XVI Olimpiada Wiedzy Ekologicznej
Zestaw pytań testowych etapu podstawowego
1. Ekologia to dyscyplina zajmująca się:
a) wzajemnymi zale\
nościami między organizmami,
b) zale\
nościami między organizmami a środowiskiem,
c) wzajemnymi zale\
nościami między organizmami oraz między organizmami i ich środowiskiem.
2. Prawidłowo uszeregowane pojęcia struktury od najni\
szego poziomu organizacji to:
a) populacja, biocenoza, biosfera,
b) biosfera, biocenoza, populacja,
c) biocenoza, biosfera, populacja.
3. Tempo zmian biosfery jest:
a) stałe w dziejach Ziemi,
b) zmienne i maleje wraz ze wzrostem ingerencji człowieka,
c) zmienne i rośnie wraz ze wzrostem ingerencji człowieka
4. Aby ekosystem był samowystarczalny nie mo\
e w nim zabrakną
a) producentów i reducentów,
b) producentów i konsumentów,
c) konsumentów i reducentów.
5. Samoregulacji ekosystemu sprzyja:
a) antropopresja,
b) ograniczenie ró\
norodności gatunkowej,
c) du\
a ró\
norodność gatunkowa.
6. Ekosystemy trawiaste Ameryki Północnej:
a) charakteryzują się cienką warstwą ubogiej gleby, nie nadają się pod uprawę, są obszarami urbanistycznymi,
b) nadawały się do wykorzystania przez rolnictwo, stąd te\
niewiele z nich pozostało w stanie pierwotnym,
c) są objęte ścisłą ochroną i stanowią Park Narodowy Środkowego Zachodu
7. W czasie wędrówki ku szczytom górskim napotykamy bardzo podobne strefy biogeograficzne jak podczas podró\
y ku biegunowi północnemu. Głównym czynnikiem środowiskowym warunkującym to
podobieństwo jest:
a) nasłonecznienie,
b) temperatura,
c) zasobność mineralna podło\
a.
8. Wska\
czynnik o największym wpływie ograniczającym \
ycie organizmów wodnych:
a) woda,
b) światło,
c) temperatura,
9. Wska\
czynnik o najmniejszym wpływie ograniczającym \
ycie organizmów lądowych
a) woda,
b) światło,
c) temperatura.
10. Anaerobioza to:
a) oddychanie tlenowe,
b) oddychanie beztlenowe,
c) spowolnienie procesów metabolizmu organizmu.
11. Nekroza to:
a) choroba zwierząt hodowlanych strefy tropikalnej,
b) proces fermentacji wykorzystywany podczas unieszkodliwiania odpadów,
c) miejscowe lub ogólne obumarcie tkanek roślinnych wskutek działania patogenów lub substancji chemicznych.
12. Do ekosystemów sztucznych zaliczamy:
a) lasy tropikalne,
b) pola ry\
owe,
c) torfowiska wysokie.
13. Do detrytuso\
erców zaliczamy:
a) d\
d\
ownice,
b) bydło,
c) szczupaki.
14. Do bentosu zaliczamy:
a) wszystkie organizmy związane z dnem zbiornika wodnego,
b) tylko organizmy osiadłe strefy przydennej,
c) tylko organizmy swobodnie poruszające się w strefie przydennej.
15. Efektem częściowej dekompozycji materii organicznej przez drobnoustroje są:
a) kefir, kiszona kapusta,
b) masło, margaryna,
c) mleko, śmietana.
16. Wykres przedstawia zale\
ność temperatury ciała od temperatury otoczenia. Do którego
z kręgowców odnoszą się poszczególne krzywe?
a) I - królik, II - zaskroniec, III - dziobak,
b) I - dziobak, II - zaskroniec, III - królik,
c) I - królik, II - dziobak, III - zaskroniec.
17. Zasoby wodne w przeliczeniu na jednego mieszkańca w Polsce w stosunku do średniej europejskiej są:
a) dwukrotnie wy\
sze,
b) równe,
c) trzykrotnie ni\
sze.
18. Zrzuty wód zasolonych do Wisły i Odry pochodzą głównie z:
a) kopalni węgla kamiennego,
b) kopalni węgla brunatnego,
c) przemysłu chemicznego.
19. Badania stanu czystości rzek w Polsce w końcu lat 90-tych wskazują, \
e udział wód nie odpowiadających normom:
a) wzrasta,
b) zmniejsza się,
c) pozostaje bez zmian.
20. Konwencję  Ramsar" o ochronie obszarów wodno-błotnych Polska:
a) ratyfikowała w 1977r,
b) podpisała w 1989r,
c) uznała za nieistotną.
21. Największy udział w zanieczyszczeniu Bałtyku ma:
a) Polska,
b) Rosja,
62
1
c) Szwecja.
22. W połowach ryb bałtyckich najwięcej łowi się:
a) dorszy,
b) śledzi,
c) szprotów.
23. Energię odnawialną tworzą:
a) zasoby paliw ciekłych,
b) zasoby paliw stałych,
c) woda, energia słoneczna, wiatr.
24. W profilu glebowym mo\
na obserwować ró\
norodne jakościowo i ilościowo procesy glebotwórcze. Odpowiednio mo\
na stwierdzić, \
e w warstwach:
a) przypowierzchniowych przewa\
ają procesy związane z \
yciem biologicznym gleb,
b) przypowierzchniowych przewa\
ają procesy fizykochemiczne nad biologicznymi,
c) głębokich przewa\
ają procesy związane z \
yciem glebowym
25. Systemy korzeniowe roślin penetrujące glebę czerpią z niej
a) tylko jony dodatnie,
b) jony dodatnie i ujemne,
c) tylko obojętne cząsteczki soli.
26. Na utrzymanie gleby w stałej, wysokiej zasobności w składniki mineralne dostępne dla roślin wpływają:
a) fizykochemiczne procesy wietrzenia i uwalniania jonów,
b) procesy \
yciowe mikroorganizmów glebowych,
c) zjawiska wymienione w punkcie a) i w punkcie b).
27. Składowymi gleby są substancje pochodzenia:
a) nieorganicznego i organicznego,
b) nieorganicznego oraz woda,
c) nieorganicznego i organicznego, organizmy oraz woda glebowi
28. Czynnikami stymulującymi uwalnianie składników mineralnych do gleby z jej litej podbudowy są m.in. poziomy i pionowy ruch wody oraz temperatura Czynniki te:
a) sprzyjają wy\
szej mią\
szości profili glebowych w obszarach tropikalnych
b) w obszarach tropikalnych nie wpływają na mią\
szość profili glebowych
c) wpływają wyłącznie na skład profilu glebowego, nie zaś na jego mią\
szość
29. Lasy mangrowe (namorzyny) występujące w strefach pływów na bagnistych wybrze\
ach morskich charakteryzują się:
a) wysokim ciśnieniem osmotycznym w komórkach roślinnych,
b) niskim ciśnieniem w komórkach roślinnych,
c) zmiennym ciśnieniem osmotycznym w komórkach roślinnych, odpowiednio do przypływów i odpływów.
30. Projekt ustawy reprywatyzacyjnej za upaństwowione lasy przewiduje następujące zadośćuczynienie:
a) zwrot w naturze,
b) bony reprywatyzacyjne,
c) wypłatę odszkodowania w formie tzw. renty leśnej.
31. Mikoryzę z drzewami leśnymi tworzą następujące rodzaje grzybów:
a) pieczarka, zimówka, pieprznik (kurka),
b) borowik, opieńka, hubiak,
c) mleczaj, muchomor, gąska.
32. Drzewostanami najmniej wra\
liwymi na zanieczyszczenia powietrza są:
a) iglaste,
b) liściaste,
c) mieszane.
33. Modyfikowane metodami in\
ynierii genetycznej rośliny transgeniczne, oporne na herbicydy:
a) lepiej ni\
odmiany nie modyfikowane konkurują z chwastami,
b) są odporne na zaka\
enia chorobami wirusowymi,
c) są odporne na zaka\
enia chorobami bakteryjnymi.
