{1}{1}29.970
{1476}{1529}Ultrafioletowy ogród
{1581}{1633}Kiedyś, w tym roku jechałem samochodem
{1636}{1706}przez wiejską okolicę z sześcioletnią dziewczynką
{1723}{1803}i pokazała mi kwiaty rosnące przy drodze.
{1822}{1902}Zapytałem ją, do czego jej zdaniem są kwiaty.
{1931}{1984}Dała mi bardzo przemyślaną odpowiedź:
{2009}{2042}Do dwóch rzeczy.
{2059}{2098}Żeby świat był ładny
{2122}{2208}i żeby pomóc pszczołom robić dla nas miód.
{2226}{2269}Uznałem, że to bardzo sympatyczna odpowiedź
{2273}{2306}i było mi bardzo przykro,
{2310}{2357}że musiałem jej powiedzieć, iż nie jest to prawda.
{2382}{2456}Jej odpowiedź nie różniła się zanadto od odpowiedzi,
{2467}{2556}jakich większość ludzie udzieliłaby w całej historii.
{2570}{2657}Jest to już w pierwszym rozdziale Biblii:
{2678}{2784}"Człowiek będzie panował nad wszystkim, co żyje".
{2788}{2873}Zwierzęta i rośliny istnieją dla naszego dobra.
{2900}{2982}Tej postawy nie kwestionowano w Średniowieczu
{2993}{3042}i właściwie trwa ona nadal.
{3079}{3163}Pewien pobożny człowiek w Średniowieczu sądził,
{3171}{3249}że chwasty istnieją także dla naszego dobra,
{3262}{3339}ponieważ dla naszego ducha dobre jest ich wyrywanie.
{3380}{3426}Inny zaś wielebny dżentelmen uważał,
{3430}{3492}że wszy są niezbędne,
{3500}{3542}ponieważ stanowią potężny bodziec
{3545}{3588}do zachowywania czystości.
{3616}{3680}Były także sugestie, że zwierzęta aktywnie
{3684}{3784}chcą dokonać swój wkład dla dobra ludzkości
{3788}{3859}i wręcz chcą byśmy je zjedli.
{3901}{4004}Przypomina mi to znakomity urywek
{4008}{4067}z jednej z moich ulubionych powieści,
{4078}{4187}Autostopem przez galaktykę Douglasa Adamsa.
{4201}{4274}Właściwie tak lubię ten urywek,
{4278}{4326}że chciałbym, żeby ktoś go odczytał.
{4333}{4391}Czy ktoś zechce zgłosić się na ochotnika, żeby
{4407}{4478}Dobrze, tak, ty, proszę.
{4605}{4638}Jak ci na imię?
{4644}{4674}Douglas.
{4682}{4703}Douglas i co dalej?
{4709}{4731}Adams.
{4735}{4816}Douglas Adams! Co za zdumiewający zbieg okoliczności.
{5086}{5151}"Duże, mleczne zwierzę zbliża się
{5155}{5208}do stolika Zaphoda Beeblebroxa,
{5217}{5310}mięsiste bydlę z wodnistymi oczyma,
{5314}{5418}małymi rogami i przypochlebnym uśmiechem na wargach.
{5437}{5540}- Dobry wieczór - zaryczało i przysiadło ciężko na zadzie.
{5544}{5623}- Jestem dzisiaj głównym daniem.
{5636}{5704}Czy mogę zainteresować panów częściami mojego ciała?
{5739}{5790}Jego wzrok spotkał się z wyrazem
{5794}{5836}Zaskoczonego oszołomienia Artura
{5839}{5912}i nagiego głodu Zaphoda Beeblebroxa.
{5924}{6007}- Coś z łopatki? - zasugerowało zwierzę.
{6013}{6069}- Duszone, w sosie na białym winie.
{6112}{6224}- Eee Twojej łopatki? - wyszeptał z przerażeniem Artur.
{6237}{6297}- Ależ oczywiście z mojej łopatki

{6300}{6343}zamuczało z zadowoleniem zwierzę.
{6352}{6415}- Nie mogę ofiarować niczyjej innej.
{6437}{6488}Zaphod skoczył na nogi i zaczął z uznaniem
{6492}{6560}obmacywać i poszturchiwać łopatkę zwierzęcia.
{6583}{6631}- Albo też z zadu, jest bardzo dobry -
{6635}{6664}mruczało zwierzę.
{6668}{6757}- Ćwiczyłem go i jadłem mnóstwo ziarna,
{6760}{6808}więc jest tam masa dobrego mięsa.
{6831}{6868}- Chcesz powiedzieć, że to zwierzę
{6872}{6909}naprawdę chcę, żebyśmy je zjedli? -
{6912}{6937}wykrzyknął Artur.
{6940}{6968}- To zupełnie okropne.
{6972}{7028}To najohydniejsza rzecz, jaką kiedykolwiek słyszałem.
{7050}{7107}- O co chodzi, przyjacielu? - powiedział Zaphod.
{7116}{7166}- Po prostu nie chcę jeść zwierzęcia,
{7170}{7224}które tu stoi i mnie do tego zaprasza
{7227}{7255}- powiedział Artur. - To okropne.
{7275}{7318}- Lepsze niż jeść zwierzę, które nie chce
{7322}{7354}być zjedzone - odparł Zaphod.
{7362}{7390}- Ależ nie o to chodzi
{7394}{7421}- zaprotestował Artur.
{7435}{7466}Pomyślał przez chwilę.
{7470}{7503}- Oj, może i o to chodzi.
{7506}{7522}Wszystko mi jedno.
{7531}{7580}Nie chcę o tym myśleć.
{7584}{7638}Ja Poproszę tylko o zieloną sałatę.
{7682}{7754}- Chciałbym zaproponować moją wątrobę
{7764}{7789}- powiedziało zwierzę
{7792}{7859}- Musi być teraz bardzo przerośnięta i krucha.
{7862}{7910}Od miesięcy tuczyłem się na siłę.
{7926}{8005}- Zieloną sałatę - powiedział Artur stanowczo.
{8028}{8092}Zwierzę spojrzało na niego z dezaprobatą.
{8129}{8181}- Czy chcesz mi powiedzieć - burknął Artur -
{8185}{8218}że nie powinienem jeść zielonej sałaty?
{8238}{8277}- No cóż - odparło zwierzę -
{8285}{8324}znam wiele warzyw,
{8328}{8373}które mają o tym bardzo wyraźne zdanie.
{8384}{8436}I to dlatego zdecydowano przeciąć cały ten
{8440}{8533}zawikłany problem i wyhodować zwierzę,
{8537}{8572}które faktycznie chce być zjedzone
{8575}{8618}i jest zdolne do powiedzenia tego
{8621}{8681}w sposób jasny i niedwuznaczny.
{8692}{8724}I oto jestem.
{8777}{8828}- Poproszę szklankę wody - powiedział Artur.
{8845}{8913}- Jesteśmy głodni czy nie? - warknął Zaphod -
{8917}{8947}Poproszę cztery steki,
{8950}{9006}bardzo, bardzo krwiste, i szybko.
{9024}{9069}Zwierzę wstało chwiejnie.
{9084}{9164}- Bardzo dobry wybór, jeśli mogę tak powiedzieć.
{9171}{9243}Bardzo dobrze - powiedziało z aksamitnym pomrukiem.
{9251}{9307}- Już czmycham, żeby się zastrzelić.
{9355}{9419}Odwróciło się i przyjacielsko mrugnęło okiem do Artura:
{9426}{9470}- Proszę się nie martwić - powiedziało.
{9476}{9514}- Będę bardzo humanitarny."
{9895}{9953}Bardzo dziękuję.
{9989}{10059}Jakby dziwacznie to brzmiało,
{10083}{10156}taki pogląd wciąż dominuje w naszej kulturze,
{10160}{10234}że zwierzęta istnieją dla naszego dobra.
{10270}{10389}Musimy znaleźć całkowicie nowy pogląd na świat.
{10403}{10447}Musimy spróbować patrzeć na rzeczy
{10450}{10496}oczyma innych stworzeń,
{10504}{10605}zamiast przez cały czas widzieć własne korzyści.
{10654}{10718}Pszczoły mogłyby powiedzieć,
{10721}{10762}że kwiaty są po to,
{10765}{10803}by dostarczać im pyłku i nektaru.
{10828}{10902}Ale także pszczoły nie całkiem miałyby rację.
{10920}{10990}Miałyby dużo więcej racji niż my,
{10994}{11082}kiedy uważamy, że kwiaty istnieją dla naszego dobra.
{11096}{11133}W rzeczywistości kwiaty,
{11137}{11197}a przynajmniej te kolorowe i efektowne,
{11212}{11260}istnieją, ponieważ w pewnym sensie
{11266}{11348}pszczoły je uprawiały, udomowiły.
{11352}{11415}Kiedy mówię pszczoły, włączam także
{11419}{11460}motyle i inne rodzaje zapylaczy.
{11488}{11553}Dlatego też użyłem słowa "ogród"
{11561}{11608}w tytule tego wykładu.
{11654}{11707}Ale dlaczego ogród ultrafioletowy?
{11732}{11752}Och, to jest przenośnia,
{11756}{11823}jak przypowieść o dobrym Samarytaninie.
{11845}{11911}Światło ultrafioletowe jest rodzajem światła,
{11915}{11957}którego my nie widzimy.
{11972}{12014}Jest jak zwykłe światło,
{12018}{12058}tyle że ma inną długość fal
{12062}{12082}i go nie widzimy.
{12087}{12118}Pszczoły widzą go.
{12126}{12165}Widzą go jako wyraźny kolor,
{12172}{12220}a pszczoły nie widzą czerwonego.
