poziom podstawowy poziom rozszerzony
Substancje chemiczne i ich właściwości
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
1
substancja chemiczna, substancja prosta i substancja złożona, alotropia, opis doświadcze- Trener. Rozdział 3
(1 tydzień)
nia (czynności, obserwacje, wnioski), właściwość fizyczna, właściwość chemiczna, przemiana Zadania. Rozdział 1
30 września-
fizyczna, stany skupienia, wzory: sumaryczny, strukturalny, empiryczny, rzeczywisty, wzór Repetytorium. Rozdział 1
-4 paz
dziernika
elektronowy (Lewisa), reakcja chemiczna, substraty, produkty, równanie reakcji chemicznej,
typy reakcji chemicznych (synteza, analiza, wymiana pojedyncza, wymiana podwójna), metale,
niemetale, karta charakterystyki substancji chemicznej, znaki (piktogramy) ostrzegawcze
Zagadnienia
1. Różnica pomiędzy substancją prostą i związkiem chemicznym.
2. Odmiany alotropowe węgla, fosforu, tlenu, siarki.
3. Właściwości substancji określane za pomocą zmysłów. Sposoby badania właściwości
fizycznych substancji (rozpuszczalność, oddziaływanie z magnesem, przewodnictwo
cieplne i elektryczne).
4. Odróżnianie właściwości fizycznych od właściwości chemicznych.
5. Odróżnianie procesów (przemian) fizycznych od reakcji (przemian) chemicznych.
6. Makroskopowa i mikroskopowa charakterystyka stanów skupienia. Przemiany stanów
skupienia (topnienie, krzepnięcie, parowanie, skraplanie, sublimacja, resublimacja).
7. Mikroskopowa interpretacja przemian stanów skupienia.
8. Identyfikacja typu reakcji chemicznej na podstawie równania reakcji.
9. Wspólne cechy metali.
10. Zastosowania metali: Mg, Al, Zn, Sn, Fe, Cu, Ag, Au, Cr, Mn.
11. Wewnętrzna budowa metali.
12. Różne kryteria podziału metali.
13. Reakcje metali z kwasami i wodÄ….
14. Metody otrzymywania metali.
15. Przyporządkowanie piktogramom odpowiednich zagrożeń.
2 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
1. Podstawowe czynności laboratoryjne: ogrzewanie substancji w probówce (znak X pod na-
czyniem ogrzewanym na rysunku), sÄ…czenie, badanie zapachu substancji, miareczkowanie.
2. Badanie właściwości fizycznych: rozpuszczalności, przewodnictwa cieplnego
i elektrycznego, oddziaływania z magnesem.
3. Sublimacja i resublimacja jodu.
4. Stapianie i spalanie parafiny.
5. Reakcja syntezy jodu z magnezem w obecności wody jako katalizatora.
6. Rozkład węglanu wapnia.
7. Reakcja magnezu z tlenkiem węgla(IV) jako przykład wymiany pojedynczej.
8. Reakcja strącania osadu, np. PbI2, jako przykład wymiany podwójnej.
9. Badanie zachowania siÄ™ metali (Na, Ca, Mg, Zn, Fe, Cu) wobec wody.
10. Działanie kwasu solnego na metale (Mg, Al, Zn, Cu, Ag).
Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
2
mol, liczba Avogadra, masa molowa, objętość molowa, warunki normalne i warunki standar- Trener. Rozdział 3
(1 tydzień)
dowe, równanie Clapeyrona, prawo zachowania masy (Lavoisier, A
omonosow), prawo stałości Zadania. Rozdział 6
7-11 paz
dziernika
składu związku chemicznego (Proust), prawo Avogadra, prawo stałych stosunków objętościo- Repetytorium. Rozdział 5
wych (Gay-Lussac), wydajność reakcji chemicznej
Zagadnienia
1. Obliczanie masy molowej. Przeliczanie masy substancji na liczbÄ™ moli tej substancji.
2. Obliczanie liczby moli, atomów i cząsteczek, masy i objętości podanej ilości
substancji.
3. Ustalanie wzoru związku na podstawie jego składu procentowego, stosunku masowego
i objętościowego składników.
4. Zastosowanie objętości molowej gazu do obliczania przybliżonej gęstości gazu w warun-
kach normalnych (dla innych warunków p i T).
5. WzglÄ™dna gÄ™stość gazów (Å›rednia masa molowa powietrza lð 29 g/mol)
3 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
6. Obliczanie stosunków masowych pierwiastków w związku chemicznym.
7. Obliczanie składu związku chemicznego w procentach masowych.
8. Jakościowa i ilościowa interpretacja równania reakcji w ujęciu molowym, masowym
i objętościowym.
9. Obliczenia masy, liczby moli lub objętości (dla gazów) substratu lub produktu na podsta-
wie równania reakcji chemicznej w warunkach normalnych (dla innych warunków p i T).
10. Zastosowanie do obliczeń równania Clapeyrona.
Doświadczenia
1. Reakcja żelaza z siarką. Weryfikacja prawa zachowania masy.
2. Elektroliza wody, pomiar objętości produktów reakcji oraz ilościowa interpretacja wyników.
Stosunki masowe i objętościowe wodoru i tlenu.
3. Reakcja cynku z kwasem solnym. Pomiar objętości wydzielonego wodoru i masy
przereagowanego cynku. Ilościowa interpretacja wyników pomiaru.
Budowa atomu
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
3
atom, proton, neutron, elektron, jądro atomowe, liczba atomowa Z, liczba masowa A, Trener. Rozdział 1
(1 tydzień)
atomowa jednostka masy, masa atomowa, powłoka elektronowa, dualizm korpuskularno- Zadania. Rozdział 2
15-18 paz
dziernika
-falowy de Broglie a, zasada nieoznaczoności Heisenberga, funkcja falowa, orbital atomowy, Repetytorium. Rozdział 2
spin elektronu, liczba kwantowa (n, l, m, m ), kontur orbitalu, powłoka, podpowłoka, konfigu-
s
racja elektronowa (zapis powłokowy typu K L M& ), konfiguracja elektronowa jako rozmiesz-
czenie elektronów na orbitalach, elektrony sparowane i niesparowane, jonizacja atomu,
energia jonizacji
Zagadnienia
1. Rozwój poglądów na budowę atomu.
2. Atom jako najmniejsza część pierwiastka chemicznego.
3. Charakterystyka cząstek, z których jest zbudowany atom (ładunek elektryczny, przybliżo-
na masa [u]).
4. Określanie na podstawie zapisu liczby cząstek, z których jest zbudowany atom.
4 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
5. Zapisywanie konfiguracji elektronowej atomów o Z = 1 ÷ 20 oraz prostych jonów
oraz ustalanie liczby elektronów walencyjnych.
6. Hipoteza de Broglie a, zasada nieoznaczoności Heisenberga.
7. Funkcja falowa i jej probabilistyczna interpretacja.
8. Orbital atomowy jako funkcja falowa.
9. Liczby kwantowe n, l, m, m : zakres wartości, wielkość kwantowana.
s
10. Określanie możliwych wartości pozostałych liczb kwantowych dla n = 1, 2, 3.
11. Kontury orbitali s, p, d.
12. Określenie liczby orbitali w danej podpowłoce /powłoce.
13. Zasady rozmieszczania elektronów na orbitalach (zakaz Pauliego, reguła Hunda).
14. Zapis konfiguracji elektronowych atomów pierwiastków o Z = 1 ÷ 40 (zapis peÅ‚ny,
skrócony z symbolem helowca i  klatkowy ) oraz ich prostych jonów; ustalenie liczby
elektronów walencyjnych.
