1. Przedstaw politykę pieniężną w stałym kursie walutowym. Polityka pieniężna w warunkach stałego kursu walutowego: jeżeli dostosowania cen przebiegają powoli, to wzrost nominalnej podaży pieniądza oznacza w krótkim okresie wzrost realnej podaży pieniądza i nacisk na obniżenie krajowej stopy procentowej. W warunkach doskonalej mobilności kapitału prowadzi to do odpływu kapitału aż do momentu, gdy krajowa podaż pieniądza zmniejszy się do swych pierwotnych rozmiarów, a stopa procentowa powróci do poziomu światowego. Jak widać, w warunkach stałego kursu walutowego i swobodnego przepływu kapitału między krajami skuteczność krajowej polityki pieniężnej jest bardzo znacznie ograniczona. Doskonała mobilność kapitału powoduje, że rząd nie jest w stanie wyznaczyć i osiągnąć niezależnych celów dotyczących jednocześnie podaży pieniądza i kursu walutowego. W warunkach stałego kursu walutowego rząd musi pogodzić się z taką wielkością podaży pieniądza, przy której krajowa stopa procentowa osiąga poziom światowy. W sytuacji gdy próby zwiększenia krajowej podaży pieniądza ni powiodą się z powodu wystąpienia deficytu na rachunku obrotów kapitałowych i odpływu pieniądza za granicę, państwo może usiłować wpompować do gospodarki jeszcze więcej pieniędzy, stopa procentowa spadnie wówczas do poziomu światowego, a zagraniczni inwestorzy wycofają jeszcze więcej kapitałów, odpływ pieniądza na taką skalę zmusza do zmniejszenia oficjalnych rezerw walutowych. 2. Krótko opisz strategię redystrybucyjną. Strategia redystrybucyjna jej celem jest poprawa podziału dochodów i bogactwa w kraju, np. przez zmniejszenie różnic w dochodach i sytuacji materialnej poszczególnych grup ludności lub zmniejszenie i likwidacja ubóstwa i nędzy w drodze zwiększania zatrudnienia, zróżnicowania podatków i stosowania ulg podatkowych oraz zasiłków dla biednych rodzin różnego typu oraz poprzez poprawę podstawowych warunków społecznych i życiowych (mieszkania, wyżywienia, odzieży, ochrony zdrowia). Strategia ta nawiązuje do trzech różnych idei: przywiązuje dużą wagę do tworzenia nowych miejsc pracy, zwłaszcza dla ludności ubogiej; zaleca redystrybucję części wzrostu dochodu narodowego na rzecz najbiedniejszej ludności, np. w formie transferów inwestycyjnych; dawanie priorytetu potrzebom podstawowym; 3. Przedstaw główne założenia nowej ekonomii klasycznej. Nowa ekonomia klasyczna opiera się na założeniach: - hipoteza racjonalności oczekiwań (zakłada się, że podmioty gospodarcze podejmują decyzje ekonomiczne opierając się na wszelkich dostępnych informacjach ekonomicznych oraz na potencjalnych skutkach podejmowanych decyzji), - założenie ciągłości opróżniania się rynku (równoważenia się rynku) - opróżnianie się rynków następuje, gdy w wyniku równowagi popytu i podaży wszystkie możliwe korzyści z wymiany zostają w pełni wyeksploatowane. - hipoteza łącznej podaży.