{12266}{12328}Kwiaty muszą więc wyglądać
{12331}{12389}inaczej w oczach pszczoły.
{12404}{12472}I w taki sam sposób pytanie,
{12476}{12559}po co są kwiaty, jest pytaniem,
{12563}{12659}na które musimy spojrzeć oczyma pszczół.
{12690}{12735}Powiedzmy, że - nie możemy zobaczyć
{12736}{12754}światła ultrafioletowego
{12758}{12830}i nie ma sensu próba uchwycenia,
{12833}{12916}co widziałaby pszczoła patrząca na kwiaty.
{12919}{12980}Możemy jedynie pobawić się kilkoma sztuczkami,
{12987}{13059}żeby uchwycić jakiś cień tego, jak mogłoby to być.
{13100}{13189}Tutaj jest szereg tub zawierających
{13193}{13266}białe substancje, różne białe substancje.
{13270}{13337}Wszystkie wyglądają podobnie, wszystkie są białe.
{13350}{13406}Ale kiedy wystawimy je na chwilę
{13409}{13495}na światło ultrafioletowe,
{13518}{13593}zaświecą różnymi kolorami.
{13626}{13671}To jest trochę oszustwo.
{13675}{13732}Nie widzimy w rzeczywistości ultrafioletu
{13736}{13801}i żaden z tych kolorów nie jest ultrafioletem.
{13807}{13850}To wszystko to są widzialne kolory,
{13854}{13890}które możemy zobaczyć.
{13900}{14009}Ale używamy tego jako rodzaju przenośni,
{14017}{14095}żeby pokazać jak i co z tego, co widzimy,
{14104}{14143}zmienia się w świetle ultrafioletowym.
{14149}{14192}To nie jest to, co widzą pszczoły,
{14196}{14232}ale to daje nam pojęcie o tym,
{14236}{14341}jak inaczej rzeczy mogą wyglądać w oczach pszczół.
{14477}{14510}Właściwie kwiaty, prawdopodobnie,
{14514}{14550}wyglądają nawet bardziej odmiennie,
{14553}{14613}bo kiedy pszczoła widzi kształt,
{14616}{14693}widzi go w inny sposób niż my.
{14707}{14770}Kiedy pszczoła widzi skomplikowany kształt,
{14773}{14858}jak ten zestaw liści tutaj albo te kwiaty,
{14879}{14941}prawdopodobnie nie widzi tego jako takiego kształtu.
{14945}{15054}Prawdopodobnie widzi to jako coś, co nazwalibyśmy "migotanie".
{15113}{15218}Widzicie te małe światełka migocące teraz w kwiatach,
{15226}{15296}ale także to niemal z pewnością nie całkiem jest tym,
{15299}{15323}co widzą pszczoły.
{15327}{15387}Przypuszczalnie jednak jest to nieco bardziej
{15390}{15419}podobne do tego, co widzą pszczoły, niż co my widzimy,
{15423}{15537}kiedy patrzymy na takie skomplikowane kształty.
{15561}{15615}A teraz mamy tutaj film,
{15619}{15690}który także próbuje dać impresję,
{15698}{15760}jak mógłby wyglądać ultrafioletowy ogród.
{15767}{15813}Widzimy cały zestaw kwiatów,
{15817}{15863}tak jak widzimy je my i jak mogłaby
{15867}{15941}je widzieć pszczoła w ultrafiolecie.
{15977}{16010}Tutaj więc jest kwiat,
{16014}{16059}tak jak my moglibyśmy go zobaczyć, biały i żółty,
{16063}{16109}a tam widać jak pszczoła mogłaby go widzieć,
{16116}{16218}ze środkiem podkreślonym ultrafioletem.
{16272}{16341}I znowu, my widzimy żółty kwiat,
{16348}{16426}a dla pszczoły wydaje się świecić dziwnym,
{16429}{16502}nieziemskim światłem ultrafioletowym.
{16505}{16542}To znowu jest trochę oszustwa,
{16546}{16665}bo nie wiemy jak wygląda ultrafiolet.
{16674}{16721}Ale chodzi tylko o próbę dania wam jakiegoś
{16724}{16832}pojęcia, jak inaczej widzą to pszczoły.
{16874}{16943}A tak czy inaczej używamy tej dziwności tylko
{16947}{17031}jako paraboli na zmianę naszego punktu widzenia
{17040}{17122}co do tego, po co są kwiaty
{17131}{17218}i wszystkie inne żyjące stworzenia.
{17250}{17287}Zapytajmy więc teraz,
{17291}{17373}po co są pszczoły z punktu widzenia kwiatów?
{17418}{17467}Kwiaty są narządami płciowymi,
{17476}{17527}zaprojektowanymi przez dobór naturalny
{17531}{17587}do tworzenia komórek męskich i żeńskich
{17591}{17634}i łączenia ich ze sobą.
{17660}{17713}Istnieją dobre przyczyny genetyczne tego,
{17716}{17739}stosujące się do większości kwiatów,
{17743}{17765}choć nie do wszystkich.
{17784}{17869}Krótko mówiąc - nie kojarzą się one ze sobą.
{17876}{17953}Kwiatu byłoby nazbyt łatwo skojarzyć się sam z sobą:
{17961}{18067}ma pyłek i ma słupek w tym samym fizycznym kwiecie.
{18094}{18145}Ale posługują się one pszczołami,
{18149}{18210}motylami, kolibrami i innymi zapylaczami,
{18213}{18336}by przenosić pyłek z jednego kwiatu na drugi.
{18392}{18435}Normalnym sposobem robienia tego
{18442}{18498}jest przekupywanie ich nektarem.
{18512}{18561}Tutaj widzicie kolibra pożywiającego
{18565}{18622}się na kwiecie z nektarem.
{18631}{18711}Jaskrawe kolory są jak Piccadilly Circus,
{18714}{18789}to jest reklama mówiąca kolibrom
{18793}{18861}czy pszczołom, żeby przyszły i jadły.
{18897}{19004}Nektar jest produkowany specjalnie
{19013}{19041}w tym celu i jest kosztowny.
{19066}{19175}Są kwiaty, którym się udaje uniknąć produkowania go.
{19179}{19299}Jak ta orchidea, która imituje i osa.
{19303}{19335}Osy przylatują i myślą,
{19339}{19381}że to jest samica osy
{19389}{19439}i próbują się z nią kojarzyć.
{19448}{19495}Tutaj jest bardzo spektakularny zawias.
{19498}{19590}Zobaczycie jego korzyść dla woreczków pyłkowych.
{19601}{19658}Tu są pyłkowiny, tutaj zawias,
{19665}{19705}a tu fałszywa samica.
{19709}{19730}Patrzcie teraz, co się dzieje.
{19734}{19819}Samiec pszczoły nadlatuje i rzuca się w pyłek, tutaj.
{19848}{19907}Jeździ do przodu i do tyłu na zawiasie,
{19915}{19946}waląc całym ciałem.
{20004}{20038}I wcześniej czy później woreczki
{20048}{20135}pyłkowe sadowią mu się na grzbiecie.
{20154}{20186}Tutaj go widać, jego grzbiet
{20190}{20262}i są tam woreczki pyłkowe na grzbiecie.
{20288}{20370}Odlatuje, i skojarzy się z innym kwiatem,
{20374}{20412}i zdarzy się to samo.
{20420}{20455}To jest orchidea cebrzykowa.
{20471}{20541}Używa jeszcze bardziej pomysłowej sztuczki.
{20544}{20608}Wydziela płyn do cebrzyka, tutaj.
{20612}{20650}To atrakcyjny płyn.
{20658}{20715}Jest specjalny rodzaj zielonej pszczoły,
{20730}{20791}którą ten płyn przyciąga.
{20798}{20877}Przylatuje do kwiatu i wpada do cebrzyka.
{20898}{20926}Jest tam uwięziona.
{20942}{21001}Jedyna droga, którą może się wydostać,
{21004}{21106}jest przez specjalny otwór dostarczony przez orchideę.
{21110}{21133}Tutaj jest otwór,
{21146}{21206}to jest jedyna droga i pszczoła ją znalazła.
{21227}{21273}Przepycha się przez ten otwór,
{21283}{21387}a po drodze czeka woreczek pyłkowy.
{21407}{21460}A więc jedyna droga prowadzi przez to małe przejście.
{21466}{21501}Tam są woreczki pyłkowe
{21507}{21622}i pszczoła zabiera je na grzbiecie wychodząc.
{21650}{21716}Ta sama pszczoła, kiedy wreszcie ucieka
{21720}{21794}z woreczkami pyłkowymi na grzbiecie, odlatuje
{21806}{21879}i z czasem znajdzie inna orchideę cebrzykową
{21882}{21945}i powtórzy dokładnie tę samą procedurę.
{21949}{22010}Niemal utonie, znajdzie otwór,
{22019}{22075}i po drodze na zewnątrz woreczki pyłkowe
{22078}{22128}zostaną tym razem zeskrobane z jej grzbietu
{22132}{22241}i zapłodnią następną orchideę.
{22249}{22307}To jest oszukiwanie pszczół,
{22311}{22415}a także używanie ich skrzydeł do przenoszenia pyłku.
{22628}{22678}Usługi zapylania oferowane przez
{22681}{22754}pszczoły są na olbrzymią skalę.
{22773}{22822}Ktoś w Niemczech wyliczył,
{22826}{22899}że w samych Niemczech pszczoły miodne
{22902}{22973}zapylają około 10 trylionów kwiatów
{22977}{23039}w jeden słoneczny dzień.
{23057}{23152}Wyliczono także, że około 30% wszelkiej
{23156}{23253}żywności człowieka zależy od zapylania.
