TESTAMENT  istota i jego forma oraz zachowek
Temat opracował:
2
Istota
Testament jest to jednostronne oświadczenie woli złożone na wypadek śmierci.
Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności
prawnych. Nie można dokonać tej czynności prawnej przez przedstawiciela. Warunkami
ważności testamentu są: świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli; nie
działanie pod wpływem błędu; nie działanie pod wpływem groz
by; zgodność z przepisami
prawa i zasadami współżycia społecznego; zachowanie wymaganej formy.
Forma testamentu
Wymogi formalne dotyczące testamentu unormowane są w art. 949 - 958 Kodeksu
cywilnego (określanego w dalszej części tekstu - k.c.). Warto podkreślić, iż testament może
być sporządzony tylko w formie przewidzianej ustawą. Na podstawie bowiem art. 958 k.c.
nieważny jest testament, który został sporządzony z naruszeniem przepisów regulujących
formę testamentu, chyba że przepisy te stanowią inaczej.
Na gruncie przepisów kodeksu cywilnego wyróżnia się w literaturze prawniczej kilka
rodzajów testamentów ze względu na formę ich sporządzenia, a mianowicie:
- testamenty zwykłe, do których należą:
* testament własnoręczny,
* testament notarialny,
* testament allograficzny.
- oraz testamenty szczególne:
* testament ustny,
* testament sporządzony w podróży na polskim statku morskim lub powietrznym,
* testament wojskowy.
Wyróżnione powyżej testamenty szczególne, w przeciwieństwie do testamentów zwykłych,
cechuje konieczność wystąpienia, przy tak dokonywanym oświadczeniu woli testatora,
dodatkowych, szczególnych przesłanek określonych przepisami prawa. Ponadto testamenty
szczególne sporządzane są jedynie na okres "przejściowy", na podstawie bowiem art. 955 k.c.
testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które
uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed
upływem tego terminu. Bieg terminu ulega jednakże zawieszeniu przez czas, w ciągu którego
spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Poniżej przedstawione bliżej zostały poszczególne formy testamentu.
* * *
Testament własnoręczny (tzw. hollograficzny)
Zgodnie z art. 949 ż 1 k.c. spadkodawca może sporządzić testament własnoręcznie spełniając
następujące warunki:
* napisze testament w całości pismem ręcznym,
* podpisze,
* opatrzy datą.
Brak daty nie pociąga jednakże za sobą nieważności testamentu własnoręcznego
(hollograficznego) jeżeli brak taki nie wywołuje wątpliwości co do:
* zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu,
* treści testamentu,
* lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Testament notarialny
Testament może zostać sporządzony także w formie aktu notarialnego. Testament
sporządzony w tej formie pozwala między innymi uniknąć dokonania rozrządzeń sprzecznych
3
z prawem oraz z uwagi na udział notariusza pomaga w pełniejszym, precyzyjniejszym
wyrażeniu rzeczywistej woli testatora.
Testament allograficzny
Zgodnie z art. 951 k.c. spadkodawca może oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie wobec
dwóch świadków oraz przewodniczącego zarządu gminy, sekretarza gminy lub kierownika
urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się wówczas w protokole z
podaniem daty jego sporządzenia. Następnie protokół odczytuje się spadkodawcy w
obecności świadków, a po odczytaniu protokół podpisywany jest przez spadkodawcę, osobę
http://notatek.pl/testament-wyklady-prawo?notatka
urzędową wobec której wola została oświadczona oraz przez świadków. W sytuacji gdy
spadkodawca nie może podpisać protokołu należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem
przyczyny braku podpisu. Należy nadto dodać, iż stosownie do regulacji art. 951 ż 3 k.c. nie
mogą w ten sposób sporządzić testamentu osoby głuche lub nieme.
Testament ustny
Spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej
trzech świadków, jeżeli:
* istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy,
* albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest
niemożliwe lub bardzo utrudnione.
W przypadku tej formy, na podstawie art. 952 ż 2 k.c. treść testamentu może być stwierdzona
w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy
przed upływem roku od jego złożenia. Tak sporządzone pismo powinno ponadto zawierać:
* oznaczenie miejsca i daty oświadczenia spadkodawcy,
* oznaczenie miejsca i daty sporządzenia pisma,
* podpisy spadkodawcy i dwóch świadków albo wszystkich świadków.
W sytuacji natomiast gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób
stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez
zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Na marginesie można zaznaczyć, iż w razie
gdy przesłuchanie jednego ze świadków jest niemożliwe lub napotyka trudne do
przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Testament sporządzony w podróży na polskim statku morskim lub powietrznym
Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament
przed dowódcą statku lub jego zastępcą. Do sporządzenia testamentu w tej formie wystarczy
zatem sam fakt podróży określonym statkiem. W omawianym przypadku testament
sporządzany jest w następujący sposób:
1. spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch
świadków;
2. dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania,
3. następnie odczytuje to pismo spadkodawcy,
4. pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli
spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu
spadkodawcy.
W przypadku gdy zachowanie tej formy nie jest możliwe, przepisy dopuszczają w takiej
sytuacji możliwość sporządzenia testamentu ustnego.
Testament wojskowy
Testament taki można sporządzić w czasie wojny lub mobilizacji albo przebywania w
niewoli, jednakże jak twierdzi się powszechnie w literaturze forma ta nie była dotychczas
wykorzystywana.
W niektórych z przedstawionych powyżej form testamentu konieczna jest obecność
świadków, jak chociażby w przypadku testamentu ustnego. Nie każdy może być jednakże
świadkiem testamentu. Osoby które nie mogą być świadkiem przy sporządzaniu testamentu