( zakłada na podstawie założeń mikroekonomicznych (racjonalne decyzje odzwierciedlają optymalizacyjne zachowania, podaż siły roboczej/produktu zależy od względnych cen). Podaż siły roboczej reaguje na postrzegane przejściowe zmiany płacy realnej. Substytucja międzyokresowa zastępowanie bieżącego czasu wolnym czasem w przyszłości.) - wskaznik poświęcenia wielkość utraconej przez gospodarkę produkcji, niezbędna do obniżenia inflacji. Koszty dezinflacji pod wpływem histerezy. Zapowiadane/przewidziane zmiany polityki pieniężnej nie będą miały żadnego wpływu na poziom produkcji i zatrudnienia. Władze mogą obniżyć stopę inflacji bez kosztów w sferze produkcji i zatrudnienia przepowiadanych przez Keynesa i monetarystów. Wskaznik poświęcenia wynosi tu Z E R O 1. Krótko scharakteryzuj politykę automatycznych stabilizatorów Nie wymaga każdorazowej decyzji rządu lub parlamentu, samoczynnie reaguje na zmiany w gospodarce, bez konieczności podejmowania decyzji przez władzę publiczną. Automatyczne stabilizatory zmniejszają wartość mnożnika i ograniczają siłę reakcji produkcji na wstrząsy popytowe. Automatyczne stabilizatory mają jedną wielką zaletę: działają automatycznie. Nikt nie musi rozstrzygać czy wstrząs, któremu podlega gospodarka, jest na tyle silny, aby rząd musiał zareagować. Zmniejszając podatność gospodarki na wstrząsy, automatyczne stabilizatory ograniczają amplitudę wahań produkcji. 2. Kiedy i jak obniżka stopy procentowej wpływa na bezrobocie? Gdy bank centralny obniży stopy procentowe, początkowo bezrobocie będzie spadać. Jeśli jednak taka decyzja doprowadzi do nadmiernego wzrostu inflacji, wówczas w dłuższej perspektywie skutki dla stopy bezrobocia staną się niekorzystne. Gospodarowanie w warunkach wysokiej inflacji jest utrudnione ze względu na zmienność i niepewność sygnałów płynących z rynku. Wysoka inflacja hamuje wzrost gospodarki i zmniejsza jej konkurencyjność. Sytuacja na rynku pracy pogarsza się i zwiększa się bezrobocie. A zatem dopuszczenie do podniesienia inflacji pozwala zmniejszyć bezrobocie jedynie przejściowo. W dłuższej perspektywie wysoka inflacja może doprowadzić do wzrostu bezrobocia ponad wyjściowy poziom. Najlepszym sposobem, w jaki bank centralny może się przyczynić do obniżania bezrobocia, jest więc utrzymywanie inflacji w celu inflacyjnym. Sprzyja to stabilnemu wzrostowi gospodarczemu i niskiemu bezrobociu. 3. Kiedy w modelu IS-LM polityka pieniężna jest skuteczna? Ekspansywna polityka pieniężna będzie skuteczna, gdy stopy procentowe będą się obniżać istotnie co pobudzi inwestycje. a) Dla innych warunków niezmienionych polityka pieniężna jest skuteczna, gdy d jest duże (płaska krzywa IS). Jeśli d jest duże oznacza to, iż popyt inwestycyjny są bardzo wrażliwe na zmianę stopy procentowej. Wówczas zmiana stopy procentowej wywołana zmianą podaży pieniądza prowadzi do znaczącej zmiany popytu inwestycyjnego. b) Dla innych warunków niezmienionych polityka pieniężna jest skuteczna, gdy h jest małe (stroma krzywa LM) Jeśli h jest małe oznacza to, iż do zrównoważenia rynku pieniężnego potrzeba dużych zmian stopy procentowej. Duże zmiany stopy procentowej wywołują znaczące zmiany w popycie inwestycyjnym. R R LM (stroma) LM IS (płaska) IS (płaska) Y Y 1. Opisz mechanizm dostosowawczy bilansu płatniczego, gdy eksport spadnie. Sztywny kurs walutowy W systemie kursów sztywnych kurs waluty krajowej jest ustalany przez państwo. Kurs walutowy w systemie kursów sztywnych niezmienny w dłuższym okresie. Równowaga bilansu płatniczego zachodzi, gdy saldo bilansu płatniczego wynosi zero, czyli napływ dewiz do kraju z tytułu transakcji handlowych oraz zakupu aktywów krajowych przez podmioty zagraniczne jest