15. Określanie liczby elektronów niesparowanych.
16. Typowe stopnie utlenienia pierwiastka.
17. Zapisywanie równań przedstawiających proces jonizacji atomu.
18. Konfiguracja elektronowa atomu; pierwsza (druga, itd.) energia jonizacji
i charakterystyczne skoki ich wartości.
Izotopy i promieniotwórczość
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
4
-
izotopy, izotony, izobary, promieniotwórczość naturalna, rozpady a, b i g, okres połowiczne- Trener. Rozdział 1
(1 tydzień)
go rozpadu, trwałość izotopów, sztuczne przemiany jądrowe Zadania. Rozdział 2
21-25 paz
dziernika
Repetytorium. Rozdział 2
Zagadnienia
1. Izotopy pierwiastka. Izobary i izotony.
2. Atomowa jednostka masy. Masa atomowa.
3. Obliczanie masy atomowej na podstawie składu izotopowego pierwiastka chemicznego.
4. Obliczanie składu izotopowego (2 izotopy) pierwiastka na podstawie jego masy atomowej.
5. Określanie trwałości danego izotopu na podstawie okresu półtrwania.
6. Określanie zmiany masy danego izotopu w określonym czasie na podstawie okresu
półtrwania lub wykresu (masa  czas).
5 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
7. Określanie okresu półtrwania izotopu promieniotwórczego na podstawie wykresu masa  czas.
8. Sztuczne przemiany promieniotwórcze.
9. Zapisywanie (uzupełnianie) równań przemian rozpadów a, b oraz przewidywanie produk-
tów przemian promieniotwórczych naturalnych oraz sztucznych.
10. Zagrożenia związane z promieniotwórczością.
Układ okresowy pierwiastków
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
5
grupa, okres, numer grupy, numer okresu, prawa okresowości: Mendelejewa i współczesne, Trener. Rozdział 1
(1 tydzień)
bloki pierwiastków s, p i d, promień atomowy, promień jonowy, elektroujemność pierwiastka Zadania. Rozdział 3
28-31 PAy
DZIERNIKA
Repetytorium. Rozdział 3
Zagadnienia
1. Zarys historii układu okresowego.
2. Współczesne prawo okresowości.
3. Zależność pomiędzy konfiguracją elektronową atomu pierwiastka i jego położeniem
w układzie okresowym.
4. Przynależność pierwiastków do bloków s, p i d.
5. Zmiany elektroujemności pierwiastków w okresach i grupach.
6. Zmiany promieni atomowych w grupie i w okresie.
7. Zmiany wartości energii jonizacji w grupie i w okresie.
8. Zmiany właściwości chemicznych pierwiastków w danej grupie lub okresie.
9. Zmiany aktywności metali w grupie 1 i 2.
10. Zmiany aktywności metali i niemetali w okresie 2 i 3.
Doświadczenia
1. Reakcje metali (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu) z wodÄ….
2. Reakcje metali (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu) z kwasem solnym.
3. Reakcje chloru i bromu z roztworami KCl, KBr i KI.
4. Projektowanie doświadczeń ilustrujących różnice w aktywności metali i fluorowców.
6 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
WiÄ…zania chemiczne. Budowa czÄ…steczki
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
6-7
reguła oktetu/dubletu, elektroujemność pierwiastka, wiązanie kowalencyjne, wiążąca para Trener. Rozdział 2
(2 tygodnie)
elektronowa, niewiążąca/wolna para elektronowa, wiązanie kowalencyjne spolaryzowane, Zadania. Rozdział 4
4-15 Listopada
wzory elektronowe (wzory Lewisa), energia wiązania, długość wiązania, krotność wiązania, Repetytorium. Rozdział 4
wiÄ…zanie koordynacyjne, wiÄ…zanie jonowe, wiÄ…zanie wodorowe, wiÄ…zanie s i wiÄ…zanie Ä„,
diagram energetyczny czÄ…steczki dwuatomowej, hybrydyzacja orbitali atomowych,
kształt cząsteczki, metoda VSEPR, cząsteczka polarna (dipolowa), cząsteczka niepolarna
Zagadnienia
1. Sposób tworzenia wiązania kowalencyjnego, kowalencyjnego spolaryzowanego i jonowego.
2. Sposób tworzenia wiązania koordynacyjnego.
3. Określanie rodzaju wiązania (kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe) na
podstawie różnicy elektroujemności atomów tworzących wiązanie.
4. Określanie na podstawie różnicy elektroujemności i liczby elektronów walencyjnych ato-
mów łączących się pierwiastków rodzajów wiązania: jonowe, kowalencyjne, kowalencyjne
spolaryzowane, koordynacyjne.
5. Zapisywanie wzorów określających budowę typowych związków jonowych (tlenki, wodo-
rotlenki, sole), wzory elektronowe (Lewisa) związków kowalencyjnych  typowe cząsteczki
homoatomowe i heteroatomowe  oraz węglowodorów z uwzględnieniem wiązań poje-
dynczych i wielokrotnych.
6. Wskazanie wiążących par elektronowych, par niewiążących, krotności wiązania.
7. Hybrydyzacja orbitali atomowych sp, sp2, sp3.
8. Warunki, jakie muszą spełniać orbitale atomowe, aby utworzył się wiążący orbital molekularny
(porównywalna energia, jednakowa symetria względem osi wiązania, wzajemne przenikanie się).
9. WiÄ…zania s i Ä„.
10. Określanie kształtu cząsteczki metodą VSEPR (cząsteczki typu AB ).
x
11. Graficznie wyznaczanie wektora momentu dipolowego płaskiej cząsteczki i cząsteczki
o strukturze tetraedrycznej.
12. Diagram energetyczny dla dwuatomowych czÄ…steczek homojÄ…drowych X2 (dla Z [ð 7 oraz
dla Z ż7).
13. Przyczyny i sposób powstawania wiązania wodorowego na przykładzie wody, alkoholi i białek.
7 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
14. Właściwości fizykochemiczne substancji wynikające z rodzaju występujących w niej wiązań.
16. Porównanie właściwości substancji o budowie jonowej i substancji o budowie kowalencyj-
nej oraz metali (wiÄ…zanie metaliczne).
Doświadczenia
Badanie rozpuszczalności substancji o budowie kowalencyjnej i jonowej w rozpuszczalnikach
polarnych i niepolarnych.
Układy dyspersyjne
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
8
układ homogeniczny, układ heterogeniczny, faza rozproszona i faza rozpraszająca, roztwór Trener. Rozdział 5
(1 tydzień)
właściwy, zawiesina, układ koloidalny, roztwór koloidalny (hydrofobowy, hydrofilowy), ko- Zadania. Rozdział 11
18-22 Listopada
agulacja, peptyzacja, efekt Tyndalla, rozpuszczanie, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczona, Repetytorium. Rozdział 10
roztwór nasycony i nienasycony, rozpuszczalność, stężenie procentowe i stężenie molowe
Zagadnienia
1. Różnice pomiędzy roztworem właściwym i zawiesiną.
2. Kwalifikowanie roztworów do roztworów właściwych i układów koloidalnych.
3. Projektowanie metod rozdzielania składników roztworów właściwych i zawiesin.
4. Projektowanie metod rozdzielania składników układów homogenicznych i heterogenicznych.
5. Projektowanie doświadczeń prowadzących do otrzymywania roztworów nasyconych i nie-
nasyconych oraz roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym.
