Ulotka ma charakter edukacyjny. Podstawowym
rozliczenia, poniewaÅ» kurs rozliczeniowy (indeks WIG20) inwestycyjnym. Przed rozpocz´ciem inwestowania
Zawarcie transakcji, czyli ile kosztuje opcja? Opcje na WIG20
ęród"em informacji o opcjach na WIG20 są  Warunki
jest wyÅ»szy niÅ» kurs wykonania. Traci wi´c ca"Ä… zainwesto- w opcje naleÅ»y zapoznaç si´ z czynnikami ryzyka
 krótka charakterystyka
obrotu dla opcji kupna i sprzedaŻy na indeks WIG20
wanÄ… kwot´. JednakÅ»e w przeciwieÅ‚
stwie do kontraktów Kurs opcji zaleŻy przede wszystkim od relacji kursu instru- zamieszczonymi w  Warunkach obrotu dla opcji kupna
dost´pne, wraz z szerszÄ… informacjÄ… na temat tego
terminowych, jego strata jest ograniczona do wysokoĘci mentu bazowego i kursu wykonania (kurs wykonania po Styl wykonania: europejski (prawo do wykonania opcji i sprzedaŻy na indeks WIG20 .
instrumentu, na stronie internetowej Gie"dy:
pierwotnej inwestycji (ceny opcji), czyli do 600 z". zawarciu transakcji nie ulega zmianie  jest to wielkoĘç wy"Ä…cznie w dniu wygaĘni´cia)
Opcje
www.gpw.pl
Przed zawarciem jakichkolwiek transakcji opcjami inwestor
statyczna), zmiennoĘci instrumentu bazowego, czasu do MnoŻnik: 10 z"
PoniÅ»szy wykres pokazuje, ile  w zaleÅ»noĘci od poziomu powinien byç pewny, Å»e w pe"ni rozumie wszystkie ryzyka
wygaĘni´cia oraz oczywiĘcie relacji popytu i podaÅ»y. MiesiÄ…ce wygaĘni´cia: dwa najbliÅ»sze z cyklu: marzec,
kursu rozliczeniowego (wysokoĘci indeksu w dniu wyga- związane z tym instrumentem. na indeks
Dodatkowe informacje
czerwiec, wrzesieł
, grudzieł

Ęni´cia)  zarabia bÄ…dÄ™ traci inwestor utrzymujÄ…cy opcj´ Tabela pokazuje podstawowe czynniki wp"ywajÄ…ce na war-
Dzieł
wygaĘni´cia: trzeci piÄ…tek miesiÄ…ca wygaĘni´cia
Rozliczanie  strona internetowa KDPW sekcja IRIP
sprzedaÅ»y do dnia jej wygaĘni´cia. toĘç teoretycznÄ… opcji .
WIG20
Kurs rozliczeniowy: Ęrednia arytmetyczna wartoĘci indek-
www.kdpw.com.pl
Zysk/strata inwestora D w dniu wygaĘni´cia w zaleÅ»noĘci su WIG20 z ostatniej godziny notowaÅ‚
ciÄ…g"ych oraz war-
Czynnik i jego zmiana WartoĘç opcji WartoĘç opcji
Masz pytanie dotyczące opcji? PrzeĘlij je pod adres
od indeksu WIG20 w dniu wygaĘni´cia
kupna sprzedaÅ»y toĘci indeksu na zamkni´ciu
[e-mail]
Liczba serii w obrocie: dla kaŻdego typu opcji i terminu
WIG20 roĘnie roĘnie maleje
Scenariusz 1 Próg zyskownoĘci Scenariusz 2
Zysk inwestora D przy poziomie = (kurs wykonania Strata inwestora D przy poziomie indeksu
wygaĘni´cia poczÄ…tkowo po trzy serie. Wprowadzenie