34. Które z poni\
szych zanieczyszczeń \
ywności lub wody do picia mo\
e wywołać methemoglobinemię u niemowląt?:
a) rtęć,
b) azotyny,
c) benzo(a)piren.
35. Niedobór witaminy D w organizmie powoduje:
a) krwawienie dziąseł,
b) stany zapalne nabłonka,
c) krzywicę u dzieci.
36. Polska zaliczana jest do krajów:
a) o małej zapadalności na gruz
licę,
b) o wysokiej zapadalności i umieralności na gruz
licę,
c) w których gruz
lica została całkowicie zwalczona.
37. Najwy\
sza zawartość prowitaminy A (b-karoten) występuje w:
a) kapuście czerwonej,
b) burakach,
c) marchwi.
38. Najgroz
niejszą przyczyną ginięcia gatunków rzadkich roślin i zwierząt jest obecnie:
a) pozyskiwanie przedstawicieli tych gatunków do hodowli,
b) niszczenie i przekształcenie wielu siedlisk roślin i zwierząt,
c) niszczenie tych gatunków przez turystów.
39. W którym z wymienionych środowisk mo\
na najczęściej spodziewać się obecności reliktów polodowcowych?:
a) bór sosnowy,
b) torfowisko,
c) łąka.
40. Fragmenty Puszczy Jodłowej chronione są w:
a) Świętokrzyskim Parku Narodowym,
b) Roztoczańskim Parku Narodowym,
c) Kampinoskim Parku Narodowym.
41. Czerwona Księga zawiera:
a) spis parków narodowych świata,
b) wykaz terenów zagro\
onych ekologicznie,
c) spis gatunków ginących i zagro\
onych.
42. Który z wymienionych parków został wpisany na Listę Dziedzictwa Narodowego?
a) Świętokrzyski Park Narodowy,
b) Białowieski Park Narodowy,
c) Woliński Park Narodowy.
43. Do pomników przyrody mo\
e być zaliczone:
a) jezioro o wodzie w I klasie czystości,
b) drzewo egzotyczne,
c) drzewo o szczególnie okazałych wymiarach.
44. Elekrtroflltr to urządzenie:
a) pomiarowe,
b) klimatyzacyjne,
c) wychwytujące zanieczyszczenia pyłowe i aerozole.
45. Najmniej szkodliwe dla środowiska środki transportu w miastach i aglomeracjach to:
a) prywatne samochody osobowe,
b) publiczne środki transportu-autobusy i trolejbusy,
64
2
c) publiczne środki transportu -tramwaje i metro.
46. Zu\
yte baterie elektryczne zalicza się do odpadów:
a) komunalnych,
b) niebezpiecznych,
c) problemowych - z przeznaczeniem do recyklingu.
47. Właściwym z punktu widzenia zagro\
eń dla środowiska sposobem likwidacji niebezpiecznych odpadów zawierających azbest (np. eternit) jest:
a) spalanie w specjalnie przystosowanych do tych celów piecach,
b) selektywne składowanie w gruncie,
c) recykling.
48. Co to są  mogilniki"?
a) bunkry, w których zdeponowano odpady niebezpieczne,
b) miejsca przeznaczone do grzebania likwidowanych stad krów z objawami choroby Creutzfeldta-Jacoba,
c) silosy do przeróbki odpadów zwierzęcych na mączkę mięsno-kostną|
49. W ostatnim czasie coraz bardziej zyskują na popularności tzw. paliwa alternatywne. W jaki sposób są pozyskiwane?
a) otrzymuje sieje ze specjalnej przeróbki odpadów,
b) są to paliwa syntetyczne otrzymywane na drodze technologicznej obróbki materii nieorganicznej,
c) są to gazy powstające w procesach klonowania komórek.
50. Do czego słu\
y ekran akustyczny?
a) Do prezentacji danych pomiarów wielkości emisji fal akustycznych
b) Jest to bierne urządzenie zabezpieczające przed nadmiernym hałasem
c) Jest to filtr selektywnie przepuszczający tylko dz
więki o odpowiednim natę\
eniu.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU PODSTAWOWEGO:
1. C 11. C 21. A 31. C 41. C
2. A 12. B 22. B 32. B 42. B
3. C 13. A 23. C 33. A 43. C
4. A 14. A 24. A 34. B 44. C
5. C 15. A 25. B 35. C 45. C
6. B 16. A 26. C 36. B 46. B
7. B 17. C 27. C 37. C 47. B
8. B 18. A 28. A 38. B 48. A
9. B 19. B 29. A 39. B 49. A
10. B 20. A 30. C 40. A 50. B
Zestaw pytań testowych etapu regionalnego
1. Cechą populacji nie jest:
a) zagęszczenie,
b) ró\
norodność gatunkowa,
c) struktura płciowa.
2. Do gatunków eurytermicznych zaliczamy organizmy posiadające:
a) szeroki zakres tolerancji względem, temperatury,
b) optimum termiczne w niskich temperaturach,
c) wąski zakres tolerancji względem temperatury.
3. Hibernacji podlegają liczne:
a) bezkręgowce, niektóre ptaki i ssaki,
b) bezkręgowce, płazy, gady i niektóre ssaki,
c) płazy, nieliczne gady i ptaki.
4. Konkurencja między populacjami dwóch gatunków jest tym bardziej ostra im:
a) silniejsza jest presja drapie\
ców,
b) jest mniej pokarmu w środowisku,
c) bardziej pokrywają się ich nisze ekologiczne.
5. W naturalnym ekosystemie obserwuje się:
a) krą\
enie materii i energii,
b) przepływ materii i energii,
c) przepływ energii i krą\
enie materii.
6. Proces sukcesji dotyczy zmian zachodzących w:
a) ekosystemie,
b) niszy ekologicznej,
c) populacji.
7. Epifity są:
a) paso\
ytami,
b) półpaso\
ytami,
c) organizmami obojętnymi wobec drzew, na których \
yją.
8. Chaparral to:
a) ekosystemy wiecznie zielonych krzewów i niskich drzew,
b) ubogie gatunkowo jeziora oligotroficzne,
c) bogate gatunkowo ekosystemy raf koralowych.
9. Wrodzona zdolność zwierząt do rozrodu:
a) rośnie wraz ze wzrostem rozmiarów organizmów,
b) maleje wraz ze wzrostem rozmiarów organizmów,
c) rośnie wraz z poziomem rozwoju ewolucyjnego.
10. Czynnikami, których działanie nie zale\
y od zagęszczenia populacji są
a) drapie\
nictwo i choroby,
b) choroby i konkurencja,
c) zjawiska o charakterze katastrof, np. po\
ar, powódz
, huragan.
11. Wska\
zestaw, w którym podano organizmy nale\
ące do trzech ró\
nych poziomów troficznych:
a) euglena, pantofelek, wirczyk,
b) kanianka, jemioła, buławinka czerwona,
c) kupkówka, brudnica mniszka, skunks plamisty.
12. Podaj zestaw grupujący zjawiska dotyczące organizmów pozostających w stosunkach antagonistycznych:
a) allelopatia, komensalizm, mutualizm,
b) allelopatia, paso\
ytnictwo, amensalizm,
c) drapie\
nictwo, neutralizm, neutralizm, konkurencja.
13. Powietrze w sierści ssaków i upierzeniu ptaków:
a) zmniejsza przewodnictwo cieplne i sprzyja termoregulacji,
b) zwiększa przewodnictwo cieplne i sprzyja termoregulacji,
c) zmniejsza przewodnictwo cieplne i utrudnia termoregulację.
14. Organizmy \
yjące w estuariach charakteryzują się:
a) niską tolerancją na zmiany zasolenia,
b) wysoką tolerancją na zmiany temperatury i zasolenia,
c) niską tolerancją na ruch wody w ich otoczeniu.
15. Hydroponika to uprawa:
a) w strefie litoralnej jeziora,
b) w stawach,
c) roślin wy\
szych na po\
ywkach płynnych.
16. Wśród poni\
szych roślin, dwie grupy to rośliny charakterystyczne dla biocenozy jeziora, a jedna grupa to rośliny innych biocenoz. Zaznacz tę ostatnią grupę.