6. Projektowanie sposobu sporządzania roztworów o określonym stężeniu procentowym
i molowym oraz sposób rozcieńczania i zatężania roztworów.
7. Obliczanie stężenia procentowego i molowego roztworu.
8. Obliczanie masy substancji, rozpuszczalnika i roztworu, objętości rozpuszczalnika i roz-
tworu, gęstości roztworu na podstawie odpowiednich danych.
9. Obliczenia związane z rozpuszczalnością.
10. Rozwiązywanie zadań dotyczących rozcieńczania, mieszania i zatężania roztworów.
11. Przeliczanie stężenia procentowego na molowe i odwrotnie.
8 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
1. Rozdzielanie składników roztworów właściwych i zawiesin.
2. Badanie wpływu różnych czynników (rozdrobnienie substancji, mieszanie, temperatura)
na szybkość rozpuszczania.
3. Otrzymywanie roztworów nasyconych i nienasyconych oraz roztworów o określonym
stężeniu procentowym i molowym.
4. Badanie rozpuszczalności substancji w różnych temperaturach.
5. Otrzymywanie roztworu koloidalnego.
6. Otrzymywanie emulsji oleju jadalnego w wodzie.
7. Efekt Tyndalla w układzie koloidalnym.
8. Rozdzielanie składników mieszanin heterogenicznych (odparowanie, sedymentacja, de-
kantacja, sÄ…czenie).
9. Rozdzielanie składników mieszanin homogenicznych (destylacja, chromatografia, krystalizacja).
Równowagi w roztworach wodnych
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
9
elektrolit, dysocjacja jonowa (stopniowa), hydroliza, strącanie osadu, zobojętnianie, stopień Trener. Rozdział 6
(1 tydzień)
dysocjacji, stała dysocjacji, odczyn roztworu, pH roztworu, elektrolit mocny i słaby, wskaz
nik Zadania. Rozdział 12
25-29 Listopada
kwasowo-zasadowy, formy: cząsteczkowa, jonowa i jonowa skrócona równania reakcji, tablica Repetytorium. Rozdział 11
rozpuszczalności
REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH
Zagadnienia
1. Dysocjacja elektrolityczna.
2. Zobojętnianie.
3. Reakcje hydrolizy.
4. Strącanie osadów.
9 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
1. Badanie przewodnictwa roztworów wodnych różnych substancji, np. NaCl, HCl,
sacharozy.
2. Badanie odczynów wodnych roztworów wybranych soli, np. NH4Cl, CH3COONa, K2SO4,
(NH4)2CO3.
3. Reakcje kwasów z zasadami, np. NaOH z HCl, w obecności wskaz
ników
kwasowo-zasadowych.
4. Strącanie osadów, np. AgCl, CaCO3, PbI2, BaSO4.
RÓWNOWAGI W ROZTWORACH WODNYCH
Zagadnienia
1. Podział elektrolitów.
2. Odczyn roztworu.
3. Stopień dysocjacji a; podział elektrolitów na słabe i mocne wg wartości a.
4. Stała dysocjacji.
5. Prawo rozcieńczeń Ostwalda.
6. Autodysocjacja wody i pH roztworu.
7. Równowaga w układzie osad  roztwór nasycony; iloczyn rozpuszczalności.
Doświadczenia
1. Porównanie mocy wybranych elektrolitów (wypieranie elektrolitu słabego elektrolitem
mocnym, np. reakcje HCl z Na2CO3, NaOH z NH4Cl, H2SO4 z Na2SO3).
2. Badanie zabarwienia typowych wskaz
ników kwasowo-zasadowych (np. fenoloftaleina,
oranż metylowy, papierek wskaz
nikowy) w roztworach o różnym pH.
3. Badanie odczynów wodnych roztworów różnych substancji, np. soli, kwasów, zasad, alko-
holi, alkoholanów, amin.
TEORIE KWASOWO-ZASADOWE
Zagadnienia
1. Teoria Arrheniusa.
2. Teoria Brłnsteda.
3. Teoria Lewisa.
10 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Elementy chemii fizycznej
KINETYKA I STATYKA CHEMICZNA odwołania
TYDZIEC
10-12
Pojęcia Trener. Rozdziały: 8, 9
(3 tygodnie)
szybkość reakcji chemicznej, reguła van t Hoffa, równanie kinetyczne, rząd reakcji, stała szyb- Zadania. Rozdział 14
2-20 GRUDnia
kości reakcji, cząsteczkowość reakcji, etap limitujący reakcji, katalizator, reakcja odwracalna, Repetytorium. Rozdział 13
reakcja nieodwracalna, stan równowagi, prawo działania mas, reguła przekory, reagenty
KINETYKA CHEMICZNA
Zagadnienia
1. Szybkość reakcji chemicznej; równanie kinetyczne.
2. Czynniki wpływające na szybkość reakcji.
3. Teoria zderzeń aktywnych i kompleksu aktywnego.
4. Katalizatory i inhibitory reakcji, kataliza homo- i heterogeniczna, autokataliza, biokatalizatory.
Doświadczenia
1. Badanie czynników wpływających na szybkość reakcji chemicznych: stężenia substratów,
stopnia rozdrobnienia substratów, temperatury, np. w reakcji Zn z HCl.
2. Badanie wpływu katalizatorów na szybkość reakcji chemicznej, np. rozkład H2O2
w obecności FeCl3 (kataliza homogeniczna) i MnO2 (kataliza heterogenicza).
STATYKA CHEMICZNA
Zagadnienia
1. Stan równowagi chemicznej.
2. Stała równowagi chemicznej i prawo działania mas.
3. Reguła przekory i czynniki wpływające na stan równowagi, np.: stężenie reagentów,
temperatura, ciśnienie, obecność katalizatora.
Doświadczenia
1. Badanie czynników wpływających na stan równowagi w roztworze, np. zachowanie wodnego
roztworu amoniaku po dodaniu mocnej zasady.
11 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
ELEKTROCHEMIA odwołania
Pojęcia Trener. Rozdział 10
szereg napięciowy metali, przewodnik jonowy, przewodnik metaliczny, wzór Nernsta, półogni- Zadania. Rozdział 15
wo, potencjał półogniwa, ogniwo galwaniczne, siła elektromotoryczna, anoda, katoda, klucz Repetytorium. Rozdział 14
elektrolityczny,  reguła zegara , korozja, mikroogniwo, elektroliza, prawa elektrolizy, stała
Faradaya, utlenianie, redukcja, utleniacz, reduktor, bilans elektronowy, standardowa elektro-
da wodorowa, potencjał standardowy półogniwa
ELEKTROCHEMIA: OGNIWA
Zagadnienia
1. Szereg napięciowy metali.
2. Podział półogniw.
3. Potencjał półogniwa.
5. Ogniwa galwaniczne.
6. Procesy chemiczne zachodzÄ…ce w ogniwach.
7. SEM ogniwa.
8. Przewidywanie kierunku przebiegu reakcji redoks.
Doświadczenia
1. Badanie zachowania różnych metali, np. Na, Ca, Mg, Al, Cu wobec wody (o różnej temperaturze).
2. Badanie zachowania metali wobec kwasów słabo- i silnie utleniających, np. Na, Mg, Cu,
Fe, Ag w reakcjach ze stężonym lub rozcieńczonym HCl, H2SO4, HNO3 , itd.
3. Porównanie aktywności chemicznej metali o różnym potencjale elektrochemicznym,
np. reakcje Fe z CuSO4, Zn z CuSO4, Al z CuSO4.
