Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by Studium OÅ›wiatowe  Tutor &ð dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki, ToruÅ„ 2013
MODEL OCENIANIA ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE
TUTOR
CH-R 201303
DO MOMENTU ZAKOC
CZENIA EGZAMINU!
Ogólne zasady oceniania są takie same jak dla wszystkich prac maturalnych z chemii.
1. ZdajÄ…cy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiÄ…zania, precyzyjnie odpowiadajÄ…ce
poleceniom zawartym w zadaniach.
2. Rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w kryteriach, oceniane są
zgodnie z zasadami punktacji. Uczeń może udzielić inaczej sformułowanych odpowiedzi lub
uzasadnień o innej treści niż podane w modelu  osoba oceniająca powinna starannie
przeanalizować takie zapisy. Jeżeli są one merytorycznie poprawne i odpowiadają na zadane
pytanie, to należy przyznać punkty za taką odpowiedz
.
3. Istnieje kilka systemów ustalania nazw związków chemicznych, jeżeli uczeń podaje poprawną
nazwę, która nie jest wyszczególniona w tym modelu oceniania, to otrzymuje punkty zgodnie
z zasadami punktacji. Jeżeli w poleceniu jest wymagane podanie nazwy systematycznej, to
podanie nazwy zwyczajowej jest odpowiedzią nieprawidłową.
4. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa,
inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich.
5. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać
równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat.
6. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego
w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór
lub brak współczynników powoduje utratę 1 punktu za zapis tego równania.
7. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie
wyniku z jednostką. W obliczeniach cząstkowych zapis jednostek nie jest wymagany, ale jeśli
jednostki są, to muszą być poprawne. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym
wyniku liczbowym powoduje utratÄ™ 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne
zaokrąglanie wyników liczbowych.
8. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie
otrzymuje punktów.
9. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego
doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów.
10. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie
odejmuje się punktów.
11. Zapis  Ä™! ,  “! w równaniach reakcji nie jest wymagany.
12. Należy uznać  " i  T jako oznaczenie podwyższonej temperatury.
13. W równaniach reakcji, w których ustala siÄ™ stan równowagi, brak  Ä! nie powoduje utraty
punktów.
14. Elementy odpowiedzi, podane w tym modelu, umieszczone w nawiasach nie sÄ… wymagane.
2 Próbny egzamin maturalny z chemii  poziom rozszerzony  TUTOR  marzec 2013
MODEL OCENIANIA
Zadanie 1. (2 pkt)
liczba
liczba liczba
niesparowanych nazwa grupy, do której należy
elektronów powłok
elektronów pierwiastek
w atomie elektronowych
walencyjnych
Be 4 2 0 berylowce
N 7 2 3 azotowce
Cu 29 4 1 miedziowce
[2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku popełnienia maksymalnie dwóch błędów]
Zadanie 2. (1 pkt)
1. P, 2. F, 3. F
[1 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi]
Zadanie 3. (1 pkt)
Zadanie 4. (1 pkt)
Wiek tej włóczni wynosi 11 520 lat.
Zadanie 5. (2 pkt)
1) Równanie zachodzącej reakcji chemicznej: a a ę!
[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]
2) 85,9%
[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 6. (1 pkt)
wzór
typ wiązania między atomami w molekułach
chemiczny
woda H2O atomowe spolaryzowane
amoniak NH3 atomowe spolaryzowane
chlorek sodu NaCl jonowe
azot N2 atomowe niespolaryzowane
[1 pkt w przypadku wszystkich poprawnych odpowiedzi]
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe  Tutor
 © dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza  Tutor 3
Zadanie 7. (2 pkt)
I. 2 KMnO4 ®ð (1) K2MnO4 + (1) MnO2 + (1) O2Ä™!
II. 2 HgO ®ð (1) O2Ä™! 2 Hg
[1 pkt za prawidłowe uzupełnienie obu równań]
Objętość tlenu (w warunkach normalnych) wynosi 213 cm3.
[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 8. (1 pkt)
CH3CH2OH H2O H2CO3 CH3COOH ClCH2COOH
[1 pkt w przypadku pełnej poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 9. (1 pkt)
odczyn roztworu kwaśny odczyn roztworu obojętny odczyn roztworu zasadowy
II, VI III I, IV, V
[1 pkt w przypadku pełnej poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 10. (1 pkt)
dpowiedz
D.
Zadanie 11. (2 pkt)
A B C
D
[2 pkt za narysowanie wszystkich czÄ…steczek poprawnie, 1 pkt za co najmniej dwie poprawnie narysowane czÄ…steczki]
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
4 Próbny egzamin maturalny z chemii  poziom rozszerzony  TUTOR  marzec 2013
MODEL OCENIANIA
Zadanie 12. (1 pkt)
10 atomów (można wyliczyć lub odczytać ze wzoru sumarycznego)
Zadanie 13. (2 pkt)
Grupa A. hydroksylowa lub wodorotlenowa
Grupa B. aminowa lub aminowa II-rzędowa
[ pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 14. (2 pkt)
zasada sodowa kwas solny
H2Cl
reakcja nie zachodzi
H2Cl
[ pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 15. (1 pkt)
Przykładowa odpowiedz
.
