Czy i jak można kształtować opinię
publiczną w społeczności lokalnej?
Jeśli chcemy podjąć działanie, które dotyczy szerszej zbiorowości, to sam pomysł nie wystarczy:
trzeba przekonać przynajmniej część osób zainteresowanych. Należy liczyć się z tym, że nasze po-
stępowanie może się spotkać z oporem tych, którzy mają inne niż my interesy, poglądy czy zainte-
resowania. Pewnie nie uda nam się przekonać wszystkich, często wystarczy jednak, że przekonamy
większość, która przegłosuje naszych przeciwników. Dotyczy to zarówno opinii publicznej w skali
całego społeczeństwa, jak i społeczności lokalnej. Lekcja uczy rozumieć zasady oddziaływania na
opinię publiczną w skali gminy, miasta, powiatu.
" Zazwyczaj w końcu jakaś propozycja prze-
Cele
waża. Choć nie ma sprecyzowanych reguł po-
dejmowania decyzji, to jednak większość ją
Po zajęciach uczniowie powinni umieć:
podejmuje. Zazwyczaj to nie sam pomysł, lecz
uzasadnić konieczność kształtowania opinii
stojący za nim lider zdobywa poparcie swoich
publicznej w systemie demokratycznym, tak-
kolegów.
że w wymiarze lokalnym;
" Demokratyczni politycy działają analogicznie:
podać przykłady działań typu public relations
do tego, co chcą zrobić, muszą przekonać
podejmowanych przez lokalne władze;
swoje otoczenie. Przeszkody, jakie napotykają,
opracować plan działań, które mają zmobili-
i środki, którymi się posługują, są podobne do
zować opinię publiczną mieszkańców swojej
tych, jakie stosujemy na co dzień wśród na-
miejscowości (lub uczniów swej szkoły) w ja- szych znajomych.
kiejś sprawie. 2. Rozdaj materiał pomocniczy nr 1 i podziel
klasę na grupy. Poproś, aby poszczególne grupy
wymyśliły i zaprezentowały argumenty, jakich
mogą użyć politycy, przekonując do obu warian-
Środki dydaktyczne
tów przebiegu autostrady. Zwróć uwagę, że oba
1. Tekst  Którędy przeprowadzić autostradę? . miasta mają poważne argumenty na swoją ko-
rzyść i nie można obiektywnie osądzić, który wa-
2. Tekst  Kampania polityczna na rzecz auto-
riant jest lepszy. Podkreśl, że każdy z tych polity-
strady koło Bezdroża .
ków stara się działać dla dobra pewnej społecz-
3. Kto i jak kształtuje opinię publiczną?
ności. A interesy różnych grup mogą być ze sobą
sprzeczne.
3. Rozdaj materiał pomocniczy nr 2 i prześledz

Przebieg zajęć
z klasą działania burmistrza Bezdroża na rzecz
budowy drogi w jego mieście. Zwróć uwagę
1. Poproś uczniów, aby zastanowili się, w jaki spo-
uczniów, w jaki sposób dany problem staje się
sób w gronie swoich przyjaciół i kolegów podej-
przedmiotem zainteresowania prasy i opinii pu-
mują decyzje o tym, co będą wspólnie robić lub jak
blicznej. Podkreśl analogie działań burmistrza
będą spędzali czas. Zwróć uwagę na następujące
z naszym postępowaniem, mającym na celu
kwestie:
przekonanie otoczenia do tego, co chcemy zro-
" Pomysły nie pojawiają się same, potrzebny
bić. Połóż nacisk na to, że w społeczeństwie
jest jakiś lider, który poddaje daną propozycję
demokratycznym każdy ma prawo próbować
pod dyskusję (ktoś, kto organizuje wycieczki,
przekonywać opinię publiczną do swoich ra-
wspólne wyjścia itd.). Jeśli nie ma osoby, która
cji.
podsuwa pomysły i zachęca do ich realizacji,
4. Spróbujcie zapisać na tablicy schemat działań,
często nic się nie dzieje. Ponadto ten sam po-
które mogą być podejmowane w demokratycz-
mysł przedstawiony przez kogoś innego może
nym państwie, aby wpłynąć na opinię publiczną
zostać zignorowany.
(por. także materiał pomocniczy nr 3).
