Okna z PVC i aluminiowe
Andrzej Machalski
Okna z PVC
Wskazówki praktyczne dla inwestora
Okna z PVC mają istotne zalety: doskonałą trwałość (40-50 lat), precyzję wykonania,
zachowanie geometrii wymiarów w okresie użytkowania (ale tylko w wyrobach wysokiej
jakości), łatwość konserwacji (mycia itd.), różnorodność kolorów, względną taniość
uzyskania nietypowych, atrakcyjnych formatów skrzydeł.
Oferta okien z PVC jest bardzo bogata. Niestety nie wszyscy producenci oferują okna
wysokiej jakości. Kupując okna z PVC należy więc żądać certyfikatu zgodności ze
świadectwem dopuszczenia do stosowania (do1994 r.) lub aprobatą techniczną (po 1994 r.)
wydanymi przez ITB. Zamiast certyfikatu może wystarczyć deklaracja zgodności wydana
prze producenta. Trzeba też sprawdzić, czy wielkość oferowanego okna jest zgodna z
wielkością określoną w certyfikacie. Jest to istotne, gdyż coraz częściej spotykany z różnych
przyczyn wzrost grubości szyb z 3 do 4 mm sprawia, że skrzydło staje się bardzo ciężkie,
wymagając nie tylko mocniejszych przekrojów profili, ale i mocniejszych okuć. Konieczne są
dobre wzmocnienia stalowe wewnątrz profilu, gdyż okna z samego PVC byłyby mniej
sztywne od drewnianych. Do wzmocnień należy stosować blachę stalową ocynkowaną.
Szczególnie należy uważać w przypadku wysokich i szerokich skrzydeł, gdzie zbyt słabe
profile prowadzą do pogłębiających się uszkodzeń.
Do uszkodzeń z upływem czasu prowadzi też niewłaściwe wbudowanie okna. Dlatego ekipa
montażowa powinna być autoryzowana przez producenta, co gwarantuje przestrzeganie jego
zaleceń i instrukcji. Pozwoli to też uniknąć przerzucania odpowiedzialności między ekipą
montażową a sprzedawcą.
Aktualne ostre przepisy krajowe w zakresie ochrony cieplnej budynków mogą spełniać,
generalnie biorąc, jedynie profile 3-komorowe skrzydła (tj. ramiaków) i ościeżnicy, choć
profile 2-komorowe są wyraz
nie mocniejsze (o około 30 %).
Wymagania
Tworzywo PVC powinno być wysokoudarowe (oznaczane symbolem PVC-U lub PVC-HI),
wykonuje się z niego profile metodą wytłaczania (ekstrudowania). Najczęściej jest spotykany
(i kupowany) kolor biały; inne kolory otrzymuje się przez barwienie tworzywa w masie lub
barwienie powierzchniowe (dyfuzyjne).
Okna powinny mieć jednolity kolor biały lub inny, być bez ciał obcych, raków, pęknięć i
innych defektów. Dopuszczalne odchyłki wymiarowe podaje norma PN-88/B-10085; w
Niemczech obowiązują wymagania przepisów RAL-GZ 716/1 oraz normy DIN 16830-2. Z
reguły są dwie uszczelki przylgowe: jedna, zamocowana w profilu ościeżnicy, przylega do
profilu skrzydła, a druga, zamocowana w profilu skrzydła, przylega do profilu ościeżnicy.
Okna z PVC, jeżeli mają normalne uszczelki, są bardzo szczelne, dlatego trzeba zapewnić
przymusową wentylację pomieszczenia (nawiew + wywiew), jaką na ogół realizuje się tylko
w biurach itp. Jeżeli nie ma takiej wentylacji, wówczas okno powinno być zaopatrzone w
uszczelki perforowane, określane jako "szczelina infiltracyjna", mające na przykład 80
otworów na metr. Perforowane są wtedy obie uszczelki przylgowe, wewnętrzna i zewnętrzna.
W przeciwnym razie grozi zawilgocenie pomieszczenia, nieprzyjemnie odczuwane przez
użytkowników. Wartości wymaganej infiltracji powietrza przez okno są podane w przepisach
[8].
