Restytucja na całego  Krzysztof Laskowski
Data publikacji: 02-18-2011 @ 11:31 pm
Agencja Żydowska otwiera ogólnoświatowy program odnajdywania mienia utraconego w
czasie holokaustu.
Oto tłumaczenie artykułu [1] Ralpha Ahrena, zamieszczonego w izraelskim  Haaretzu .
Wykorzystałem też artykuł [2] Polskiej Agencji Prasowej, zamieszczony w
 Rzeczpospolitej .
Rząd izraelski i Agencja Żydowska rozpoczynają ogólnoświatową inicjatywę mającą na celu
określenie mienia utraconego albo skradzionego w czasie holokaustu i zwrócenie go ocalonym albo
ich spadkobiercom, jak dowieduje się  Haaretz . Nazwali projekt HEART  grupą do spraw
restytucji mienia utraconego w okresie holokaustu. Na jej czele stoi, jako prezes, Rafi Eitan, były
minister ds. osób w starszym wieku, a dyrektorem zarządzającym został Bobby Brown z Agencji
Żydowskiej, nowojorczyk, który od ponad dziesięciu lat zajmuje się odzyskiwaniem mienia
utraconego przez żydowskich właścicieli.
Po raz pierwszy od czasu zagłady powstał całościowy program umożliwiający gromadzenie
informacji o skradzionym lub przymusowo sprzedanym majątku, z intencją uzyskania za to
rekompensaty  tak według nieopublikowanego oświadczenia, do którego dotarł  Haaretz ,
skomentował powołanie HEART szef Agencji Żydowskiej Natan Szaranski. Jego zdaniem  będzie to
szansa dla wielu ludzi, by w końcu uzyskali rekompensatę za własność, którą odebrano im i ich
rodzinom .
Przedsięwzięcie ma być zainaugurowane na początku marca w Jerozolimie i Waszyngtonie. Będzie
mu towarzyszyć wielka kampania promocyjna skierowana do tych, którzy przeżyli zagładę, oraz do
ich bliskich.
W pierwszym etapie projekt  serce z szacowanym rocznym budżetem w wysokości 9 milionów
szeklu, czyli około 9 milionów złotych, skoncentruje się na przygotowaniu roszczeń głównie wobec
rządów państw z Europy Środkowo-Wschodniej, którą gazeta określiła jako  Wschodnią . Twórcy
zwrócą się do ocalonych albo ich spadkobierców, których rodziny posiadały mienie  w tym
nieruchomości, ruchomości albo własność niematerialną  i nie otrzymały odszkodowania.
Zainteresowani będą mieli do pomocy stronę internetową oraz infolinię w 13 językach.
- Nie trzeba mieć dowodu własności majątku, aby spełniać warunki. Jeśli zainteresowani sądzą, że
posiadali takie mienie albo czerpali z niego zyski, powinni wypełnić formularz  mówi Ania
Werchowskaja, która czuwa nad praktyczną stroną przedsięwzięcia. Werchowskaja to wiceprezes i
dyrektor zarządzająca w firmie prawnej A.B. Data., specjalizującej się w pozwach zbiorowych.
Opierając się na szeroko zakrojonej pracy mieszczącej się w Milwaukee firmie nad poprzednimi
przypadkami roszczeń restytucji mienia utraconego w czasie holokaustu, Agencja Żydowska i rząd
izraelski wynajęły firmę w celu stworzenia infolinii i opracowania kampanii reklamowej.
Werchowskaja odegrała ważną rolę w przygotowaniu porozumienia ze szwajcarskimi bankami,
które łącznie wypłaciły ponad 10 tysiącom gmin żydowskich w 109 krajach 1,25 miliarda dolarów
za zawłaszczone mienie. Kierowała również zarządzaniem międzynarodowymi centrami pomocy i
infoliniami, które udzieliły wsparcia ponad 100 tysiącom osób występujących z roszczeniami.
Pracujący w Jerozolimie zespół Agencji Żydowskiej tworzy obecnie tylko Bobby Brown, były
pracownik Agencji, który stanął na czele nowego projektu, mając do dyspozycji sekretarkę i
prawnika.
 Niestety, ocaleni z holokaustu bardzo szybko odchodzą, a ich dzieci mają obecnie po
sześćdziesiąt lat. Jest bardzo ważne, by zgromadzić możliwie najdokładniejsze informacje zw
względu na historię, ze względu na pamięć i w celu wykorzystania ich w negocjacjach  powiedział
w tym tygodniu  Haaretzowi 59-letni Brown.  Sądzimy, że to bardzo ważny moment, że zbyt
długo czekaliśmy. Niemniej jeśli teraz tego nie zrobimy, możemy stracić ostatnią okazję.
Projekt  serce  który prowadzony będzie pod nadzorem Lei Nass (Likud), wiceminister ds. osób w
starszym wieku  opiera nadzieje na rekompensaty na niewiążącej rezolucji przyjętej w 2009 roku
na praskiej konferencji poświęconej mieniu utraconemu w czasie holokaustu. 46 państw wyraziło
1
wtedy zgodę na rekompensaty dla ofiar i ich spadkobierców za majątek, który zawłaszczono na ich
terytoriach.
Niedługo przed albo po upadku komunizmu kraje Europy Środkowo-Wschodniej przyjęły ustawy
pozwalające na restytucję mienia żydowskiego. Według Moszego Sanbara, który przez wiele lat w
różnych organizacjach zajmował się odzyskiwaniem majątku, były one na tyle restrykcyjne, że w
efekcie niewielkie odszkodowania otrzymała jedynie mała liczba Żydów.