" Często grupa nie jest jednomyślna. Poszcze-
Zwróć uwagę uczniów na fakt, iż rola prasy
gólne osoby mają ochotę na co innego, ale
w kształtowaniu opinii publicznej polega na
także mają różne interesy. Krzyś chce iść na
przedstawianiu różnych alternatywnych poglą-
rower, bo pragnie się pochwalić nowym  gó- dów na dany temat. Wolność prasy nie ozna-
ralem , a Janek woli grać w piłkę, ponieważ
cza zaś publikowania wyłącznie opinii bezstron-
obok boiska mieszka Ania i będzie to dobry nych, lecz ułatwia podejmowanie decyzji, za którą
pretekst, żeby ją odwiedzić. stroną mają się opowiedzieć.
251
5. Wybierzcie wspólnie jakąś sprawę, której roz- lizować opinię publiczną. Opracujcie projekt mi-
wiązanie uważacie za istotne dla waszej społecz- nistrategii, która ma doprowadzić do pożądanej
ności szkolnej lub lokalnej (np. remont boiska, zmiany opinii społeczności lokalnej na dany te-
ukształtowanie pozytywnego wizerunku szkoły mat.
w swojej miejscowości, a zwłaszcza wśród ab-
solwentów szkół podstawowych, przeniesienie
Pojęcia i terminy
przystanku autobusowego, zainstalowanie apa-
ratu telefonicznego w szkole itp.), i zastanówcie
" komunikacja społeczna relations
" public
" interes
się, jakie działania moglibyście podjąć, by zmobi-
" poparcie opinii publicznej
MATERIAA
POMOCNICZY NR 1
Którędy przeprowadzić autostradę?
Miasteczko Bezdróż leży w odległości 30 kilometrów od naszej granicy z Niemcami, na
uboczu. Żeby do niego dotrzeć, trzeba zjechać z głównej szosy wiodącej do Bogatycza i jechać
bardzo złą drogą przez 20 kilometrów na północ. Nic dziwnego, że mimo walorów krajo-
brazowych Bezdroża rzadko się zdarza, by ktoś przez nie przejeżdżał. A miastu bardzo by
się przydał napływ turystów, ponieważ gdy zbankrutowała miejscowa fabryka maszyn, pa-
nuje w nim wysokie bezrobocie. Po fabryce pozostały co prawda wielkie hale, które mogłyby
przynajmniej służyć za magazyny, jednak miejscowi przedsiębiorcy nie mają pieniędzy, aby
je wykorzystać, a nikt spoza miasteczka nie jest zainteresowany magazynami położonymi tak
daleko od głównej szosy.
W ubiegłym miesiącu dotarła jednak do miasta wiadomość, że planowana jest budowa au-
tostrady do Berlina i nie wiadomo jeszcze, którędy będzie ona prowadzić. Urzędnicy Wydziału
Dróg, którzy mają podjąć decyzję, rozważają dwie koncepcje  poprowadzenia autostrady tą
samą trasą, którą wiedzie dziś droga do Bogatycza, lub też wykorzystanie dawnego szlaku ko-
munikacyjnego w okolicach Bezdroża. Prawdopodobnie gdyby nie burmistrz Bezdroża, opinia
publiczna dowiedziałaby się o budowie autostrady dopiero po podjęciu decyzji o jej przebiegu.
Jednak burmistrz Bezdroża dostrzegł w tej sprawie wielką szansę dla rozwoju miasta. Wiedział
jednak, że władzom Bogatycza również będzie zależeć na wytyczeniu autostrady w pobliżu ich
miasta, a Bogatycz ma o wiele silniejszą pozycję ekonomiczną i polityczną w województwie.
Postanowił więc przeznaczyć środki z budżetu miasta na kampanię, która przekona opinię
publiczną województwa o przewadze trasy koło Bezdroża nad trasą koło Bogatycza.