indeksu 1350 pkt wynosi - kurs opcji) 1661 wynosi 600 z", czyli cena zap"acona WIG20 maleje maleje roĘnie
900 z" = 90 pkt x10 z"/pkt = 1500 pkt - 60 pkt za opcj´ sprzedaÅ»y
nowych serii po przekroczeniu przez indeks WIG20
90 pkt = (1500 pkt - 1350 pkt) = 1440 pkt 60 pkt (600 z") Zwi´ksza si´ zmiennoĘç WIG20 roĘnie roĘnie
- 60 pkt
(zmiany cen wi´ksze) na zamkni´ciu skrajnego kursu wykonania
Kurs wykonania
1500 pkt
Zmniejsza si´ zmiennoĘç WIG20 maleje maleje Obrót:
100
(zmiany cen mniejsze)
v w systemie notował
ciÄ…g"ych
50
ZbliÅ»a si´ termin wygaĘni´cia maleje maleje
v kurs opcji podawany w punktach
0
Kurs rozliczeniowy WIG20 (zmniejsza si´ czas waÅ»noĘci opcji)
w dniu wygaĘni´cia [pkt]
-50
" " " " " "
v w godzinach 9:00 16:20
-100
NaleÅ»y zwróciç szczególnÄ… uwag´ na fakt, Å»e dla posiadacza
1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000
v wspomagany przez animatorów rynku
Zysk/strata [pkt] 240 140 40 -60 -60 -60 -60 -60 -60 opcji kupna up"yw czasu jest niekorzystny i moÅ»e wystÄ…piç
Rozliczanie: w KDPW
sytuacja, w której korzystny efekt zmiany ceny instrumentu
Depozyty zabezpieczajÄ…ce: wnoszone wy"Ä…cznie przez
bazowego, bądę wzrost jego zmiennoĘci, nie zrekompensują
wystawc´, nabywca opcji nie wnosi depozytów zabezpie-
Opcje umoÅ»liwiajÄ… wi´c równieÅ»: negatywnego wp"ywu up"ywu czasu i wartoĘç opcji spadnie.
czajÄ…cych.
v osiąganie zysków porównywalnych lub przewyŻszają-
cych zyski z kontraktów terminowych bez koniecznoĘci Przy okazji wprowadzania opcji Gie"da oferuje nowy me-
Zalety opcji:
uzupe"niania depozytów, chanizm u"atwiający zawieranie transakcji  tzw. zapytanie
v inwestowanie z ryzykiem straty ograniczonym v elastycznoĘç w tworzeniu portfeli inwestycyjnych, o cen´. JeĘli inwestor zechce zawrzeç transakcje seriÄ… opcji,
do ceny opcji, v zakup opcji nie wiÄ…Å»´ si´ z Å»adnym zobowiÄ…zaniem dla której brak aktualnych ofert, moÅ»e z"oÅ»yç zapytanie
v zarabianie na spadkach. i utrzymywaniem depozytów zabezpieczajÄ…cych, o cen´. Wtedy inni uczestnicy rynku b´dÄ… mogli natych-
v okreĘlone ryzyko dla nabywcy  strata nie moÅ»e prze- miast odpowiedzieç na zapytanie, sk"adajÄ…c swoje zlecenia.
Innym sposobem wykorzystania opcji jest zabezpieczanie kroczyç wartoĘci zap"aconej za opcj´, Animatorzy opcji natomiast b´dÄ… zobowiÄ…zani (na okreĘlo-
przed spadkiem bÄ…dÄ™ wzrostem cen. Przyk"adowo: v moÅ»liwoĘç spekulacji z wykorzystaniem duÅ»ej dÄ™wigni nych przez Gie"d´ warunkach) do odpowiadania na te za-
v kupujÄ…c opcj´ kupna inwestor gwarantuje sobie, Å»e finansowej, róŻnej dla róŻnych serii opcji, pytania.