4. Reakcje zachodzÄ…ce w ogniwie galwanicznym: budowa ogniwa Daniella.
ELEKTROCHEMIA: KOROZJA
Zagadnienia
1. Zjawisko korozji i jego objawy.
2. Korozja elektrochemiczna i chemiczna.
3. Czynniki wpływające na szybkość korozji i sposoby ochrony przed korozją.
Doświadczenia
Badanie wpływu różnych czynników (np. odczynu roztworu) na szybkość korozji.
12 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
ELEKTROCHEMIA: ELEKTROLIZA
Zagadnienia
1. Zjawisko elektrolizy.
2. Elektroliza wodnych roztworów kwasów, zasad i soli na elektrodach obojętnych  równa-
nia reakcji elektrodowych i zmiany pH roztworu po elektrolizie.
3. Elektroliza stopionych substancji, np. NaCl, NaOH, Al2O3.
4. Prawa elektrolizy Faradaya.
EFEKTY ENERGETYCZNE REAKCJI CHEMICZNYCH odwołania
Pojęcia Trener. Rozdział 7
układ (zamknięty, otwarty, izolowany), otoczenie, przemiany: izotermiczne, izobaryczne, izocho- Zadania. Rozdział 13
ryczne, energia wewnętrzna, entalpia, entropia, proces egzo- i endoenergetyczny Repetytorium. Rozdział 12
Zagadnienia
1. Reakcje endo- i egzoenergetyczne (np. endo- i egzotermiczne).
2. Energia aktywacji.
3. Entalpia i energia wewnętrzna jako funkcje stanu; efekt cieplny reakcji.
4. Standardowa molowa entalpia tworzenia i spalania.
5. Prawo Hessa i prawo Lavoisiera-Laplace a.
6. Energia wiÄ…zania chemicznego.
Doświadczenia
Reakcje przebiegające z wydzieleniem lub pobraniem ciepła z otoczenia, np. spalanie magne-
zu, rozpuszczanie NaOH w wodzie.
13 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Systematyka związków nieorganicznych
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
13-19
tlenek, tlenki: metalu, niemetalu, kwasowe, zasadowe, obojętne, amfoteryczne; nadtlenek, Trener. Rozdział 4
(7 tygodni)
ponadtlenek; wodorek metalu, wodorek niemetalu; kwas, kwasy: tlenowe, beztlenowe, jedno- Zadania. Rozdział 7
2 STYCZnia-
protonowe, wieloprotonowe, słabo utleniające, silnie utleniające, trwałe, nietrwałe, mocne, Repetytorium. Rozdział 6
-14 LUTEGO
słabe; wodorotlenek, wodorotlenki: zasadowe i amfoteryczne, zasada, zasady: słabe i mocne;
sól, sole: obojętne, wodorosole, hydroksosole, hydraty; związek koordynacyjny, ligand, jon
centralny, liczba koordynacyjna
TLENKI
Zagadnienia
1. Podział tlenków.
2. Wzory i nomenklatura.
3. Metody otrzymywania.
4. Charakter chemiczny tlenków.
5. Właściwości chemiczne wybranych tlenków.
Doświadczenia
1. Otrzymywanie tlenków, np. MgO, CO2, SO2.
2. Badanie charakteru chemicznego wybranych tlenków, np. MgO, ZnO, CO2, i ich zachowa-
nia wobec kwasów, zasad i wody.
WODORKI
Zagadnienia
1. Wodorki: budowa i podział  wodorki metali, wodorki niemetali.
2. Wzory i nomenklatura.
3. Charakter chemiczny oraz właściwości fizyczne i chemiczne wybranych wodorków, np. HCl,
H2S, NaH, CaH2.
14 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
WODOROTLENKI odwołania
Zagadnienia Trener. Rozdział 4
1. Wzory i nomenklatura. Zadania. Rozdział 7
2. Charakter chemiczny wybranych wodorotlenków, np. NaOH, Al(OH)3. Repetytorium. Rozdział 6
3. Właściwości chemiczne wybranych wodorotlenków.
4. Wodorotlenek a zasada.
6. Metody otrzymywania wodorotlenków.
Doświadczenia
1. Otrzymywanie wybranych wodorotlenków, np. NaOH, Al(OH)3.
2. Badanie charakteru chemicznego wodorotlenków, np. Ca(OH)2, Al(OH)3.
KWASY
Zagadnienia
1. Nomenklatura i wzory kwasów.
2. Budowa kwasów.
3. Podział kwasów.
4. Moc kwasów.
5. Właściwości chemiczne kwasów.
6. Metody otrzymywania kwasów.
Doświadczenia
1. Reakcje kwasów z metalami, tlenkami metali i zasadami.
2. Porównanie mocy kwasów, np. reakcja CaCO3 z HCl.
3. Badanie właściwości fizycznych wybranych kwasów, np. HCl, HNO3, H2SO4, H2S.
SOLE
Zagadnienia
1. Podział soli, w tym na: sole obojętne, wodorosole, hydroksosole.
2. Nomenklatura i wzory soli.
3. Budowa soli.
4. Metody otrzymywania soli.
5. Właściwości chemiczne wybranych soli.
15 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
Otrzymywanie wybranych soli, np. BaSO4, MgCl2, CH3COONa.
ZWI
ZKI KOORDYNACYJNE
Zagadnienia
Nomenklatura, właściwości chemiczne i otrzymywanie wybranych związków koordynacyjnych.
Doświadczenia
Otrzymywanie wybranych związków koordynacyjnych, np. Na2[Zn(OH)4].
BLOK S odwołania
Pojęcia Trener. Rozdział 4
blok s, skały wapienne, gips, zaprawa gipsowa, zaprawa murarska, twardość wody (przemijają- Zadania. Rozdział 8
ca i nieprzemijająca), zjawiska krasowe Repetytorium. Rozdział 7
BLOK S: WODÓR I LITOWCE
Zagadnienia
1. Wodór i jego izotopy.
2. Metody otrzymywania i zastosowanie wodoru.
3. Występowanie litowców w przyrodzie.
4. Zmiana reaktywności i charakteru chemicznego w grupie litowców ze wzrostem liczby
atomowej litowca.
5. Reakcje litowców z tlenem (np. Na, K) i tlenki litowców oraz nadtlenki i ponadtlenki
litowców.
6. Wodorotlenki litowców, ich otrzymywanie i zastosowanie.
7. Zastosowanie wybranych związków litowców (np. soli).
8. Barwienie płomienia palnika przez związki litowców: litu, sodu, potasu.
16 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
1. Otrzymywanie wodoru (np. w reakcji Mg z HCl) i badanie jego właściwości (palność,
gęstość, rozpuszczalność w wodzie).
2. Badanie zachowania sodu wobec wody w obecności fenoloftaleiny.
3. Badanie właściwości fizycznych i charakteru chemicznego NaOH.
4. Barwienie płomienia palnika przez wodne roztwory soli litowców, np. LiCl, NaCl, KCl.
BLOK S: BERYLOWCE
Zagadnienia
1. Występowanie berylowców w przyrodzie.
2. Zmiana aktywności chemicznej i charakteru chemicznego w grupie berylowców
ze wzrostem liczby atomowej berylowca.
3. Tlenki berylowców  ich otrzymywanie i zastosowanie.
4. Wodorotlenki berylowców: charakter chemiczny, otrzymywanie i zastosowanie.
5. Znaczenie związków berylowców: zjawiska krasowe, twardość wody i metody jej usuwania,
zaprawa murarska i zaprawa gipsowa (skład i twardnienie).
