DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. Janina A
ukaszewska
Przychodnia weterynaryjna we Wrocławiu
Niedokrwistości
u szczeniÄ…t i kociÄ…t  cz. II
Diagnostyka i analiza  opisy przypadkównaliza  opisy przypadków
ANAEMIA AMONG YOUNG DOGS AND CATS
DIAGNOSTICS AND ANALYSIS OF CAUSES, PART II
Szczenięta i kocięta wykazują po urodzeniu U zwierząt z podejrzeniem niedokrwisto-
Streszczenie
niedokrwistość fizjologiczną utrzymującą ści z niedoboru żelaza oznaczano poziom
się do 5. miesiąca życia (20, 26, 31). Często żelaza i stopień wiązania żelaza (TIBC).
Badania wykonano u 21 pacjentów
jednak występują u nich także niedokrwi- Zwierzęta podzielono na 7 grup w zależ-
w wieku poniżej 1. roku, u których stwier-
stości wywoływane różnymi czynnikami. ności od rodzaju występującej u nich nie-
dzono objawy niedokrwistości. Wykony-
Towarzyszą im charakterystyczne zmiany dokrwistości.
wano morfologiÄ™, obliczano manualnie
w obrazie czerwonokrwinkowym, ale tak-
liczbę retikulocytów, u jednego pacjenta
że białokrwinkowym, ułatwiające ich roz- PACJENCI Z NIEDOKRWISTOŚCI

wykonano pomiar kinazy kreatynowej.
poznanie. HEMOLITYCZN

Wykonywano także oznaczenie poziomu
Celem powyższego opracowania jest Pacjent 1
żelaza, szybke testy w kierunku chorób
omówienie diagnostyki oraz analiza przy- Kotka, 3 miesiące; stwierdzono następują-
zakaz
nych, test Coombsa i badania pa-
czyn i postaci niedokrwistości u pacjentów ce objawy: biegunka, wymioty, duszność,
razytologiczne kału.
poniżej 1. roku życia. bladość błon śluzowych (po 2 dniach po-
Badania wykonano w latach 2004- jawiło się ich zażółcenie). Wystąpiła rów-
SÅ‚owa kluczowe
-2007 u 21 zwierząt w wieku od 7 tygodni nież silna niedokrwistość (ryc. 1) oraz au-
analiza, diagnostyka, kocięta, niedo- do 1. roku, które wykazywały objawy niedo- toaglutynacja szkiełkowa. W rozmazie krwi
krwistości, szczenięta
krwistości przekraczającej wartości fizjolo- znaleziono na otoczkach erytrocytów drob-
giczne. Oznaczono morfologiÄ™ przy pomo- noustroje Mycoplasma haemofelis, w erytro-
cy analizatora hematologicznego ABC VET. cytach występowały bardzo liczne ciałka
Abstract
Obliczano także manualnie liczbę retikulo- Howella-Jolly ego, charakterystyczne dla
cytów oraz ich odsetek w celu określenia niedokrwistości hemolitycznych (także
Research has been carried out on a total
stopnia nasilenia erytropoezy. Stopień nasi- autoimmunohemolityczych), świadczące
of 21 patients under the age of 1 year,
lenia niedokrwistości oceniano na podsta- o odnowie erytrocytów (ryc. 2, 3) (10, 14, 20,
where symptoms of anaemia have been
noted. Morphologic tests were then car- wie wartości liczby hematokrytowej. Roz- 23). Znaleziono również erytroblasty oraz
ried out in order to manually ascertain mazy krwi barwiono metodÄ… Diff-Quick makrofagi, fagocytujÄ…ce erytrocyty. Wyko-
the number of reticulocytes, while one (Hemastain) oraz błękitem metylowo-kre- nano test Coombsa, który wykazał pod-
patient was administered a measure- zylowym, wybarwiającym ziarnistości re- wyższone miano przeciwciał IgG zimnych
ment of keratin kinesis. Levels of iron
tikulocytów i ciałka Heinza (2, 8, 14, 26, (miano 1:160) i ciepłych (miano1:320). Poli-
were also ascertained, along with qu-
29, 35). U jednego z pacjentów, podejrzane- czono liczbę retikulocytów, niedokrwistość
ick scans for infectious diseases. The
go o zapalenie wielomięśniowe, wykonano wywołana przez mykoplazmę miała charak-
Coombs test and parasitological faeces
oznaczenie aktywności kinazy kreatyno- ter niedokrwistości hemolitycznej oraz au-
examination were also carried out.
wej (7). Przy podejrzeniu niedokrwistości toimmunohemolitycznej, regeneratywnej,
autoimmunohemolitycznej wykonywano z towarzyszÄ…cÄ… jej leukocytozÄ…. Wyniki te-
Key words
test Coombsa (4, 9, 16, 18, 34). U kotów po- stów przeprowadzonych w kierunku zaka-
dejrzanych o zakażenie wirusem białaczki żenia wirusem FeLV i FIV były ujemne.