64
3
a) pałka, moczarka, je\
ogłówka,
b) zawilec, skrzyp błotny, szczawik zajęczy.
c) rdestnica, rogatek, \
abirośl.
17. Helofity to rośliny:
a) wodne,
b) błot i mokradeł,
c) magazynujące wodę w liściach lub łodygach.
18. Wska\
właściwy zestaw roślin i gleb, na których występują:
a) ostró\
eczka polna, groszek leśny - gleby o znacznej zawartości wapnia,
b) szczaw polny, tasznik pospolity - gleby kwaśne,
c) lebioda, psianka czarna - gleby bogate w związki azotu.
19. W Polsce pod częściową ochroną prawną znajduję się następująca ilość gatunków grzybów:
a) wszystkie z wyjątkiem zbieranych do celów konsumpcyjnych, zagra\
ających zdrowiu, niszczących materiały i budynki, uniemo\
liwiające prowadzenie prawidłowej gospodarki,
b) 25 gatunków,
c) 1013 gatunków.
20. Ocenia się, \
e aktualnie w skali kraju powierzchnia nieu\
ytków przeznaczona do zalesień wynosi :
a) 100 tys ha,
b) 1,0 min ha,
c) 6,0 min ha.
21. Bór świe\
y, bór mieszany wilgotny, las łęgowy, ols jesionowy to nazwy:
a) zbiorowisk roślinnych występujących w lasach,
b) typów siedliskowych lasu,
c) drzewostanów o zró\
nicowanej produkcyjności masy drzewnej.
22. Za najstarsze drzewo-pomnik przyrody w Polsce uwa\
a się:
a) lipę drobnolistną z Cielętnik w województwie śląskim,
b) cis pospolity w Henrykowie Lubańskim w województwie dolnośląskim
c) dąb szypułkowy "Bartek" w Zagnańsku w województwie świętokrzyskim.
23. Ró\
norodność gatunkowa w Polsce na tle krajów Europy Zachodniej jest:
a) większa,
b) mniejsza,
c) na podobnym poziomie.
24. Alkaloidy to:
a) składniki ropy naftowej,
b) produkty rozkładu białka,
c) substancje o właściwościach toksycznych, występujące w roślinach.
25. Barwienie produktów spo\
ywczych barwnikami syntetycznymi jest w Polsce:
a) powszechnie stosowane,
b) dozwolone z ograniczeniami,
c) zabronione.
26. W którym z ni\
ej wymienionych warzyw występują naturalne substancje hamujące wzrost bakterii?:
a) ziemniaki,
b) fasola,
c) cebula.
27. W organizmie człowieka nara\
onego na związki chromu sześciowartościowego (VI stopień utlenienia) pierwiastek ten:
a) odkłada się w kościach,
b) powoduje zwyrodnienie wątroby,
c) działa rakotwórczo i mutagennie.
28. Gąbczaste zwyrodnienie mózgu u ludzi i niektórych zwierząt powodują:
a) grzyby,
b) cząsteczki białka - priony,
c) bakterie.
29. Aktualnie w Polsce liczba Międzynarodowych Rezerwatów Biosfery (MAB) wynosi:
a) 16,
b) 10,
c) 8.
30. Ostatnim, utworzonym w 1996 roku w Polsce Parkiem Narodowym był:
a) Narwiański,
b) Wigierski,
c) Biebrzański.
31. Bóbr nale\
y obecnie w Polsce do gatunków:
a) chronionych,
b) łownych,
c) zagro\
onych.
32. Wśród istniejących rezerwatów przyrody najwięcej jest:
a) faunistycznych,
b) leśnych,
c) florystycznych.
33. Do chwili obecnej na obszarze kraju utworzono następującą ilość parków krajobrazowych:
a) 110,
b) 120,
c) 130.
34. Aktualnie liczba parków narodowych na świecie przekroczyła:
a) 1000,
b) 1500,
c) 2000.
35. Podczas procesu spalania relatywnie mniejszą emisję dwutlenku siarki powodują:
a) koks i węgiel kamienny,
b) olej i gaz,
c) węgiel brunatny i torf.
36. Największe zagro\
enie dla środowiska w okresie składowania jako odpad na wysypisku śmieci, wśród wymienionych tworzyw sztucznych, stwarzają:
a) poliolefiny, bo mogą tworzyć polimeryzowane węglowodory aromatyczne,
b) polichlorek winylu, bo powstają dioksyny i furany,
c) stare kondensatory i transformatory.
37. Do najbardziej niebezpiecznych odpadów zaliczamy polichlorowane bifenyle najczęściej występujące w :
a) wycofanych lekach nasennych i środkach antykoncepcyjnych,
b) odciekach ze składowisk odpadów,
c) starych kondensatorach i transformatorach.
38. Anemometr to urządzenie słu\
ące do pomiaru:
a) prędkości i przepływu wody,
b) prędkości wiatru,
c) prędkości rozchodzenia się dz
więku.
39. W obowiązującym w Polsce prawie za kryterium klasyfikacji odpadów przyjęto:
a) właściwości fizykochemiczne,
b) ilość wytwarzanych odpadów w roku,
c) z
ródło powstawania odpadów.
40. Do zasobów nieodnawialnych nale\
y:
64
4
a) gaz ziemny,
b) woda,
c) gleba.
41. Do eksploatowanych surowców chemicznych nale\
ą:
a) torf,
b) ropa naftowa,
c) wapień i margiel.
42. Do niebezpiecznych odpadów nale\
ą:
a) komunalne,
b) lakiernicze,
c) hutnicze (\
u\
le)
43. W Polsce największe ilości odpadów wytwarza:
a) rolnictwo,
b) gospodarka komunalna,
c) przemysł wydobywczy.
44. Ze stałych odpadów komunalnych największą ich część w Polsce unieszkodliwia się przez:
a) spalanie,
b) przetwarzanie na kompost,
c) umieszczenie na składowiskach.
45. Technologia kompostowania odpadów systemu DANO pochodzi z:
a) Austrii,
b) Niemiec,
c) USA.
46. Czy przeciętny obywatel mo\
e uzyskać od organu administracji publicznej informacje o stanie środowiska i występujących w związku z tym zagro\
eniach?
a) Nie, bo są to wiadomości zastrze\
one i poufne.
b) Warunkowo tak, ale tylko wtedy, gdy obywatel występuje w imieniu pozarządowych organizacji ekologicznych.
c) Bezwarunkowo tak, bowiem jest to ustawowy obowiązek administracji i przywilej obywatelski.
47. Ustawa o ochronie przyrody z 16.10.1991 r. była nowelizowana w roku:
a) 1996,
b) 1998,
c) 2000.
48. Przyjęcie Paneuropejskiej Strategii Zachowania Ró\
norodności Biologicznej i Krajobrazowej miało miejsce w 1995 r. podczas konferencji w:
a) Sofii,
b) Sztokholmie,
c) Hanowerze.
49. Zasada ekokonwersji to:
a) zamiana długów jednego państwa wobec innego na inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska na terenie państwa-dłu\
nika,
b) ograniczenie zanieczyszczeń transgranicznych,
c) współdziałanie kilku krajów w tworzeniu Międzynarodowych Rezerwatów Biosfery (MAB).
50. Aktualnie w Polsce funkcjonuje:
a) Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,
b) Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego,
c) Ministerstwo Środowiska.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU REGIONALNEGO:
1. B 11. C 21. B 31. A 41. B
2. A 12. B 22. A 32. B 42. B
3. B 13. A 23. A 33. B 43. B
4. C 14. B 24. C 34. C 44. C
5. C 15. C 25. B 35. B 45. A
6. A 16. B 26. C 36. B 46. C
7. C 17. B 27. C 37. C 47. C
8. A 18. A 28. B 38. B 48. A
9. B 19. A 29. C 39. C 49. A
10. C 20. C 30. A 40. A 50. C
Zestaw pytań testowych etapu wojewódzkiego
1. Konkurencja wewnątrzgatunkowa:
a) prowadzi do ustabilizowania liczebności populacji,
b) zawsze wpływa na zwiększenie liczebności populacji,
c) nie ma znaczenia dla regulacji liczebności populacji.