{23264}{23296}Gdyby wyginęły pszczoły,
{23303}{23388}wyginęłoby również 30% naszych roślin jadalnych.
{23433}{23541}Kwiaty całkowicie dominują w świecie pszczół.
{23545}{23568}Nie chodzi mi tylko o pszczoły miodne.
{23572}{23625}Jest bardzo wiele gatunków pszczół,
{23633}{23692}głównie samotnic, nie żyjących w ulach.
{23728}{23828}Niemal wszystkie larwy pszczół karmią się pyłkiem.
{23876}{23902}Mamy tu mnóstwo kwiatów.
{23906}{23981}Czy ktoś chciałby podejść i zbadać pyłki?
{24002}{24028}Tak.
{24126}{24182}Teraz, czy chciałbyś podejść i powąchać.
{24201}{24221}Spróbuj powąchać tego.
{24225}{24292}Wpakuj nos głęboko.
{24295}{24315}Tak jest dobrze.
{24318}{24330}Wsuń głęboko.
{24334}{24355}Dobrze. Teraz.
{24373}{24384}Teraz
{24387}{24403}Jak ci na imię?
{24407}{24419}Richard.
{24422}{24466}Spójrzmy na nos Richarda.
{24470}{24525}Możecie zobaczyć pyłek na całym nosie.
{24532}{24609}Gdyby chciał zrobić to z innym kwiatem,
{24626}{24646}widzimy inny kwiat
{24650}{24681}Nie, nie zawracajmy tym sobie głowy.
{24685}{24735}Bardzo dziękuję.
{24940}{24977}A więc to robią pszczoły,
{24981}{25032}miliony razy każdego dnia.
{25064}{25107}Karmią tym swoje larwy,
{25117}{25174}nektar to ich paliwo lotnicze,
{25177}{25251}i niemal w całości dostarczają go kwiaty.
{25269}{25330}Ciężko pracują na nagrodę z nektaru.
{25341}{25373}Ktoś wyliczył, że do zrobienia
{25376}{25402}pół kilogramowego słoika miodu
{25416}{25490}pszczoły muszą odwiedzić około
{25498}{25567}10 milionów kwiatów koniczyny.
{25606}{25657}A więc kwiaty używają pszczół,
{25660}{25707}a pszczoły używają kwiatów.
{25734}{25776}Obie strony tego partnerstwa
{25786}{25837}ukształtowały drugą stronę.
{25855}{25911}Obie strony w pewien sposób udomowiły,
{25915}{25953}hodowały drugą stronę.
{25974}{26067}Ultrafioletowy ogród jest dwukierunkowy.
{26114}{26159}Ale tylko dlatego, że kwiaty i pszczoły
{26163}{26211}wyewoluowały w kierunku partnerstwa,
{26222}{26291}nie wolno nam zakładać, że stworzenia na ogół
{26295}{26368}funkcjonują przyjacielsko dla wzajemnego dobra.
{26385}{26481}Są ludzie, którzy myślą, że antylopy istnieją dla dobra lwów,
{26500}{26573}a także, że lwy istnieją dla dobra antylop,
{26577}{26616}żeby ograniczać ich populację.
{26642}{26692}I jest to taki sam nonsens jak to,
{26698}{26805}że wół chętnie idzie na rzeź dla naszego dobra.
{26828}{26881}W pewnym sensie byłoby lepiej,
{26884}{26928}gdybym mówił o nietoperzach
{26946}{27010}zamiast o pszczołach i kwiatach.
{27031}{27150}Bo nietoperzy nie interesuje dobro owadów, które zjadają.
{27154}{27201}Po prostu chcą je zjeść.
{27219}{27287}Much zaś nie interesuje dobro nietoperzy.
{27291}{27379}Wolałyby, żeby w ogóle nie było nietoperzy.
{27398}{27430}Chociaż więc partnerstwo,
{27434}{27504}takie jak pszczół i kwiatów, jest dość częste,
{27510}{27577}nie-partnerstwo, takie jak nietoperzy i much,
{27584}{27632}jest znacznie częstsze.
{27649}{27703}Właściwie nietoperze dają nam jeszcze jedną
{27709}{27776}świetną lekcję, podobną do ultrafioletowego ogrodu,
{27779}{27831}ponieważ - oczywiście - patrzą na świat
{27839}{27942}z jeszcze bardziej odmiennej perspektywy niż pszczoły.
{27975}{28049}Gdyby ten nietoperz latał,
{28066}{28159}wydawałby ciche dźwięki,
{28177}{28207}których nie możemy usłyszeć.
{28210}{28225}O teraz.
{28232}{28264}My nie możemy tego słyszeć,
{28268}{28304}ale to jest wykrywacz nietoperzy.
{28307}{28356}Jest to instrument, który ściąga
{28360}{28421}dźwięki nietoperza do naszego świata.
{28494}{28546}To są dźwięki echolokacji.
{28549}{28612}Ten nietoperz ogląda teraz świat,
{28615}{28658}ogląda twarz Brysona.
{28697}{28745}Kieruje się na szyję Brysona,
{28832}{28868}na jego ucho,
{28888}{28935}żeby zrobić dodatkowy kolczyk.
{29012}{29066}Bardzo dziękuję, Bryson.
{29419}{29478}Jeśli więc świat wygląda inaczej dla pszczoły,
{29530}{29573}bo ma ona ultrafioletową wizję,
{29576}{29627}to jak inaczej musi świat wyglądać
{29635}{29722}dla nietoperza, który widzi uszami.
{29803}{29866}Kiedy mówimy:
{29874}{29955}"Kwiaty używają pszczół do swoich celów" lub
{29958}{30023}"Nietoperze używają much do swoich celów",
{30027}{30065}to co właściwie mówimy?
{30082}{30232}Po co naprawdę są kwiaty i pszczoły, kolibry i nietoperze?
{30265}{30430}Jest to głębokie pytanie i nim się teraz zajmę.
{30469}{30577}Zacznę od pokazu komputerowego,
{30590}{30690}więc najpierw muszę tu wsunąć dyskietkę.
{30784}{30814}Alarm wirusowy.
{30838}{30863}Alarm wirusowy.
{30879}{30928}Ta dyskietka jest zainfekowana.
{31059}{31091}Alarm wirusowy.
{31107}{31134}Alarm wirusowy.
{31151}{31199}Ta dyskietka jest zainfekowana.
{31297}{31328}Jak to wyjąć?
{31395}{31425}Dobrze.
{31436}{31468}No cóż, jak pewnie zgadliście,
{31472}{31596}to był fałszywy alarm, ale nie musiał być.
{31599}{31671}Wirusy komputerowe to prawdziwa zmora.
{31688}{31729}Ale czym jest wirus komputerowy?
{31756}{31802}To jest po prostu program, jak każdy inny.
{31809}{31867}Ktoś go napisał, to bardzo prosty program.
{31892}{31967}Inaczej niż, powiedzmy, przetwarzacz tekstów,
{31971}{32025}który robi coś sprytnego i skomplikowanego,
{32035}{32096}program wirusa robi tylko jedną rzecz.
{32100}{32130}Po prostu robi jedną rzecz.
{32134}{32229}Mówi: "Skopiuj mnie i roześlij".
{32268}{32325}Ponieważ użytkownicy komputerów
{32329}{32439}zawsze wymieniają się dyskietkami,
{32448}{32514}program, który mówi "skopiuj mnie"
{32520}{32559}zaczyna być kopiowany
{32567}{32613}i kiedy przejdzie przez jeden komputer
{32617}{32648}i zrobi mnóstwo kopii,
{32652}{32702}dyskietki zaczynają krążyć wśród innych ludzi
{32710}{32764}i przedostaje się do innych ludzi.
{32771}{32798}I tak, wcześniej czy później,
{32801}{32872}cały kraj wypełnia się dyskietkami z programami,
{32878}{32969}które wszystkie mówią: "Skopiuj mnie".
{32975}{33172}Działa to automatycznie i bez świadomej myśli.
{33235}{33289}Bezsensowny rodzaj programu.
{33293}{33324}Oczywiście, że jest bezsensowny.
{33339}{33394}Ale bezsensowność jest nieistotna.
{33404}{33527}Szerzy się, bo szerzy się, bo szerzy się.
{33543}{33588}Dlaczego nie miałby szerzyć się,
{33600}{33666}skoro komputery robią dokładnie to,
{33675}{33753}co im się poleci, a wirus mówi im, by go szerzyły?
{33773}{33828}Fakt, że nie robi po drodze niczego pożytecznego,
{33838}{33946}że wręcz szkodzi, nie ma tu znaczenia.
{33990}{34060}Prawdziwe wirusy, które powodują choroby,
{34064}{34169}jak grypę, są bardzo do tego podobne.
{34182}{34232}Nie są zapisane w języku komputerowym,
{34236}{34296}są napisane w języku DNA,
{34315}{34390}ale poza tym są rzeczywiście bardzo podobne.
{34393}{34480}Także mówią "Skopiuj mnie" i także zawierają
{34483}{34567}minimalny program, by zostać skopiowane.
{34573}{34619}Jest jeszcze jedna różnica, a mianowicie,
{34623}{34686}że wirusy komputerowe piszą ludzie,
{34694}{34797}a wirusy DNA powstają przez dobór naturalny.
{34803}{34960}Te nici DNA, które przypadkiem znaczą polecenie
{34963}{35096}"Skopiuj mnie", te nici będą miały
{35107}{35168}tendencję do szerzenia się wokół.
{35185}{35253}One także wydają się nam bezsensowne,
{35257}{35306}ale - raz jeszcze - nie chodzi o to,
{35309}{35363}co nam wydaje się bezsensowne.
{35383}{35505}Istnieją, bo istnieją, bo istnieją.