analysis, diagnostics, kittens, anaemia,
kociej lub niedoboru immunologicznego Podobne objawy opisane zostały przez
young dogs
wykonywano szybkie testy immunologicz- autorkę we wcześniejszej pracy (19), a tak-
ne w celu potwierdzenia infekcji (32). że przez Carneya i Englanda (6) oraz Pen-
U psów z krwotocznym zapaleniem prze- nisi ego i współ. (21).
wodu pokarmowego wykonano badanie te-
stem w kierunku zakażenia wirusem parvo. PACJENCI Z NIEDOKRWISTOŚCI

Podobnie postępowano z kotami podejrza- HEMOLITYCZN
Z CIAA
KAMI
nymi o panleukopeniÄ™. HEINZA
Przy podejrzeniu o inwazję pasożytów Pacjent 2
jelitowych wykonywano badanie parazy- Kot, samiec, rasy europejskiej, wiek około
tologiczne kału. 7 miesięcy, wykazujący objawy zapalenia
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 11-12/2009
46
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA
1 2
1. Wyniki morfologii kota zakażonego Mycoplasma haemofelis z niedokrwistością regeneratywną
2. Mycoplasma haemofelis na błonie komórkowej erytrocytów
3. Mycoplasma haemofelis  rzadki widok  łańcuszek
4. Liczne okrągłe ciałka Heinza (strzałki) we krwi kota (rozmaz tradycyjny). Zbudowane są z methemo-
globiny, która jest jaśniejsza niż hemoglobina, stąd mogą być tutaj widoczne.
5. Duże ciałka Heinza (A ) u kota po zjedzeniu cebuli  świeża krew
3
6. Liczne, duże ciałka Heinza (rozmaz barwiony w kierunku retikulocytów)
7. Rozmaz krwi jamniczki z anemią hemolityczną regeneratywną po zjedzeniu cebuli. Jedna strzałka
 ciałka Howella-Jolly ego, dwie strzałki  jaśniejsze kropki to ciałka Heinza, A ekscentrocyt,
B  keratocyty, C  krwinki tarczowate, D  retikulocyty
8. Wyniki morfologii psa z niedokrwistością z niedoboru żelaza. Charakterystyczne objawy to obniżone
MCV, MCH i MCHC.
9. Rozmaz krwi psa z niedokrwistością z niedoboru żelaza. Widoczny: erytroblast kwasochłonny (A ),
mikrocyt (B), niedobarwliwy mikrocyt (C), retikulocyt (D)
10. Wyniki morfologii psa z ostrym krwawieniem jeszcze brak regeneracji
4
11. Wyniki z ryc. 4  tu liczba retikulocytów wzrosła do 4%, na histogramie pojawia się przesunięcie
wykresu w prawo. Wzrost liczby płytek krwi, anizocytoza płytek z dużymi, młodymi trombocytami
5 6 7
9
8
11
10
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 11-12/2009
47
www.weterynaria.elamed.pl
fot. archiwum autora
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WETERYNARIA W PRAKTYCE
płuc. Stwierdzono u niego regeneratyw- Pacjenci 4 , 5, 6, 7, 8 Pacjent 11
ną niedokrwistość średniego stopnia oraz Jamniki miniaturowe, cały miot w wieku Dziewięciomiesięczna suka rasy dober-
leukocytozę z neutrofilią, z przesunięciem 4 tygodni. Matka szczeniąt została nakar- man. W badaniu klinicznym stwierdzono
w lewo. W rozmazie krwi barwionym me- miona pokarmem zawierajÄ…cym cebulÄ™ znacznego stopnia wychudzenie, w wywia-
todą Diff-Quick zauważono na erytrocytach i wykazywała objawy niedokrwistości he- dzie podano, iż pies wykazuje słaby apetyt
liczne drobne ciałka Heinza, które wystąpiły molitycznej regeneratywnej z ciałkami He- i od dłuższego czasu oddaje stolec o dość
również w rozmazie krwi barwionym błęki- inza i licznymi ekscentrocytami. Zauważono luz
nej konsystencji ze śladami krwi. Wcze-
tem metylowo-krezylowym (ryc. 4). je w barwionym tradycyjnie rozmazie krwi śniej była wielokrotnie odrobaczana.