6. Barwienie płomienia palnika przez związki berylowców: wapnia, strontu i baru.
Doświadczenia
1. Badanie właściwości fizycznych wapnia i magnezu.
2. Spalanie magnezu w tlenie i badanie charakteru chemicznego produktu jego
spalania.
3. Otrzymywanie trudno rozpuszczalnych w wodzie soli berylowców: CaCO3, MgCO3,
BaSO4.
4. Badanie twardości wody  wykrywanie jonów odpowiedzialnych za powstawanie twardo-
ści wody.
5. Usuwanie przemijającej i nieprzemijającej twardości wody.
6. Porównanie rozpuszczalności w wodzie węglanu wapnia i wodorowęglanu wapnia.
7. Barwienie płomienia palnika przez wodne roztwory soli berylowców, np. CaCl2, BaCl2,
SrCl2.
17 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
BLOK P odwołania
Pojęcia Trener. Rozdział 4
blok p, pasywacja, polimorfizm, alotropia, duraluminium, aluminotermia, substancja Zadania. Rozdział 9
higroskopijna, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, efekt cieplarniany, woda wapienna, czad, Repetytorium. Rozdział 8
suchy lód, szkło, trawienie szkła, szkło wodne, gaz rozweselający, ciekły azot,
chemiluminescencja,  kwas żołądkowy , węgiel kopalny, obieg węgla w przyrodzie,
spalanie
BLOK P: GLIN
Zagadnienia
1. Glin i jego najważniejsze związki chemiczne: Al2O3 i Al(OH)3.
2. Amfoteryczność glinu i jego związków: reakcje Al2O3 i Al(OH)3 z kwasami i zasadami.
3. Zjawisko pasywacji.
4. Zastosowanie glinu i jego wybranych związków.
Doświadczenia
1. Otrzymywanie wodorotlenku glinu.
2. Badanie zachowania glinu, tlenku glinu i wodorotlenku glinu wobec wody, kwasów
i zasad.
BLOK P: W
GIEL
Zagadnienia
1. Występowanie węgla w przyrodzie.
2. Zjawisko alotropii: odmiany alotropowe węgla i ich charakterystyka.
3. Właściwości chemiczne węgla i jego najważniejszych związków, np. CO, CO2, CaCO3.
4. Znaczenie węgla i jego związków.
Doświadczenia
1. Otrzymywanie tlenku węgla(IV) i badanie jego właściwości (gęstość, rozpuszczalność
w wodzie, palność).
2. Wykrywanie anionów węglanowych.
18 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
BLOK P: KRZEM odwołania
Zagadnienia Trener. Rozdział 4
1. Występowanie krzemu w przyrodzie. Zadania. Rozdział 9
2. Właściwości chemiczne i otrzymywanie najważniejszych związków krzemu, np. SiO2, SiF4, Repetytorium. Rozdział 8
Na2SiO3.
3. Charakterystyka i otrzymywanie metakrzemianów i ortokrzemianów.
4. Znaczenie i zastosowanie związków krzemu.
Doświadczenia
1. Otrzymywanie  ogrodów krzemianowych .
2. Reakcja metakrzemianu sodu z CO2 i HCl.
BLOK P: AZOT
Zagadnienia
1. Występowanie azotu w przyrodzie.
2. Amoniak i jego właściwości chemiczne i fizyczne.
3. Tlenowe kwasy azotu: właściwości chemiczne oraz otrzymywanie.
4. Tlenki azotu: właściwości fizyczne i chemiczne oraz otrzymywanie.
5. Zastosowanie azotu i jego związków.
Doświadczenia
1. Badanie odczynu wodnego roztworu amoniaku.
2. Otrzymywanie chlorku amonu.
3. Badanie charakteru chemicznego produktów termicznego rozkładu chlorku amonu.
4. Termiczny rozkład wodorowęglanu amonu.
5. Badanie właściwości fizycznych i chemicznych kwasu azotowego(V):
 reakcje z metalami,
 działanie kwasu na różne tkaniny.
BLOK P: FOSFOR
Zagadnienia
1. Występowanie fosforu w przyrodzie i charakterystyka jego odmian alotropowych.
2. Właściwości fizyczne i chemiczne oraz otrzymywanie najważniejszych związków fosforu:
tlenków fosforu i tlenowych kwasów fosforu.
19 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia odwołania
1. Badanie właściwości fizycznych wybranych odmian alotropowych fosforu. Trener. Rozdział 4
2. Badanie charakteru chemicznego P4O10. Zadania. Rozdział 9
3. Otrzymywanie trudno rozpuszczalnych w wodzie fosforanów(V), np. Ca3(PO4)2. Repetytorium. Rozdział 8
BLOK P: SIARKA
Zagadnienia
1. Występowanie siarki i jej związków w przyrodzie, odmiany alotropowe siarki.
2. Właściwości fizyczne, chemiczne i otrzymywanie tlenków siarki.
3. Najważniejsze tlenowe kwasy siarki: otrzymywanie i właściwości.
4. Siarkowodór i jego właściwości fizyczne i chemiczne.
5. Zastosowanie i znaczenie wybranych związków siarki.
Doświadczenia
1. Badanie właściwości fizycznych siarki rombowej (barwa, rozpuszczalność w wodzie).
2. Obserwacja zachowania siarki rombowej w czasie ogrzewania i schładzania
po ogrzaniu.
3. Otrzymywanie trudno rozpuszczalnych siarczków, np. PbS, CuS.
4. Otrzymywanie SO2 i badanie jego charakteru chemicznego.
5. Badanie właściwości kwasu siarkowego(VI):
 zachowanie wobec wybranych metali,
 działanie kwasu na tkaniny, papier, drewno, wełnę.
BLOK P: TLEN
Zagadnienia
1. Występowanie tlenu w przyrodzie, odmiany alotropowe tlenu.
2. Właściwości chemiczne tlenu.
3. Otrzymywanie tlenu w laboratorium i w przemyśle.
20 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
1. Otrzymywanie tlenu, np. w wyniku rozkładu termicznego KMnO4 oraz podczas
katalitycznego rozkładu H2O2.
2. Badanie właściwości fizycznych tlenu (gęstość, palność, barwa, rozpuszczalność w wodzie).
3. Otrzymywanie wybranych tlenków, np. MgO, CO2, SO2.
BLOK P: FLUOROWCE
Zagadnienia
1. Właściwości fizyczne i występowanie w przyrodzie fluorowców.
2. Laboratoryjne metody otrzymywania chloru.
3. Charakterystyka najważniejszych związków chloru i ich właściwości fizycznych i chemicz-
nych: chlorowodór, kwasy tlenowe chloru, tlenki chloru.
4. Zmiana aktywności chemicznej fluorowców w grupie ze wzrostem liczby atomowej fluorowca.
5. Zmiany mocy kwasów tlenowych i beztlenowych fluorowców ze wzrostem liczby atomo-
wej fluorowca.
Doświadczenia
1. Badanie właściwości fizycznych jodu (w tym rozpuszczalność w wodzie i sublimacja jodu).
2. Wykrywanie chlorków, bromków i jodków.
3. Porównanie aktywności chemicznej fluorowców.
BLOK P: GAZY SZLACHETNE
Zagadnienia
Gazy szlachetne: ich właściwości fizyczne i chemiczne, występowanie i zastosowanie.