{35570}{35644}Wirusy, czy są zrobione z DNA
{35648}{35688}czy z instrukcji komputerowych,
{35695}{35758}mają bardzo wygodny los.
{35784}{35878}Istnieje w świecie gotowa maszyneria kopiująca.
{35895}{35944}W wypadku wirusów DNA tą gotową
{35953}{36032}maszynerią są nasze komórki.
{36041}{36096}W wypadku wirusów komputerowych
{36100}{36164}to komputery wspomagane przez ludzi
{36167}{36315}wymieniających się dyskietkami tworzą rodzaj raju
{36319}{36397}dla samokopiującego się programu komputerowego.
{36416}{36469}Ale skąd bierze się cała ta cudowna,
{36472}{36521}kopiująca maszyneria?
{36530}{36559}Nie zdarza się po prostu.
{36563}{36595}Musi zostać zrobiona.
{36614}{36657}W wypadku wirusów komputerowych
{36663}{36696}jest zrobiona przez ludzi.
{36699}{36789}W wypadku wirusów DNA to komórki innych zwierząt.
{36797}{36846}A kto robi te inne zwierzęta?
{36859}{36909}Tych ludzi i słonie, i hipopotamy,
{36915}{36943}których komórki powodują,
{36946}{36991}że życie jest tak łatwe dla wirusów?
{37003}{37029}No cóż, odpowiedź brzmi,
{37032}{37122}że robi to inny samokopiujący się DNA.
{37134}{37167}DNA robi te stworzenia.
{37177}{37239}DNA, który należy do nas ludzi,
{37243}{37286}do nas hipopotamów, do nas słoni.
{37311}{37358}Czym więc są te duże stworzenia,
{37367}{37419}takie jak my i drzewa?
{37443}{37492}Po co są duże stworzenia?
{37500}{37544}Dla czyjego dobra istnieją?
{37579}{37626}No cóż, z punktu widzenia wirusów - one mogłyby myśleć,
{37638}{37722}że jesteśmy na świecie dla dobra wirusów.
{37733}{37776}Nie jest to zbyt zadowalająca odpowiedź,
{37780}{37809}ponieważ nie wyjaśnia ona dlaczego
{37812}{37873}mielibyśmy w ogóle zadawać sobie trud istnienia.
{37887}{37945}Musimy więc raz jeszcze zmienić perspektywę,
{37951}{37997}zmienić nasz punkt spojrzenia.
{38032}{38137}W poszukiwaniu odpowiedzi wróćmy do wirusów komputerowych.
{38198}{38253}Napisanie programu wirusa
{38257}{38285}komputerowego jest dziecinnie proste.
{38289}{38359}Każdy idiota to potrafi i dlatego te głupie,
{38362}{38434}małe neptki, które to robią, nie mają z czego być dumne.
{38538}{38573}Ale wyobraźcie sobie coś podobnego
{38576}{38605}do wirusa komputerowego,
{38609}{38664}co zamiast gotowego komputera,
{38668}{38751}już ustawionego do posłuszeństwa instrukcjom,
{38755}{38803}musi zaczynać od zera.
{38820}{38857}To jest większe wyzwanie.
{38869}{38918}Nie mógłby on po prostu powiedzieć "Skopiuj mnie",
{38922}{38978}bo nie ma niczego, co wykonałoby kopie.
{38990}{39043}Aby być czymś prawdziwie samokopiującym się
{39053}{39133}w świecie bez gotowych maszyn liczących
{39137}{39199}i kopiujących podanych na talerzu,
{39214}{39286}nasz program komputerowy musiałby być
{39289}{39324}znacznie bardziej skomplikowany.
{39345}{39372}Musiałby powiedzieć:
{39380}{39479}"Zrób maszynerię potrzebną do skopiowania mnie".
{39498}{39540}Żeby to zrobić musiałby powiedzieć:
{39543}{39638}"Zrób części, z których zrobisz maszynerię
{39641}{39681}potrzebną do skopiowania mnie".
{39706}{39750}A przedtem musiałby powiedzieć:
{39759}{39877}"Zbierz surowce potrzebne do zrobienia części" itd. itd.
{39911}{39971}Taki bardziej skomplikowany program
{39975}{40028}potrzebuje nazwy i mam zamiar nazywać
{40032}{40103}go Całkowity Program Samokopiujący Się.
{40146}{40196}Całkowity Program Samokopiujący Się
{40205}{40297}musi kontrolować coś więcej niż zwykły komputer.
{40318}{40431}Musi mieć rękę, musi mieć coś podobnego
{40434}{40514}do robota przemysłowego do chwytania rzeczy
{40522}{40554}i manipulowania nimi.
{40558}{40626}Bo musi zestawić coś podobnego do siebie samego.
{40629}{40686}Tutaj jest robot przemysłowy podnoszący
{40692}{40736}rzeczy i wrzucający je do pudła.
{40739}{40796}Jest bardzo podobny do rodzaju robotów
{40800}{40870}przemysłowych używanych w fabrykach samochodów.
{40878}{40916}A skoro można mieć fabrykę w ten sposób
{40920}{40967}robiącą samochody, to można mieć fabrykę
{40970}{41050}w ten sposób robiącą roboty dokładnie takie jak on.
{41079}{41155}Ale to nie wystarczy, ponieważ ten robot może
{41168}{41233}podnosić rzeczy tylko, jeśli są w jego zasięgu.
{41237}{41312}Aby pracować na naszym Całkowicie Samokopiującym się
{41320}{41372}programie, musi być w stanie poruszać się po świecie
{41379}{41423}i gromadzić potrzebne surowce.
{41430}{41496}Musie mieć coś jak nogi.
{41504}{41587}Faktycznie, musiałoby to być coś podobnego do tego.
{41610}{41704}To jest Robug 2 z Portsmouth Polytechnic.
{41710}{41797}Ma cztery nogi, wygląda trochę jak owad.
{41801}{41855}Jak widzicie, potrafi wspinać się na pionową ścianę,
{41859}{41936}bo ma nogi z przyssawkami i jest dość sprytny,
{41939}{42060}kiedy natknie się na przeszkodę.
{42121}{42169}Zobaczymy za chwilę.
{42209}{42292}Spróbuję podłożyć rękę pod jego tylną nogę
{42296}{42328}i zobaczymy, co zrobi.
{42471}{42505}Teraz patrzcie.
{42512}{42560}Próbuje znaleźć inne miejsce
{42564}{42587}do postawienia nogi.
{42692}{42735}OK. Myślę, że próbuje odstawić mnie.
{42739}{42781}Dobrze. Przeszedł.
{42874}{42916}Takie roboty, a w rzeczywistości
{42919}{42967}bezpośredni potomkowie tego robota,
{42974}{43016}są naprawdę bardzo przydatne.
{43025}{43077}Są bowiem miejsca, gdzie ludzie
{43081}{43160}nie odważają się chodzić, radioaktywne miejsca,
{43163}{43197}jak elektrownie jądrowe,
{43207}{43276}i rzeczywiście używa się takich robotów,
{43291}{43338}żeby wchodziły do elektrowni jądrowych,
{43341}{43406}bo nie przeszkadza im radioaktywność,
{43410}{43435}i dokonują tam napraw,
{43438}{43504}których ludzie nie odważają się robić sami.
{43526}{43667}Ten robot ma cztery mózgi, tu, tu, tu i tu.
{43689}{43790}Każdy z tych mózgów kontroluje tylko jedną nogę.
{43793}{43854}Wykonuje więc pracę na dość niskim poziomie,
{43858}{43981}taką jak: co zrobić, jeśli podłożę mu rękę pod nogę.
{44007}{44091}Kontroluje taktykę poszczególnej nogi,
{44117}{44209}ale strategię całego robota kontroluje
{44217}{44345}obecnie człowiek z zewnątrz, przez ten kabel.
{44387}{44428}To jest rzeczywisty robot.
{44464}{44566}Wyimaginowany robot, o którym próbowaliśmy mówić,
{44569}{44630}zrobiłby coś innego.
{44644}{44722}Będę o tym mówił, kiedy stanie,
{44726}{44767}a teraz osiągnął szczyt i nie chcę myśleć,
{44771}{44795}co by się zdarzyło,
{44798}{44848}gdyby wspiął się jeszcze wyżej.
{44861}{44897}A więc, dziękuję ci bardzo,
{44901}{44963}Robug 2 i Portsmouth Polytechnic.
{45375}{45430}No tak, Robug jest prawdziwym robotem
{45434}{45530}i kontrolował go człowiek z komputerem.
{45553}{45600}Ale używamy go jako reprezentanta
{45604}{45657}naszego wyimaginowanego robota.
{45670}{45744}Nasz wyimaginowany robot miałby własny
{45751}{45853}komputer pokładowy z programem głównym.
{45865}{45922}I ten program główny byłby
{45925}{45965}samokopiującym się programem.
{45969}{46110}Mówiłby on: "Zrób kopię nie tylko programu,
{46119}{46233}ale także aparatury niezbędnej do skopiowania programu".
{46250}{46357}I robiłby to, chodząc po świecie i na plecach
{46365}{46440}miałby odpowiednik robota przemysłowego
{46444}{46539}z ręką i okiem, jak widzieliśmy na filmie.
{46543}{46576}Maszerowałby więc po świecie,
{46583}{46645}zbierając kawałki potrzebne
{46649}{46696}do zrobienia kopii samego siebie.
{46713}{46760}Program główny mówiłby:
{46767}{46840}"Zrób kopię samego robota i załaduj
{46864}{46920}tę samą kopię Całkowitego Programu
{46923}{47032}Samokopiującego się na komputer pokładowy".
{47076}{47144}Nigdy jeszcze nie zbudowano
{47151}{47197}takiego kopiującego się robota,
{47206}{47251}jaki sobie wyobrażaliśmy.