Występowały również ciałka Howella- matki i szczeniąt, jednak u tych ostatnich W obrazie USG stwierdzono powiększo-
-Jolly ego w liczbie przekraczającej dopusz- w znacznie mniejszej liczbie. ną śledzionę oraz obrzęk błony śluzowej je-
czalne wartości dla kotów oraz nieliczne Na podstawie obecności ciałek Hein- lit cienkich. W badaniach morfologicznych
ekscentrocyty. Powstały one wskutek two- za i ekscentrocytów postawiono diagno- stwierdzono umiarkowaną niedokrwistość
rzenia się methemoglobiny oraz utlenienia zę: niedokrwistość hemolityczna z ciałka- mikrocytarną, niedobarwliwą, występowała
błony komórkowej erytrocyów. mi Heinza u matki oraz u szczeniąt (5, 8). anizocytoza i eozynofilia, w rozmazie zna-
Właścicielka podała w wywiadzie, iż kar- U tych ostatnich powstała wskutek przedo- leziono liczne keratocyty. Wykonano bada-
mi kota szynką i kiełbasą. Rozpoznano stania się czynników utleniających, zawar- nie kału, w którym znaleziono jaja Ancylo-
przewlekłą niedokrwistość hemolitycz- tych w cebuli (dwusiarczki) do mleka matki. stoma caninum.
ną z ciałkami Heinza wywołaną azotyna- Prawdopodobnie dodatkowo występowała U psów tej grupy niedokrwistości ozna-
mi, służącymi do peklowania i zawartymi u nich niedokrwistość z niedoboru żelaza, czano poziom żelaza we krwi, który był
w tych pokarmach (5, 8, 17, 36). co sugerowaÅ‚a duża liczba krwinek tarczo- znacznie obniżony (< 60 µg/dl), przy zwiÄ™k-
Autorka stwierdziła już podobny przypa- watych, ale także keratocytów oraz schisto- szonym stopniu wchłaniania.
dek zatrucia dorosłego kota azotynami, któ- cyty (ryc. 7), (10, 22, 23, 31). Wszystkie te niedokrwistości miały cha-
re mają właściwości utleniające. Przebiegało Harvey (10), Raskin (22) oraz Weiser rakter mniej lub bardziej regeneratywny,
ono wówczas równocześnie z methemoglo- (31) w obrazie erytrocytów przy niedo- chociaż mogą być one także nieregenera-
binemią, powodującą wiśniowe zabarwienie krwistości z niedoboru żelaza stwierdza- tywne.
błon śluzowych (17). li również oprócz anulocytów i mikrocy- U zwierząt zastosowano odrobaczenie
Ze względu na średnie nasilenie nie- tów, poikilocytozę w postaci schistocytów, preparatem uwzględniającym tego pasożyta
dokrwistości nie podjęto leczenia w tym keratocytów, krwinek tarczowatych oraz w swoim spektrum działania oraz podawa-
kierunku, zalecono jedynie zmianę diety, owalocytów. nie preparatu zawierającego żelazo. Po 4 ty-
po 4 tygodniach nie zaobserwowano już cia- Znaczna retikulocytoza powstała praw- godniach powtórne badanie kału nie wyka-
Å‚ek Heinza, a wskaz
niki czerwonokrwinko- dopodobnie u szczeniąt wskutek nie tylko zało obecności jaj pasożytów. U pacjenta
we same powróciły do normy. niedokrwistości hemolitycznej, ale także ustąpiły biegunki.
wywołanej tzw. wczesną hemolizą erytro- Potwierdzeniem diagnozy była poprawa
Pacjent 3 cytów. wskaz
ników czerwonokrwinkowych dłu-
Kot, samiec, rasy syjamskiej, wiek około goterminową terapią (30-60 dni) prepara-
3 miesięcy. Objawy kliniczne  silna dusz- PACJENCI Z OBJAWAMI tami zawierającymi żelazo.
ność, wyniki badań morfologicznych nie NIEDOKRWISTOŚCI Z POWODU
odbiegały od normy. W trakcie liczenia ery- NIEDOBORU ŻELAZA PACJENCI Z NIEDOKRWISTOŚCI

trocytów w komorze Thoma zaobserwowa- Pacjent 9, 10 SPOWODOWAN
NAGA
YM
no prawie na każdym z nich bardzo duże Pies, wiek 2 miesiące, rottweiler (pa- UBYTKIEM KRWI
ciałka Heinza. Szczególnie widoczne były cjent 9) oraz suka, wiek 3 miesiące, rasy (KRWOTOCZNE ZAPALENIE
w rozmazie krwi barwionym metodÄ… tra- bokser (pacjent 10), zakupione na placu PRZEWODU POKARMOWEGO)
dycyjnÄ… oraz po zabarwieniu rozmazu krwi targowym. Pacjent 12, 13
w kierunku retikulocytów (ryc. 5, 6). Wła- Właściciele zgłosili się z psami do szcze- Kot, samiec, w wieku 4 miesięcy (pacjent 12)
ściciel podał, iż poprzedniego dnia nakarmił pienia, w czasie badania stwierdzono u nich i rottweiler, samiec, w tym samym wieku
zwierzę dużą ilością pokarmu zawierającego kacheksję oraz bladość błon śluzowych. (pacjent 13). Objawy kliniczne to biegun-
cebulę. Duszność wynikła prawdopodobnie Wyniki badań morfologicznych obu psów ka ze znaczną ilością krwi, duża ilość krwi
z powstania dużej ilości methemoglobiny, wykazały znaczną niedokrwistość mikrocy- znajdowała się również w wymiocinach.