- Na praskiej konferencji stworzyliśmy nowe podstawy do nowych roszczeń  nie są one prawnie
wiążące, ale były i są wiążące moralnie  powiedział Sanbar.
- Trzeba zwrócić zagrabione mienie  to część polityki europejskiej, niektórzy prezydenci Stanów
Zjednoczonych tak definiowali swoją politykę  i jest to część polityki izraelskiej  powiedział
Brown, który zajmował się sprawami restytucji mienia żydowskiego jako doradca ds. diaspory
podczas pierwszej kadencji premiera Benjamina Netanjahu.  Czy nam się uda? Czas pokaże. Ale
na pewno dołożymy starań.
Projekt  serce współpracuje ze Światową Żydowską Organizacją Restytucji  powiedział Brown.
Mieszcząca się w Jerozolimie organizacja została utworzona w 1993 roku przez 10 dużych
żydowskich organizacji, w tym Agencję Żydowską, Centrum Organizacji Ocalonych z Holokaustu w
Izraelu i Konferencję ds. Żydowskich Roszczeń Majątkowych przeciwko Niemcom.  Mam nadzieję,
że wszystkie organizacje pozarządowe zajmujące się tą dziedziną wesprą nas  dodał Brown.
Mieszcząca się w Stanach Zjednoczonych Konferencja ds. Roszczeń jest obecnie najbardziej znaną
instytucją zaangażowaną w walkę o restytucję mienia utraconego w okresie holokaustu. Założona
w 1951 roku grupa stała się jedną z najbogatszych żydowskich organizacji na świecie po upadku
żelaznej kurtyny dzięki sprzedaży nieruchomości w byłej NRD, należących do Żydów, ale których
spadkobierców nie udało się odnalez
ć.
W ostatnich latach Konferencja ds. Roszczeń została poddana ostrej krytyce za sposób zarządzania
funduszami. W 2006 roku grupa izraelskich organizacji  na czele z rządem i Agencją Żydowską 
domagała się zagwarantowania prawa do wyznaczania połowy członków zarządu Konferencji ds.
Roszczeń, aby uzyskać większy wpływ na zarządzanie zasobami.
Konferencja odrzuciła krytykę, odpowiadając, że organizacja  odniosła ogromny sukces w
ogólnoświatowych negocjacjach rekompensat za mienie żydowskie w imieniu ocalonych z
holokaustu, w udzielaniu pomocy ofiarom narodowego socjalizmu i edukacji kolejnych pokoleń na
temat zagłady. W tym roku ukazał się raport adwokata Jeffreya Grudera, zamówiony przez Radę
Przedstawicieli Brytyjskich Żydów, krytyczny wobec działań Konferencji ds. Roszczeń w związku ze
zwrotem pieniędzy otrzymanych od Niemiec ocalonym z holokaustu albo ich spadkobiercom.
W obszernej odpowiedzi na raport Grudera Konferencja ds. Roszczeń stwierdziła, że zgodnie ze
stanem 31 grudnia 2009 roku  wypłacono lub przeznaczono do wypłacenia sumę 704 milionów
eurów, czyli 3,5 miliarda szekli, spełniającym warunki właścicielom albo spadkobiercom, z których
żaden nie otrzymałby mienia ani pieniędzy, gdyby nie szeroko zakrojone prace Konferencji ds.
Roszczeń od 1990 roku.
Nie istnieją żadne podstawy, jak zakłada Gruder, by sądzić, że Konferencja ds. Roszczeń nie dbała
lub nie dba o interesy spadkobierców .
- Konferencja ds. Roszczeń wykonała rewelacyjną pracę, ale ogranicza się tylko do Niemiec i Austrii
 powiedział Brown.
 Obecnie nie koncentrujemy się na jednym kraju. Tworzymy rozległą sieć kontaktów i mamy
nadzieję, że powstanie rejestr ocalonych z prawomocnymi roszczeniami, z których wielu utraciło
nadzieję na rekompensatę. To ostatnia bitwa holokaustu i jest naszym obowiązkiem uzyskać choć
minimum sprawiedliwości .
Projekt  serce został w przeważającej mierze dobrze przyjęty przez Izraelczyków zajmujących się
sprawami restytucji mienia żydowskiego.
2
- Wspieram każde działanie poprawiające warunki życia ocalonych z holokaustu. To dobra
inicjatywa, którą należy powitać z radością  powiedział poseł do Knesetu Zeew Bielski (Kadima).
Około trzy lata temu Bielski, ówczesny szef Agencji Żydowskiej, wszedł w konflikt z Konferencją ds.
Roszczeń, kiedy zażądał audytu ich ksiąg, a Konferencja odpowiedziała czasowym wstrzymaniem
wypłat funduszy na rzecz projektów Agencji Żydowskiej, jak wtedy donosiły media.
Sanbar, który założył Światową Żydowską Organizację Restytucji, również określił projekt  serce
jako ważną inicjatywę. Przewidując głosy krytyczne ze strony grup lub osób, które mogą
wskazywać na negatywny wpływ na toczące się negocjacje z odpowiednimi rządami, powiedział, że
taki rozwój wypadków jest mało prawdopodobny.
 A.B. Data będzie pomagać Bobby emu w odnajdywaniu wszelkiego mienia należącego do Żydów.
Wartość rekompensat to całkowicie odrębna sprawa, która podlega negocjacjom .
No i co? Sławetna suma 65 miliardów USD czeka. W polskich kieszeniach.
Krzysztof Laskowski
3