{47269}{47300}Dyskutował o tym,
{47307}{47368}jako o ważnej możliwości teoretycznej,
{47376}{47422}John von Neumann,
{47425}{47504}którego można nazwać ojcem współczesnych
{47533}{47588}komputerów, ale nigdy go nie zbudowano.
{47654}{47709}Ale chwileczkę, co ja wygaduję?
{47721}{47779}A czym, do licha, jest to?
{47816}{47852}Albo to?
{47963}{48062}Albo też ja czy ktokolwiek z nas?
{48132}{48223}Te stworzenia, chodzące po świecie
{48234}{48274}Zobaczymy, czy uda się skłonić tego do chodzenia.
{48282}{48304}Udało się.
{48317}{48455}Pomyślcie o tym patyczaku jak o takim samym robocie,
{48458}{48508}którego właśnie wyobrażaliśmy sobie.
{48512}{48541}Nie takim, którego właśnie widzieliśmy,
{48545}{48574}ale takim, którego wyobrażaliśmy sobie.
{48584}{48637}Z własnym komputerem pokładowym,
{48658}{48783}niesie ze sobą instrukcje, chodzi po świecie,
{48791}{48872}zbiera surowce, je materiał roślinny,
{48878}{48940}używa materiału roślinnego do robienia
{48947}{49039}nowych robotów, takich samych jak ten.
{49065}{49132}A potem one pójdą w świat i będą
{49136}{49196}wędrować wokół, zbierając żywność.
{49200}{49312}I będą robiły nowe patyczaki, takie same jak ten.
{49320}{49398}I w każdym wypadku celem będzie
{49408}{49556}przekazanie programu, który wydaje instrukcje.
{49668}{49783}To samo jest z kameleonem, z nami, ze słoniami.
{49786}{49890}Jest to podstawa tego, czym jest człowiek czy słoń.
{49893}{49984}Słoń jest olbrzymią dygresją w programie
{50006}{50123}komputerowym napisanym językiem DNA.
{50184}{50275}Nasz DNA buduje własną samokopiującą się maszynerię.
{50278}{50310}Tym właśnie jesteśmy,
{50313}{50373}jesteśmy maszynami zbudowanymi przez DNA,
{50380}{50510}którego celem jest zrobienie więcej kopii tego samego DNA.
{50549}{50598}No cóż, ten proces jest w porządku,
{50601}{50678}kiedy już działa, ale jak zaczął się na początku?
{50720}{50741}Żeby na to odpowiedzieć
{50745}{50787}musimy cofnąć się bardzo daleko.
{50797}{50896}Szmat czasu, więcej niż trzy miliardy lat,
{50903}{50976}może aż cztery miliardy lat.
{51007}{51059}W owych czasach świat był bardzo odmienny.
{51063}{51172}Nie było życia, nie było biologii, tylko fizyka i chemia.
{51193}{51243}Niektórzy ludzie sądzą,
{51252}{51283}że życie rozpoczęło się w czymś,
{51286}{51316}co nazwano zupą pierwotną.
{51340}{51415}Słaby bulion prostych organicznych
{51419}{51456}substancji chemicznych w morzu.
{51500}{51547}Nikt nie wie, jak to się zdarzyło,
{51556}{51680}ale jakoś, bez naruszania praw fizyki i chemii,
{51703}{51757}powstała cząsteczka, która przypadkiem
{51761}{51845}miała właściwość samokopiowania się.
{51862}{51970}A potem zadziałała ewolucja darwinowska i rozpoczęło się życie.
{52009}{52073}Może wydawać się to łutem szczęścia,
{52099}{52147}ale musiało się to zdarzyć tylko raz.
{52169}{52246}Co więcej, mogło się to zdarzyć na jednej tylko planecie
{52254}{52329}z miliardów miliardów planet we Wszechświecie.
{52356}{52398}A więc ten rodzaj szczęśliwego trafu,
{52402}{52464}o jakim mówimy, że zdarzył się na Ziemi,
{52501}{52543}mógł być tak rzadki,
{52551}{52588}że szansa jego zajścia w którymkolwiek
{52591}{52661}danym roku we Wszechświecie była tylko
{52664}{52746}1 na miliard miliardów miliardów.
{52750}{52803}Ale to wystarcza, żeby to się zdarzyło.
{52834}{52883}Oczywiście, jeśli to zdarzyło się tylko
{52887}{52923}na jednej planecie w całym Wszechświecie,
{52930}{52979}to ta planeta musi być naszą planetą,
{52985}{53039}bo jesteśmy tutaj i o tym rozmawiamy.
{53102}{53171}Ale sądzę, że początek życia był
{53175}{53225}znacznie bardziej prawdopodobny niż to
{53229}{53280}i dlatego przypuszczalnie istnieje życie
{53286}{53344}na wielu innych planetach we Wszechświecie.
{53358}{53401}Wysunięto również teorię,
{53405}{53463}że początek życia może być rzadkim wydarzeniem,
{53467}{53526}ale jak już się zaczęło, to rozprzestrzeniło się
{53529}{53610}na inne planety w procesie nazwanym przez szwedzkiego
{53614}{53725}chemika Arrheniusa "panspermią".
{53733}{53881}A to jest fantazyjna symulacja panspermii Karla Simsa,
{53884}{53973}który użył superkomputera "the connection machine".
{54001}{54053}Nie wierzy on właściwie w panspermię,
{54057}{54125}ale to ładna animacja.
{54161}{54209}Tutaj jest zarodnik przybywający
{54213}{54277}z innej planety na jakiś odległy świat.
{54293}{54366}Zarodnik pęcznieje i pęka,
{54383}{54433}a jego materiał genetyczny,
{54436}{54479}jego odpowiednik DNA,
{54487}{54535}rozsiewa się po planecie.
{54549}{54630}Teraz każda z tych jednostek zaczyna kiełkować w to,
{54640}{54726}co z braku lepszego słowa nazwiemy roślinami.
{54760}{54825}Nawiasem mówiąc Karl Sims nie wymyślił tych roślin.
{54829}{54893}On je wyewoluował w swoim komputerze
{54902}{54944}przy pomocy procesu bardzo podobnego,
{54951}{54979}choć bardziej skomplikowanego,
{54986}{55049}do programu biomorfów, które niektórzy z was mogli
{55052}{55115}zobaczyć na wcześniejszym wykładzie.
{55157}{55231}No więc na tej planecie rosną różne rośliny.
{55235}{55281}Przechodzą przez swój cykl wzrostu.
{55294}{55410}A na końcu tego cyklu znowu się zreprodukują
{55431}{55592}i ponowią cały cykl wzrostu i reprodukcji.
{55595}{55684}Tutaj jest las roślin, wszystkie czekają,
{55687}{55730}by się zreprodukować,
{55858}{55891}a tutaj jest reprodukcja.
{55897}{55936}Zostaną wystrzelone w przestrzeń.
{55940}{56007}Wylatują zarodniki, właśnie teraz.
{56016}{56132}I cykl ponawia się, i informacja genetyczna
{56185}{56315}zostaje wysłana w odległą przestrzeń kosmiczną,
{56318}{56384}by skolonizować inne światy.
{56440}{56543}Jest to oczywiście czysta fantazja,
{56552}{56608}ale faktycznie daje kilka ważnych wskazówek
{56619}{56680}o życiu wszędzie we Wszechświecie.
{56692}{56775}Sądzę, że zawsze będzie jakiś rodzaj
{56778}{56824}powtarzającego się cyklu życia,
{56832}{56896}które zaczyna się od jakiegoś
{56900}{56939}rodzaju kapsułki z informacją,
{56953}{57005}przechodzi przez fazę lub fazy
{57009}{57114}wzrostu i skomplikowania, by wreszcie powrócić
{57121}{57215}do początkowej fazy kapsułki informacji.
{57276}{57344}Na naszej planecie pierwotne,
{57366}{57414}samoreplikujące się maszyny
{57419}{57490}musiały być znacznie prostsze niż bakteria,
{57494}{57543}ale bakterie są najbliższe pojęciu,
{57546}{57587}jakie możemy mieć o tym, jakie one były.
{57596}{57684}Tutaj widzimy rozmnażające się bakterie.
{57687}{57736}Widzicie, jak są liczne,
{57746}{57827}a każda z tych bakterii
{57831}{57876}jest w rzeczywistości dość skomplikowana.
{57880}{57907}Następny obraz, proszę.
{57914}{57985}To jest błona komórkowa wokół.
{57989}{58060}Ma genetyczny materiał w chromosomach.
{58064}{58103}Nie jest to tylko worek z płynem,
{58107}{58163}ma skomplikowaną strukturę.
{58172}{58282}A jest to na dzisiejszej Ziemi rodzaj minimalnej,
{58288}{58377}znanej nam maszyny samoreplikującej.
{58416}{58497}Na jakimś etapie we wczesnej historii życia
{58516}{58558}rzeczy takie, jak bakteria
{58562}{58602}- chyba powinniśmy nazywać je bakteriami -
{58611}{58723}zgrupowały się, zeszły się razem i uformowały to,
{58727}{58795}co obecnie nazywamy komórkami eukariotycznymi.
{58810}{58844}To tylko długie słowo.
{58852}{58911}Oznacza ten rodzaj komórek, z jakich jesteśmy zrobieni.
{58915}{58976}Nasze komórki są komórkami eukariotycznymi.
{58983}{59021}Tak samo komórki roślin,
{59024}{59096}tak samo komórki grzybów i pierwotniaków.
{59132}{59192}Wiadomo obecnie, niemal z całą pewnością,
{59199}{59274}że komórkę eukariotyczną stworzyło
{59280}{59342}połączenie się bakterii w grupę,
{59346}{59425}być może dwa miliardy lat temu.