zawartej w licznych i dużych ciałkach He- tarną, niedobarwliwą (spadek MHC) oraz Ze względu na silną leukopenię, u kota po-
inza (związek ten nie przenosi tlenu). Po- obniżone stężenie żelaza. W rozmazie krwi stawiono podejrzenie panleukopenii, co po-
wstała ona pod wpływem dwusiarczków znaleziono mikrocyty, anulocyty oraz sto- twierdził test, podjęto więc leczenie w tym
zawartych w cebuli. matocyty, a także liczne fragmentocyty  ke- kierunku.
W literaturze opisany został przypadek ratocyty i schistocyty. W kale występowały U psa przyczyną choroby było spożycie
silnej niedokrwistości i w konsekwencji jaja glist. Była to niedokrwistość z niedobo- dużej ilości zbrylającego piasku dla kotów.
śmierci 2 kotów, nakarmionych odżyw- ru żelaza (ryc. 8, 9 ). U obu zwierząt wystąpiła leukocytoza
ką dziecięcą, zawierającą czosnek, rów- Harvey (11), Uerlinger i współ. (28) oraz oraz ostra niedokrwistość średniego stop-
nież bogaty w związki utleniające (5, 8) oraz Weiser (31) stwierdzili, iż wymienione nia, wywołana krwawieniem z przewodu
kota, któremu podano ½ tabletki paraceta- krwinki czerwone sÄ… erytrocytami (szcze- pokarmowego, regeneratywna (ryc.10, 11).
molu (17). gólnie keratocyty) tworzącymi się przy nie- Nie zauważono też specjalnych zmian w ob-
Niedokrwistość wywołana powstaniem dokrwistościach z niedoboru żelaza, a bar- razie erytrocytów. Anemia ustąpiła samoist-
ciałek Heinza pojawia się najwcześniej dzo nasilonej anemii może towarzyszyć nie w ciągu 1 tygodnia po wyleczeniu cho-
po kilku dniach po ich powstaniu, dlatego poikilocytoza, wskutek obecności retiku- roby podstawowej. Podobne objawy opisuje
wyniki morfologii pacjenta nie odbiegały locytów. Mikrocyty z kolei powstają wsku- Aird (1) i inni autorzy (14, 23).
jeszcze od normy. Po 5 dniach wystąpiło już tek mitozy ze zbyt niskim poziomem hemo- Niedokrwistości spowodowane strata-
znaczne obniżenie liczby RBC. globiny (11, 20). mi krwi (również przy zakażeniu szczeniąt
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 11-12/2009
48
www.weterynaria.elamed.pl
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WETERYNARIA W PRAKTYCE
wirusem parvo) przez przewód pokarmo- Pacjent 16 krwistością nieregeneratywną i autoaglu-
wy wskutek jego krwotocznego stanu za- Owczarek niemiecki, siedmiomiesięcz- tynacją erytrocytów.
palnego były słabo nasilone, normocytar- na suka. Od miesiąca wykazywała obja- Wynik testu w kierunku białaczki za-
ne i normobarwliwe. Zgodnie z danymi wy bólowe znacznego stopnia, trudności kaz
nej kotów był dodatni. W rozmazie
literatury (1, 11, 28) ze stratą procentowo w poruszaniu się, okresowo występowała krwi znaleziono limfocyty odczynowe.