wprzysz"oĘci cena zakupu nie przekroczy ceny wykona- v moÅ»liwoĘç skutecznego zabezpieczenia swoich pozycji
nia powi´kszonej o cen´ zap"aconÄ… za opcj´, na rynku akcji,
Czynniki ryzyka
v kupujÄ…c opcj´ sprzedaÅ»y inwestor gwarantuje sobie, v dost´pnoĘç wielu serii opcji kupna i opcji sprzedaÅ»y o róŻ-
Å»e cena sprzedaÅ»y w przysz"oĘci nie b´dzie niÅ»sza niÅ» ce- nych kursach wykonania i róŻnych terminach wygaĘni´cia, Inwestowanie w opcje, tak jak w niemal kaÅ»dy instru-
na wykonania pomniejszona o cen´ zap"aconÄ… za opcj´. v zabezpieczenie wykonania opcji przez KDPW. ment pochodny, wiÄ…Å»e si´ z podwyÅ»szonym ryzykiem
Papiery wartoĘciowe
 Zysk/strata [pkt]
©Gie"da Papierów WartoĘciowych w Warszawie SA, 2003
Historia opcji na indeksy gie"dowe si´ga 1973 r., kiedy Wyp"aty te nast´pujÄ… w przypadku, gdy kwoty rozliczenia czyli gra na zmian´ kursów. Efekt spekulacji jest w przy- Scenariusz 1 PoniÅ»szy wykres pokazuje, ile  w zaleÅ»noĘci od poziomu Strategia inwestora C oparta jest na inwestycji w kon-
amerykał
ska gie"da opcji Chicago Board Options sÄ… dodatnie. W pozosta"ych przypadkach inwestycja padku opcji zwielokrotniany w wyniku dzia"ania dÄ™wigni Po trzech miesiÄ…cach, w dniu wygaĘni´cia opcji, WIG20 kursu rozliczeniowego (indeksu) w dniu wygaĘni´cia trakt terminowy (jako alternatyw´ moÅ»na przyjÄ…ç krótkÄ…
Exchange rozpocz´"a obrót opcjami na indeks S&P100. przynosi strat´ w wysokoĘci zap"aconej ceny opcji. finansowej. Potencjalna strata nabywcy opcji (i tym samym kurs rozliczeniowy dla opcji) roĘnie do pozio-  zarabia lub traci inwestor utrzymujÄ…cy opcj´ kupna do sprzedaÅ»). Inwestor sprzedaje jeden kontrakt wygasajÄ…cy
Teraz równieÅ» gie"da warszawska, systematycznie rozbu-  w odróŻnieniu od kontraktów terminowych  nie moÅ»e mu 1630 pkt (wzrost o 10,9%). dnia jej wygaĘni´cia. za 3 miesiÄ…ce po kursie 1510 pkt i przyjmuje na siebie
PoniŻsze wykresy przedstawiają kursy przyk"adowych opcji
dowujÄ…c ofert´ produktowÄ…, proponuje inwestorom pierw- jednak przekroczyç zainwestowanej kwoty (ceny opcji). zobowiÄ…zanie sprzedania akcji za 15100 z" (tyle wynosi
kupna i opcji sprzedaÅ»y w zaleÅ»noĘci od wysokoĘci indeksu Inwestor A ma moÅ»liwoĘç sprzedania akcji i zrealizowania Zysk/strata inwestora B w dniu wygaĘni´cia w zaleÅ»noĘci
sze opcje. SÄ… to opcje kupna i sprzedaÅ»y na indeks PoniÅ»sze przyk"ady pokaŻą kilka podstawowych sposobów wartoĘç kontraktu w z"otych). JednoczeĘnie wnosi depo-
od indeksu WIG20 w dniu wygaĘni´cia
WIG20. zysku na poziomie 1635 z" (10,9% x 15000 z").