Etambutol jest zwiÄ…zkiem chiralnym  w czÄ…steczce znajdujÄ… siÄ™ dwa centra stereogeniczne  dwa
asymetryczne atomy węgla. (Można też zwrócić uwagę na występowanie formy mezo dla tego
zwiÄ…zku.)
Zadanie 16. (2 pkt)
mocznik grupa etoksylowa grupa fenylowa
[ pkt za trzy prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku dwóch poprawnych odpowiedzi]
Zadanie 17. (1 pkt)
Wzór sumaryczny: C9H12N2O2.
Masa molowa dulcyny: 180 g/mol.
Zadanie 18. (2 pkt)
a) sacharoza
b) obojętny  cząsteczka nie posiada żadnych grup o charakterze kwasowym lub zasadowym
[2 pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi]
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe  Tutor
 © dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza  Tutor 5
Zadanie 19. (2 pkt)
1. 2. 3. 4. 5.
opis reakcji
mechanizm  rodzaj
E. D. B. C. A.
reakcji chemicznej
[2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej trzech poprawnych odpowiedzi]
Zadanie 20. (3 pkt)
kwas 2-aminopentanodiowy
kwas aminoetanowy lub kwas aminooctowy
kwas 2-aminopropanowy
kwas 2-amino-3-hydroksypropanowy
[2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]
Odpowiedz
: Masa aminokwasów wynosi 252,5 g.
[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 21. (1 pkt)
Wykorzystując do obliczeń entalpie spalania reagentów otrzymujemy zależność:
DðH = -ð802 -ð (-ð285 -ð 3 ×ð 247) = 224 kJ
Odpowiedz
: Standardowa entalpia reakcji wynosi 224 kJ.
[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]
Zadanie 22. (2 pkt)
ester + woda kwas + alkohol
poczÄ…tek 4 5 1 0
stan równowagi 4 -ð x 5 -ð x 1 + x x
K = kwas alkohol , otrzymujemy x = 1,2 mola
ester woda
Odpowiedz
: W wyniku hydrolizy estru powstało 1, mola alkoholu.
[ pkt za prawidłową odpowiedz
wynikającą z poprawnych obliczeń; 1 pkt w przypadku przedstawienia częściowego
rozwiązania  co najmniej zapisania równania reakcji, podania wzoru na wartość stałej K i zestawienia danych
liczbowych do obliczeń]
Zadanie 23. (2 pkt)
kwas HCl H2O HSO-ð NH3
H3O+
sprzężona zasada H2O Cl-ð OH-ð SO -ð NH-ð
[ pkt za pięć prawidłowych odpowiedzi; 1 pkt w przypadku czterech poprawnych odpowiedzi]
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
6 Próbny egzamin maturalny z chemii  poziom rozszerzony  TUTOR  marzec 2013
MODEL OCENIANIA
Zadanie 24. (1 pkt)
Obliczenia:
IR = [Ag+] [Cl-ð]
[Cl-ð] = 0,1 mol/dm3, [Ag+] = 5,88 ×ð 10-ð6 mol/ dm3
IS = 5,88 ×ð 10-ð7 > 10-ð10
Odpowiedz
: sad siÄ™ wytrÄ…ci, iloczyn stężeÅ„ jonów Ag+ i Cl-ð przekroczy iloczyn rozpuszczalnoÅ›ci
AgCl.
[ pkt za prawidłową odpowiedz
wynikającą z poprawnych obliczeń; 1 pkt w przypadku przedstawienia częściowego
rozwiązania  co najmniej zapisania wzoru na wartość iloczynu rozpuszczalności i zestawienia danych liczbowych do
obliczeń]
Zadanie 25. (2 pkt)
Schemat tautomeryzacji
alkohol winylowy aldehyd octowy
forma enolowa forma aldehydowa
Uczeń uzasadnia przegrupowanie powstaniem trwalszej cząsteczki, o niższej energii, w wyniku
przemieszczenia pary elektronowej do elektroujemnego atomu tlenu i utworzenia grupy
karbonylowej. np.:
Przyczyną przegrupowania enoli do aldehydów lub ketonów jest powstanie cząsteczki o niższej
energii lub bardziej trwałej (stabilniejszej) formy z grupą karbonylową.
[1 pkt za poprawnie narysowane wzory; 1 pkt za podanie przyczyny zachodzÄ…cego przegrupowania]
Zadanie 26. (2 pkt)
substrat produkt główny
1.