{59522}{59621}Na tym modelu komórki eukariotycznej
{59624}{59700}widać różne części, jak te mitochondria
{59704}{59784}w kolorze pomarańczowym, które są bakteriami,
{59787}{59856}a przynajmniej są potomkami
{59860}{59908}w linii prostej pradawnych bakterii.
{59912}{59971}I reprodukują się one całkowicie samodzielnie,
{59974}{60056}jak gdyby były odrębnymi bakteriami.
{60138}{60217}Tak samo jak bakterie zgrupowały się,
{60223}{60389}żeby stworzyć komórki, komórki zgrupowały się,
{60392}{60448}żeby stworzyć większe jednostki.
{60481}{60616}Tutaj pod mikroskopem mamy Volvox,
{60620}{60697}dość prosty rodzaj organizmu złożony
{60705}{60829}z grup komórek, komórek eukariotycznych,
{60832}{60895}ukształtowany w wydrążoną kulę.
{60901}{60990}Czy ktoś chciałby przyjść tu i obsługiwać mikroskop?
{60996}{61048}Tak, tam w pierwszym rzędzie.
{61159}{61199}Jak ci na imię?
{61203}{61229}Cathy.
{61232}{61292}Pracowałaś kiedyś z mikroskopem, Cathy?
{61296}{61304}Nie.
{61308}{61320}Nie. OK.
{61328}{61402}Tutaj jest kilka Volvoxów i to są wielkie,
{61405}{61443}zielone okrągłe rzeczy.
{61455}{61565}A tak poruszasz się wokół.
{61576}{61619}Podejdź bliżej, to zobaczysz.
{61629}{61702}Jeśli poruszysz tym, obraz porusza się w tę stronę.
{61705}{61738}Jeśli poruszysz tamtym,
{61742}{61772}porusza się w tamtą stronę.
{61782}{61848}Myślę, myślę, że znalazłaś jednego.
{61852}{61887}Spróbuj wyostrzyć tutaj.
{61904}{61931}Mamy to.
{61935}{61960}Lepiej w drugą stronę.
{61969}{62003}Teraz jest.
{62037}{62073}Teraz dobrze go widzimy.
{62083}{62148}Dobrze. Dobra robota, Cathy, bardzo dziękuję.
{62418}{62490}Cathy znalazła jednego Volvoxa.
{62496}{62565}To jest kula kilku tysięcy,
{62572}{62632}być może jednego tysiąca komórek.
{62641}{62723}Każda z tych komórek jest małą,
{62726}{62777}odrębną całością z małymi włoskami,
{62781}{62856}które wybijają rytm wokół krawędzi
{62859}{62974}i cała kula porusza się jak jeden organizm.
{62992}{63042}Volvox nie jest naszym przodkiem.
{63045}{63141}Volvox jest współczesnym zwierzęciem, ale możliwe,
{63148}{63290}że coś podobnego dało początek naszym przodkom.
{63294}{63372}W końcu my jesteśmy koloniami komórek.
{63391}{63439}A to grupowanie się komórek,
{63443}{63502}żeby stworzyć większe organizmy
{63506}{63607}postępowało na prawdziwie kolosalną skalę.
{63631}{63708}Powiedziałem, ze słoń jest olbrzymią dygresją
{63712}{63752}programu "Skopiuj mnie"
{63756}{63797}i naprawdę chodziło mi o olbrzymią.
{63805}{63880}Bo podczas gdy Volvox ma kilkaset
{63883}{63911}czy tylko tysiąc komórek,
{63915}{64025}słoń zrobiony jest z około tysiąca trylionów komórek.
{64070}{64125}Jeśli więc słoń jest robotem noszącym
{64128}{64156}swoją własną instrukcję budowy,
{64160}{64242}jest to niemal niewyobrażalnie wielki robot.
{64259}{64309}Oczywiście, nie jest szczególnie ogromny
{64312}{64339}w kategoriach absolutnych,
{64343}{64391}nie jest duży w porównaniu z gwiazdą,
{64402}{64437}ale jest olbrzymi w porównaniu
{64441}{64531}z cząsteczkami DNA, które go zbudowały.
{64593}{64630}Żeby to zrozumieć wyobraźmy sobie,
{64633}{64710}że my, ludzie, postanowiliśmy zbudować
{64714}{64790}wielkiego konia trojańskiego, żeby nas pomieścił.
{64804}{64854}Ponieważ to my budujemy konia,
{64866}{64932}będzie wyglądał jak robot.
{64939}{65022}Będzie miał stalowe płyty znitowane razem
{65026}{65105}i będzie miał kamery telewizyjne zamiast oczu.
{65119}{65162}Ale jakiej będzie wielkości?
{65194}{65279}Odpowiedź na to pytanie brzmi, że jeśli ten koń
{65287}{65367}zostanie zbudowany na tę samą skalę,
{65371}{65400}na jaką nasze DNA buduje nas,
{65403}{65508}czy DNA dzikiego konia buduje konia,
{65524}{65609}to ten koń przytłoczyłby Mount Everest.
{65643}{65747}A więc jest to budowanie na naprawdę olbrzymią skalę.
{65873}{65963}Rzeczywiste żywe ciało, jak koń czy my,
{65980}{66026}potrafi być tak duże w porównaniu do genów,
{66033}{66086}które je zbudowały,
{66100}{66168}ponieważ rośnie w zupełnie inny sposób
{66172}{66235}niż rosłaby maszyna budowana przez człowieka.
{66257}{66358}Maszynę zestawiają ludzie rojący się wokół niej całej
{66362}{66439}i nitujący stalowe płyty.
{66456}{66542}Ale specjalny sposób rośnięcia
{66546}{66569}rzeczy żywych jest zupełnie inny.
{66572}{66616}Nazywa się wzrostem wykładniczym
{66623}{66715}lub można to nazwać lokalnym podwajaniem.
{66738}{66779}A tak to działa.
{66796}{66845}Zaczynasz od pojedynczej komórki.
{66853}{67043}Przedstawię to za pomocą tej monety
{67052}{67169}na prawej krawędzi szachownicy.
{67199}{67229}To jest jedna komórka.
{67239}{67329}Ta komórka dzieli się i daje dwie komórki,
{67336}{67368}takie same jak ona.
{67388}{67441}A ponieważ te dwie są takie same jak ona,
{67444}{67668}one także są zdolne do podziału i produkują cztery komórki.
{67672}{67733}A każda z nich potrafi dzielić się i produkuje osiem.
{67737}{67800}Widzicie, co robimy.
{67827}{67912}Kontynuujemy podwajając i spróbujemy ocenić,
{67923}{67992}jakiej wysokości będzie sterta monet,
{67999}{68039}gdybyśmy kontynuowali, podwajając.
{68053}{68150}To zwierzę rośnie i rośnie, i rośnie.
{68224}{68307}Udało nam się zapełnić jeden rząd szachownicy
{68317}{68365}i teraz musimy iść dalej.
{68368}{68399}Następny będzie tak wysoki,
{68403}{68450}a następny będzie tak wysoki.
{68457}{68527}To zwierzę więc rośnie podwajając się,
{68535}{68586}podwajając się, podwajając się.
{68600}{68675}No to jakiej wysokości byłaby sterta monet, gdybyśmy
{68678}{68805}dotarli do drugiego końca szachownicy, do 64 pola?
{68809}{68842}Jak będzie wysoka?
{68882}{68927}Nie sądzę, byście chcieli rozgryźć to w głowach.
{68931}{69036}Wyliczyłem to zawczasu i jest to dość imponujące.
{69039}{69105}Sterta monet na tym polu szachownicy
{69116}{69188}sięgałaby do gwiazdy Alfa Centaurion.
{69209}{69298}Mierzyłaby około czterech lat świetlnych.
{69335}{69412}No cóż, to jest wzrost wykładniczy.
{69553}{69612}Czy mógłbyś przynieść płetwala błękitnego, Bryson.
{69687}{69731}Bardzo dziękuję.
{69760}{69821}No cóż, on chce zostać płetwalem błękitnym,
{69825}{69838}jak dorośnie.
{69897}{69930}Jeśli mu się to uda,
{69944}{70085}to będzie gdzieś na 57 polu.
{70106}{70238}Potrzeba bowiem tylko 57 pokoleń komórek,
{70248}{70312}żeby zbudować płetwala błękitnego,
{70320}{70440}który składa się z około 100 tysięcy trylionów komórek.
{70551}{70612}Czy ktoś chciałby dowiedzieć się,
{70621}{70654}z ilu komórek jest zbudowany?
{70696}{70760}Dobrze, tak.
{70858}{70915}Mamy program komputerowy,
{70923}{71027}który z grubsza przelicza wagę na komórki.
{71030}{71056}Podejdź tutaj.|Jak ci na imię?
{71059}{71074}Sam.
{71077}{71094}Sam.
{71105}{71183}Czy mógłbyś stanąć na wadze?
{71207}{71276}Popatrzmy, te buty będą dużo ważyły.
{71291}{71429}Tak. 53 kilogramy.
{71464}{71667}Dobrze. To jest około 742 tryliony.
{71688}{71749}Tak, 742 tryliony komórek,
{71756}{71832}ale to zabrałoby tylko około 46 pokoleń komórek,
{71836}{71849}żeby zrobić Sama.
{71853}{71876}Bardzo dziękuję.
{72096}{72195}Spróbujmy teraz z kimś trochę większym.
{72198}{72267}Douglas, czy chciałbyś przyjść tutaj i
{72453}{72474}Dobrze.
{72477}{72507}Zobaczmy teraz.