Gdy natężenie halasu zewnętrznego nie przekracza 70 dB, okno powinno mieć izolacyjność
akustyczną Rw = 25-30 dB. Gdy hałas jest większy, izolacyjność okna powinna być
odpowiednio wyższa.
Okna z powłoką
Odmianą okien z PVC są okna z kolorową powłoką licową chroniącą je lepiej przed
czynnikami pogodowymi, starzeniem i promieniami UV. Powłoka ta musi wykazywać dobrą
przyczepność. Można ją realizować w trzech wykonaniach:
a) wspólne wytłaczanie (koekstrudowanie) wraz z PMMA (polimetakrylanem metylu),
b) pokrycie emalią, zwykle akrylową,
c) kaszerowanie folią PVC mającą na sobie dodatkową ochronną powłokę poliakrylową.
Według DIN 16830-3 emalia i folia powinny mieć za sobą okres co najmniej 5 lat
sprawdzenia się w praktyce. Powłoka nie musi być gładka, może być strukturowana lub
macerowana (tj. z imitacją słojów). Według DIN 16830-3 grubość koekstrudowanego PMMA
musi wynosić min. 0,3 mm, grubość emalii min. 10 mikrometrów. W wypadku użycia
materiału z odzysku (recyklingu), płaszcz zewnętrzny ze świeżego materiału powinien mieć
grubość min. 0,5 mm.
Przykłady
Jednym z wielu znanych na polskim rynku systemów okiennych jest system "Corona AS"
posiadający aprobatę techniczną ITB, dotyczący okien (i oczywiście też drzwi balkonowych)
z PVC. W tym systemie rozróżnia się okna:
a) zlicowane (jednopłaszczyznowe) i wtedy wszystkie profile są 3-komorowe (rys. 1),
b) niezlicowane (dwupłaszczyznowe) i wtedy profile ościeżnicy i słupka są 3-komorowe, a
profil skrzydła 2-komorowy.
Różnica we współczynniku przenikania ciepła U (dawniej k) dla samej ramy jest minimalna:
w wypadku "a" jest U ramy = 1,76, w wypadku "b" jest U ramy = 1,89 wg badań ITB.
Kolejny system okienny to system KSL - trójkomorowy profil wykonany z twardego PVC wg
normy DIN 7748 o wysokiej udarności. W zależności od współczynnika U przeszklenia
można uzyskać dla kompletnego okna współczynnik U od 1,5 do ~1,0.
Rozróżniamy 3 rodzaje systemu KSL w zależności od rodzaju szklenia:
1) System KSL 75 dający możliwość zamontowania szyb termoizolacyjnych o grubości do 48
mm (rys. 2),
2) System KSL 60 dający możliwość zamontowania szyb termoizolacyjnych o grubości do 36
mm (rys. 3),
3) System KSL HT dający możliwość szklenia wieloszybowym pakietem izolacyjnym do
grubości 33 mm (rys. 4).
Ponadto w Systemie KSL przy zastosowaniu odpowiednich okuć możliwe jest wykonanie
okna antywłamaniowego. Izolacyjność akustyczna w zależności od przeszklenia dla wersji
jednoskrzydłowej lub okna dwuskrzydłowego wynosi od 34 do 47 dB.
Okna aluminiowe
Wskazówki praktyczne dla inwestora
Zaletą okien aluminiowych jest precyzja wykonania i stabilność wymiarów w okresie
wieloletnim oraz wysoka wytrzymałość mechaniczna. Wskazówki praktyczne dla inwestora
są w zasadzie analogiczne jak w przypadku okien z PVC. Jeszcze niedawno użycie okien
aluminiowych ograniczało się do obiektów przemysłowych i wystaw sklepowych, a także
ogrodów zimowych przy domach jednorodzinnych. Postęp w konstruowaniu okien
aluminiowych sprawił, że z powodzeniem mogą być stosowane w budynkach mieszkalnych i
użyteczności publicznej. "Ciepłe" okna aluminiowe powinny jednak mieć 3-komorowe
profile, zarówno skrzydła, jak i ościeżnicy.
Wymagania
Powierzchnia profilu aluminiowego powinna być gładka i bez zadrapań, a powłoka barwna
jednolita. Najczęściej spotykane kolory to naturalne aluminium, biały i brązowy. Do
barwienia stosuje się lakierowanie proszkowe lub anodowanie (eloksalowanie), to ostatnie
polegające na procesie elektrolitycznym, w którym powstaje ochronna, niekorodująca
powłoka tlenkowa dająca się łatwo barwić.