WIG20, które jednoczeĘnie uzupe"niajÄ… ofert´ instrumen- wykorzystania opcji. zyt zabezpieczajÄ…cy w wysokoĘci 1208 z" (8% wartoĘci
Im wyÅ»sza jest wartoĘç indeksu WIG20, tym wyÅ»szy jest
Scenariusz 2 Próg zyskownoĘci = (kurs wykonania
tów pochodnych opartych na g"ównym indeksie warszaw- Inwestor B otrzymuje za wykonanÄ… opcj´ (opcja wykony- kontraktu). Inwestor zak"ada, Å»e b´dzie uzupe"nia" depo-
Strata inwestora B przy poziomie indeksu +kurs opcji) = 1500 pkt +70 pkt = 1570 pkt
kurs opcji kupna. Natomiast kurs opcji sprzedaŻy jest tym
1400 pkt wynosi 70 pkt (700 z" cena opcji)
skiej gie"dy. wana jest automatycznie) kwot´ rozliczenia 1300 z" [(1630 zyt zabezpieczajÄ…cy przy wzrostach cen i nie b´dzie za-
Wykorzystanie opcji kupna
Scenariusz 1
wyÅ»szy, im niÅ»sza jest wartoĘç indeksu WIG20.
300 Kurs Zysk inwestora B przy poziomie indeksu
pkt - 1500 pkt) x 10 z"]. PoniewaÅ» kupujÄ…c opcj´ zainwe- myka" pozycji.
(oczekiwanie wzrostu kursów)
wykonania 1630 pkt wynosi 600 z" = 60 pkt x 10 z"/pkt
WĘród wielu zalet tego instrumentu naleÅ»y podkreĘliç
Kurs opcji kupna w zaleŻnoĘci od wysokoĘci indeksu WIG20 stowa" 700 z", zarabia 600 z", czyli aŻ 85,7% [(1300 z" 1500 pkt 60 pkt = (1630 pkt -1500 pkt) -70 pkt
200
bardzo atrakcyjne moŻliwoĘci inwestycyjne, przede Strategia inwestora D oparta jest na inwestycji w opcje.
Rozpatrzmy trzy przyk"ady1 inwestycji róŻniÄ…cych si´ cza- - 700z")/ 700 z"]. Gdyby inwestor B zainwestowa" w opcje
600
100
wszystkim wysokÄ… dÄ™wigni´ finansowÄ… umoÅ»liwiajÄ…cÄ… Inwestor kupuje opcj´ sprzedaÅ»y wygasajÄ…cÄ… za 3 miesiÄ…ce,
Kurs rozliczeniowy WIG20
Kurs wykonania 1500 pkt
sem ich trwania. Za"óŻmy, Å»e w momencie rozpoczynania takÄ… kwot´, jak inwestor A w akcje (przy cenie opcji 700 z"
w dniu wygaĘni´cia [pkt]
osiÄ…gni´cie zysków wielokrotnie przewyÅ»szajÄ…cych koszt 500 Czas do dnia wygaĘni´cia 3 miesiÄ…ce
z kursem wykonania 1500 pkt. Tym samym nabywa prawo
0
inwestycji indeks WIG20 wynosi 1470 pkt. móg"by nabyç 21 opcji za kwot´ 14700 z"), to jego zysk
inwestycji. Ponadto nabywca opcji nie sk"ada depozytów do sprzedania akcji WIG20 o wartoĘci 15000 z" za 3 miesią-
" " " "
400
-100
wyniós"by aŻ 12600 z", w porównaniu z 1635 z" inwestora
1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000
Przyk"ad 1
zabezpieczajÄ…cych, przez co z góry znany jest mu maksy- ce. Za opcj´ (prawo) p"aci 600 z" (kurs opcji wynosi 60 pkt).
300
A. Jest to w"aĘnie efekt dzia"ania dęwigni finansowej. Zysk/strata [pkt] -70 -70 -70 -70 30 130 230 330 430
malny poziom ryzyka, jakie ponosi. Inwestycja trzymiesi´czna  do terminu wygaĘni´cia
OczywiĘcie, w przypadku spadku kursów strata posiadacza Inwestor C utrzymuje pozycj´ w kontraktach terminowych
200
opcji. Inwestorzy A i B oczekujÄ… wzrostu indeksu w ciÄ…gu
opcji b´dzie bardziej dotkliwa niÅ» strata posiadacza akcji. i  jeÅ»eli jest to konieczne  uzupe"nia depozyt zabezpie-
Przyk"ad 2. Inwestycja miesi´czna
100
najbliÅ»szych trzech miesi´cy.