{72539}{72670}110 kilogramów, jak myślisz?
{72779}{72923}154 tryliony, tylko 47 pokoleń komórek.
{72927}{72957}Bardzo dziękuję, Douglas.
{73156}{73261}A więc potrzeba tylko jeszcze jednego pokolenia komórek,
{73269}{73341}żeby zrobić Douglasa w porównaniu do zrobienia Sama.
{73354}{73418}I tylko jeszcze 10 pokoleń komórek
{73425}{73471}potrzeba do zrobienia płetwala błękitnego.
{73499}{73533}No tak,
{73631}{73705}46 czy 47, czy ile ich tam jest, to
{73709}{73748}- nawiasem mówiąc - najmniejsza liczba.
{73752}{73802}W rzeczywistości zabrałoby to trochę więcej,
{73806}{73847}ponieważ różne części ludzi dzielą się
{73854}{73918}przez różne odcinki czasu.
{73925}{73973}Komórki wątroby kontynuują trochę dłużej,
{73977}{74010}komórki nerek nieco krócej.
{74027}{74116}Nie jest to więc aż takie proste.
{74141}{74202}Ale to nasuwa rozwiązanie dla problemu,
{74206}{74326}jak ciało potrafi kontrolować swój kształt.
{74345}{74387}Bo jedyne, co musi zrobić,
{74390}{74445}to zmienić liczbę podziałów komórkowych.
{74449}{74487}Bardzo precyzyjne dopasować liczby
{74494}{74615}podziałów komórkowych różnych kawałków ciała,
{74618}{74695}żeby zmienić kształt tego kawałka
{74698}{74745}w porównaniu z innymi kawałkami.
{74763}{74846}Na przykład, w ewolucji człowieka
{74849}{74934}w porównaniu z naszym przodkiem Homo habilis,
{74938}{75080}człowiek współczesny ma dość spiczasty podbródek.
{75088}{75162}Homo habilis ma raczej niezaostrzony podbródek.
{75173}{75292}A więc w ewolucji człowieka podbródek wydłużył się.
{75310}{75343}Pokażę to wam.
{75381}{75451}Tam jest mój przodek, Homo habilis,
{75466}{75607}a tu jest mój podbródek, dla porównania.
{75610}{75692}W ewolucji człowieka mamy więc wydłużenie
{75696}{75761}podbródka w porównaniu z resztą głowy.
{75764}{75809}Mamy inne zmiany, ale w porównaniu
{75813}{75873}z resztą głowy podbródek jest wydłużony.
{75883}{75985}To była bardzo łatwa sztuczka do zrobienia
{75989}{76030}przy wzroście dzięki lokalnemu podwajaniu.
{76034}{76058}Bo wszystko, co trzeba zrobić,
{76061}{76139}to zmienić nieco liczbę pokoleń komórkowych,
{76147}{76230}odpowiedzialnych za wzrost kości szczękowej
{76234}{76281}tutaj i już mamy ten efekt.
{76351}{76411}W pewnym sensie niezwykłą rzeczą jest to,
{76415}{76486}że linie komórkowe przestają się dzielić
{76493}{76536}właśnie wtedy, kiedy powinny.
{76554}{76603}W ten sposób wszystkie kawałki naszego ciała
{76607}{76639}są mniej więcej właściwego rozmiaru
{76643}{76676}w stosunku do innych kawałków.
{76702}{76784}Oczywiście, w niektórych wypadkach,
{76793}{76849}linie komórkowe nie przestają rosnąć, kiedy powinny.
{76852}{76905}A kiedy to się zdarza, nazywamy to rakiem.
{76988}{77053}Budowanie kolosalnych ciał,
{77061}{77112}takich jak nasze czy koni,
{77125}{77180}kolosalnych według standardów ich DNA,
{77208}{77270}można nazwać gigatechnologią.
{77303}{77388}Gigatechnologia oznacza sztukę budowania rzeczy,
{77392}{77480}które są przynajmniej miliard razy większe od budowniczego.
{77513}{77605}Nie jest to coś znane ludzkim inżynierom.
{77629}{77721}Ale ludzie już dyskutują o przeciwieństwie gigatechnologii,
{77725}{77786}które nazywają nanotechnologią.
{77800}{77854}Tak jak giga znaczy miliard,
{77864}{77907}nano znaczy jedna miliardowa.
{77918}{78005}Nanotechnologia więc znaczy budowanie rzeczy,
{78009}{78079}które są wielkości jednej miliardowej budowniczego.
{78140}{78252}Nanotechnologię traktują poważnie poważni naukowcy,
{78255}{78274}nie zaś tylko szaleńcy.
{78284}{78333}A to właśnie, wyobrażają sobie,
{78337}{78390}może zdarzyć się w niedalekiej przyszłości.
{78400}{78475}To są czerwone ciałka krwi, to jest czysta wyobraźnia,
{78479}{78550}to są czerwone ciałka krwi i jest tam wirus,
{78557}{78613}a tutaj jest nanotechnologiczny robot,
{78617}{78717}wysłany po to, by usunąć tego wirusa.
{78771}{78839}Jeśli nanotechnologia będzie działać,
{78853}{79017}będzie to miało rewolucyjny wpływ na nasze życie.
{79024}{79079}Weźmy na przykład chirurgię.
{79103}{79173}Współcześni chirurdzy są wysoko wykwalifikowani i mają,
{79177}{79268}jak my uważamy, bardzo precyzyjne instrumenty, jak te.
{79289}{79417}Ale posłuchajcie amerykańskiego naukowca Erica Drexlera,
{79421}{79498}który jest wiodącym apostołem nanotechnologii.
{79513}{79587}Mówi on: "Współczesne skalpele i nici chirurgiczne
{79591}{79616}są po prostu zbyt grubo ciosane,
{79619}{79659}żeby naprawiać naczynia włoskowate,
{79663}{79697}komórki i cząsteczki.
{79710}{79756}Popatrzmy na chirurgię precyzyjną
{79760}{79794}z punktu widzenia komórki.
{79798}{79880}Olbrzymie ostrze pędzi w dół, rąbiąc na ślepo,
{79887}{79942}obok i poprzez maszynerię molekularną
{79945}{80023}tłumu komórek, masakrując tysiące".
{80039}{80125}Następnie omawia nici chirurgiczne i igłę,
{80132}{80162}używane do zszywania.
{80166}{80228}Igłę i nici, które są używane do zszywania ran.
{80239}{80345}"Później wielki obelisk daje nura przez rozdzielony tłum,
{80353}{80431}ciągnąc za sobą kabel tak gruby jak pociąg towarowy,
{80560}{80616}żeby związać tłum z powrotem.
{80626}{80659}Z punktu widzenia komórki
{80662}{80702}najbardziej nawet precyzyjna operacja,
{80706}{80747}wykonana znakomitymi skalpelami
{80751}{80771}i z wielkimi umiejętnościami,
{80778}{80814}nadal jest rzeźnicką robotą.
{80829}{80894}Tylko zdolność komórek do porzucenia swoich zmarłych,
{80897}{80979}przegrupowania i mnożenia się umożliwia wygojenie.
{80997}{81048}A przecież, jak wie aż za dobrze wiele
{81051}{81087}sparaliżowanych ofiar wypadków,
{81094}{81145}nie wszystkie tkanki się goją".
{81195}{81259}Nanotechnologia daje perspektywę zbudowania
{81262}{81341}narzędzi chirurgicznych wystarczająco małych,
{81344}{81422}by znajdowały się na tej samej skali co komórki.
{81444}{81489}A te instrumenty będą zbyt małe,
{81492}{81579}by mogły je kontrolować ręce ludzkiego chirurga.
{81582}{81632}Jeśli to jest szerokość pociągu towarowego,
{81636}{81757}to wyobraźcie sobie jak szerokie są palce chirurga na skali komórek.
{81796}{81892}Tak mały robot, zdolny do zrobienia tego,
{81931}{82034}byłby cudowną rzeczą, ale byłby tylko jeden,
{82041}{82093}a do naprawy są miliony milionów,
{82097}{82162}powiedzmy, czerwonych ciałek krwi.
{82165}{82309}Działałoby to tylko wtedy, kiedy maszyny
{82313}{82366}nanotechnologiczne same by się klonowały,
{82369}{82407}reprodukowały się w dokładnie taki sam sposób
{82411}{82474}jak czerwone ciałka krwi.
{82489}{82563}Jak ta cząsteczka immunoglibuliny,
{82577}{82665}którą doktor mógłby wam wstrzyknąć
{82668}{82696}w tysiącach egzemplarzy,
{82699}{82752}że uchronić was przed żółtaczką.
{82756}{82848}Działa tylko dlatego, że w waszym krwioobiegu
{82857}{82929}jest jej tysiące, tysiące kopii.
{82943}{83006}I od tego zależy nanotechnologia.
{83010}{83065}To nie jest naprawdę nanotechnologia,
{83069}{83101}ponieważ to jest obiekt biologiczny.
{83105}{83137}Ale to jest rodzaj rzeczy,
{83140}{83203}do których nanotechnologia będzie podobna.
{83243}{83322}Nanotechnologia wydaje się nam dziwna,
{83326}{83353}zaledwie można w nią uwierzyć.
{83365}{83469}Pomysł maszyn na poziomie atomów
{83472}{83515}wydaje się bardzo obcym światem.
{83519}{83577}Dziwniejszym niż życie wyobrażane sobie
{83580}{83657}na innych planetach przez pisarzy science-fiction.
{83700}{83767}Nanotechnologia wydaje się być czymś nowym,
{83771}{83802}czymś z przyszłości.
{83814}{83871}Ale w rzeczywistości nanotechnologia
{83874}{83923}wcale nie jest nowa i obca, jest stara.