niewielkiej ilości krwi organizm radzi so- podwyższona temperatura. Leczona była Oprócz tego występowały liczne erytrobla-
bie bez problemu, zwierzęta nr 12 i 13 nie dotychczas przeciwzapalnymi dawkami sty z podzielonym jądrem, proerytroblasty,
wymagały więc specjalnego postępowania glikokortykosteroidów i antybiotykami. mikrocyty (megalocyty), zasadochłonne
terapeutycznego w tym kierunku. W dniu wizyty pies nie mógł chodzić, tem- nakrapiania erytrocytów, liczne ciałka Ho-
Zakażenie parvovirusem powoduje jed- peratura ciaÅ‚a wynosiÅ‚a 41,1°C; wystÄ™po- wella-Jollye go  jako wyraz dyserytropo-
nak dodatkowo hypo- lub aplazję szpiku wały obrzęki w okolicy stawów nadgarst- ezy oraz anizocytoza i dysplazja płytek krwi
kostnego. Jest ona w tych przypadkach od- kowych i skokowych kończyn. W obrazie i licznymi, dużymi płytkami  będące wyni-
wracalna, a więc niedokrwistość nią wy- RTG stawów nie stwierdzono zmian, bada- kiem zaburzenia trombopoezy. Takie zmia-
wołana również ustępuje po wyleczeniu nie USG wykazało powiększoną śledzionę, ny w krwi obwodowej mogą pojawiać się
choroby podstawowej. U kotów i psów prawdopodobnie wskutek nasilonej erytro- w tej chorobie także ze względu na częste
zakażenie takie powoduje raczej hipopla- poezy pozaszpikowej (ryc. 18), (10). rozwijanie się dysplazji szpiku kostnego
zję układu granulocytarnego, stąd pojawia W płynie stawowym o podwyższonym (ryc. 19 i 20). Obecność licznych proery-
się leukopenia (neutropenia), a szpik czę- stężeniu białka całkowitego, występowały troblastów sugerowała również rozwinię-
sto powraca do stanu prawidłowego, za- liczne neutrofile oraz makrofagi fagocytują- cie się erytroleukemii (12, 13, 25).
nim rozwinie się niedokrwistość wskutek ce neutrofile (przewlekły stan zapalny), nie
jego aplazji (20). stwierdzono natomiast obecności bakterii. Pacjent 19
We krwi stwierdzono liczne sferocyty, Kot, samiec, dziesięciomiesięczny, wycho-
PACJENCI niedokrwistość miała charakter regenera- dzący. Wynik testu w kierunku zakażenia
Z NIEDOKRWISTOŚCIAMI tywny. Test Coombsa wykazał obecność wirusem białaczki kociej był dodatni. Zmia-
AUTOIMMUNOHEMOLITYCZNYMI przeciwciał IgG w mianie 1:320. ny w obrazie krwi były podobne do po-
(AIHA) (ryc. 12, 13, 14, 15, 16, 17) Taki obraz chorobowy przemawiał za za- przedniego przypadku, jednak słabo nasi-
Pacjent 14 paleniem wielostawowym tła immunolo- lone i dotyczące również granulocytów.
Pies, samiec, rasy chow-chow, 6 miesięcy, gicznego z towarzyszącą niedokrwistością W licznych pracach dotyczących zespo-
wykazywał następujące objawy kliniczne: autoimmunohemolityczną (4, 18, 24, 27). łów mielodysplastycznych zaburzenia he-
wymioty, biegunka, utrzymująca się go- mopoezy są obserwowowane u kotów także
rączka, nasilająca się niedokrwistość, bili- Pacjent 17 w krwi obwodowej. Są to zmiany wynikają-
rubinemia, bilirubinuria. Pies, labrador w wieku 11 miesięcy. Stwier- ce z zaburzenia erytropoezy, trombopoezy,
Wynik testu Coombsa był dodatni, dzono niedokrwistość typu autoimmu- ale również granulopoezy: hypo- lub hy-
w rozmazie krwi znaleziono sferocyty, po- nohemolitycznego (AIHA), z podobnymi persegmentacji neutrofili, neutropenia, ol-
jedyncze schistocyty i liczne retikulocyty zmianami we krwi, jak powyżej, prawdo- brzymie granulocyty, szczególnie pałeczko-
oraz limfocyty odczynowe. Stwierdzono podobnie po ukÄ…szeniu przez owada (ob- wate (12, 13, 25).
słabą autoaglutynację krwinek czerwonych serwacja właściciela). Według badań Shimodo i współ. (25)
(+1), rozpoznano niedokrwistość autoim- We krwi wystąpiła autoaglutynacja, sfe- 36% kotów zakażonych wirusem białaczki
munohemolityczną, prawdopodobną przy- rocytoza, pojawiła się również żółtaczka. kociej wykazywało również objawy zespo-
czyną był stres (transport). Właściciel nie wyraził zgody na wykonanie łu mielodysplastycznego.
testu Coombsa. Pies został wyleczony wy-
Pacjent 15 sokimi dawkami glikokortkosteroidów. Pacjent 20
Pies, bokser, w wieku 3 miesięcy. Niedo- W literaturze również spotyka się donie- Kot, u którego pomimo zakażenia wirusem
krwistość pojawiła się u niego dwa tygo- sienia o przypadkach wystąpienia chorób białaczki kociej wystąpiła niedokrwistość
dnie po szczepieniu szczepionkÄ… skoja- autoimmunologicznych, takich jak: zapa- hemolityczna regeneratywna, spowodo-
rzoną. W badaniu klinicznym stwierdzono lenie wielostawowe, zapalenie wielomię- wana obecnością mykoplazm na otocz-
silną bolesność mięśni, szczególnie w oko- śniowe, niedokrwistość autoimmunohe- kach erytrocytów.