Czym jest opcja?
czajÄ…cy.
Inwestor B nie musi czekaç z realizacjÄ… zysków do wyga-
0
Strategia inwestora A oparta jest na inwestycji w akcje. InwestujÄ…c w opcje wykorzystuje si´ dzia"anie dÄ™wigni
Opcja to prawo do: Ęni´cia opcji. MoÅ»e jÄ… sprzedaç wczeĘniej. Scenariusz 1
Za kwot´ 15000 z" kupuje on portfel akcji, którego zmiany finansowej. InwestujÄ…c kwoty znacznie mniejsze niÅ»
WysokoĘç WIG20 [pkt]
1) nabycia indeksu WIG20  w przypadku opcji kupna, Indeks WIG20 spada zgodnie z oczekiwaniami do poziomu
odpowiadajÄ… zmianom indeksu WIG20. przy inwestycji w akcje, moÅ»na uzyskaç analogiczne zy- JeĘli po miesiÄ…cu WIG20 wzroĘnie do poziomu 1570 pkt
2) sprzedaŻy indeksu WIG20  w przypadku opcji 1350 pkt (-10,6%).
Kurs opcji sprzedaŻy w zaleŻnoĘci od wysokoĘci indeksu WIG20
ski wyraÅ»one w z"otych. SÄ… one znacznie wi´ksze w uj´- (+6,8%), wówczas kurs opcji kupna wzroĘnie do poziomu
sprzedaŻy. Strategia inwestora B oparta jest na inwestycji w opcje.
600 ciu procentowym. 113,6 pkt (cena opcji 1136 z"). Inwestor sprzedajÄ…c opcj´, Inwestor C zarabia wi´c 1600 z", co stanowi 132,5% war-
Kupuje on opcj´ kupna wygasajÄ…cÄ… za 3 miesiÄ…ce
Kurs wykonania 1500 pkt
KaŻda opcja ma okreĘlony z góry tzw. kurs wykonania, realizuje zysk 43,6 pkt, czyli 436 z" (ok. 62%). toĘci inwestycji (1600 z" /1208 z").
Czas do dnia wygaĘni´cia 3 miesiÄ…ce
500 2
z kursem wykonania 1500 pkt . W uproszczeniu moŻna
stanowiÄ…cy podstaw´ rozliczenia w dniu jej wygaĘni´cia. Scenariusz 2
Przyk"ad 3. Inwestycja kilkugodzinna
400 powiedzieç, Å»e inwestor nabywa prawo do zakupu Inwestor D wykonuje opcj´ po kursie 1500 pkt i otrzymuje
Nabycie opcji moÅ»e nastÄ…piç w dowolnym terminie przed Po trzech miesiÄ…cach, w dniu wygaĘni´cia opcji, WIG20
za 3 miesiÄ…ce akcji z indeksu WIG20 o wartoĘci InwestujÄ…c w opcje moÅ»na realizowaç równieÅ» krótko- kwot´ rozliczenia w wysokoĘci 1500 z" [(1500 pkt - 1350
300
dniem wygaĘni´cia opcji. Nabywca opcji p"aci cen´ opcji, spada do poziomu 1400 pkt (spadek o 4,76%).