2. Zwierzęta endotermiczne:
a) utrzymują zawsze stałą temperaturę swego ciała, niezale\
nie od warunków otoczenia,
b) zwykle utrzymują temperaturę swego ciała niezale\
nie od temperatury otoczenia, ale niektóre obni\
ają ją nawet drastycznie w okresach chłodu,
c) to organizmy zmiennocieplne.
3. Zagęszczenie i liczebność populacji są wzajemnie:
a) zale\
ne i zale\
ność ta jest wprost proporcjonalna,
b) zale\
ne i zale\
ność ta jest odwrotnie proporcjonalna,
c) niezale\
ne.
4. Między organizmami w jednej populacji:
a) brak jakiejkolwiek konkurencji,
b) mogą występować ró\
ne formy konkurencji,
c) konkurencja występuje wyłącznie w okresie godowym.
5. Istotą procesu synantropizacji jest zastępowanie:
a) roślinności, która pojawiła się na danym terenie dzięki człowiekowi np. uprawy, przez taką, która znalazła się na danym obszarze niezale\
nie od niego,
b) składników o szerokim zasięgu występowania przez gatunki endemiczne,
c) elementów o wąskiej amplitudzie ekologicznej przez gatunki kosmopolityczne, które pojawiają się dzięki działalności człowieka.
6. W rozpoznaniu i identyfikacji ekosystemów najwa\
niejszą rolę spełnia:
a) zoocenoza,
b) fitocenoza,
c) agrocenoza.
7. Prawidłowy łańcuch pokarmowy to:
a) fitoplankton-zooplankton-muchówka-orzeł-lis,
b) fitoplankton-zooplankton-muchówka-\
aba-lis,
c) zooplankton-fitoplankton-muchówka-\
aba-ba\
ant-lis.'
8. Podstawą piramidy troficznej są:
a) drapie\
cy,
b) rośliny,
c) roślino\
ercy.
9. Higrofity to rośliny:
a) wodne,
b) szczególnie odporne na suszę,
c) stanowisk zasobnych w wodę.
10. Owado\
erność rosiczki jest adaptacją do bytowania na podło\
u:
a) ubogim w tlen,
b) zasobnym w sole mineralne,
64
5
c) kwaśnym, ubogim w przyswajalne związki azotu i inne składniki mineralne.
11. Półpaso\
ytem jest:
a) rojnik,
b) kanianka,
c) jemioła.
12. Przy budowie autostrad dla zwierząt buduje się:
a) tunele podziemne i tzw. zielone mosty,
b) grodzi się pas autostrady i nic nie buduje,
c) stosuje się tylko urządzenia odstraszające.
13. Ustawa Prawo Wodne została po raz pierwszy wprowadzona w Polsce w roku:
a) 1918,
b) 1922,
c) 1938.
14. Piaskownik-jeden z elementów oczyszczalni ścieków słu\
y do:
a) wychwytywania piasku i innych części stałych,
b) filtracji ścieków oczyszczonych,
c) rozbijania skoagulowanych cząsteczek zanieczyszczeń.
15. Osadnik Imhoffa jest elementem oczyszczalni:
a) mechanicznej,
b) biologicznej,
c) chemicznej.
16. Parametry, które nie są zaliczane do wskaz
ników zanieczyszczeń ścieków to:
a) zapach, barwa, temperatura,
b) mętność, przezroczystość, twardość,
c) biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, chemiczne zapotrzebowanie tlenu, utlenialność.
17. W norach \
yją:
a) borsuk, kuna, lis,
b) lis, dziki królik, borsuk,
c) zając, dziki królik, kuna.
18. Ssakiem, który wyrządza największe szkody w drzewostanach polskich lasów jest:
a) \
ubr,
b) bóbr,
c) jenot.
19. Zając najliczniej zasiedla:
a) du\
e kompleksy leśne,
b) pola z mozaiką upraw,
c) wielkołanowe monokultury polne.
20. Leśne Kompleksy Promocyjne zostały powołane dla zagwarantowania:
a) zrównowa\
onego rozwoju zasobów leśnych,
b) maksymalnego pozyskania drewna metodą zrębów zupełnych,
c) introdukcji na tym terenie nowych gatunków zwierząt.
21. Wiosenne wypalanie traw to:
a) pozytywny proces odnowy gleb,
b) rodzaj rewitalizacji monokultur rolniczych zagro\
onych tzw. zmęczeniem gleb,
c) wyjątkowo groz
ny proces niszczenia struktur i \
ycia biologicznego gleb.
22. Zwierzętami zapadającymi w sen zimowy są:
a) nietoperze, niedz
wiedzie,
b) wilki, jenoty,
c) wiewiórki, rysie.
23. Czy wolno w Polsce polować na wiewiórkę?:
a) Tak, ale tylko na łowiskach wyznaczonych do polowań traperskich, zarobkowych.
b) Tak, po uprzednim wyra\
eniu zgody przez wojewodę w rejonach szkółek i baz sadowniczych.
c) Nie, jest to gatunek chroniony.
24. Środowiska najliczniej zasiedlane przez kuropatwy to:
a) tereny polne z du\
ą mozaiką upraw,
b) wysokoprodukcyjne pola wielkołanowe,
c) pola w pobli\
u lasów.
25. Zgodnie z obowiązującym prawem gnojowica jest:
a) odpadem stałym,
b) ściekiem,
c) nawozem naturalnym.
26. Które z poni\
szych zdań jest niezgodne z prawdą?:
a) Bakterie duru brzusznego są przenoszone przez wszy odzie\
owe,
b) Grypą zaka\
amy się drogą powietrzno-kropelkową,
c) Zachorowanie na ospę wietrzną pozostawia trwałą odporność.
27. Toksyczne działanie rtęci zale\
y od jej formy chemicznej. Najbardziej szkodliwe dla
organizmów \
ywych są:
a) nieorganiczne związki rtęci,
b) organiczne związki rtęci,
c) rtęć metaliczna.
28. Poziom spo\
ywanego cholesterolu w diecie człowieka nie powinien przekraczać:
a) lOmg/dzień,
b) 500mg/dzień,
c) 300mg/dzień.
29. Dla ochrony przed korozją wnętrze blaszanych puszek konserwowych, przeznaczonych do pakowania \
ywności wolno pokryć:
a) cyną,
b) niklem,
c) kadmem.
30. Cynk, niezbędny pierwiastek śladowy, stanowi wa\
ny składnik wielu enzymów ustrojowych, najlepszym z
ródłem łatwo przyswajalnego cynku są:
a) zbo\
a i warzywa,
b) produkty mięsne,
c) woda do picia.
31. Dla organizmu człowieka intensywne opalanie się w godzinach południowych jest:
a) wskazane,
b) obojętne,
c) szkodliwe.
32. Który z poni\
szych zestawów zwierząt obejmuje wyłącznie gatunki chronione w Polsce?:
a) kozica, bocian czarny, \
ubr,
b) \
ółw błotny, jeleń, świstak,
c) \
mija zygzakowata, padalec, ba\
ant.
33. Rezerwaty łąkowe, chroniące niestabilne zbiorowiska:
a) powinny podlegać ścisłej ochronie,
b) nie mogą podlegać \
adnym zabiegom pielęgnacyjnym ani gospodarczym,
c) powinny podlegać ochronie częściowej.
34. Jakie elementy składowe rezerwatu częściowego podlegają ochronie?:
a) runo,
64
6
b) wszystkie rodzime,
c ) gatunki fauny.7 S
35. Na ile lat sporządza się plan ochrony rezerwatu przyrody:
a) 5,
b) 20,
c) 30.
36. Kruszyna pospolita, powszechnie występujący w Polsce krzew jest:
a) objęty ochroną częściową,
b) objęty ochroną ścisłą,
c) nie objęty \
adną formą ochrony.
37. Liczba utworzonych dotychczas w Polsce rezerwatów przyrody wynosi:
a) 1152,
b) 1269,
c) 1580.
