116B
POMPY CIEPA
A
mgr inż. Liliana Mirosz
1
25B
1.Zasada działania
System ze sprężarkową pompą ciepła polega na pobieraniu ciepła z tzw. dolnego z
ródła
(gruntu, wody powierzchniowej, wody głębinowej, powietrza zewnętrznego lub powietrza
wywiewanego z pomieszczenia), przekazywaniu pobranego ciepła do czynnika roboczego
krążącego w pompie ciepła, podnoszeniu temperatury czynnika roboczego w pompie ciepła
poprzez sprężanie i oddawaniu uzyskanego ciepła do instalacji w obiekcie (tzw. górnego
z
ródła).
Ciepło odebrane z dolnego z
ródła i przekazane w parowaczu powoduje parowanie czynnika
roboczego krążącego w pompie ciepła. Para czynnika roboczego jest następnie sprężana,
co powoduje wzrost jej temperatury. Sprężony czynnik przekazuje ciepło do instalacji w
obiekcie w wymienniku, tzw. skraplaczu. Powoduje to skroplenie i spadek temperatury
czynnika roboczego, a jednocześnie wzrost temperatury wody w instalacji w obiekcie.
Czynnik roboczy jest następnie rozprężany i jego temperatura ulega obniżeniu, potem
ogrzewa się w parowaczu  obieg zaczyna się od początku.
Rysunek 1. Schemat działania pompy ciepła (www.retscreen.net).
26B
2.Rodzaje pomp ciepła i instalacji odbierających ciepło
Sprężarkowe pompy ciepła można następująco sklasyfikować ze względu na czynniki
przekazujące ciepło z dolnego z
ródła oraz do instalacji w obiekcie:
B/W  pompy ciepła, dla których dolnym z
ródłem ciepła jest grunt, a górnym
powietrze wewnętrzne lub woda grzewcza; w instalacji dolnego z
ródła krąży solanka
(pierwszy element oznaczenia - B), natomiast w instalacji grzewczej krąży woda
(drugi element oznaczenia - W),
B/A  pompy ciepła, dla których dolnym z
ródłem ciepła jest grunt, a górnym powietrze
wewnętrzne; czynnikiem pośredniczącym między dolnym z
ródłem ciepła a pompą
ciepła jest roztwór glikolu (solanka), natomiast między pompą ciepła a górnym
z
ródłem ciepła powietrze,
W/W  pompy ciepła, dla których dolnym z
ródłem ciepła jest woda powierzchniowa
lub głębinowa, a górnym powietrze wewnętrzne lub woda grzewcza; czynnikiem
pośredniczącym jest woda,
W/A  pompy ciepła, dla których dolnym z
ródłem ciepła jest woda powierzchniowa
lub głębinowa, a górnym powietrze wewnętrzne; czynnikiem pośredniczącym między
dolnym z
ródłem ciepła a pompą ciepła jest woda, natomiast między pompą ciepła a
górnym z
ródłem powietrze,
A/W  pompy ciepła, dla których dolnym z
ródłem ciepła jest powietrze zewnętrzne,
a górnym powietrze wewnętrzne lub woda grzewcza; czynnikiem pośredniczącym
2
między dolnym z
ródłem ciepła a pompą ciepła jest powietrze, natomiast w instalacji
grzewczej krąży woda,
A/A  pompy ciepła, dla których dolnym z
ródłem ciepła jest powietrze wywiewane,
natomiast górnym powietrze wewnętrzne; czynnikiem pośredniczącym jest powietrze.
Gruntowe pompy ciepła z bezpośrednim odparowaniem czynnika roboczego (oznaczane
symbolem E) są typem gruntowych pomp ciepła, jednak z uwagi na skomplikowaną
technologię wykonania oraz trudności z projektowaniem obiegu czynnika roboczego i
wynikającą z tego rzadkość stosowania, nie zostały ujęte w niniejszym opracowaniu.
W systemach W/W i W/A pobierających ciepło z wód głębinowych instalacją dolnego z
ródła
jest zespół studni głębinowych  woda jest ujmowana w tzw. studni czerpalnej, przekazuje
ciepło do czynnika roboczego w parowaczu, i wprowadzana jest z powrotem do gruntu
poprzez tzw. studnię zrzutową. W przypadku wód powierzchniowych woda zasysana jest
przez pompę.