15 000 z". Za opcj´ (prawo) p"aci 700 z" (kurs opcji terminowe zyski. pkt) x 10 z"]. PoniewaÅ» kupujÄ…c opcj´ zainwestowa" 600 z",
200
którÄ… ustala rynek. MoÅ»e jÄ… sprzedaç w dowolnym terminie
3
wynosi 70 pkt ). Inwestor A traci 4,76%, czyli 714 z" (o tyle spada wartoĘç zarobi" 900 z", co daje mu zwrot z inwestycji na poziomie
do dnia wygaĘni´cia. JeĘli nie sprzeda, wówczas w dniu JeÅ»eli w czasie sesji, na której inwestor B naby" opcj´, in-
100
posiadanych przez niego akcji). 150%.
wygaĘni´cia nast´puje automatyczne rozliczenie pieni´Å»ne. Inwestorzy nie dokonujÄ… Å»adnych transakcji przez 3 miesiÄ…ce. deks wzroĘnie do poziomu 1500 pkt (ok. 2%), kurs opcji
0
Polega ono na wyp"acie sumy, zwanej kwotÄ… rozliczenia, Inwestor B traci ca"Ä… wartoĘç inwestycji, czyli 700 z", ponie- wzroĘnie do 84 pkt (840 z"), a wi´c o 20% zainwestowa- Scenariusz 2
równej: WysokoĘç WIG20 [pkt] waÅ» poziom indeksu WIG20 jest niÅ»szy niÅ» kurs wykonania nej kwoty. Po trzech miesiÄ…cach WIG20 wbrew oczekiwaniom inwe-
1
posiadanej opcji. storów roĘnie i osiąga poziom 1661 pkt (wzrost o 10%).
We wszystkich przyk"adach zyski nie uwzgl´dniajÄ… kosztów transak-
v w przypadku opcji kupna:
cyjnych.
Jak korzystaç z opcji? Wykorzystanie opcji sprzedaÅ»y
2 Inwestor C traci 1510 z" (151 pkt x 10 z"), co stanowi
Kursy opcji na WIG20, podobnie jak wysokoĘç indeksu WIG20,
(WIG20w dniu wygaĘni´cia - kurs wykonania) x 10 z" Wprzypadku, gdy w dniu wygaĘni´cia indeks (kurs roz-
(oczekiwanie spadku kursów)
125% wartoĘci pierwotnej inwestycji (musi dop"aciç do
podawane są w punktach. Dla okreĘlenia cen wyraŻonych w z"otych
Opcje dajÄ… moÅ»liwoĘç budowania niemal dowolnych stra- liczeniowy opcji) osiÄ…gnie wartoĘç niÅ»szÄ… niÅ» kurs wyko-
naleÅ»y przemnoÅ»yç kurs przez 10 z" (mnoÅ»nik).
pierwotnie zainwestowanej kwoty).
Przyk"ad
v w przypadku opcji sprzedaŻy: tegii inwestycyjnych w zaleŻnoĘci od oczekiwał
co do nania, nabywca opcji kupna traci ca"Ä… zainwestowanÄ…
3
Kursy opcji w ulotce wyznaczane sÄ… na podstawie modelu Black-
zmian cen oraz przysz"ej zmiennoĘci indeksu. kwot´. KupujÄ…cy opcj´ zna jednak z góry maksymalnÄ… Indeks WIG20 wynosi 1510 pkt. Inwestorzy C i D oczekujÄ… Inwestor D nie wykonuje opcji (nie korzysta z prawa sprze-
-Scholes z parametrami: zmiennoĘç 25%, stopa procentowa 6%, stopa
(kurs wykonania - WIG20w dniu wygaĘni´cia) x 10 z"
Popularnym sposobem wykorzystania opcji jest spekulacja, dywidendy 0%. potencjalnÄ… strat´ równÄ… cenie zap"aconej za opcj´. spadku indeksu w ciÄ…gu najbliÅ»szych trzech miesi´cy. daÅ»y po kursie wykonania 1500 pkt) i nie otrzymuje kwoty
 Zysk/strata [pkt]
Kurs opcji kupna [pkt]
1000
1050
1100
1150
1200
1250
1300
1350
1400
1450
1500
1550
1600
1650
1700
1750
1800
1850
1900
1950
2000
Kurs opcji sprzedaŻy [pkt]
1000
1050
1100
1150
1200
1250
1300
1350
1400
1450
1500
1550
1600
1650
1700
1750
1800
1850
1900
1950
2000