21 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
BLOK D odwołania
Pojęcia Trener. Rozdział 4
patyna, brąz, mosiądz, chromianka, woda królewska, stal, surówka, wielki piec Zadania. Rozdział 10
Repetytorium. Rozdział 9
BLOK D: MIEDy

Zagadnienia
1. Miedz
i jej najważniejsze związki oraz ich występowanie.
2. Właściwości chemiczne miedzi: reakcje z tlenem i kwasami silnie utleniającymi.
3. Wodorotlenek miedzi(II): otrzymywanie i jego amfoteryczny charakter.
4. Zastosowanie miedzi, stopy miedzi.
Doświadczenia
1. Badanie zachowania miedzi wobec różnych kwasów, np. stężonego i rozcieńczonego
HNO3 i H2SO4, HCl i wody.
2. Otrzymywanie i badanie charakteru chemicznego wodorotlenku miedzi(II).
3. Termiczny rozkład wodorotlenku miedzi(II).
BLOK D: MANGAN
Zagadnienia
1. Mangan i jego właściwości fizyczne i chemiczne.
2. Charakterystyka tlenków manganu: zmiana charakteru chemicznego tlenków manganu
ze wzrostem stopnia utlenienia manganu w tych związkach; właściwości fizyczne
i chemiczne tlenków manganu.
3. Właściwości utleniająco-redukujące manganianów(VII) w zależności od pH środowiska,
w którym zachodzi reakcja.
Doświadczenia
1. Badanie właściwości manganu, np. w reakcji Mn z HCl.
2. Otrzymywanie Mn(OH)2 i badanie jego właściwości.
3. Otrzymywanie trudno rozpuszczalnych soli manganu, np. MnS.
4. Badanie właściwości utleniających KMnO4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym.
22 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
BLOK D: CHROM
Zagadnienia
1. Chrom i jego właściwości fizyczne i chemiczne.
2. Tlenki chromu oraz ich właściwości fizyczne i chemiczne; zmiana charakteru chemicznego
tlenków chromu wraz ze wzrostem stopnia utlenienia chromu w tych związkach.
3. Chromiany(VI) i dichromiany(VI) oraz ich właściwości chemiczne.
4. Wodorotlenki chromu: otrzymywanie i właściwości chemiczne; amfoteryczny charakter
wodorotlenku chromu(III).
Doświadczenia
1. Otrzymywanie wodorotlenku chromu(III) i badanie jego charakteru chemicznego.
2. Badanie trwałości jonów chromianowych(VI) i dichromianowych(VI) w roztworach
o odczynie kwasowym i zasadowym.
3. Badanie utleniających właściwości jonów Cr2O72-.
4. Doświadczenie  wulkan chemiczny (termiczny rozkład (NH4)2Cr2O7).
BLOK D: SREBRO
Zagadnienia
1. Srebro i jego najważniejsze związki chemiczne oraz ich zastosowanie, np. AgCl,
[Ag(NH3)2]OH.
2. Reakcje srebra z kwasami silnie utleniajÄ…cymi.
Doświadczenia
Wykrywanie kationów srebra (I).
BLOK D: ŻELAZO
Zagadnienia
1. Żelazo i jego właściwości fizyczne oraz występowanie w przyrodzie.
2. Reakcje żelaza z tlenem, właściwości fizyczne i chemiczne tlenków żelaza.
3. Wodorotlenki żelaza: otrzymywanie, właściwości fizyczne i chemiczne.
4. Reakcje żelaza z kwasami słabo- i silnie utleniającymi.
5. Zastosowanie (proces wielkopiecowy) i znaczenie związków żelaza (hemoglobina), stopy
żelaza.
23 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
1. Reakcja żelaza z HCl.
2. Reakcja żelaza z zimnym i rozcieńczonym roztworem HNO3.
3. Reakcja żelaza z gorącym i stężonym roztworem HNO3.
4. Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(II) i badanie jego zachowania wobec tlenu
z powietrza.
5. Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III).
6. Termiczny rozkład wodorotlenku żelaza(III).
7. Otrzymywanie związków koordynacyjnych żelaza(III), np. K3[Fe(SCN)6].
BLOK D: CYNK
Zagadnienia
1. Cynk i jego występowanie w przyrodzie.
2. Tlenek cynku(II): otrzymywanie, właściwości fizyczne i chemiczne.
3. Wodorotlenek cynku(II), jego właściwości fizyczne i chemiczne (amfoteryczność).
4. Zastosowanie i znaczenie związków cynku, stopy cynku.
Doświadczenia
1. Badanie właściwości chemicznych cynku: reakcja z HCl i H2SO4.
2. Badanie charakteru chemicznego tlenku cynku(II).
3. Otrzymywanie i badanie charakteru chemicznego wodorotlenku cynku(II).
4. Porównanie zachowania Al(OH)3 i Zn(OH)2 wobec roztworu amoniaku.
Węglowodory i halogenopochodne węglowodorów
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
20-21
wzór strukturalny, wzór półstrukturalny/grupowy, grupa alkilowa, łańcuch węglowodorowy, rzę- Trener. Rozdział 11
(2 tygodnie)
dowość atomu węgla, reakcja substytucji, addycji, eliminacji, polimeryzacji, kondensacji, rodnik, Zadania. Rozdział 16
17-28 LUteGo
reguła Markownikowa, reguła Zajcewa, szereg homologiczny, homolog, izomer, podstawnik, lokant Repetytorium. Rozdział 15
24 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
ALKANY
Zagadnienia
1. Wzory i nazwy alkanów.
2. Zmiany właściwości fizycznych na tle szeregu homologicznego.
3. Właściwości chemiczne (spalanie, substytucja).
4. Otrzymywanie alkanów w syntezie Würtza.
5. Cykloalkany jako cykliczne alkany.
6. Hybrydyzacja atomu węgla w cząsteczkach alkanu i budowa cząsteczek alkanów (typy
wiązań chemicznych, polarność, kształt).
Doświadczenia
1. Reakcja alkanu z bromem wobec światła.
2. Spalanie alkanów.
ALKENY
Zagadnienia
1. Wzory i nazwy alkenów.
2. Zmiany właściwości fizycznych na tle szeregu homologicznego.
3. Właściwości chemiczne (spalanie, addycja, polimeryzacja).
4. Otrzymywanie alkenów w reakcji z udziałem monohalogenopochodnych i odwodornienia
alkanów w odpowiednich warunkach.
5. Cykloalkeny jako cykliczne alkeny.
6. Doświadczalny sposób odróżnienia alkanu od alkenu.
7. Hybrydyzacja atomów węgla połączonych wiązaniem podwójnym i wpływ tego wiązania
na budowę cząsteczki oraz jej właściwości chemiczne.
8. Alkadieny  wzory, nazwy i właściwości.
Doświadczenia
1. Zachowanie alkenów wobec roztworu bromu i roztworu wodnego KMnO4.
2. Depolimeryzacja polietylenu.
3. Izopren i chloropren w reakcji polimeryzacji.
25 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
ALKINY
Zagadnienia
1. Wzory i nazwy alkinów.
2. Zmiany właściwości fizycznych na tle szeregu homologicznego.
3. Właściwości chemiczne (spalanie, addycja, polimeryzacja).
4. Otrzymywanie alkinów na drodze odwodornienia alkanów lub alkenów w odpowiednich
warunkach.
5. Cykloalkiny jako cykliczne alkiny.
6. Doświadczalny sposób odróżnienia alkanu od alkinu.
7. Hybrydyzacja atomów węgla połączonych wiązaniem potrójnym i wpływ tego wiązania na
budowę cząsteczki oraz jej właściwości chemiczne.