równy odpływowi dewiz z kraju z tytułu transakcji handlowych i kapitałowych. Nadwyżka bilansu płatniczego ma miejsce, gdy saldo bilansu płatniczego przyjmuje wartości dodatnie. W tej sytuacji rosną rezerwy dewizowe kraju. Jeśli saldo bilansu płatniczego jest ujemne, to mamy do czynienia z deficytem bilansu płatniczego. Deficyt bilansu płatniczego oznacza, że z okresu na okres maleją rezerwy dewizowe kraju. Skutki ekspansywnej polityki pieniężnej w systemie kursów sztywnych: LM0 LM1 rk IS BP rkE E rkA A Y YE YA Skutki ekspansywnej polityki fiskalnej w systemie kursów sztywnych: LM0 LM1 IS1 rk IS0 B rkA E BP r kE rkE E Y YE YA YE 2.Opisz pułapkę płynności Pułapka płynności dotyczy dużej wrażliwości popytu na zmianę stopy procentowej, czyli doskonałej elastyczności popytu w stosunku do stóp procentowych. Wówczas wzrost podaży pieniądza nie jest w stanie obniżyć stóp procentowych. Polityka monetarna jest więc nieskuteczna. Powyższą sytuację pokazano na rysunku 4. R LM LM A IS Y N Y0 Y W przypadku polityki fiskalnej przesunięcie krzywej IS w prawo pod wpływem ekspansywnej polityki fiskalnej powoduje wzrost produktu i zatrudnienia. Wówczas polityka fiskalna jest skuteczna. Powyższą sytuację pokazano na rysunku poniżej. R A B LM IS IS Y Y0 Y1 N1 Y0 Y 3.Czy i jak wpłynie na poziom bezrobocia obniżenie stop podatkowych ? Patrz wyżej. 1.Rola rządu według Keynesistow Dla keynesistów ważne są wydatki państwa, bo np. poprzez roboty publiczne robotnicy otrzymują dodatkowe dochody, które przeznaczają na konsumpcję zwiększając tym samym popyt, który to z kolei stworzy kolejne dochody innych podmiotów gospodarczych. Widać, więc, że keynesiści są zwolennikami ingerencji państwa w gospodarkę. Oczywiście służyć do tego mają odpowiednie instrumenty takie jak: polityka pieniężna, polityka fiskalna, podejmowanie inwestycji publicznych, protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego. Keynes jako pierwszy ekonomista zdefiniował przyczyny powstawania inflacji wprowadzając pojęcie tzw. wąskich gardeł. Polegało ono na tym, że w miarę wzrostu popytu wzrasta produkcja do momentu wykorzystania jej całkowitej zdolności i w tym czasie nie ma zjawiska wzrostu cen, wzrasta natomiast dochód narodowy. Gdy zdolności produkcyjne wyczerpią się pojawiają się owe wąskie gardła produkcyjne, następuje wzrost zatrudnienia i płac, wzrost kosztów i cen wywołany nadmiernym popytem, rozkręca się spirala inflacyjna, płace gonią ceny, a te rosną wskutek wzrostu płac i kosztów. Jest to przykład inflacji ciągnionej przez popyt. Według keynesizmu mechanizmy rynkowe powinny być w znacznym stopniu uzupełniane interwencją państwa, któremu w polityce gospodarczej wyznaczono trzy funkcje: alokacyjną, redystrybucyjną i stabilizacyjną. 2.Mechanizm dostosowawczy w systemie kursów stałych Nadwyżka pieniądza prowadzi do zwiększenia wydatków wzrost wydatków powoduje wzrost cen krajowych wzrost cen zwiększa import zmniejsza eksport czyli postaje deficyt BP postanie deficytu prowadzi do zmniejszenia rezerw walutowych zmniejszenie rezerw zmniejsza baze walutowa i prowadzi do zwiększenia podaży pieniądza zwiększenie podaży pieniądza prowadzi do zmniejszenia wydatków spadek wydatków powoduje spadek cen towarów krajowych obniżenie cen powoduje wzrost eksportu spadek