W systemach A/W i A/A parowacz pompy ciepła jest bezpośrednio omywany powietrzem
przy pomocy wentylatora.
W systemach B/W i B/A rolę dolnego z
ródła pełnią gruntowe kolektory poziome lub pionowe
sondy głębinowe. Krążący w wymienniku gruntowym nośnik ciepła (solanka) pobiera ciepło z
gruntu i przekazuje do czynnika roboczego w parowaczu.
a) pionowy b) poziomy c) studnia głębinowa
Rysunek 2. Typy wymienników gruntowych (www.retscreen.net).
27B
3.Czynniki robocze
W obiegu pompy ciepła krąży czynnik roboczy, który transportuje ciepło z niższego na
wyższy poziom temperatury. Czynnik roboczy powinien być stabilny chemicznie przy
wszelkich wartościach temperatury roboczej pompy ciepła, a także chemicznie obojętny do
stosowanych materiałów konstrukcyjnych. Nie może być palny, toksyczny czy wybuchowy,
ani wywierać szkodliwego wpływu na środowisko. Powinien charakteryzować się dużą
objętościową wydajnością grzejną, aby w obiegu pompy ciepła krążyła jak najmniejsza jego
ilość, co decyduje o wymiarach sprężarki.
W pompach ciepła stosuje się czynniki będące mieszaninami kilku substancji o podobnych
lub takich samych właściwościach fizykochemicznych. Mogą to być roztwory azeotropowe
lub zeotropowe. Roztwór azeotropowy to mieszanina jednorodnych czynników chłodniczych,
mających podobną temperaturę parowania i skraplania. W związku z tym podczas realizacji
przemian fazowych obiegu termodynamicznego roztwór ten zachowuje się jak jednorodny
czynnik roboczy i nie wykazuje poślizgu temperaturowego. Natomiast roztwór azeotropowy
to mieszanina czynników mających różną temperaturę parowania i skraplania. W związku z
tym podczas przemian fazowych temperatura parowania i skraplania powstałej mieszaniny
3
może być wyższa lub niższa niż temperatura każdego z jej składników, co powoduje
powstawanie poślizgu temperaturowego.
Obecnie w pompach ciepła najczęściej stosuje się następujące czynniki robocze:
R134a (hydrofluorowęglowodór - czynnik jednorodny o wzorze chemicznym CH� F-
CF� ),
R407C (mieszanina zeotropowa R32, R125 i R134a),
R410A (mieszanina zeotropowa R32 i R125),
R404A (mieszanina zeotropowa R32, R125 i R143a).
28B
4.Charakterystyczne parametry techniczne
Poniżej przedstawiono definicje charakterystycznych parametrów technicznych
określających pompę ciepła wraz z najczęściej występującymi wartościami:
1. współczynnik efektywności COP (z ang. coefficient of performance)  sprawność
wytwarzania ciepła w urządzeniu, określana jako stosunek mocy grzewczej
uzyskiwanej w pompie ciepła do mocy elektrycznej potrzebnej do napędu sprężarki
(wsp. COP jest tym wyższy, im mniejsza jest różnica temperatury pomiędzy
temperaturą w instalacji w obiekcie a temperaturą z
ródła ciepła):
moc grzewcza
COP
moc elektryczna
współczynniki wydajności grzejnej COP kształtują się obecnie na poziomie ok. 4 dla
pomp ciepła typu A/W i A/A, ok. 5 dla typu B/W i B/A oraz ok. 6 dla typu W/W i W/A,
2. sezonowy współczynnik wydajności grzejnej pompy ciepła SPF (z ang. seasonal
performance factor)  współczynnik wydajności odniesiony do całego sezonu
eksploatacji z
ródła ciepła, wg Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6
listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej
budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość
techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich
charakterystyki energetycznej, Dz. U. Nr 201 poz. 1240:
dla systemu B/W w budynkach istniejących SPF = 3,3, nowych SPF = 3,5,
dla systemu W/W w budynkach istniejących SPF = 3,5, nowych SPF = 3,8,
dla systemu A/W w budynkach istniejących SPF = 2,5, nowych SPF = 2,7,
3. temperatura dolnego z
ródła - podawana w oznaczeniu pompy ciepła, np. 10�C w
W10/W50; standardowa wartość temperatury wody przed parowaczem to 10�C,
4. temperatura wody w instalacji grzewczej - podawana w oznaczeniu pompy ciepła, np.