Doświadczenia
1. Reakcja karbidu z wodÄ….
2. Alkiny wobec roztworu bromu i roztworu wodnego KMnO4.
3. Przyłączenie wody do alkinów w odpowiednich warunkach.
W
GLOWODORY AROMATYCZNE
Zagadnienia
1. Benzen  budowa cząsteczki (stan hybrydyzacji atomów węgla).
2. ReguÅ‚a Hückla.
3. Wzory i nazwy.
4. Właściwości chemiczne (halogenowanie, nitrowanie, sulfonowanie, alkilowanie jako
substytucja oraz addycja).
5. Wpływ kierujący podstawników.
6. Naturalne z
ródła węglowodorów.
Doświadczenia
1. Zachowanie benzenu wobec roztworu bromu i roztworu wodnego KMnO4.
2. Nitrowanie benzenu.
26 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
HALOGENOPOCHODNE W
GLOWODORÓW
Zagadnienia
1. Wzory i nazwy.
2. Podział na mono- i dihalogenopochodne.
3. Otrzymywanie.
4. Właściwości chemiczne.
Chemia organiczna: jednofunkcyjne pochodne węglowodorów
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
22-28
grupa funkcyjna, alkohole, aldehydy, ketony, fenole; reakcje charakterystyczne; odczyn roz- Trener. Rozdziały: 12,13
(7 tygodni)
tworu wodnego danej substancji, alkoholan, alkohol mono- i polihydroksylowy Zadania. Rozdziały:
3 MARCA-
17,18
-16 KWIETNIA
ALKOHOLE Repetytorium. Rozdziały:
Zagadnienia 16,17
1. Grupa funkcyjna  wzór i nazwa.
2. Alkohole  nazewnictwo, wzory półstrukturalne, podział, rzędowość.
3. Właściwości fizyczne i chemiczne alkoholi.
4. Otrzymywanie alkoholi (alkohole jako produkt przyłączenia wody w odpowiednich
warunkach do alkenów oraz jako produkt zasadowej hydrolizy monohalogenopochodnych
węglowodorów).
5. Doświadczalny sposób odróżnienia alkoholu monohydroksylowego od polihydroksylowego.
Doświadczenia
1. Badanie palności alkoholi i odczynu roztworu wodnego.
2. Reakcja alkoholi z sodem.
3. Utlenianie alkoholi I i II-rzędowych tlenkiem miedzi(II).
4. Reakcja etanolu i gliceryny z wodorotlenkiem miedzi(II).
27 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
FENOLE
Zagadnienia
1. Grupa funkcyjna  wzór i nazwa.
2. Fenole  nazewnictwo.
3. Właściwości fizyczne i chemiczne fenoli.
4. Otrzymywanie fenolu.
5. Doświadczalny sposób potwierdzenia obecności fenolu w układzie (reakcja charaktery-
styczna dla związków zawierających grupę  OH przy pierścieniu benzenowym).
Doświadczenia
1. Badanie rozpuszczalności i odczynu wodnego roztworu hydroksybenzenu.
2. Reakcja fenoli z NaOH.
3. Reakcja fenolanu sodu z CO2.
4. Reakcja fenolu z FeCl3(aq).
ALDEHYDY
Zagadnienia
1. Grupa funkcyjna  wzór i nazwa.
2. Aldehydy  nazewnictwo i wzory półstrukturalne.
3. Właściwości fizyczne i chemiczne aldehydów.
4. Otrzymywanie aldehydów (aldehydy jako produkty utleniania alkoholi
I-rzędowych).
5. Proces Cannizzaro i kondensacja aldolowa.
Doświadczenia
1. Próba Tollensa i Trommera  wynik pozytywny dla aldehydu, wynik negatywny dla ketonu.
2. Paraformaldehyd  obserwacja próbki.
28 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
KETONY
Zagadnienia
1. Grupa funkcyjna  wzór i nazwa.
2. Ketony  nazewnictwo, wzory półstrukturalne.
3. Właściwości fizyczne i chemiczne ketonów.
4. Otrzymywanie ketonów (ketony jako produkty utleniania alkoholi II-rzędowych oraz jako
produkty przyłączenia wody do alkinów w odpowiednich warunkach).
5. Ketony wobec mocnego utleniacza i w próbie jodoformowej.
6. Doświadczalny sposób rozróżnienia aldehydu od ketonu.
Doświadczenia
1. Badanie palności i rozpuszczalności w wodzie acetonu.
2. Próba jodoformowa dla metyloketonów.
KWASY KARBOKSYLOWE I ICH POCHODNE  część I odwołania
Pojęcia Trener. Rozdziały: 14,15
kwasy karboksylowe, mydła, estry, tłuszcze, estryfikacja, wiązanie estrowe, mechanizm mycia Zadania. Rozdział 19
i prania, reakcje charakterystyczne, odczyn roztworu wodnego substancji Repetytorium. Rozdziały:
18,19
KWASY KARBOKSYLOWE
Zagadnienia
1. Grupa funkcyjna  wzór i nazwa.
2. Wzór ogólny, strukturalny i zasady nomenklatury.
3. Podział kwasów karboksylowych ze względu na długość łańcucha węglowego, charakter
grupy węglowodorowej (nasycony, nienasycony) i liczbę grup funkcyjnych (karboksylowych).
4. Właściwości fizyczne i chemiczne (reakcja z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami;
proces dysocjacji jonowej, dekarboksylacja).
5. Zmiany wybranych właściwości w szeregu homologicznym kwasów.
6. Otrzymywanie kwasów (kwasy jako produkt w próbie Tollensa i Trommera oraz reakcji
utleniania alkoholi i ketonów mocnym utleniaczem).
7. Kwasy tłuszczowe.
29 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
1. Właściwości fizyczne wybranych kwasów: mrówkowy, octowy i stearynowy.
2. Otrzymywanie kwasów karboksylowych przez utlenianie alkoholi mocnym utleniaczem
np. za pomocÄ… KMnO4 lub K2Cr2O7.
3. Badanie odczynu równomolowych roztworów różnych kwasów.
4. Reakcja kwasu np. octowego z magnezem, tlenkiem miedzi(II) i zasadÄ… sodowÄ….
5. Kwas mrówkowy jako substrat w próbie Tollensa i Trommera.
6. Reakcja kwasu stearynowego z roztworem NaOH.
7. Wykrywanie nienasyconych kwasów tłuszczowych  reakcja z bromem.
MYDA
A
Zagadnienia
1. Mydła jako sole kwasów karboksylowych.
2. Podział na rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie.
3. Otrzymywanie w wyniku reakcji zmydlania.
4. Zasadowy odczyn wodnego roztworu etanianu sodu i mydła.
5. Działanie mydeł i detergentów.
6. Twarda woda a zużycie mydła.
Doświadczenia
1. Odczyn roztworu wodnego stearynianu sodu.
2. Twarda woda a mydła.
ESTRY
Zagadnienia
1. Proces estryfikacji.
2. Zasady nomenklatury estrów.
3. Właściwości estrów i ich zastosowanie.
4. Hydroliza estrów w środowisku kwaśnym i zasadowym.
5. Estry powstające z tlenowych kwasów nieorganicznych (wzory, nazwy, otrzymywanie).
30 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
Doświadczenia
Proces estryfikacji, np. reakcja etanolu z kwasem octowym w obecności H2SO4.
