu, wywołuje poczucie
przyjemności
przyjemności
Alkohol i kokaina wywołują wzrost dopaminy z
Alkohol i kokaina wywołują wzrost dopaminy z
inną prędkością; inna jest te\
długość trwania
inną prędkością; inna jest te\
długość trwania
efektu
efektu
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
po podaniu alkoholu
po podaniu alkoholu
po podaniu alkoholu
po podaniu alkoholu
po podaniu alkoholu
po podaniu alkoholu
po podaniu alkoholu
po podaniu alkoholu
9
9
9
9
8
8
8
8
7
7
7
7
6
6
6
6
5
5
5
5
4
4
4
4
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
e
e
e
e
d
d
d
d
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
n
n
n
n
o
o
o
o
i
i
i
i
i
i
i
i
l
l
l
l
r
r
r
r
e
e
e
e
e
e
e
e
s
s
s
s
p
p
p
p
a
a
a
a
g
g
g
g
b
b
b
b
n
n
n
n
i
i
i
i
t
t
t
t
i
i
i
i
a
a
a
a
w
w
w
w
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
Średnia koncentracja dopaminy
po podaniu kokainy
po podaniu kokainy
po podaniu kokainy
po podaniu kokainy
po podaniu kokainy
po podaniu kokainy
po podaniu kokainy
po podaniu kokainy
12
12
12
12
10
10
10
10
8
8
8
8
6
6
6
6
4
4
4
4
2
2
2
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
e
e
0
0
0
0
0
0
e
e
0
0
0
0
0
0
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
n
n
0
0
2
2
3
3
n
n
0
0
2
2
3
3
i
i
i
i
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
l
l
l
l
e
e
e
e
s
s
s
s
a
a
a
a
b
b
b
b
Dlaczego sięgamy po kokainę
Decyzja ze Bo daje
ryzyko jest poczucie
other
minimalne zadowolenia
By zredukowa
7%
10% 10%
napiecie
10%
glod
narkotykowy
Narkotykowy
Depresja
7%
7% 10%
Presja
spoleczna
Impulsywne
10%
dzialanie
36%
Środki halucynogenne
Środki halucynogenne
LSD  zsyntetyzowane w 1938 roku, wywołuje
LSD  zsyntetyzowane w 1938 roku, wywołuje
halucynacje
halucynacje
problemy  wywołuje silne ataki paniki i flashbacki
problemy  wywołuje silne ataki paniki i flashbacki
obajwów halucynogennych dawno po ustaniu działania
obajwów halucynogennych dawno po ustaniu działania
substancji (zwykle w czasie stresu lub zmęczenia); ma je
substancji (zwykle w czasie stresu lub zmęczenia); ma je
ok 30% za\
ywających LSD; u\
ywane w USA/Europie
ok 30% za\
ywających LSD; u\
ywane w USA/Europie
zachodniej przez 0.2% młodych ludzi
zachodniej przez 0.2% młodych ludzi
Podobne efekty  meskalina, syntetyzowana z kaktusów
Podobne efekty  meskalina, syntetyzowana z kaktusów
peyote
peyote
Entaktogeny
Entaktogeny
Ecstazy  działa podobnie jak środki
halucynogenne skombinowane z
metamfetaminą; powoduje bardzo wysoki wzrost
serotoniny;
badaniach na zwierzętach wskazują \
e
jednorazowe podanie du\
ej dawki powoduje
uszkodzenie aksonów serotoninowych i ich
zaburzenie przez kilka lat (Morgan, 2000;
Hatzidimrou i in., 1999)
Wzmacnia poczucie bliskości z innymi, podnosi
nastrój i pewność siebie i samoświadomość;
przedawkowanie powoduje napięcie mięśniowe,
nieskoordynowane ruch gałek ocznych,
szczękościsk, nudności, pocenie się lub poczucie
wychłodzenia, lęk, depresję i dezorientację
(Liechti i in., 2000)
Metamfetamina
Stymulanty: amfetamina i
Stymulanty: amfetamina i
metamfetamina
metamfetamina
Amfetamina - w 1920 roku zsyntetyzowano efedrynę z