38. Mszaki, podobnie jak porosty, nale\
ą do najbardziej czułych wskaz
ników stopnia za-
nieczyszczenia atmosfery. Oceń poprawność poni\
szych stwierdzeń, określających
uwarunkowania ich wra\
liwości:
I - liście mszaków nie posiadają kutikuli, dzięki czemu łatwo absorbują np. jony metali,
I I mszaki czerpią sole mineralne całą swą powierzchnią z opadów atmosferycznych i
suchego depozytu (ze z
ródeł ska\
eń):
a) I i II są prawdziwe,
b) I jest prawdziwe, II błędne,
c) I jest błędne, II prawdziwe.
39. W 1952 r. zanotowano pierwsze w znacznej skali ska\
enie środowiska - smog atmosfe-
ryczny, który spowodował śmierć 4 tys. ludzi. Miało to miejsce w:
a) Tokio,
b) Zagłębiu Ruhry,
c) Londynie.
40. Najwięcej gazów jest emitowanych do powietrza w postaci:
a) dwutlenku siarki,
b) węglowodorów,
c) dwutlenku węgla.
41. Zanieczyszczenie, dla którego przyjęto zwyczajową nazwę czad jest:
a) drobno rozpyloną sadzą,
b) tlenkiem węgla,
c) aerozolową mieszaniną tlenków siarki i azotu.
42. Na podstawie załączonej mapy podaj, w którym kraju
najwięcej odpadów siarki pochodzi ze z
ródeł własnych:
a) w Wielkiej Brytanii,
b) w Polsce,
c) w Niemczech.
43. Znaczną ucią\
liwością dla środowiska są tzw. odory. Które z wymienionych stancji są najbardziej złowonne?:
a) siarkowodór,
b) merkaptany,
c) związki biogenne zawierające azot i fosfor.
44. Odpad powstający w procesie odsiarczania spalin to:
a) gips,
b) dwusiarczek węgla,
c) pył dymnicowy.
45. Deponowanie na składowisku gminnym odpadów komunalnych to:
a) rodzaj ostatecznego unieszkodliwiania odpadów,
b) tymczasowe rozwiązanie problemu odpadów,
c) działanie aktualnie niedopuszczalne, gdy\
powstaje w kolizji z Dyrektywami Unii Europejskiej.
46. Czy cudzoziemcy mogą dokonywać odstrzałów zwierzyny w parkach narodowych?:
a) Tak, za zgodą Ministra Środowiska.
b) Nie.
c) Tak, za zgodą Dyrektora parku.
47. Kto zgodnie z prawem wydaje zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych?:
a) Wojewoda w porozumieniu z Ministrem Środowiska.
b) Starosta w porozumieniu z Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym.
c) Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w porozumieniu z Powiatowym Inspektorem Sanitarnym.
48. Według badań i raportów Programu Komisji na Rzecz Środowiska ONZ (UNEP), de-
gradacja gleby niegdyś pokrytej roślinnością, wynikającą z działalności człowieka, osią-
gnęła w ostatnim półwieczu 17% powierzchni lądowej Ziemi. W Europie w tym samym
czasie stopień degradacji gleb:
a) wyniósł 5%,
b) osiągnął poziom 10%,
c) przekroczył poziom 23%.
49. Podczas awarii chemicznych, gdy do środowiska przedostają się substancje niebezpiecz-
ne, powstaje tzw. Nadzwyczajne Zagro\
enie Środowiska. Słu\
bą ustawowo odpowie-
dzialną za działania ratownicze w tych okolicznościach jest:
a) Inspekcja Ochrony Środowiska,
b) Centralna Stacja Ratownictwa Chemicznego,
c) Państwowa Stra\
Po\
arna.
50. Substancją, którą zastosowano jako środek dezynfekujący i odka\
ający, chroniący przed
pryszczycą, chorobą zwierząt w Europie Zachodniej jest:
a) soda kaustyczna,
b) węglan wapnia,
c) kwas siarkowy.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU WOJEWÓDZKIEGO:
1. A 11. C 21. C 31. C 41. B
2. B 12. A 22. A 32. A 42. A
3. A 13. B 23. C 33. C 43. B
4. B 14. A 24. A 34. B 44. A
5. C 15. B 25. C 35. B 45. A
6. B 16. B 26. A 36. A 46. B
7. B 17. B 27. B 37. B 47. B
8. B 18. B 28. C 38. A 48. C
9. C 19. B 29. A 39. C 49. C
10. C 20. A 30. B 40. C 50. A
76 7
Zestawy pytań ustnych problemowych etapu wojewódzkiego
Uwaga: we wszystkich zestawach pytań 1-12, pytania 1,2,3 były takie same i wymagały od uczestników odpowiedzi pisemnej w nieprzekraczalnym czasie 15 minut. Brzmiały one:
1. Uzupełnij odpowiednio nazwy transgranicznych obszarów chronionych i problemowych na granicach Polski:
1. Przyszły Park Narodowy......................Warty oraz rezerwat ...........................
2. Polski i czeski..........................Park Narodowy
3. Polski i słowacki..........................Park Narodowy
4. Polski i słowacki............................Park Narodowy
5. Międzynarodowy................................................................... (polsko-słowacki-ukraiński)
6. Polski i białoruski.............................Park Narodowy 5 pkt
2. Podaj nazwy drzew, których granice zasięgu występowania przedstawiono poni\
ej na mapie Polski:
1& & & & & & & & & & & & & & & & ..
2& & & & & & & & & & & & & & & & ..
3& & & & & & & & & & & & & & & & ..
3. Wstaw brakujące ogniwa w poni\
szym schemacie obiegu węgla:
oddychi
3pkt.
A oto pozostałe trzy pytania w poszczególnych zestawach:
Zestaw 1
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska ubytku warstwy ozonowej. 3 pkt
5. Określ główne zagro\
enia środowiska przyrodniczego, decydujące o zdrowiu i \
yciu człowieka. 5 pkt
6. Omów zasady rekultywacji jezior. 5 pkt
Zestaw 2
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska erozji gleb. 3 pkt.
5. Podaj podstawowe zadania światowego ruchu na rzecz ochrony przyrody i jej zasobów. 5 pkt
6. Omów zasadę działania chemicznej oczyszczalni ścieków. 5 pkt.
Zestaw 3
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska zagro\
enia radioaktywnego w energetyce jądrowej. 3 pkt.
5. Jakie zagro\
enia dla zdrowia człowieka niosą choroby zwierzęce, aktualnie występujące w Europie Zachodniej? 5 pkt.
6. Omów zasadę działania biologicznej oczyszczalni ścieków. 5 pkt.
Zestaw 4
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy procesu deforestacji. 3 pkt.
5. Korzystając z wiedzy zdobytej z literatury i bie\
ących notatek prasowych sporządz
listę korzyści wynikających z postępu in\
ynierii genetycznej. 5 pkt.
6. Jaki rodzaj paliwa stosowany w energetyce jest lepszy dla środowiska przyrodniczego: gaz ziemny czy olej opałowy? Odpowiedz
swą uzasadnij. 5 pkt.
Zestaw 5
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska ograniczania ró\
norodności biologicznej. 3 pkt.
5. Na podstawie bie\
ących wiadomości z prasy, radia i telewizji podaj główne kierunki działań na rzecz ochrony środowiska w Polsce i na świecie. 5 pkt.
6. Oceń skuteczność odpylania cyklonu i elektrofiltru. 5 pkt.
Zestaw 6
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska stepowienia. 3 pkt.
5. Podaj skuteczny Twoim zdaniem sposób ograniczenia ilości odpadów komunalnych. 5 pkt.
8
83
6. Omów zasadę działania mechanicznej oczyszczalni ścieków. 5 pkt.
Zestaw 7
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska eutrofizacji jezior. 3 pkt.
5. Dlaczego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat nasila się tzw. efekt cieplarniany? 5 pkt.
6. Oceń skuteczność metody unieszkodliwiania odpadów z punktu widzenia ochrony środowiska: składowanie na wysypisku czy wykorzystanie rolnicze? 5 pkt.