licy gÅ‚owy i szyi, gorÄ…czkÄ™ (40,1°C), wystÄ…- molityczna, a nawet toczeÅ„ rumieniowaty U tego kota wirus nie spowodowaÅ‚ ob-
piła podwyższona aktywność kinazy kre- układowy, pojawiających się u tak młodych jawów uszkodzenia szpiku kostnego, stąd
atynowej. Anemia oraz autoaglutynacja psów, ale głównie po szczepieniach (9). Psy możliwe było pojawienie się niedokrwisto-
erytrocytów nasiliły się znacznie w ciągu 15 oraz 16 były szczepione minimum 2 ty- ści o charakterze regeneracyjnym.
dwóch dni. Wykryto także podwyższone godnie przed wystąpieniem objawów cho-
miano przeciwciał klasy IgG oraz składni- robowych, pozostałe przynajmniej 3 mie- PACJENCI Z NIEDOKRWISTOŚCI

ka dopełniacza C3. Postawiono podejrze- siące wcześniej. SPOWODOWAN
CHOROBAMI
nie zapalenia wielomięśniowego, co suge- Może to sugerować, iż u tego pacjenta PRZEWLEKA
YMI
rowały: silna bolesność mięśni, trudności czynnikiem sprzyjającym powstaniu AIHA Pacjent 21
w otwieraniu pyska, podwyższona aktyw- był inny bodziec wyzwalający chorobę, czy- 7-miesięczny sznaucer miniaturowy, u któ-
ność CK oraz eozynofilia. Podobne do po- li stres po ukąszeniu. rego stwierdzono niedokrwistość średnie-
wyższych objawy zapalenia wielomięśnio- go stopnia, nieregeneratywną, ze znaczną
wego i niedokrwistości opisał Chanoit PACJENCI Z NIEDOKRWISTOŚCI
anizocytozą. Spowodowana ona była zabu-
i wsp (7). SPOWODOWAN
ZAKAŻENIEM rzeniem wytwarzania erytrocytów wskutek
Rozpoznano niedokrwistość autoim- WIRUSEM BIAA
ACZKI KOCIEJ wystąpienia zespołu przedbiałaczkowego
munohemolityczną, której przyczyną było Pacjent 18 oraz białaczki z komórek niezróżnicowa-
prawdopodobnie szczepienie i zapalenie Kotka, samica, w wieku około 6 miesięcy, nych. Oprócz blastów niezróżnicowanych,
wielomięśniowe. rasy środkowoeuropejskiej, z silną niedo- we krwi obwodowej występowały podobne,
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 11-12/2009
50
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA
12 13
16
14 15
12. Niedokrwistość autohemolityczna regeneratywna  wzrost MCV, spadek MCHC. Pik po lewej stronie
histogramu RBC oznacza liczne sferocyty, przesunięcie wykresu w prawo  retikulocyty
13. Obraz krwi pacjenta z ryc. 12. A  sferocyty, B  retikulocyty, C  erytrocyt, D  erytroblast
zasadochłonny
14. Autoaglutynacja w świeżej krwi obwodowej, po rozcieńczeniu krwi w stosunku 1:0,9% NaCl  wi-
doczne pakiety (zlepy) erytrocytów
15. Rulonizacja w krwi świeżej bez rozcieńczenia może mylić aglutynację. Wywołana jest wysokim
stężeniem globulin lub fibrynogenu. Rozcieńczenie krwi likwiduje ją
16. Autoaglutynacja może pojawić się już w próbówce z EDTA, ale tak może wyglądać również bardzo
17
nasilona rulonizacja
17. Erytrofagocytoza w krwi obwodowej. A  sfagocytowane erytrocyty, B  widoczne erytrocyty.
Strzałki  ciałka Howella-Jolly ego (niedokrwistość regeneratwna)
18. Hemopoeza pozaszpikowa w śledzionie  liczne proerytoblasty (A) i erytroblasty (B)
19. Wyniki morfologii kota zakażonego wirusem białaczki kociej, z objawami dysplazji szpiku kostnego.
Charakterystyczna makrocytoza (wysokie MCV)
20. Rozmaz krwi pacjenta z ryc. 19. A  megaloblast kwasochłonny, z którego powstanie makrocyt
 megalocyt
21. Morfologia psa z ostrą białaczką z blastów niezróżnicowanych. Obecne we krwi obwodowej liczne
cechy dysplazji szpiku kostnego nasuwają podejrzenie transformacji wcześniejszego zespołu
przedbiałaczkowego
18
22. Obraz krwi obwodowej pacjenta z ryc. 21. Liczne niezróżnicowane blasty
19 20
21
22
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 11-12/2009
51
www.weterynaria.elamed.pl
fot. archiwum autora
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WETERYNARIA W PRAKTYCE
6. Carney H.., England J.: Feline hemobartonello- 22. Raskin R., Meyer D.: Atlas of canine and feline
jak opisano u ww. kotów, objawy dysplazji
sis.  Vet. Clin. North Am. Small Anim. Pract. cytology. W.B. Saunders comp. Philedelphia
szpiku kostnego (ryc. 21 i 22).