liści koki (tak\
e z ephedra sinica)
Od lat 30 była dostępna jako środek przeciw katarowi;
Metamfetamina  bardzo popularna w USA i Europie
zachodniej w latach 90 (uzywanie zwrosło 4-krotnie;
Anglin i in., 2000)
Efekty meamfetaminy są silniejsze, dłu\
ej trwają, w
związku z tym mają większy wpływ na CUN
U\
ycie powoduje wzrost czujności, aktywności,
oddychania, tętna, hypertermię, spadek apetytu. Mo\
e
powodować lęk, bezsenność, dra\
liwość. Długotrwałe
efekty: agresywność, anoreksja, utrata pamięci, urojenia
i powa\
ne problemy dentystyczne
Zęby osoby u\
ywającej
Zęby osoby u\
ywającej
metamfetaminy
metamfetaminy
Stymulanty: amfetamina i
Stymulanty: amfetamina i
metamfetamina
metamfetamina
powoduje wydzielanie du\
ej ilości dopaminy i związany z tym
wzrost poczucia przyjemności (efekt trwa od 6 do 24 godzin)
Przy regularnym u\
ywaniu w synapsach powstają złogi
utrudniające przekazywanie dopaminy (sytuacje wcześniej
typowo wzbudzające przekazywanie dopaminy doprowadzają do
wydzielenia dopaminy która nie przenika przez złogi)
powoduje spadek apetytu i zatrzymanie trawienia, wzrost akcji
serca i zwę\
enie naczyń krwionośnych; pobudzenie, euforię,
niewyczerpaną energię; zbyt du\
o  niepokój, pobudzenie,
podej\
liwość i wrogość
Dosyć szybko (około 1 roku) u\
ywanie jednej lub drugiej
substancji powoduje uszkodzenie układu dopaminowego w
mózgu (podobnie jak w chorobie parkinsona) Thomspon i in.,
2004
 meth
 meth
Neurony nie umierają, ale
ich zakończenia (okolice
synaps) przestają pełnić
swoją funkcję; brak
odbudowy neuronów w
okolicach synaps
Zmiany w systemie
dopaminowym mają
wpływ na zmiana
emocjonalne, opóz
nienie
psychomotoryczne i
upośledzenie uczenia się
Parafernalia- środki przygotowywania i podawania
Parafernalia- środki przygotowywania i podawania
Leczenie
Leczenie
Metadon  stosowany w leczeniu
Metadon  stosowany w leczeniu
uzale\
nienia od opiatów
uzale\
nienia od opiatów
Opiat syntetyczny, przyjmuje się zwykle raz
Opiat syntetyczny, przyjmuje się zwykle raz
dziennie (heroinę 2-5)
dziennie (heroinę 2-5)
blokuje działanie innych przez przeciw -
blokuje działanie innych przez przeciw -
tolerancje, zapobiega objawom odstawienia
tolerancje, zapobiega objawom odstawienia
innych opiatów
innych opiatów
powoduje mniejszą intoksykację i euforię, więc
powoduje mniejszą intoksykację i euforię, więc
mo\
na lepiej realizować cele \
yciowe
mo\
na lepiej realizować cele \
yciowe
doustny, zmniejszone ryzyko zara\
enia wirusem
doustny, zmniejszone ryzyko zara\
enia wirusem
HIV, czy \
ółtaczki typu B
HIV, czy \
ółtaczki typu B
Metadon
Metadon
Generalnie mniej szkód dla zdrowia,
Generalnie mniej szkód dla zdrowia,
mniejsze ryzyko uszkodzeń płodu
mniejsze ryzyko uszkodzeń płodu
gdy otrzymuje się legalnie, zmniejsza ryzyko
gdy otrzymuje się legalnie, zmniejsza ryzyko
popełnienia przestępstwa
popełnienia przestępstwa
Efektywność  225 dni bez heroiny w ciągu
Efektywność  225 dni bez heroiny w ciągu
roku (Harris i in., 2005)
roku (Harris i in., 2005)
Krytyka badań nad leczeniem metadonem :
Krytyka badań nad leczeniem metadonem :