Przykłady
Za przykład może posłużyć okno systemu "Concept System 68". W rozwiązaniu na rysunku 4
głębokość (wymiar prostopadły do oszklenia) skrzydła wynosi 68 mm, stąd nazwa wersji;
głębokość ościeżnicy wynosi przy tym 59 mm. Współczynnik przenikania ciepła przez ramę
U ramy = 2,8 W/(m 2 K) sprawia, że nawet przy użyciu szyby zespolonej zwykłej (U szyby =
2,7) zostają praktycznie spełnione wymagania naszych przepisów [8]; przykładowo dla okien
domów jednorodzinnych, określone na U = 2,6 W/(m 2 K). Równie duże znaczenie ma
izolacja termiczna typu "omega" z poliamidu zbrojonego włóknem szklanym. System "68"
nadaje się do szyb zespolonych o grubości zestawu od 14 do 41 mm, które mocuje się na
sucho uszczelkami z kauczuku syntetycznego (EPDM). Uszczelka przyszybowa jest ciągła,
nie wymaga przycinania w narożnikach. Firma Reynaers oferuje też okna systemu "59" o
mniejszej głębokości profilu skrzydła, bo tylko 59 mm, a więc nieco "zimniejsze" (U ramy =
3,1) oraz okna systemu "77" o głębokości profilu skrzydła 77 mm, gwarantującej dobry
współczynnik przenikania ciepła U ramy = 2,0).
Rozwiązanie profilu słupka międzyskrzydłowego lub ślemienia jest we wszystkich systemach
podobne jak profilu skrzydła. Przykładem może być system okienny i witrynowy "Wicline 50
E". Głębokość profilu ślemienia wynosi tu 50 mm, profilu skrzydła 68 mm (rys. 6). Naświetle
jest otwierane, natomiast skrzydło pod ślemieniem jest stałe (nieotwierane) w wykonaniu
ukrytym. System "Wicline 50 E" nadaje się do szyb zespolonych grubości do 45 mm; w jego
oznaczeniu 50 mm to właśnie głębokość profilu podstawowego.
W popularnym od szeregu lat systemie "Royal S 65" (świadectwo ITB nr 1110/94) głębokość
profilu ościeżnicy wynosi 65 mm, głębokość profilu skrzydła 75 mm; głębokość słupka jest
możliwa aż do 140 mm. Ościeżnica i skrzydło są zlicowane (rys. 7). Uszczelki przyszybowe
są z EPDM, wkładki termoizolacyjne z poliamidu. Materiałem konstrukcyjnym jest stop
aluminium, magnezu i krzemu.
Literatura
[1] PN-87/B-02151/03. Akustyka budowlana Ochrona przed hałasem pomieszczeń w
budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna
elementów budowlanych. Wymagania.
[2] PN-88/B-10085. Stolarka budowlana. Okna i drzwi. Wymagania i badania.
[3] PN-B-13079:1997. Szkło budowlane. Szyby zespolone.
[4] DIN 16830-2. Fensterprofile aus hochschlagz-hem Polyvinylchlorid (PVC-HI). Weiż.
Anforderungen (Profile okienne z wysokoudarowego polichlorku winylu. Białe. Wymagania).
[5] DIN 16830-3. Fensterprofile aus hochschlagz-hem Polyvinylchlorid (PVC-HI). Profile mit
beschichteten, farbigen Oberfl-chen. Anforderungen (Profile okienne z wysokoudarowego
polichlorku winylu. Profile z barwnymi powłokami. Wymagania).
[6] RAL-GZ 716/1. Kunststoff-Fenster. G.tesicherung. Abschnitt 1. Kunststoff-Fensterprofile
(Okna tworzywowe. Zapewnienie jakości. Rozdział 1. Profile okienne tworzywowe).
[7] RAL-RG 636/1. Aluminiumfenster. G.tesicherung (Okna aluminiowe. Zapewnienie
jakości).
[8] Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 lutego 1999 r. w
sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i
Budownictwa w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (Dz. U. nr 15 z 1999 r., poz. 140).
[9] Instrukcje montażowe producentów okien.