{83949}{83991}Dużo starsza niż my,
{83998}{84076}których ciała należą do świata dużych rzeczy.
{84111}{84165}To my, duże rzeczy, jesteśmy nowi,
{84168}{84242}obcy, dziwni i przyszłościowi.
{84259}{84356}Jesteśmy produktem efekciarskiej, nowej gigatechnologii.
{84359}{84458}Zasadniczo życie opiera się na świecie nanotechnologii.
{84535}{84587}Pamiętacie, że powiedziałem,
{84591}{84657}iż komórki składają się z bakterii,
{84665}{84733}a my z komórek, które się zgrupowały.
{84744}{84859}Istnieją także kolonie indywidualnych organizmów,
{84886}{85006}owadów społecznych, w których całą kolonię
{85009}{85098}można uważać za jedną, dużą dygresję "Skopiuj mnie".
{85185}{85279}To jest obóz mrówek z Ameryki południowej.
{85283}{85358}Jest to wielka płachta milionów mrówek.
{85391}{85424}I następny.
{85442}{85529}Tutaj są tylko dwie mrówki, to jest inny gatunek.
{85536}{85603}Ta jest siostrą tej.
{85612}{85689}Obie są członkami tej samej kolonii,
{85693}{85781}obie są robotnicami, obie są kolonii potrzebne
{85788}{85825}i obie tam są, chociaż są tak kolosalnie różnych rozmiarów.
{85832}{85923}I następny.
{85926}{85967}O to właśnie tutaj chodzi.
{85971}{86076}Ta robotnica karmi młodą królową ze skrzydłami.
{86080}{86157}Skrzydła są po to, żeby przekazać DNA
{86164}{86218}kolonii do następnego pokolenia.
{86221}{86316}Cała kolonia jest jedną maszyną nastawioną
{86320}{86374}na przekazanie swojego DNA dalej, do przyszłości.
{86377}{86399}I następny.
{86407}{86463}To jest królowa kolonii termitów.
{86470}{86502}Widzicie, jest olbrzymią,
{86505}{86599}gigantyczną maszyną do składania jajek,
{86603}{86630}chodzącą maszyną, poza tym, że nie może chodzić.
{86634}{86669}Jest za duża, by chodzić.
{86672}{86770}Tu jest król termitów pokazany na tej samej skali.
{86790}{86856}Ona produkuje jaja, żeby kontynuowały w przyszłość.
{86864}{86898}To są mrówki miodowe.
{86902}{86939}Ich robotnice specjalizują się
{86943}{86985}do funkcjonowania jako składnice miodu.
{86994}{87097}To są okrywy ciała i są rozepchnięte
{87106}{87168}przez olbrzymi pojemnik tutaj,
{87176}{87195}wypełniony miodem.
{87199}{87259}Wszystko, co robią, to wiszenie
{87262}{87329}na suficie gniazda, jak żarówki.
{87343}{87434}Kiedy czasy są dobre, zostają napełnione żywnością.
{87437}{87521}Kiedy czasy są marne, żywność jest wyciągana znowu.
{87525}{87619}To jest część maszynerii całej kolonii.
{87640}{87714}Te kolonie bardzo imponują swoimi osiągnięciami.
{87718}{87739}To jest mrowisko
{87747}{87797}południowo-amerykańskiej mrówki grzybiarki.
{87819}{87917}Wielka, podziemna budowla, wielka podziemna jama.
{87924}{87983}Tutaj jest człowiek w tej samej skali.
{87987}{88035}Tego rodzaju rzeczy można osiągnąć,
{88039}{88120}kiedy ma się kolonie indywidualnych ciał,
{88124}{88159}grupujących się razem.
{88168}{88207}A to jest inny przykład.
{88211}{88289}To są mrówki-tkacze, zszywające razem liście,
{88292}{88324}żeby zbudować swoje gniazdo.
{88332}{88439}Tutaj jest robotnica trzymająca połączenie.
{88443}{88485}Tutaj jest inne ujęcie.
{88492}{88561}Teraz zobaczymy inną robotnicę z larwą,
{88570}{88655}której używa jak tubki kleju czy jedwabiu,
{88682}{88738}i zszywa w poprzek,
{88741}{88792}widzicie jak porusza się w poprzek z larwą,
{88796}{88967}zszywając połączenie między tymi dwoma liśćmi.
{88971}{89030}Robią gniazdo dla całej kolonii.
{89034}{89115}Można o tym myśleć jako o jednym ciele,
{89118}{89222}które istnieje w celu przekazania genów,
{89225}{89255}które nakazały im robienie tego.
{89477}{89567}Zaczęliśmy od pytania, po co są kwiaty?
{89594}{89632}Rozważaliśmy rozmaite odpowiedzi
{89635}{89670}i w końcu doszliśmy do wniosku,
{89678}{89737}że kwiaty są po to samo,
{89745}{89805}co wszystko inne w królestwach żyjących:
{89815}{89896}do szerzenia programów "Skopiuj mnie",
{89899}{89943}napisanych w języku DNA.
{89946}{90064}Kwiaty są do szerzenia instrukcji na robienie kwiatów.
{90075}{90172}Pszczoły są do szerzenia instrukcji na robienie pszczół.
{90185}{90277}Słonie są do szerzenia instrukcji na robienie słoni.
{90285}{90372}A ptaki do robienia więcej ptaków.
{90401}{90560}Barwne pióra ary są do szerzenia kopii instrukcji
{90563}{90657}na robienie więcej barwnych piór.
{90694}{90782}I to działa, ponieważ barwne pióra są reklamą,
{90790}{90875}która przyciąga ary odmiennej płci.
{90897}{90960}Tak więc geny, które tworzą barwne pióra,
{90969}{91036}są przekazywane do przyszłych pokoleń,
{91039}{91175}ponieważ są skuteczną reklamą, żeby zdobyć partnerki,
{91185}{91232}które lubią barwne pióra.
{91263}{91314}A to samo można powiedzieć o skrzydłach.
{91318}{91379}Także skrzydła są narzędziami do szerzenia
{91382}{91452}instrukcji genetycznych na robienie skrzydeł
{91460}{91511}w przyszłych pokoleniach ptaków.
{91525}{91606}Działają ratując życie ptaków,
{91610}{91719}które mają dobre skrzydła, a więc dobrze latają,
{91723}{91785}sprawnie łapią pokarm, unikają bycia zjedzonym.
{91789}{91840}Tak więc geny, które tworzą dobre skrzydła,
{91844}{91904}zostają przekazane dalej i dlatego
{91911}{91985}większość ptaków ma dobrze działające skrzydła.
{92014}{92070}No to bardzo dziękuję, aro.
{92573}{92619}Rośliny nie mają skrzydeł.
{92627}{92666}Rośliny nie mogą latać.
{92715}{92779}Ale z punktu widzenia rośliny
{92783}{92832}nie potrzebuje ona skrzydeł,
{92836}{92880}skoro może pożyczyć skrzydła
{92887}{92949}pszczół, motyli i kolibrów.
{92998}{93066}Zmieńmy teraz perspektywę
{93074}{93172}i spójrzmy na to z punktu widzenia DNA rośliny.
{93198}{93262}Z punktu widzenia DNA rośliny,
{93277}{93346}skrzydła pszczoły mogłyby równie
{93350}{93379}dobrze być skrzydłami rośliny.
{93403}{93464}Skrzydła pszczoły są narządem do latania,
{93470}{93540}który roznosi geny rośliny.
{93544}{93623}Tak jak skrzydła ary są narządem do latania,
{93626}{93699}który roznosi geny ary.
{93755}{93808}I to samo możemy powiedzieć o kolorach.
{93823}{93879}Kwiaty używają jaskrawych kolorów
{93886}{93922}w znacznej mierze w taki sam sposób,
{93926}{93984}jak ary używają swoich jaskrawych kolorów.
{93995}{94066}Te kolory są reklamą,
{94080}{94130}w obu wypadkach przyciągają
{94138}{94188}skrzydlate wehikuły dla genów.
{94212}{94328}W jednym wypadku te wehikuły to samice ary,
{94336}{94376}w drugim to pszczoły.
{94386}{94423}Ale w obu wypadkach wynikiem
{94431}{94542}przyciągania jest roznoszenie genów.
{94569}{94664}Ary się kojarzą, a więc geny, które czynią,
{94668}{94720}że samiec ma atrakcyjne pióra,
{94736}{94814}są przenoszone w ciele samicy.
{94848}{94954}Pszczołę obsypuje pyłek kwiatu.
{94969}{95027}A więc geny, które uczyniły
{95031}{95065}kwiat atrakcyjnym dla pszczoły,
{95068}{95198}są przenoszone na ciele pszczoły do przyszłości,
{95202}{95240}do przyszłych pokoleń.
{95261}{95322}Jeśli więc spojrzy się na nie we właściwy sposób,
{95333}{95396}skrzydła pszczoły można istotnie
{95400}{95433}nazwać skrzydłami rośliny.
{95477}{95505}To jest naprawdę inny sposób
{95509}{95551}patrzenia na rzeczy, prawda?
{95558}{95618}Dziwny, nieznany sposób.
{95632}{95694}A jednak, jeśli się chwilę pomyśli,
{95698}{95717}jest to sposób, który ma sens.
{95724}{95810}Sposób patrzenia, który odpowiada dziwnemu,
{95814}{95902}nieziemskiemu światu ultrafioletowego ogrodu.
{95970}{96062}W ostatnim z tych wykładów zajmiemy się
{96066}{96167}ludzkim mózgiem i tym, jak udało mu się tak urosnąć.
{96183}{96219}Bardzo dziękuję.
{96237}{96327}Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów|Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska|Napisy: Tomasz Kalwasiński