(1) małe próby (2) negacja
(1) małe próby (2) negacja
współwystępujących zaburzeń psychicznych
współwystępujących zaburzeń psychicznych
(3) brak  rehabilitacji społecznej
(3) brak  rehabilitacji społecznej
(Fisher i in, 2005)
(Fisher i in, 2005)
Zarzuty w odniesieniu do terapii
Zarzuty w odniesieniu do terapii
metadonem
metadonem
Brak akceptacji społecznej
Brak akceptacji społecznej
zastępowanie jednego uzale\
nienia innym
zastępowanie jednego uzale\
nienia innym
problemy z identyfikacją - jest się uzale\
nionym,
problemy z identyfikacją - jest się uzale\
nionym,
czy nie
czy nie
niektórzy jednocześnie u\
ywają innych narkotyków
niektórzy jednocześnie u\
ywają innych narkotyków
np. kokainy, benzodiazepinu
np. kokainy, benzodiazepinu
efekty uboczne - podobne jak przy innych
efekty uboczne - podobne jak przy innych
opiatach
opiatach
trudniejsza detoksykacja
trudniejsza detoksykacja
Leczenie
Leczenie
uzale\
nień/nadu\
ywania
uzale\
nień/nadu\
ywania
Harm reduction - program
Harm reduction - program
redukcji szkód
redukcji szkód
Patt Denning, 1999
Patt Denning, 1999
Alan Marlatt, 1999
Alan Marlatt, 1999
Przesłanki
Przesłanki
większość profesjonalistów zajmuje się
tylko jednym aspektem leczenia - albo
problemami psychologicznymi albo
fizycznymi
klinicyści często nie znają specyficznych
potrzeb osób uzale\
nionych
powszechne przekonanie, \
e uzale\
nienie
jest postępującą chorobą chorobą - je\
eli
osoba nie zdecyduje się na całkowitą
abstynencję ma fatalne zakończenie
wnioski z doświadczenia klinicznego, \
e
nie ka\
dy kto u\
ywa narkotyków cierpi z
powodu negatywnych konsekwencji
Odstawienie zwiększa ryzyko prób
samobójczych
Uzale\
nienie jako kontinuum
Uzale\
nienie jako kontinuum
abstynencja
abstynencja
u\
ywanie
u\
ywanie
nadu\
ywanie
nadu\
ywanie
uzale\
nienie
uzale\
nienie
stałe nadu\
ywanie
stałe nadu\
ywanie
 Wbrew tradycyjnemu modelowi 12
Wbrew tradycyjnemu modelowi 12
kroków sugerującego \
e uzale\
nienie
kroków sugerującego \
e uzale\
nienie
prowadzi do śmierci:
prowadzi do śmierci:
35% osób spontanicznie przestaje
35% osób spontanicznie przestaje
u\
ywać narkotyków,  wyrasta z tego,
u\
ywać narkotyków,  wyrasta z tego,
Zało\
enia dotyczące u\
ywania substancji
Zało\
enia dotyczące u\
ywania substancji
psychoaktywnych:
psychoaktywnych:
100 000 heroinistów nie mo\
e się mylić
100 000 heroinistów nie mo\
e się mylić
Ludzie biorą narkotyki z ró\
nych przyczyn
Ludzie biorą narkotyki z ró\
nych przyczyn
narkotyki pełnią funkcję adaptacyjną,
narkotyki pełnią funkcję adaptacyjną,
pomagają w radzeniu sobie ze stresorami, z
pomagają w radzeniu sobie ze stresorami, z
którymi osobami nie potrafi inaczej dać
którymi osobami nie potrafi inaczej dać
sobie rady
sobie rady
po części metody te są skuteczne, dlatego
po części metody te są skuteczne, dlatego
ludzie z nich korzystają
ludzie z nich korzystają
Zasady
Zasady
Indywidualny program dla ka\
dego klienta
akceptacja u\
ywania narkotyków i
poszukiwanie konkretnych rozwiązań,
które zmniejszą szkody związane z
u\
ywaniem
abstynencje widzi się jako jeden z
alternatywnych celów