35�C w B0/W35; standardowe wartości temperatury wody odpływającej ze skraplacza
wynoszą 35�C i 55�C,
5. jednostkowa ilość ciepła pobierana z dolnego z
ródła ciepła:
z gruntu: zależna od rodzaju gruntu, 8 � 40 W/m2 powierzchni poziomego
wymiennika gruntowego, 30 � 90 W/mb długości pionowego wymiennika
gruntowego,
z wód gruntowych i głębinowych: 4 500 � 5 900 Wh/mł,
z powietrza zewnętrznego: 1,4 � 2,2 Wh/mł.
29B
5.Wykaz urządzeń i instalacji pomocniczych
Poniżej przedstawione zostały wykazy urządzeń oraz instalacji pomocniczych potrzebnych
w przypadku instalowania pomp ciepła typu B/W i W/W.
4
Wykaz urządzeń:
węzeł cieplny
o pompa ciepła
ż� z automatyką
ż� z elementami zabezpieczającymi (dot. ciśnienia, zamarzania, elementów
elektrycznych)
ż� z czynnikiem roboczym
o zbiornik buforowy c.o.
o zasobnik c.w.u. wraz z czujnikami temperatury (możliwość zabudowy w pompie
ciepła)
o pompy obiegowe (do ładowania zbiornika buforowego c.o. i zasobnika c.w.u.;
możliwość zabudowy w pompie ciepła)
instalacja dolnego z
ródła (jedna z czterech możliwości)
o poziomy kolektor płaski
ż� z niezamarzającym nośnikiem ciepła
ż� ze studzienkami zbiorczymi
ż� z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku
ż� z rozdzielaczami
o poziomy kolektor spiralny
ż� z niezamarzającym nośnikiem ciepła
ż� ze studzienkami zbiorczymi
ż� z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku
ż� z rozdzielaczami
o pionowa sonda głębinowa
ż� z niezamarzającym nośnikiem ciepła
ż� z wypełnieniem odwiertu (np. bentonitem)
ż� z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku
ż� z rozdzielaczami
o studnia czerpalna i studnia zrzutowa
ż� z pompą głębinową
ż� z pompą tłoczącą wodę do studni zrzutowej
ż� z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku
ż� z wymiennikiem pośrednim (w przypadku parametrów wody gruntowej
odbiegających od dopuszczalnych)
Wykaz instalacji pomocniczych:
armatura hydrauliczna
pięcioprzewodowa elektryczna linia zasilająca
regulator pogodowy
o czujnik temperatury zewnętrznej
o czujnik temperatury powrotu pompy ciepła
czujnik temperatury zasilania pompy ciepła
czujnik poziomu płynu niezamarzającego
czujnik przepływu obiegu dolnego z
ródła
termostat pokojowy
Wykaz instalacji pomocniczych opcjonalnych:
zdalny system nadzoru i kontroli pompy ciepła
grupa basenowa wraz z automatyką
moduł chłodzenia pasywnego wraz z automatyką
moduł chłodzenia aktywnego wraz z automatyką
moduł wentylacyjny wraz z automatyką
5
30B
6.Zastosowanie pomp ciepła w systemach ogrzewania i przygotowania ciepłej
wody użytkowej
Pompy ciepła mogą być stosowane w systemach ogrzewania w dwóch podstawowych
układach:
z pompą ciepła jako jedynym z
ródłem zasilania instalacji ogrzewania (tzw. układ
monowalentny),
z pompą ciepła i z
ródłem uzupełniającym - np. kotłem elektrycznym, gazowym lub
olejowym (tzw. układ biwalentny).
Moc grzejna w układzie monowolanentnym może być regulowana na kilka sposobów. Często
stosowana jest regulacja dwustawna polegająca na włączaniu i wyłączaniu silnika
napędowego pompy ciepła (okresowa praca sprężarki). W przypadku pomp ciepła
wyposażonych w kilka sprężarek regulacja polega na kolejnym wyłączaniu sprężarek.