importu przywrócenie równowagi BP. 3.Rola państwa według klasyków Według nowych klasyków rola państwa w gospodarce sprowadza się praktycznie do dbałości o stabilność cen i zapobieganie inflacji, a także pobudzanie podaży, ze względu na to, że krótkookresowa krzywa globalnej podaży jest pionowa (równoległa do osi rzędnych) i wyłącznie wzrost podaży może spowodować pozytywne skutki w zakresie poziomu równowagi rynkowej. Efektywność polityki państwa jest również ograniczona wskutek opóznień czasowych pojawiających się między czasem podjęcia określonej decyzji gospodarczej a skutkiem tej decyzji. Najważniejszym twierdzeniem nowych klasyków jest hipoteza racjonalnych oczekiwań, która zakłada, że ludzie rozumieją jak funkcjonuje gospodarka i poszukują informacji na temat skutków polityki fiskalnej i pieniężnej (monetarnej) i że działają zgodnie z tą informacją. Uzyskana informacja zmieni oczekiwania ludzi co do przyszłości, zmieniając efektywność polityki rządu. Ludzie, formułując oczekiwania dotyczące przyszłości gospodarczej, uwzględniają wszelką dostępną informację, łącznie z przewidywanym skutkiem polityki bieżącej i przyszłej. W ten sposób systematyczne (a nie przypadkowe) błędy będą eliminowane . 1.Próg rentowności wymieszany z elastycznością cenową Znajomość progu rentowności umożliwia wyznaczenie marży bezpieczeństwa, nazywanej także marginesem bezpieczeństwa. Marża bezpieczeństwa informuje, w jakim maksymalnie stopniu może ulec zmniejszeniu przychód ze sprzedaży, aby przedsiębiorstwo nie poniosło straty. Marża bezpieczeństwa może być wyznaczona w wielkościach bezwzględnych, tzn. kwotowo, oraz w wielkościach względnych, tzn. procentowo. Kwotowa marża bezpieczeństwa jest różnicą między przychodem ze sprzedaży a wartościowym progiem rentowności. Procentowa marża bezpieczeństwa informuje, o ile procent może maksymalnie zmniejszyć się przychód ze sprzedaży, aby przedsiębiorstwo nie poniosło straty. Popyt nazywamy elastycznym, gdy jego elastyczność cenowa jest mniejsza od 1. Popyt jest nieelastyczny, gdy jego elastyczność przyjmuje wartości między 1 i 0. Elastyczność popytu służy mierzeniu siły, z jaką wielkość popytu reaguje na zmiany czynnika określającego popyt (głównie ceny i dochodu) 2.Funkcje pieniądza Miernik wartości na rynka wymiany pieniądz ujawnia się w postaci ceny, której miarą są narodowe (obecnie i międzynarodowe np. ecu) jednostki pieniężne. Jako środek (narzędzie) wymiany występował początkowo w formie pieniądza przedmiotowego (towaru), następnie monety, banknotu, pieniądza papierowego. Jest pewnym narzędziem pomiaru, wartości towaru i usług. Cena informuje odbiorcę towarów, ile jednostek pieniężnych trzeba zapłacić za nabycie określonego towaru lub świadczonej usługi - określonemu towarowi odpowiada określona liczba jednostek pieniężnych. Środek cyrkulacji (środek obiegowy) zarówno towary jak i pieniądze są w ciągłym ruchu. Pieniądz jako środek obiegu ułatwia wymianę towaru. Środek nagromadzenia (tezauryzacji) służy do gromadzenia i przechowywania wartości (bogactwa) w postaci pieniężnej bądz kruszcowej (złoto). Pieniądz jest czasowo wycofywany z obiegu przez tych którzy go posiadają i tworzą się tzw. oszczędności. W skali ogólnokrajowej środki te występują w postaci rezerw. Środek płatniczy (środek odroczonej płatności) ta funkcja pieniądza wiąże się z jogo zdolnością do regulowania różnych zobowiązań z tytułu zaciągniętego kredytu, płacenia należnego podatku, składki ZUS lub kary pieniężnej itp. Środkiem płatniczym staje się pieniądz z chwilą, gdy władza państwowa nada mu moc zwalniania z ekonomicznych zobowiązań. Pieniądz światowy pieniądz pełniący wyżej wymienione funkcje w skali międzynarodowej. Pieniądz obcy osłabia pieniądz krajowy. 