1993, 23, 79 -90. 1997.
7. Chanoit G., Lefebvre H., Orcel K., Laroute V., 23. Rebar A., McWilliams P., Feldman B., Met-
PODSUMOWANIE
Toutain P.L., Braun J.: Use of plasma creatine zger F., Pallock R., Roche J.: A quide to he-
U wszystkich badanych zwierzÄ…t w rozma-
kinase pharmacokinetics to estimate the amount matology of dogs and cats.  Teton NewMedia ,
zach krwi występowały charakterystyczne
of excercise-induced muscle damage in beagle. Jackson, Wyoming, 2002.
dla danego rodzaju niedokrwistości formy
24. Reimer M., Troy G., Warnick L.: Immune-me-
 Am. Vet. J. Res. 62, 1375.
czerwonych ciałek krwi, znacznie ułatwia- 8. Christopher M., White J., Eaton J.: Erythrocyte diated hemolytic anemia: 70 cases [1988-1996].
pathology and mechanisms of Heinz body  me-  J. Am. Anim. Hosp. Assoc. , 1996, 35, 384-
jące ustalenie jej przyczyny. Były to: kera-
diated hemolysis in cats.  Vet. Pathol. , 1990, 27, -391.
tocyty, sferocyty, anulocyty, ekscentrocyty,
25. Shimoda T., Shiranga N., Mashita T., Hase-
299-310.
schistocyty, owalocyty, krwinki ołówko-
9. Duvall D., Giger U.: Vaccine associated immuno- gawa A.: A hematological study on thirteen cats
wate, retikulocyty, erytroblasty. Pojawiły
mediated hemolytic anemia in the dog.  J. Vet Int. with myelodysplastic syndrome.  J. Vet. Med.
się również wtręty: ciałka Heinza, ciałka
Med. , 1966, 10, 290-295. Sci. , 2000, 62, 59-64.
Howella-Jolly ego  efekt nasilonej ery-
26. Stockham S., Scott M.: Fundamentals of Ve-
10. Giger U.: Regenerative anemias caused by blood
tropoezy, niekiedy zasadochłonne nakra- loss or hemolysis. Texbook of Veterinary Internal terinary Clinical Pathology. Sc ed. Blackwell,
2008.
piania oraz pasożyty erytrocytów. Podob- Medicine. Ed. Ettinger S.J., Feldman E.C.,
27. Thompson J.: Immunologic diseases. Texbook
W.B. Saunders comp, 2000, 1784-1804.
ne zmiany we krwi, charakterystyczne dla
11. Harvey J.W.: Microcytic anemias. In Schal- of Veterinary Internal Medicine. Diseases of the
różnych postaci niedokrwistości opisu-
Dogs and Cats. Ettinger S.J., Feldman E.C.,
m s Veterinary Hematology. Ed. Feldman B.,
jÄ… w swoich pracach inni autorzy (5, 8, 10,
W.B. Saunders comp., 1995, 1879-1881.
Zinkl J., Nemi C. Lippincot Williams &
11, 13, 23-33, 36). Niedokrwistości wywo-
28. Uehlinger P., Glaus T., Stockli R., Flucki-
Wilkins, 2000. 190-204.
łane zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi
ger M., Leuch F.: What is your diagnosis? Iron
12. Hisasue M., Nishigaki K., Katae H., Yuri K.,
wykazywały niewielkie nasilenie, nie po-
deficiency anemia due to intestinal blood loss.
Mizuno T., Fujino Y., Setoguchi A., Hasegawa
wodowały zmian w obrazie erytrocytów,  Schweiz Arch. Tierheilgk. . 1997,139, 449-
A., Watari T., Masuda K., Ohno K., Tsujimoto
miały charakter normocytarny i normo- H.: Clonality analysis of various hematopoetic -453.
29.Weiss D. J.: Secondary myelofobrosis in three
disorders in cats naturally infected with feline
barwliwy i ustępowały one po wyleczeniu
dogs.  J. Am. Vet. Med. Assoc. 1985, 187,
leukemia virus.  J. Vet. Med. Sci . 2000, 62,
choroby podstawowej.
423-425.
1059-1065.
Na podstawie uzyskanych wyników
13. Hihasue M., Okayama H., Okayama T., Susu- 30. Weiss J.D.: Evaluation of dysmyelopoesis in cats:
stwierdzono, iż najczęściej diagnozowa-
34 cases (1966-2005).  J. Am. Vet. Med. As-
ki T., Mizuno T., Naganobu K., Hasegawa A.,
ną przyczyną niedokrwistości u młodych
soc . 2006, 228, 893-897.