Jednak najkorzystniejszym sposobem regulacji jest bezstopniowa regulacja prędkości
obrotowej silnika napędowego (silnik pompy ciepła musi być wówczas wyposażony w
przetwornicę częstotliwości prądu zasilającego). Regulację ułatwia również zastosowanie
wodnego zasobnika ciepła, jednak w tym przypadku moc pompy ciepła musi być większa,
aby umożliwić jego ładowanie. W przypadku zasobników buforowych można dodatkowo
wyposażyć je w grzałki elektryczne, spełniające rolę z
ródła uzupełniającego.
W układach biwalentnych pompa ciepła oraz z
ródło uzupełniające (szczytowe) mogą
pracować w sposób:
rozdzielony  z
ródła ciepła nie pracują równocześnie - przy danej temperaturze
granicznej (tzw. biwalentnej) pompa ciepła jest wyłączana i załączane jest z
ródło
szczytowe,
równoległy - pompa ciepła pracuje wraz ze z
ródłem uzupełniającym do danej
temperatury biwalentnej, a po jej przekroczeniu jest wyłączana i zapotrzebowanie na
ciepło pokrywane jest tylko ze z
ródła szczytowego,
mieszany  pompa ciepła pracuje przez cały okres zapotrzebowania na ciepło, ale przy
danej temperaturze biwalentnej uruchamiane jest dodatkowo z
ródło uzupełniające
(woda powrotna z instalacji centralnego ogrzewania podgrzewana jest w pompie
ciepła, a następnie dogrzewana do wymaganej temperatury w z
ródle szczytowym).
W polskich warunkach klimatycznych w budynkach mieszkalnych zazwyczaj korzystniejszy
jest układ biwalentny. Dodatkowo największą efektywność energetyczną pomp ciepła
uzyskuje się w przypadku podłączenia do instalacji niskotemperaturowych (ogrzewanie
podłogowe lub powietrzne).
Wśród systemów przygotowania ciepłej wody użytkowej stosowane są dwa typy rozwiązań:
ciepło przygotowywane jest w pompach ciepła typu powietrze-woda (A/W) niezależnie
od ciepła do instalacji centralnego ogrzewania; pompy ciepła są wówczas wyposażone
w zasobniki i eksploatowane w okresach, gdy nie działa instalacja c.o.; często instaluje
się również grzałki elektryczne, które pracują w okresie zwiększonego zużycia wody (tj.
gdy pompa ciepła nie pokrywa zapotrzebowania na ciepło),
współpraca z przygotowaniem ciepła do instalacji centralnego ogrzewania
(podgrzewanie wody wodociągowej wodą powrotną z instalacji c.o. w sezonie
grzewczym oraz z pominięciem grzejników poza sezonem grzewczym).
6
31B
7.Nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacyjne
Poniżej przedstawiono nakłady inwestycyjne dla pomp ciepła zasilanych ciepłem z gruntu
oraz wód głębinowych. W nakładach nie uwzględniono zastosowania elementów
opcjonalnych, tj.:
zdalny system nadzoru i kontroli pompy ciepła (1 500 � 6 500 zł),
grupa basenowa wraz z automatyką (1 000 � 1 500 zł),
moduł chłodzenia pasywnego wraz z automatyką (4 000 � 7 000 zł),
moduł chłodzenia aktywnego wraz z automatyką (8 000 � 9 000 zł),
moduł wentylacyjny wraz z automatyką (5 500 � 6 500 zł).
Duży zakres wartości nakładów inwestycyjnych wynika z silnego wpływu mocy systemu i
typu dolnego z
ródła (temperatura i rodzaj gruntu lub temperatura i jakość wody gruntowej) na
ceny urządzeń i robocizny (wykopy, odwierty).
Zakres nakładów
Elementy systemu solanka  woda
inwestycyjnych
1 URZ
DZENIA
Węzeł cieplny na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej
1 100  9 500 zł/kW
a
wody (wraz z pompą ciepła, bez z
ródła szczytowego)
mocy grzewczej
b Kolektor gruntowy lub sonda głębinowa
2 MATERIAA
Y/ROBOCIZNA
600  4 200 zł/kW
a Montaż pompy ciepła i elementów w węz
le cieplnym
mocy grzewczej
b Montaż kolektora lub sondy (wraz z wykopem lub odwiertem)
3 PROJEKTOWANIE/SPEA
NIENIE WYMOGÓW FORMALNYCH
2 500  3 500 zł
a Projekt geologiczny
Tabela 1. Zakres nakładów inwestycyjnych dla elementów gruntowej pompy ciepła z
systemem B/W (ceny z roku 2008).