Zestaw 8
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska synantropizacji. 3 pkt.
5. Korzystając z wiedzy zdobytej z prasy codziennej, literatury popularnonaukowej, sporządz
listę negatywnych następstw wynikających z niekontrolowanego rozwoju in\
ynierii genetycznej. 5 pkt.
6. Omów zasady rekultywacji hałd pokopalnianych. 5 pkt.
Zestaw 9
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska introdukcji gatunków roślin i zwierząt. 3 pkt.
5. Dlaczego problem zalesienia nieu\
ytków w Polsce ma tak istotne znaczenie dla środowiska przyrodniczego? 5 pkt
6. Oceń skuteczność odpylania: filtr tkaninowy i koncentrator odśrodkowy. 5 pkt.
Zestaw 10
4. Przedstaw 3 przykłady skutków środowiskowych nieprawidłowo przeprowadzonych melioracji . 3 pkt.
5. Dlaczego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat nasila się tzw. efekt cieplarniany? 5 pkt.
6. Oceń metody unieszkodliwiania odpadów z punktu widzenia ochrony środowiska: piroliza czy kompostowanie? 5 pkt.
Zestaw 11
4. Przedstaw 3 podstawowe przejawy zjawiska  kwaśnych deszczów". 3 pkt.
5. Co mo\
na Twoim zdaniem zrobić aby obni\
yć ryzyko chorób nowotworowych? 5 pkt.
6. Oceń skuteczność metody unieszkodliwiania odpadów z punktu widzenia ochrony środowiska: spalanie czy recykling? 5 pkt.
Zestaw 12
4. Podaj 3 podstawowe przejawy zjawiska chemizacji rolnictwa i gospodarki \
ywnościowej. 3 pkt.
5. Co mo\
emy zmienić w komunikacji miejskiej aby stopień ska\
enia powietrza zmniejszył się? 5 pkt.
6. Jaki rodzaj paliwa stosowany w energetyce jest lepszy dla środowiska przyrodniczego: węgiel kamienny czy węgiel brunatny? 5 pkt.
Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej
Warszawa. 1 czerwca 200 i roku
Do uczestników i organizatorów finału centralnej XVT Olimpiady Wiedzy Ekologicznej
Szanowni Państwo, Drodzy młodzi uczestnicy Olimpiady,
Wiedza o Środowisku, w którym \
yjemy, a tak\
e pamięć o t y m , \
e powinniśmy to środowisku chronić to sprawa ogromnej wagi. Na progu XXI wieku wiemy ju\
dobrze, \
e wody naszych rzek, lasy obok
których \
yjemy, powietrze, którym musimy oddychać, nie będą czyste i zdrowe, jeśli pozwolimy na rozwój świata bez troski o otoczenie. Ekologia z takiego punktu widzenia jest nie tylko wa\
nym stra\
nikiem
nieska\
onej lub choćby jak najmniej ska\
onej przyrody, a tak\
e jedyna drogą, by przyszłe pokolenia nie miały do nas pretensji o zniszczenie naszej planety, Ziemi
Olimpiada "Wiedzy Ekologicznej pozwala tę prosta, prawdę dobrze zrozumieć. I to ogromnej rzeszy młodych ludzi. Jeśli tylko w jednym roku: tak jak było to w bie\
ącej edycji Olimpiady, ponad 63 tysiące
uczniów szkół średnich bierze udział w eliminacjach na szczeblu podstawowym i uczy sie wiedzy o środowisku, to powstaje cala armia ekologicznych stra\
ników, osób które dobrze rozumieją, ze środowisko i warto, i
trzeba chronić. Przez minione 16 lat, podczas których odbywały się Olimpiady, musiało Was być kilkaset tysięcy. Pasja poznawania ekologicznych tajników, miłość do natury takich osób procentują. Wiem, \
e wielu
uczestników Waszych zmagań wybiera potem studia i prace, związane z ochroną środowiska. To rzecz cenna dla wszystkich Polaków. śyczę dziś więc tym, którzy dotarli do finału centralnego w Dzierzgoniu, by z Was
tak\
e wyrosło nowe pokolenie ekologów-entuzjastów.
Chcę podziękować te\
organizatorom Olimpiady Wiedzy Ekologicznej. Część z nich związana jest z tym konkursem od pierwszej edycji, Bez ich zaanga\
owania i pasji, a tak\
e czasochłonnej pracy Olimpiady
by przecie\
nie było.
Wykonujecie Państwo niezwykle wa\
na, pracę. Nie tylko dla środowiska. Dla przyszłości naszego kraju. śyczę, by przynosiła ona Wam zawsze bardzo wiele satysfakcji i poczucia, \
e jesteście w tym działaniu
potrzebni,
Aleksander Kwaśniewski
Warszawa, 02.06.2001 r.
Departament komunikacji Społecznej Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Szanowna Pani
Dr Małgorzata Falencka-Jabłońska
Przewodnicząca Głównego Komitetu Ogólnopolskiej Olimpiady Wiedzy Ekologicznej
Droga Młodzie\
y,
Spotykacie się dzisiaj na XVI Centralnym Finale Olimpiady Wiedzy Ekologicznej, by w trakcie zmagań - jakie Was za chwilę czekają - wykazać swoją wiedzę, wspomagającą zrozumienie
zale\
ności między człowiekiem, jego wytworami i przyrodą.
Właśnie to zrozumienie staje się gwarantem świadomego działania na rzecz ochrony oraz popularyzacji piękna i walorów polskiej przyrody, zgodnie z przesłaniem idei zrównowa\
onego
rozwoju, zawartej w dokumencie  Polityka ekologiczna państwa".
Szanowni Państwo Organizatorzy, Gospodarze i Nauczyciele,
- to Wasza świadomość oraz du\
e zaanga\
owanie merytoryczne i organizacyjne sprawiły, \
e dziś, wyłoniona w drodze kolejnych eliminacji grupa młodzie\
y, mo\
e zaświadczyć o swoim
stopniu przygotowania do zdobycia najwy\
szych trofeów, jakimi są indeksy oraz do skutecznego przekazywania kształtowania dzięki Wam
- wzorców zachowań proekologicznych. Za to serdecznie dziękuję.
Szanowni Państwo,
Niech mi będzie wolno tą drogą \
yczyć wszystkim, sukcesów i satysfakcji z udziału w tak ambitnym Konkursie oraz miłego pobytu w tej pięknej i gościnnej dzierzgońskiej Małej Ojczyz
nie.
Poznajcie Jej bogatą historię i kulturę, przyjrzycie się poło\
eniu geograficznemu i przyrodzie, a na pewno stanie się Ona miejscem Waszych wspomnień i wielu powrotów
Teresa Ga ćzykska Radca Prezes, Rady Ministrów
Zestaw pytań testowych etapu centralnego, Dzierzgoń, 1-3 06 2001
1. Proces biodegradacji:
a) dotyczy związków nieorganicznych,
9
83
b) nie powoduje zakłóceń w obiegu pierwiastków w przyrodzie,
c) jest związany z rozpadem pierwiastków radioaktywnych.
2. Destruenci to:
a) synonim reducentów,
b) roślino\
ercy,
c) drapie\
cy.
3. Ekosystemy naturalne to:
a) morza, akwaria, sadzawki,
b) lasy, zbiorniki zaporowe, stepy,
c) jeziora, pustynie, sawanny.
4. Wska\
zestaw gatunków kosmopolitycznycznych:
a) wołek zbo\
owy, mysz domowa, szczur wędrowny,
b) przylaszczka pospolita, amur biały,
c) sowa płomykówka, świerszcz domowy.
5. Zagęszczenie populacji to liczba osobników na jednostkę:
a) powierzchni lub objętości,
b) czasu lub powierzchni,
c) objętości lub długości.
6. Rozmieszczenie skupiskowe roślin ułatwia im:
a) dostęp do światła,
b) zapylanie,
c) adaptację do środowiska.
7. Gradacja owadów nie mo\
e być wynikiem:
a) stosowania nawozów sztucznych,
b) uodparniania się owadów na środki ochrony roślin,
c) wzrostu ich rozrodczości.