Watari T., Matsuki N., Masuda K., Ohno K.,
zwierząt było ich nieprawidłowe żywienie
31. Weiser G., O Grady M.: Erythrocyte volume
Tsujimoto H.: Hematologic abnormalites and
i zarobaczenie. Wystąpiły one wskutek nie- outcome of 16 cats with myelodysplastic syndro- dystribution analysis and hematologic changes
in dogs wih iron deficiency anemia.  Vet. Pathol. ,
mes.  J. Vet. Int. Med . 2001, 15, 471-477.
dokarmiania szczeniąt  niedokrwistość
1983, 20, 230-241.
14. Jain N.C.: Essentials of veterinary hematology.
z niedoboru żelaza, karmienia odpadkami
32. Weiser M., Kociba G.: Erythrocyte macrocytosis
Lea & Febiger, Philadelphia, 1993.
ze stołu  niedokrwistości z ciałkami He-
15. Jonas L., Thrall M., Weiser M.: Nonregenera- in feline leukemia virus associated anemia.  Vet.
inza, lub obydwie te przyczyny występowa-
Pathol. , 1983, 20, 687-697.
tive form of immune-mediated hemolytic anemia
ły jednocześnie (w sumie dziesięć przypad-
33. Weiser M.: Erythrocyte responses and disorders.
in dogs.  J. Am. Anim. Hosp. Assoc . 1987, 23,
ków). qð
Texbook of Veterinary Internal Medicine Ettinger
204-210.
S.J., Feldman E.C., W.B. Saunders comp.,
16. Klag A., Giger U., Shofer F.: Idiopathic immu-
1986, 1885-1981.
no-mediated hemolytic anemia in dogs: 42 cases
Piśmiennictwo do części 1. i 2.
34. Wilkerson M., Davies E., Shuman W., Harkin
[1986-1990].  J. Am. Vet. Med. Assoc . 1993,
1. Aird B.: Acute loss anemia. In Schalm s Veterinary
H., Cox J., Rush B.: Isotype  specific antibodies
hematology. Ed. Feldman B., Zinkl J., Nemi 202, 783-788.
in horses and dogs with immune-mediated hemo-
C. Lippincot Williams & Wilkins. 2000. 151- 17. A
ukaszewska J., Popiel J.: Methemoglobinemie
lytic anemia.  J. Vet. Intern. Med. , 2000, 14,
-153. i anemie hemolityczne z ciałkami Heinza u kotów.
190-196.
2. Allison R., Meinkoth J.: Hematology without the  Mag. Wet. 2005.
35. Willard M., Tvendten H.: Small Animal Dia-
numbers:  In-clinic blood film evaluation. Ve- 18. A
ukaszewska J., Popiel J., Stefaniak T.,
gnostic Laboratory Methods. Ed. Saunders,
terinary Clinics of North America , 2007; 37. Atamaniuk W.: Niedokrwistości autoimmuno-
2004.
3. Baker R., Valli V.: Dysmyelopoesis in the cat: hemolityczne u psów  analiza 48 przypadków.
36. Winnicka A., A
ukaszewska J., Popiel J.: Niedo-
A hematological disorder resembling refractory Praca w druku.
krwistość hemolityczna z ciałkami Heinza u psów
anemia with excess blasts in man.  Can. J. Vet. 19. A
ukaszewska J., Popiel J., Zawadzki W.:
i kotów. Materiały z XII Kongresu PTNW.
Res. 1986, 59, 3-6. Mycoplasma haemofelis  czynnik anemii kotów.
Warszawa 2004, 300.
4. Bücheler J., Cotter S.: Canine immune-mediated  Medycyna Wet. , 2004, 60, 1347-1351.
hemolytic anemia. Kirk s Current of Veterinary 20. Meyer D., Harvey J.: Veterinary Laboratory
Therapy XII, 1995, 152-157. Medicine. 2nd ed., W.B. Saunders comp
dr n. wet. Janina A
ukaszewska
5. Caldin M., Carli E., Furtanello T., Solango- Philadelphia, 1998.
Lecznica dla zwierzÄ…t
-Gallego L., Tasca S., Lubas G.: A retrospective 21. Pennisi M.G.: Hemobartonelloza kotów (zakaz
-
50-053 Wrocław
study of 60 cases of eccentrocytes in the dog.  Vet. na niedokrwistość kotów): obecny stan wiedzy.
Clin. Pathol. 2005, 43, 224-225.  Medycyna Wet. ,1991, 47, 485-487. ul. Paczkowska 26
r e k l a m a
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 11-12/2009
52
www.weterynaria.elamed.pl