Zakres nakładów
Elementy systemu woda  woda
inwestycyjnych
1 URZ
DZENIA
Węzeł cieplny na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej
900  8 700 zł/kW
a
wody (wraz z pompą ciepła, bez z
ródła szczytowego)
mocy grzewczej
b Studnia głębinowa
2 MATERIAA
Y/ROBOCIZNA
100  2 500 zł/kW
a Montaż pompy ciepła i elementów w węz
le cieplnym
mocy grzewczej
b Montaż studni głębinowej (wraz z odwiertem)
3 PROJEKTOWANIE/SPEA
NIENIE WYMOGÓW FORMALNYCH
a Projekt geologiczny
Pozwolenie wodnoprawne (wraz z operatem i opłatami
b 8 500  11 500 zł
skarbowymi)
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (wraz z kartą
c
informacyjną lub raportem i opłatami skarbowymi)
Tabela 2. Zakres nakładów inwestycyjnych dla elementów pompy ciepła z systemem W/W
(ceny z roku 2008).
Poniżej przedstawiono szczegółową prezentację cen systemów z pompą ciepła w
odniesieniu do kW mocy grzewczej, w zależności od:
rodzaju dolnego z
ródła,
rodzaju instalacji dolnego z
ródła,
temperatury dolnego z
ródła,
7
 temperatury wody w instalacji grzewczej (+35�C oznacza ogrzewanie
niskoparametrowe  podłogowe, +50�C oznacza ogrzewanie wysokoparametrowe 
grzejnikowe),
zakresu mocy grzewczej.
Nakłady rzeczywiste mogą znacznie odbiegać od prezentowanych poniżej w przypadku
nietypowego terenu pod wykopy (np. skalistego) oraz dużej głębokości poziomu wody
gruntowej czy złej jakości wody w przypadku systemów W/W.
8
Tabela 3. Szczegółowe ceny systemów z pompą ciepła (B/W i W/W) w odniesieniu do kW mocy grzewczej (ceny z roku 2008).
Czynnik Rodzaj gruntu
Nakłady inwestycyjne, zł/kW
Zakres Temp. Temp. wody
dolnego (jednostkowa
Dolne Instalacja temp. dolnego zasilającej
z
ródła/czynnik moc cieplna
z
ródło dolnego z
ródła dolnego z
ródła, instalację
instalacji pobierana
o
Zakres mocy, kW
z
ródła, oC C grzewczą, oC
grzewczej z gruntu)
10- 15- 30-
2-4 4-6 6-10 50-70
15 30 50
sucha gleba
piaszczysta 12 000 8 100 6 100 5 400 4 600 4 300 3 400
(10-15 W/m2)
mokra gleba
piaszczysta 11 400 7 400 5 400 4 700 3 900 3 400 2 700
(15-20 W/m2)
średnio sucha
glina 11 000 7 100 5 100 4 400 3 600 3 000 2 400
+35
(20-25 W/m2)
mokra glina
10 800 6 800 4 800 4 100 3 300 2 800 2 100
(25-30 W/m2)
gleba
poziomy
nasączona
10 600 6 700 4 700 4 000 3 200 2 700 2 000
wymiennik
wodą
solanka/woda -5 do +
grunt gruntowy 0
(30-35 W/m2)
(B/W) 20
(kolektory płaskie
sucha gleba
i spiralne)
piaszczysta 12 500 7 900 5 900 5 200 4 400 3 700 3 000
(10-15 W/m2)
mokra gleba
piaszczysta 11 900 7 400 5 300 4 600 3 800 3 200 2 500
(15-20 W/m2)
średnio sucha
+50
glina 11 600 7 100 5 000 4 300 3 500 2 900 2 200
(20-25 W/m2)
mokra glina
11 400 6 900 4 800 4 100 3 300 2 700 2 000
(25-30 W/m2)
gleba
11 300 6 700 4 700 4 000 3 200 2 500 1 900
nasączona
9
Zakres COP
4,3-4,7
2,8-3,1
Czynnik Rodzaj gruntu
Nakłady inwestycyjne, zł/kW
Zakres Temp. Temp. wody
dolnego (jednostkowa
Dolne Instalacja temp. dolnego zasilającej
z
ródła/czynnik moc cieplna
z
ródło dolnego z
ródła dolnego z
ródła, instalację
instalacji pobierana
o
Zakres mocy, kW
z
ródła, oC C grzewczą, oC
grzewczej z gruntu)