NaOH(aq)
2. (CH3CO)2O
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe  Tutor
 © dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza  Tutor 7
substrat produkt główny
3. CH3OH
reakcja chemiczna nie zajdzie
4.
HCl(aq)
[2 pkt za cztery prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]
Zadanie 27. (3 pkt)
Obliczenia:
kwas: 40 cm3 10% H2SO4, masa mk = 42,64 g
zasada: 0% roztwór Na H, masa mz = 42,64 g, Vz = 34,98 cm3 35 cm3
liczby moli: nk = 0,0435 moli, nz = 0,213 moli
nH+ = 0,087 moli, nOH-ð = 0,213 moli
nadmiar jonów H-ð
bjętość Na H 34,98 cm3 35 cm3
[1 pkt w przypadku poprawnej odpowiedzi]
dczyn końcowego roztworu  zasadowy.
[1 pkt w przypadku podania tylko poprawnej odpowiedzi]
Uzasadnienie  np. liczba moli zasady jest wyższa od liczby moli jonów wodorowych w kwasie 
w wyniku reakcji zobojętnienia otrzymamy nadmiar jonów wodorotlenowych w roztworze.
[1 pkt w przypadku poprawnego uzasadnienia odpowiedzi]
Zadanie 28. (1 pkt)
Obliczenia:
60% 15 10% : 60%
35 : 15
25% 7 : 3
10% 35
Odpowiedz
: 7 cz. kwasu 10% do 3 cz. kwasu 60%
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
8 Próbny egzamin maturalny z chemii  poziom rozszerzony  TUTOR  marzec 2013
MODEL OCENIANIA
Zadanie 29. (2 pkt)
Nr Nazwa
I Np.
chlor/chlorek żelaza(III)
lub chlor/chlorek glinu
lub chlor/katalizator
II kwas benzenosulfonowy
III 3-bromonitrobenzen
IV aldehyd benzenokarboksylowy
lub aldehyd benzoesowy
[ pkt za cztery prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]
Zadanie 30. (1 pkt)
Uczeń podkreśla te cząsteczki, które posiadają moment dipolowy równy zeru.
CH3 -ð CH3 CH3 -ð Cl CH4 CCl4
O2 H2 H2O
H -ð Cl
[1 pkt w przypadku wszystkich poprawnych odpowiedzi]
Zadanie 31. (1 pkt)
Z podanego zbioru można wybrać dwie pary enancjomerów: . i 4. lub 4. i 5.  wzory 3. i 5.
przedstawiajÄ… tÄ… samÄ… czÄ…steczkÄ™.
[1 pkt w przypadku wskazania jednej z par enancjomerów]
Zadanie 32. (1 pkt)
Prawidłowe odczynniki to d., e. oraz f.
[1 pkt w przypadku wskazania co najmniej dwóch poprawnych odczynników; 0 pkt jeżeli uczeń wskazał jeden
niewłaściwy odczynnik]
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe  Tutor
 © dr inż. ZdzisÅ‚aw GÅ‚owacki -ð Oficyna Wydawnicza  Tutor 9
Zadanie 33. (6 pkt)
A. CaO + 3 C ®ð CaC2 + CO
lub
2 CaO + 5 C ®ð 2 CaC2 + CO2
[1 pkt w przypadku poprawnie zapisanego równania reakcji]
B.
1,1-dichloroetan (produkt główny zgodny z reguÅ‚Ä… Markownikowa) -ð reakcja 4.
benzen -ð reakcja 5.
addycja (elektrofilowa) -ð reakcja 3.
[2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi]
C.
Nazwa: cis-1,2-dichloroeten Nazwa: trans-1,2-dichloroeten
[2 pkt za pełną prawidłową odpowiedz
; 1 pkt w przypadku dwóch poprawnych wzorów bez podania nazw]
D. Chloroeten lub chlorek winylu  gęstość ,79 g/dm3
[1 pkt pełną prawidłową odpowiedz
]
Zadanie 34. (1 pkt)
największa najmniejsza
II. I.
[1 pkt za pełną prawidłową odpowiedz
]
www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
10 Próbny egzamin maturalny z chemii  poziom rozszerzony  TUTOR  marzec 2013
MODEL OCENIANIA
Zadanie 35. (1 pkt)
ruch elektronów
Sn Cu
A (-ð)
K (+)
anoda
katoda
elektroda ujemna
elektroda dodatnia
klucz elektrolityczny
E0 = -ð0,14 V
E0 = 0,34 V
potencjał niższy
potencjał wyższy
utlenienie Sn
redukcja Cu2+
ruch jonów
Siła elektromotoryczna tego ogniwa wynosi: 0, 8 V
[1 pkt za pełną prawidłową odpowiedz
]
© Oficyna Wydawnicza, Studium OÅ›wiatowe  Tutor