8. Kryl-ośmiornica-delfin, to organizmy tworzące łańcuch pokarmowy. Zanieczyszczenia
występujące w ich środowisku:
a) najobficiej gromadzi kryl, gdy\
jako pierwsze ogniwo łańcucha pobiera je bezpośrednio ze środowiska,
b) najobficiej gromadzi delfin, gdy\
jako ostatnie ogniwo tego łańcucha kumuluje zanieczyszczenia z ni\
szych poziomów,
c) we wszystkich poziomach występują w podobnych proporcjach.
9. W ustabilizowanych biocenozach:
a) drapie\
nictwo i paso\
ytnictwo są zawsze czynnikami negatywnymi, zaburzającymi stabilizację,
b) drapie\
nictwo i paso\
ytnictwo są czynnikami regulującymi liczebność populacji,
c) drapie\
nictwo jest naturalnym i pozytywnym regulatorem liczebności populacji, zaś paso\
ytnictwo ma wyłącznie negatywny charakter.
10. Z poni\
szego wykresu odczytaj, które cyfry wyznaczają zakres tolerancji rośliny politermicznej:
a) 1,4,
b) 1,2,
c) 3,4.
11. Ekosystem jest układem otwartym, pozostającym w stanie dynamicznej równowagi gdy\
:
a) musi być do niego dostarczana z zewnątrz energia,
b) po osiągnięciu klimaksu staje się odporny na działanie czynników abiotycznych,
c) nie odbywa się w nim ciągły przepływ energii.
12. Eutrofizacja nie powoduje:
a) zmian zawartości tlenu w zbiornikach wodnych,
b) masowych pojawów glonów w zbiornikach wodnych,
c) osiągnięcia klimaksu przez ekosystem wodny.
13. W minionej pięciolatce w Polsce:
a) obserwuje się systematyczną poprawę jakości wód, głównie powierzchniowych, płynących,
b) udział odcinków kontrolowanych rzek o jakości nie odpowiadającej normom wzrósł o 15%,
c) znacznie poprawiła się jakość wód jeziornych.
14. Główną przyczyną eutrofizacji zbiorników wodnych jest:
a) dopływ substancji biogennych,
b) bagrowanie dna,
c) opad substancji pyłowych i gazowych z powietrza.
15. Wskaz
nikiem sanitarnej czystości wód powierzchniowych jest:
a) miano Coli,
b) wskaz
nik saprobowości,
c) sucha masa sestonu.
16. Wody zaliczane do III klasy czystości nadają się do:
a) zaopatrzenia ludności w wodę pitną,
b) rekreacji,
c) celów rolniczych i przemysłowych z wyjątkiem przemysłu spo\
ywczego.
17. Szczotki Kessenera słu\
ą do:
a) bagrowania jezior,
b) napowietrzania ścieków w rowach cyrkulacyjnych,
c) rekultywacji zdegradowanych gruntów rolnych.
18. Następujący zestaw urządzeń: krata, sita, mieszalnik koagulantu, komora flokulacji,
osadnik oraz filtr, w całości wchodzi w skład:
a) chemicznej oczyszczalni ścieków,
b) biologicznej oczyszczalni ścieków,
c) stacji uzdatniania wody.
19. Program GREEN to system edukacyjny dotyczący:
a) lasów,
b) torfowisk,
c) rzek.
20. Przeciętna wielkość zasobów wodnych przypadająca rocznie na 1 mieszkańca Polski
wynosi:
a) 1600m\
b) 3000m\
c) 9000m3.
21. Wieloletnia średnia roczna suma opadów atmosferycznych w Polsce wynosi:
a) 600mm,
b) 1000mm,
c) 1200mm.
22. Konwencja Helsińska dotyczy ochrony:
a) środowiska morskiego Bałtyku,
b) transgranicznych zanieczyszczeń powietrza,
c) wędrownych gatunków dzikich zwierząt.
10
83
23. Pozwolenie na odprowadzanie ścieków do środowiska wydaje:
a) Wojewoda bądz
Starosta,
b) Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska,
c) Wojewódzki Inspektor Sanitarny.
24. Transport drogowy jest przyczyną zanieczyszczenia gleb przez:
a) mangan i ołów,
b) ołów i kadm,
c) kadm i \
elazo.
25. Wybuchy wulkanów i naturalne po\
ary lasów:
a) nie mają wpływu na obieg pierwiastków w przyrodzie,
b) są czynnikami biorącymi udział w obiegu pierwiastków w przyrodzie,
c) regulują obieg energii w przyrodzie.
26. Udział gospodarki rolnej w zapotrzebowaniu na wodę:
a) systematycznie rośnie,
b) jest stały i niezmienny,
c) wykazuje zdecydowane tendencje spadkowe.
27. Obróbka kulinarna produktów \
ywnościowych:
a) nie powoduje zmian zawartości kwasu foliowego,
b) zmniejsza o połowę zawartość kwasu foliowego,
c) całkowicie pozbawia je kwasu foliowego.
28. Obszary bagienne:
a) pogarszają strukturę okolicznych gleb,
b) są naturalnym stabilizatorem wilgotności,
c) nie są u\
ytkami ekologicznymi.
29. W borach wśród gatunków drzew dominują:
a) topola lub jodła,
b) świerk lub sosna,
c) cis lub dąb.
30. Przebudowa drzewostanów w leśnictwie oznacza:
a) podsadzenie gatunków drzew liściastych do monokultur sosnowych,
b) wycięcie najstarszych drzew w danym drzewostanie,
c) introdukcję gatunków.
31. Jaki procent ogółu energii powinny dostarczać tłuszcze w codziennym prawidłowym po\
ywieniu człowieka?:
a) 10%,
b) 25-30%,
c) 70%.
32. Zawodowe nara\
enie człowieka na oddziaływanie związków arsenu mo\
e być przyczyną:
a) chorób nowotworowych,
b) zaburzeń równowagi,
c) osłabienia wzroku.
33. Największe ilości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych gromadzą się w:
a) wodach mórz i oceanów,
b) glebie i osadach dennych wód powierzchniowych,
c) zielonych częściach roślin.
34. Pryszczyca niezwykle zaraz
liwa, ostra choroba zwierząt parzystokopytnych, nie występowała w Polsce od około:
a) 50 lat,
b) 15 lat,
c) 30 lat.
35. Na podstawie współczesnej wiedzy o właściwościach aluminium naczynia wykonane
z tego metalu w gospodarstwie domowym powinny być:
a) zabronione,
b) powszechnie stosowane,
c) nie u\
ywane do gotowania kwaśnych potraw.
36. Aktualnie obowiązujące w Polsce Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt pochodzi z roku:
a) 1991,
b) 1995,
c) 1998.
37. Pierwszy na ziemiach polskich rezerwat przyrody to:
a) Pamiątka Pieniacka,
b) Czerwone Bagno,
c) Jaskinia Mroz
na.
38. Ścisłej ochronie w Polsce podlegają:
a) cis pospolity i brzoza brodawkowata,
b) brzoza ojcowska i świerk pospolity,
c) sosna limba i jarząb szwedzki.
39. Parki krajobrazowe to forma ochrony przyrody:
a) całkowicie wyłączająca te obszary z eksploatacji,
b) obejmująca tereny nie leśne,
c) harmonijnie łącząca ich ochronę i u\
ytkowanie.
40. Wska\
zestaw, w którym prawidłowo podano nazwę Parku Narodowego i jego symbol:
a) Słowiński Park Narodowy - morszczyn,
b) Świętokrzyski Park Narodowy - jodła,
c) Biebrzański Park Narodowy - batalion.
41. Efekt cieplarniany jest przejawem zakłóceń w cyklu biogeochemicznym:
a) węgla,
b) siarki,
c) azotu.
42. Ile zakładów znajduje się na krajowej liście najbardziej oddziaływujących na środowisko (tzw. lista największych trucicieli):
a) 50,
b) 80,
c) 120.
