Rozliczanie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów
Towary ewidencjonujemy w stałych cenach ewidencyjnych - z jednoczesnym obliczeniem odchyleń od cen ewidencyjnych towarów. W jaki sposób
rozliczać odchylenia dotyczące zarezerwowanej mar\
y oraz VAT nale\
nego? Czy na konto odchyleń mo\
na równie\
księgować ró\
nice w wycenie
towarów - np. na skutek błędnego kursu waluty, gdy dostawa wyra\
ona jest w walucie obcej?
Zgodnie z ogólną zasadą, towary wycenia się na dzień ich nabycia, według:
" cen nabycia (art. 28 ust. 11 pkt 1 ustawy o rachunkowości),
" cen zakupu - je\
eli nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki (art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości).
Towary przyjmowane do magazynu mogą być równie\
wyceniane - stosownie do art. 34 ust. 2 ustawy o rachunkowości - w cenach przyjętych
do ewidencji, tzw. cenach ewidencyjnych. Przy czym ró\
nice między rzeczywistymi cenami zakupu lub nabycia a cenami przyjętymi do ewidencji
zapasów towarów traktuje się i ujmuje w księgach rachunkowych, jako odchylenia od cen ewidencyjnych towarów, na oddzielnym koncie 34
 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów .
Jako cenę ewidencyjną towarów mo\
na stosować m.in.: cenę sprzeda\
y netto, cenę sprzeda\
y brutto, umownie przyjętą cenę słu\
ącą jedynie
do ewidencji zapasów towarów. W praktyce najczęściej stosowaną ceną ewidencyjną jest cena ustalona na poziomie ceny sprzeda\
y brutto,
zawierająca mar\
ę detaliczną oraz VAT w wysokości podatku nale\
nego. W takim przypadku odchylenia od cen ewidencyjnych towarów występują
w dwojakiej formie - jako odchylenia kredytowe z tytułu zarezerwowanej w cenie sprzeda\
y brutto mar\
y oraz odchylenia kredytowe z tytułu VAT
na poziomie podatku nale\
nego.
Na odchylenia od cen ewidencyjnych towarów ujmuje się te\
ró\
nice wynikające ze zmiany cen ewidencyjnych. Ró\
nice te mogą wynikać z obni\
ki
lub podwy\
ki cen towarów, a tak\
e z nieprawidłowo ustalonej ceny towarów przyjętej do ich wyceny w momencie ich nabycia (np. nieprawidłowo
przyjęty kurs waluty w sytuacji, gdy wartość dostawy wyra\
ona jest w walucie obcej).
Ró\
nice te księguje się odpowiednio na zmniejszenie lub zwiększenie wartości ewidencyjnej zapasów towarów w korespondencji z kontem 34,
zapisem:
" obni\
enie ceny ewidencyjnej: Wn konto 34, Ma konto 33,
" zwiększenie ceny ewidencyjnej: Wn konto 33, Ma konto 34.
Zgromadzone na koncie 34 odchylenia od cen ewidencyjnych towarów rozliczane są na koniec miesiąca na zapas (tj. towary pozostające
w magazynie) oraz na sprzedane towary. W sytuacji, gdy odchylenia są debetowe, wówczas ich wartość przypadająca na sprzedane towary
ujmowana jest:
- Wn konto 73-1  Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia) ,
- Ma konto 34  Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów .
Jeśli natomiast odchylenia są kredytowe, wówczas zmniejszają one wartość sprzedanych towarów, zapisem:
- Wn konto 34  Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów ,
- Ma konto 73-1  Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia) .
Dodajmy, \
e w bilansie odchylenia od cen ewidencyjnych towarów (jako saldo konta 34) korygują wartość towarów ujętych na koncie 33  Towary
- tak, aby tę wartość doprowadzić do ceny zakupu/nabycia towarów. W zale\
ności od charakteru odchyleń - debetowe zwiększają wartość towarów,
natomiast kredytowe - zmniejszają tę wartość.
Przykład
Jednostka zakupiła towar o wartości 15.000 zł. Towary ewidencjonowane są w cenach ewidencyjnych ustalonych na poziomie ceny sprzeda\
y brutto.
Zarezerwowana mar\
a wynosi 10%, natomiast VAT nale\
ny 22%.
Ustalenie ceny sprzeda\
y brutto:
" cena zakupu: 15.000 zł,
" mar\
a 10%: 1.500 zł,
" cena sprzeda\
y netto: 16.500 zł,
" VAT nale\
ny 22%: 3.630 zł,
" cena sprzeda\
y brutto: 20.130 zł.
Dla uproszczenia pominięto ewidencję faktury zakupu towarów.
Dekretacja:
Konto
Kwota
Opis operacji
Wn Ma
1. PZ - wprowadzenie towarów do magazynu w cenie sprzeda\
y brutto: 20.130 zł 33 30
2. PK - zarachowanie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów dotyczących
zarezerwowanej mar\
y: 1.500 zł 30 34-
1
3. PK - zarachowanie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów dotyczących
VAT nale\
nego: 3.630 zł 30 34-
2
Księgowania:
Wartość towarów w magazynie w cenach zakupu wynosi 15.000 zł, co wynika z wyliczenia: 20.130 zł - 1.500 zł - 3.630 zł = 15.000 zł. Jest to suma
sald kont 33 oraz 34-1 i 34-2.
Jednostka sprzedała towary o wartości w cenie sprzeda\
y brutto 6.710 zł.
Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów:
a) wskaz
nik narzutu odchyleń z tytułu mar\
y:
1.500 zł
x 100 = 7,45%
20.130 zł
wartość odchylenia: 6.710 zł x 7,45% = 500 zł (w zaokrągleniu do pełnego złotego);
b) wskaz
nik narzutu odchyleń z tytułu VAT:
3.630 zł
x 100 = 18,03%
20.130 zł
wartość odchylenia: 6.710 zł x 18,03% = 1.210 zł (w zaokrągleniu do pełnego złotego).
Dekretacja:
Konto
Kwota
Opis operacji
Wn Ma
1. Faktura sprzeda\
y - zarachowanie przychodu ze sprzeda\
y towarów:
a) wartość netto: 5.500 zł 73-0
b) VAT nale\
ny: 1.210 zł 22-2
c) zobowiązanie ogółem: 6.710 zł 20
2. WZ - wydanie towarów z magazynu: 6.710 zł 73-1 33
3. PK - rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów z tytułu mar\
y: 500 zł 34-1 73-1
4. PK - rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów z tytułu VAT: 1.210 zł 34-2 73-1
Księgowania:
Wartość towarów w cenach zakupu pozostałych w magazynie wynosi 10.000 zł - jako suma sald kont 33 oraz 34-1 i 34-2.