10- 15- 30-
2-4 4-6 6-10 50-70
15 30 50
wodą
(30-35 W/m2)
podłoże
z suchą
warstwą 13 500 9 600 7 700 6 900 6 100 5 600 4 900
osadową
(30 W/mb)
podłoże
kamieniste,
11 900 8 000 6 000 5 300 4 500 3 900 3 300
łupek
(50-55 W/mb)
podłoże
+35
o dużej
przewodności 11 200 7 200 5 200 4 500 3 700 3 200 2 600
pionowy
cieplnej
wymiennik
solanka/woda -5 do + (80 W/mb)
gruntowy 0
(B/W) 20 podłoże
(pionowe sondy
o dużym
głębinowe)
przepływie
10 900 6 900 4 900 4 200 3 500 2 900 2 300
wody
gruntowej
(100 W/mb)
podłoże
z suchą
warstwą 13 700 9 300 7 200 6 500 5 800 5 000 4 300
osadową
+50
(30 W/mb)
podłoże
kamieniste, 12 400 7 900 5 800 5 100 4 300 3 600 3 000
łupek
10
Zakres COP
4,3-4,5
2,8-3,0
Czynnik Rodzaj gruntu
Nakłady inwestycyjne, zł/kW
Zakres Temp. Temp. wody
dolnego (jednostkowa
Dolne Instalacja temp. dolnego zasilającej
z
ródła/czynnik moc cieplna
z
ródło dolnego z
ródła dolnego z
ródła, instalację
instalacji pobierana
o
Zakres mocy, kW
z
ródła, oC C grzewczą, oC
grzewczej z gruntu)
10- 15- 30-
2-4 4-6 6-10 50-70
15 30 50
(50-55 W/mb)
podłoże
o dużej
przewodności 11 800 7 200 5 200 4 500 3 700 3 000 2 300
cieplnej
(80 W/mb)
podłoże
o dużym
przepływie
11 500 7 000 4 900 4 200 3 400 2 800 2 100
wody
gruntowej
(100 W/mb)
studnia [phone] 4 300 2 700 2 200 1 300
głębinowa
woda
(czerpalna woda/woda +7 do
gruntow +10
i zrzutowa) (W/W) +20
a
- głęb. odwiertu
15 m +50 - 13 400 11 100 6 100 4 200 2 800 2 000 1 100
11
Zakres COP
3,5-4,1
5,3-6,2
Poniżej przedstawiono uśrednione nakłady inwestycyjne dla systemów pomp ciepła typu
B/W i W/W w zależności od mocy grzewczej.
Rysunek 3. Uśrednione nakłady inwestycyjne dla systemów pomp ciepła B/W i W/W w
zależności od mocy grzewczej (ceny z roku 2008).
Zwarta budowa pomp ciepła oraz wyposażenie w sterownik programowalny powodują,
że nie wymagają one żadnej obsługi oraz przeglądów i serwisu. Żywotność sprężarek w
pompach ciepła dochodzi do 20 lat. Koszt eksploatacji systemu centralnego ogrzewania
i przygotowania ciepłej wody użytkowej z pompą ciepła ograniczony jest więc do kosztu
zakupu energii elektrycznej.
32B
8.Wskaz
niki emisji
Straty na drodze od pozyskania paliwa do dostarczenia energii do budynku określane są
za pomocą wskaz
nika nieodnawialnej energii pierwotnej PRF, z ang. Primary Resource
Factor (wskaz
nik nakładu). Wskaz
nik ten oznaczany jest wielkością  w . Wyraża ona
stosunek energii pierwotnej nieodnawialnej zawartej w paliwie ŁPE do energii końcowej
dostarczonej do instalacji w budynku ŁEE, zgodnie z poniższym wzorem:
PE
w
EE
Eksploatacja pompy ciepła wymaga dostarczenia energii elektrycznej do pompy ciepła
oraz pomp obiegowych. Wskaz
nik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie
i dostarczenie energii elektrycznej z sieci elektroenergetycznej systemowej do systemu
pompy ciepła wynosi 3 (wg Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r.
w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu
mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz
sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej, Dz. U. Nr 201
poz. 1240).
12