43. Opłaty za emisję do środowiska zanieczyszczeń pyłowo gazowych (tzw. opłaty za korzystanie ze środowiska) uiszczane są na konto:
a) Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
b) Urzędu Wojewódzkiego,
c) Urzędu Marszałkowskiego.
44. Dymy kominowe to:
a) zawiesina bardzo drobnych cząstek stałych w gazie,
b) zawiesina bardzo drobnych cząstek ciekłych w gazie,
c) mieszanina gazów cieplarnianych.
45. Monitoring środowiska organizowany jest i nadzorowany ustawowo przez:
a) Inspekcję Sanitarną,
b) Inspekcję Ochrony Środowiska,
c) organy administracji samorządowej.
46. Które z wymienionych odpadów zaliczane są do kategorii niebezpiecznych:
a) zu\
yte roztwory wywoływaczy i utrwalaczy fotograficznych,
b) osady ściekowe,
11
83
c) zu\
yte katalizatory z przemysłu syntezy organicznej.
47. Hałas pochodzenia antropogenicznego to m.in. hałas komunikacyjny i przemysłowy.
W zakresie walki z hałasem w Polsce mo\
na zaobserwować:
a) stopniowe obni\
anie poziomu hałasu komunikacyjnego i wzrost zagro\
eń hałasem przemysłowym,
b) stopniowe obni\
anie poziomu hałasu przemysłowego i wzrost poziomu hałasu komunikacyjnego,
c) radykalne obni\
enie zagro\
eń wszelkimi rodzajami hałasu.
48. Dostęp do informacji o środowisku w Polsce jest:
a) ustawowo powszechny,
b) w zasadzie powszechny, ale nie gwarantuje tego \
aden akt normatywny,
c) nie powszechny gdy\
istnieją formalne przeszkody, utrudniające pozyskiwanie danych.
49. W przypadku zanieczyszczenia środowiska, do naprawienia szkód ustawowo zobowiązano:
a) sprawcę zanieczyszczenia,
b) właściciela terenu, na którym wystąpiło to zdarzenie,
c) lokalne słu\
by ochrony środowiska.
50. Po raz pierwszy akcja Sprzątania Świata w Polsce została przeprowadzona w:
a) 1990r,
b) 1994r,
c) 1997r.
SZYFR PRAWIDA
OWYCH ODPOWIEDZI ETAPU CENTRALNEGO:
1. B 6. B 11. A 16. C 21. A 26. A 31. B 36. B 41. A 46. A
2. A 7. A 12. C 17. B 22. A 27. B 32. A 37. A 42. A 47. B
3. C 8. B 13. A 18. C 23. A 28. B 33. B 38. C 43. C 48. A
4. A 9. B 14. A 19. C 24. B 29. B 34. C 39. C 44. A 49. A
5. A 10. A 15. A 20. A 25. B 30. A 35. C 40. C 45. B 50. B
Zestawy pytań ustnych problemowych etapu centralnego
Uwaga: we wszystkich zestawach 1-12 pytania 1,2,3 były takie same i wymagały od uczestników odpowiedzi pisemnej w nieprzekraczalnym czasie 15 minut. Brzmiały one:
1. Wymień główne z
ródła energii odnawialnej:
a.
B
c.
d.
e.
5 pkl.
2. Podaj 3 przykłady działalności Ligi Ochrony Przyrody, będące odzwierciedleniem jej
celów statutowych:
a.
b.
c.
3 pkt.
3. Podaj nazwy drzew, których sylwetki i elementy budowy anatomicznej przedstawiono poni\
ej:
3 pkt.
Pozostałe trzy pytania poszczególnych zastawów:
Zestaw 1
4. Omów, jakie działania na rzecz ochrony środowiska poczyniono w Twojej okolicy w okresie ostatnich 5-ciu lat. 5 pkt.
5. Na podstawie swej wiedzy na temat hodowli krów w gospodarstwach rolnych w Polsce przedstaw własny pogląd na temat prawdopodobieństwa zachorowania tych zwierząt na gąbczaste zwyrodnienie mózgu
(choroba szalonych krów). 5 pkt.
6. A. Określ do jakiego organizmu nale\
y fragment prezentowany na foliogramie 2 pkt.
. Przyporządkuj numer obszaru występowania na przedstawionej mapie gatunkow i przedstawionemu na foliogramie 2 pkt.
C. Podaj przynale\
ność do odpowiedniej gromady, przedstawionego na filmie organizmu pierwszoplanowego oraz określ jego poziom troficzny. 2 pkt.
D. Określ do  kogo" nale\
y ten głos? 2 pkt.
Uwaga- pytanie 6 jest identyczne dla wszystkich zestawów od 1 do 12!
Zestaw 2
4. Omów zasady finansowania ochrony środowiska w Polsce. 5 pkt.
5. Omów pozytywy i negatywy coraz szerszego stosowania wielowarstwowych laminatów do produkcji jednorazowych opakowań \
ywności. 5 pkt.
Zestaw 3
4. Podaj przyczyny i skutki związane z występowaniem zjawiska  kwaśnych deszczów". 5 pkt.
5. Jakie wymagania ze względu na ochronę zdrowia powinny być stawiane materiałom budowlanym, zwłaszcza stosowanym we wnętrzach mieszkalnych? 5 pkt.
12
86
Zestaw 4
4. Omów wpływ na środowisko składowiska odpadów komunalnych na etapie jego funkcjonowania i likwidacji. 5 pkt.
5. Omów z
ródła ska\
enia płodów rolnych substancjami szkodliwymi dla zdrowia. 5 pkt.
Zestaw 5
4. Jakie działania nale\
y podjąć w celu ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów? 5 pkt.
5. Podaj przykłady pierwiastków i związków chemicznych, dla których Światowa Organizacja Zdrowia ustala dopuszczalne dzienne lub tygodniowe spo\
ycie. Uzasadnij potrzebę takiego postępowania. 5 pkt.
Zestaw 6
4. Omów stan czystości rzek w Polsce. Jakie są główne z
ródła ich zanieczyszczenia? 5 pkt.
5. Jaki jest Twoim zdaniem najwłaściwszy sposób od\
ywiania się stanowiący ochronę przed chorobami dietozale\
nymi (cukrzyca, choroby układu krą\
enia, nowotwory)? 5 pkt.
Zestaw 7
4. Jak mo\
na skutecznie ograniczyć oddziaływanie hałasu na środowisko? 5 pkt.
5. Podaj wady i zalety diety wegetariańskiej. 5 pkt.
Zestaw 8
4. Omów negatywne skutki oddziaływania rolnictwa na środowisko przyrodnicze. 5 pkt.
5. W 1995 roku powstał w Polsce program zbiórki, odzysku i recyklingu zu\
ytych puszek aluminiowych. Przedstaw ekologiczne i ekonomiczne korzyści rozwoju tego programu. 5 pkt.
Zestaw 9
4. Omów rolę instytucji i organizacji społecznych działających w Polsce w dziedzinie ochrony środowiska. 5 pkt.
5. Jakie warunki higieny przy pozyskiwaniu mleka powinny być Twoim zdaniem zachowane, tak aby odpowiadało ono pod względem zanieczyszczeń mikrobiologicznych
ostrym wymaganiom Unii Europejskiej? 5 pkt.
Zestaw 10
4. W jaki sposób mo\
na ograniczyć pobór wody dla przemysłu? 5 pkt.
5. Omów rolę aktywności fizycznej człowieka w utrzymaniu jego dobrego stanu zdrowia. 5 pkt.
Zestaw 11
4. Jakie odpady powstają w procesie złomowania samochodów i jakie są metody ich unieszkodliwiania? 5 pkt.
5. Podaj przyczyny obecności związków azotowych w wiejskich studniach i oceń niebezpieczeństwa związane z tym zanieczyszczeniem. 5 pkt.
Zestaw 12
4. Czy zgodziłbyś się na składowanie odpadów radioaktywnych w naszym kraju? Odpowiedz
uzasadnij. 5 pkt.
5. Określ zale\
ność między stanem środowiska przyrodniczego a występowaniem alergii u dzieci i młodzie\
y. 5 pkt.
13
86