TA
USZCZE
Zagadnienia
1. Otrzymywanie.
2. Podział ze względu na pochodzenie, stan skupienia i charakter chemiczny.
3. Zasady nazewnictwa.
4. Doświadczalny sposób wykazujący nienasycony charakter oleju jadalnego.
Doświadczenia
1. Badanie rozpuszczalności tłuszczu w różnych rozpuszczalnikach.
2. Olej roślinny wobec roztworu bromu lub roztworu wodnego KMnO4.
POCHODNE KWASÓW KARBOKSYLOWYCH  część II odwołania
Pojęcia Trener. Rozdział: 15
grupa acylowa, chlorki kwasowe, bezwodniki kwasowe, amidy kwasowe, aminy, rzędowość, Zadania. Rozdziały: 19,
kondensacja 20
Repetytorium. Rozdziały:
CHLORKI KWASOWE 18,19
Zagadnienia
1. Budowa i nomenklatura.
2. Właściwości chemiczne.
3. Otrzymywanie.
BEZWODNIKI KWASOWE
Zagadnienia
1. Budowa i nomenklatura.
2. Właściwości chemiczne.
3. Otrzymywanie.
31 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
AMINY
Zagadnienia
1. Ogólny wzór amin I- oraz II- i III-rzędowych.
2. Właściwości fizyczne i chemiczne amin.
3. Otrzymywanie amin alifatycznych i aromatycznych.
4. Aminy alifatyczne a aromatyczne (różnice w mocy).
Doświadczenia
1. Badanie rozpuszczalności amin w wodzie i odczynu wodnych roztworów amin.
2. Potwierdzenie charakteru zasadowego amin.
AMIDY KWASOWE
Zagadnienia
1. Budowa i nomenklatura.
2. Właściwości chemiczne.
3. Otrzymywanie.
4. Mocznik.
Doświadczenia
1. Badanie rozpuszczalności mocznika w wodzie.
2. Reakcja mocznika z HNO3.
3. Kondensacja mocznika w podwyższonej temperaturze.
WIELOFUNKCYJNE POCHODNE W
GLOWODORÓW
Pojęcia
związek dwufunkcyjny, chlorokwas, hydroksykwas, aminokwasy, białka, węglowodany; wiąza-
nie peptydowe, wiÄ…zanie O-glikozydowe, reakcje charakterystyczne
Zagadnienia
Związek dwufunkcyjny a jego właściwości chemiczne.
32 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
CHLOROKWASY
Zagadnienia
1. Budowa i nomenklatura.
2. Właściwości chemiczne.
3. Otrzymywanie.
4. Zwiększenie mocy kwasu.
HYDROKSYKWASY
Zagadnienia
1. Przykłady i nomenklatura hydroksykwasów (kwas mlekowy, kwas 3-hydroksypropanowy,
kwas winowy, kwas cytrynowy, kwas salicylowy).
2. Właściwości fizyczne i chemiczne.
3. Charakterystyka kwasu salicylowego i jego pochodnych  aspiryna, PAS.
Doświadczenia
1. Badanie odczynu roztworu wodnego kwasu mlekowego i aspiryny.
2. Zachowanie kwasu salicylowego wobec FeCl3(aq).
AMINOKWASY odwołania
Zagadnienia Trener. Rozdziały: 16,17
1. Budowa, wzory i nazewnictwo systematyczne oraz zwyczajowe. Zadania. Rozdziały: 20,
2. Właściwości fizyczne i chemiczne (jon obojnaczy, punkt izoelektryczny, amfoteryczność, 21
kondensacja). Repetytorium. Rozdziały:
3. Reakcja van t Slyke a. 20, 21
Doświadczenia
1. Badanie charakteru chemicznego aminokwasów w reakcji z kwasami i zasadami wobec
wskaz
ników.
2. Reakcja a-aminokwasu z HNO2.
33 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
BIAA
KA
Zagadnienia
1. Zasady nomenklatury peptydów, charakter wiązania peptydowego.
2. Białka jako związki wielkocząsteczkowe.
3. Reakcje charakterystyczne dla białek.
4. Wysalanie i denaturacja.
Doświadczenia
1. Reakcja biuretowa i ksantoproteinowa.
2. Wykrywanie azotu i siarki w białku.
3. Wysalanie i denaturacja białek.
W
GLOWODANY
Zagadnienia
1. Podział cukrów na cukry proste, dwucukry i wielocukry oraz na aldozy i ketozy.
2. Interpretacja wzorów sumarycznych oraz strukturalnych (w formie łańcuchowej i pierście-
niowej).
3. Właściwości fizyczne oraz chemiczne (karmelizacja, fermentacja i właściwości redukujące)
monosacharydów.
4. Di-, tri- oraz polisacharydy jako produkt kondensacji cząsteczek cukrów prostych.
5. WiÄ…zanie O-glikozydowe.
6. Właściwości fizyczne i chemiczne disacharydów oraz produkty ich hydrolizy.
7. Skrobia jako przedstawiciel polisacharydów (budowa, właściwości fizyczne i chemiczne).
8. Doświadczalny sposób potwierdzania obecności kilku grup  OH w cząsteczce
węglowodanu.
9. Doświadczalny sposób potwierdzania właściwości redukujących sacharydów.
10. Doświadczalny sposób wykrywania skrobi.
Doświadczenia
1. Reakcja odróżniająca aldozy od ketoz.
2. Potwierdzenie redukujących właściwości monosacharydów w próbach Trommera
i Tollensa.
34 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
3. Badanie redukujących właściwości disacharydów lub ich braku.
4. Reakcja monosacharydów i disacharydów z Cu(OH)2 w temperaturze pokojowej.
5. Hydroliza disacharydów.
6. Wykrywanie skrobi.
Mechanizmy reakcji w chemii organicznej.
Izomeria związków organicznych
Pojęcia odwołania
TYDZIEC
29
elektrofil, nukleofil, rodnik, substytucja elektrofilowa, substytucja rodnikowa, addycja Trener. Rozdziały: 11,17
(1 tydzień)
elektrofilowa, izomer, stereoizomer, asymetryczny atom węgla, enancjomer, diastereoizomery Zadania. Rozdziały: 15,
23-25 KWIETNIA
19, 20, 21
Zagadnienia Repetytorium. Rozdziały:
1. Mechanizm wolnorodnikowej substytucji z udziałem alkanów. 15, 19, 20, 21
2. Mechanizm elektrofilowej addycji na przykładzie addycji cząsteczki HX i X2 do alkenów.
3. Mechanizm substytucji elektrofilowej z udziałem benzenu na przykładzie nitrowania.
4. Izomeria szkieletowa.
5. Izomeria podstawienia.
6. Metameria.
7. Tautomeria.
8. Izomeria geometryczna.
9. Stereoizomeria.
Opracowano na podstawie: Informatora o egzaminie maturalnym od 2008 roku. CKE.
Warszawa 2007. http://www.cke.edu.pl/images/stories/Inf_mat_od2008/chemia_a.pdf
MAJ
matura
35 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
NOTATKI
36 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
poziom podstawowy poziom rozszerzony
NOTATKI
37 Zapisz się do Akademii Maturalnej PWN i pobierz swój indywidualny kalendarz maturalny www.akademiaPWN.pl
>>
Autor: Małgorzata Krzeczkowska, Joanna Loch, Aleksandra Mizera
Projekt okładki i układu typograficznego: Jan Krzysztofiak, Parastudio, www.parastudio.pl
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa  Bielsko-BiaÅ‚a 2013, ISBN 978-83-262-0980-2
Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa  Bielsko-Biała
ul. 11 Listopada 10/5, 43-300 Bielsko-Biała, tel./faks (33) 815 23 34
www.akademiaPWN.pl