Koszty obu wariantów autostrady były mniej więcej takie same. Burmistrz musiał więc
znalez
ć inne argumenty, które przemawiałyby za Bezdrożem przeciwko Bogatyczowi. A były
to (propozycje uczniów):
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Niestety, burmistrz zamożnego Bogatycza też miał silne argumenty:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
252
MATERIAA
POMOCNICZY NR 2
Kampania na rzecz autostrady koło Bezdroża
Na początek swojej kampanii burmistrz Bezdroża zaprosił na Dni Bezdroża dziennikarzy
wszystkich gazet i rozgłośni radiowych w województwie. Miasto opłaciło dziennikarzom noc-
legi, wyżywienie i przejazdy. W programie była również wycieczka autokarowa  Dawnym
szlakiem do Berlina . Wszyscy otrzymali również bogato ilustrowane prospekty reklamujące
miasto oraz egzemplarze Biuletynu Towarzystwa Miłośników Bezdroża. Okazało się przy oka-
zji, że redaktor naczelny  Nowin Bogatycza pochodzi z Bezdroża i jest wielbicielem zabytków
tego miasta. Wyraził on gotowość stałej współpracy z Biuletynem TMB i publikacji cyklu arty-
kułów o historii dawnego szlaku do Berlina. Redaktor  Biznesu na Kresach napisał po pobycie
w Bezdrożu artykuł o nie wykorzystanym potencjale gospodarczym tego miasteczka. Najwięk-
szy wpływ wywarła jednak dziennikarka z  Gońca Wojewódzkiego , która zebrała w Bezdrożu
materiały na temat sytuacji dzieci z najuboższych rodzin na terenach wiejskich. Zainicjowała
ona nawet akcję pomocy pieniężnej na kupno podręczników dla dzieci z okolic Bezdroża.
Nie bez wpływu na przebieg wydarzeń miało również zachowanie burmistrza Bogatycza,
który zaczął publicznie krytykować osoby z władz miasta Bezdroża, a Dni Bezdroża określił
mianem libacji za publiczne pieniądze. Prasa bardzo z
le przyjęła te wypowiedzi, tym bardziej że
sugestie co do alkoholowych wybryków w czasie Dni Bezdroża były nieprawdziwe.
W jednorazowo wydanym  Informatorze miejskim miasta Bezdróż opublikowano kilka
wypowiedzi inżynierów z Krajowego Stowarzyszenia Budowniczych Autostrad, wyraz
nie
optujących za lokalizacją autostrady w pobliżu Bezdroża. Biuletyn ten stał się podstawą ar-
tykułu w  Gazecie z Pogranicza pod tytułem  Dwa warianty przebiegu autostrady . Od tego
momentu problem lokalizacji autostrady stał się tematem często poruszanym w prasie i nikt,
kto o niej pisał, nie mógł już pominąć  wariantu drugiego , ze składem celnym w dawnych
magazynach fabryki maszyn w Bezdrożu.
Decyzja o lokalizacji autostrady jeszcze nie zapadła, ale wszyscy przyznają, że szanse Bez-
droża są dziś bardzo poważne.
MATERIAA
POMOCNICZY NR 3
Kto i jak kształtuje opinię publiczną?
" Przedstawiciele władzy, politycy, przedsiębiorcy i inni podejmują różnorodne działania (np.
burmistrz Bezdroża szuka dróg rozwoju miasta).
" Politycy, przedsiębiorcy i inni starają się swoimi przedsięwzięciami zainteresować media,
aby zdobyć poparcie opinii publicznej (burmistrz Bezdroża wydaje przyjęcie, na które za-
prasza dziennikarzy). Warto podkreślić, że w krajach demokratycznych wszystkie większe
instytucje zatrudniają specjalnych pracowników, specjalistów od komunikacji społecznej
(public relations): rzeczników prasowych, specjalistów od reklamy itp., którzy mają za zada-
nie utrzymywać kontakty z prasą.
" Redakcje lokalnych środków masowego przekazu podejmują decyzje, czy będą się da-
nym problemem zajmować, czy też nie i kogo poprą (gazeta drukuje na pierwszej stronie
omówienie oświadczenia rzecznika, radio umieszcza fragment wywiadu z politykiem w po-
wtarzanych co godzina informacjach, redakcje wysyłają w teren dziennikarzy, aby zebrali
informacje na dany temat z niezależnych z
ródeł).
" Problem staje się sprawą publiczną i uczestnicy życia publicznego starają się określić swoje
stanowisko. Obywatele, ich grupy, tzw. osoby publiczne wypowiadają się w różny sposób
na ten temat. Prasa publikuje liczne artykuły i komentarze na dany temat, zwraca się do
ekspertów, drukuje reportaże z miejsca wydarzeń, rozmawia z bezpośrednio zainteresowa-
nymi.
" Obywatele  a przynajmniej jakaś ich część  dają się przekonać, że problem jest rzeczywi-
ście ważny i stanowisko w tej sprawie staje się jednym z istotnych kryteriów w następnych
wyborach.
" Pojawia się nowy problem  i wszyscy zapominają o tym, co było wcześniej&
253