3.Krótko opisz strategię redystrybucyjną. Strategia redystrybucyjna jej celem jest poprawa podziału dochodów i bogactwa w kraju, np. przez zmniejszenie różnic w dochodach i sytuacji materialnej poszczególnych grup ludności lub zmniejszenie i likwidacja ubóstwa i nędzy w drodze zwiększania zatrudnienia, zróżnicowania podatków i stosowania ulg podatkowych oraz zasiłków dla biednych rodzin różnego typu oraz poprzez poprawę podstawowych warunków społecznych i życiowych. Strategia ta nawiązuje do trzech różnych idei: przywiązuje dużą wagę do tworzenia nowych miejsc pracy, zwłaszcza dla ludności ubogiej; zaleca redystrybucję części wzrostu dochodu narodowego na rzecz najbiedniejszej ludności, np. w formie transferów inwestycyjnych; dawanie priorytetu potrzebom podstawowym; 1.Wyjaśnić pojęcie bezrobocia i narysować , opisać jaki wpływ mają wydatki na bezrobocie (ale chyba chodzi o krzywą philipsa) Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że część ludności wieku produkcyjnym zdolnej i gotowej do podjęcia pracy pozostaje bez pracy, pomimo prób jej znalezienia. W UK szacowane na podstawie ilości wypłacanych zasiłków dla bezrobotnych. Bezrobocie frykcyjne- nieredukowalne minimum bezrobocia w dynamicznej gospodarce. Powstaje w związku z powolnością przystosowania struktury podaży siły roboczej i popytu na siłę roboczą; frykcje niedopasowania Bezrobocie strukturalne- powstaje z powodu nie dostosowania kwalifikacji pracowników i zapotrzebowania pracodawców w sytuacji kiedy struktura popytu i produkcji nieustannie się zmieniają. Przyczyna takiego bezrobocia są np. pojawiające się nowe technologie. Przyczyny: brak kapitału w gospodarce, złe proporcje w rozmieszczeniu zasobów w kraju. Bezrobocie koniunkturalne (cykliczne)- pojawia się, gdy niedostateczny poziom popytu zagregowanego sprawia, że miejsc pracy nie wystarcza dla wszystkich, którzy szukają tej pracy. Wiąże się z wahaniami koniunktury. Bezrobocie sezonowe- np.. w rolnictwie, budownictwie, turystyce. Krzywa Philipsa: Kształt krzywej wyjaśnia się tym, że przy wzroście popytu globalnego początkowo istnieje ogromna nadwyżka siła robocza/siły roboczej, która może zostać zatrudniona, aby zaspokoić zwiększony popyt, bez potrzeby znacznego podnoszenia płac. Jednak w miarę wyczerpywania się zasobów siły roboczej, przedsiębiorstwa muszą oferować coraz wyższe płace, aby zdobyć potrzebną siłę roboczą. Położenie krzywej Philipsa zależy od pozapopytowych czynników wywołujących inflację i bezrobocie, takich jak: bezrobocie frykcyjne i strukturalne oraz inflacja kosztowa, inflacja strukturalna i wywołana kosztami. 