nacisk na osobistą skuteczność i wybór jak
i co brać
abstynencja, bez leczenia problemów
będących przyczyną nałogu mo\
e
przynieść większą szkodę
Kluczowy aspekt terapii: rozwój
Kluczowy aspekt terapii: rozwój
motywacji do zmiany
motywacji do zmiany
Motywujący wywiad musi kłaść nacisk na
Motywujący wywiad musi kłaść nacisk na
osobistą skuteczność klienta, jego
osobistą skuteczność klienta, jego
rozpoznanie problemu
rozpoznanie problemu
wskazanie i akceptacja ró\
nych aspektów
wskazanie i akceptacja ró\
nych aspektów
problemu, uświadomienie ambiwalentnej
problemu, uświadomienie ambiwalentnej
postawy (negatywnych konsekwencji brania
postawy (negatywnych konsekwencji brania
określonych substancji w określonych
określonych substancji w określonych
sytuacjach)
sytuacjach)
klient sam ustala hierarchię potrzeb i celów,
klient sam ustala hierarchię potrzeb i celów,
które są wa\
niejsze ni\
u\
ywanie narkotyków
które są wa\
niejsze ni\
u\
ywanie narkotyków
Stosownie do tych celów wprowadza zmiany
Stosownie do tych celów wprowadza zmiany
w branie narkotyków
w branie narkotyków
Addiction Treatment Alternatives
Addiction Treatment Alternatives
(ATA)
(ATA)
Holistyczna metoda leczenia osób z jednym
Holistyczna metoda leczenia osób z jednym
lub wieloma problemami
lub wieloma problemami
pragmatyczna, elastyczna, efektywna
pragmatyczna, elastyczna, efektywna
powstała w Holandii w latach 80 jako
powstała w Holandii w latach 80 jako
odpowiedz
na wzrost powszechności
odpowiedz
na wzrost powszechności
zło\
onych uzale\
nień
zło\
onych uzale\
nień
główne cele to promocja zdrowia i redukcja
główne cele to promocja zdrowia i redukcja
ryzyka
ryzyka
klientów traktuje się jak osoby z problemem,
klientów traktuje się jak osoby z problemem,
nie problemowe
nie problemowe
Strategie pracy  wprowadz
mo\
liwe
Strategie pracy  wprowadz
mo\
liwe
zmiany w zakresie
zmiany w zakresie
Sposób u\
ywania narkotyków -
zaplanowany, higieniczny (czyste igły,
zaufany dealer)
częstotliwość - np. zamiast co godzinę, raz
dziennie
dawki przyjmowane jednorazowo (zmiana
wielkości)
rodzaj narkotyku (zmiana rodzaju na inny,
mniej szkodliwy w odniesieniu do celów
\
yciowych klienta)
Strategie mo\
na opracowywać biorąc jednocześnie
narkotyki, klient powinien mieć wybór
Definicja sukcesu
Definicja sukcesu
Jako sukces rozumie się ka\
dą redukcję
szkód, ka\
dy krok we właściwym kierunku
plan musi uwzględniać ró\
ne aspekty: czy
klient chce rzucić narkotyki teraz, póz
niej, czy
wcale; czy chce przestać u\
ywać jednej
substancji, u\
ywając innych; czy chce
zapobiec utracie dobrej pracy
wbrew popularnym przekonaniom za\
ywając
narkotyki mo\
na dokonywać zmian
\
yciowych, często właśnie wtedy mo\
na
zacząć zmiany
Wa\
ne kwestie w terapii harm reduction
Wa\
ne kwestie w terapii harm reduction
Eksperymentowanie ze strategiami u\
ywania
ró\
nych kombinacji substancji psychoaktywnych
dającymi jak najmniej szkód
praca nad kwestiami wa\
nymi z punktu
widzenia klienta
elastyczna relacja terapeutyczna
praca bez diagnozy
podział obowiązków z lekarzami
przepisywanie leków, włączając przeciwbólowe