2. Opisać politykę fiskalną i coś o wypieraniu Polityka fiskalna to ogół działań państwa kształtujących budżet państwa poprzez zmiany we wpływach (np. podatki, zadłużenia publicznego) i wydatkach państwa (np. subwencje, inwestycje państwowe, itp.). Zgodnie z poglądami szkoły keynesowskiej działania te mają na celu zmniejszenie bezrobocia (wzrost aktywności gospodarczej) mówimy wtedy o polityce ekspansywnej lub ograniczenie inflacji polityka restrykcyjna. W wykorzystaniu aktywnej polityki fiskalnej pojawiają się pewne trudności, związane m.in. z opóznieniem czasowym i niepewnością jej skutków, a w odniesieniu do ekspansywnej polityki fiskalnej dodatkowym ograniczeniem może być także deficyt budżetowy. Podstawową częścią składową polityki fiskalnej jest polityka podatkowa, określająca cele poboru podatków oraz sposoby ich realizacji. W efekcie polityka fiskalna działa poprzez proces kształtowania polityki pieniężnej i wydatków publicznych w celu: " łagodzenia wahań cykli koniunkturalnych, " utrzymania tendencji wzrostowej gospodarki przy wysokim zatrudnieniu, a niskiej i niezmiennej inflacji (stabilizacja cen). Efekt wypierania (wypieranie) to ograniczenie popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego sektora prywatnego pod wpływem wzrostu wydatków państwa, który powoduje zwiększenie popytu globalnego i w konsekwencji wzrost stopy procentowej. Model obrazujący zachowania gospodarki podczas wypierania: " Wyższe wydatki państwa powodują wzrost produkcji i dochodu. " Wyższy dochód wywołuje wzrost zamierzonych realnych zasobów pieniądza " Wyższy popyt na pieniądz w ujęciu realnym przy niezmienionej jego podaży prowadzi do podwyżki stopy procentowej " Wyższa stopa procentowa powoduje wypieranie popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego oraz stłumienie efektów ekspansji fiskalnej 3.Opisać szoki podażowe (czyli wykresy i je opisać) Szok podażowy to zmiany cen krajowych spowodowane przez inne czynniki, niż zmiana popytu krajowego, powodujące wahania koniunktury. W zależności od ich oddziaływania na długookresową krzywą zagregowanej podaży- determinującej zmiany koniunktury- wyróżnia się: korzystne szoki podażowe i niekorzystne szoki podażowe. Pozytywny szok podażowy: Determinowane są przez pojawienie się nowych zródeł surowców, nowych produktów i technologii, pozytywnych zmian cen surowców i żywności oraz dobrymi warunkami atmosferycznymi. Wystąpienie tych czynników zmniejsza koszty produkcyjne i przesuwa długookresową krzywą zagregowanej podaży w prawo, powodując wzrost realnego PKB Negatywny szok podażowy Determinowane przez wzrost cen żywności, surowców ( np. cen ropy naftowej)i kursów walutowych czy przez złymi warunkami atmosferycznymi. Wywołują one podwójny efekt, oddziałując jednocześnie na inflację i produkcję. Zwiększenie wydatków na dane dobra, prowadzi do obniżenia realnego PKB gospodarstw domowych, przesuwając długookresową krzywą zagregowanej podaży w lewo. Gospodarstwa domowe ograniczają swoje wydatki na konsumpcję, co prowadzi do spadku popytu krajowego. Przedsiębiorstwa zmniejszają produkcję i ograniczają zatrudnienie. Występowanie szoku podażowego stwarza problem w prowadzeniu przez bank centralny polityki pieniężnej. Bank centralny musi dokonać wyboru, między walką z inflacją (co może pogorszyć koniunkturę), a polityką pieniężną sprzyjającą wzrostowi gospodarczemu (prowadzącą do nasilenia inflacji). Podjęte działania są uzależnione od rodzaju szoku podażowego. Negatywny szok podażowy