SPIS TREŚCI
I. KRAJE POZAEUROPEJSKIE W DOBIE WIELKICH ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH
Europa a kraje pozaeuropejskie w XVI stuleciu ........................................... 3
Stosunki w Azji w XVI w. ............................................................. 3
Rozwój społeczny i gospodarczy Chin.................................................... 4
Państwo'chińskie i chińska kultura ...................................................... 5
Rozwój społeczny i gospodarczy Japonii.................................................. 6
Państwo japońskie .................................................................... 8
Rozwój społeczny i gospodarczy Korei................................................... 8
Państwowość i kultura Korei ............................................................ 9
Powstanie państwa Wielkiego Mogoła w Indiach ........................................... 10
Społeczeństwo, gospodarka i kultura Indii ................................................ 10
Państwo Sefawidów w Iranie (Persji)..................................................... 12
Indonezja ............................................................................ 13
Zróżnicowanie cywilizacyjne i polityczne ludności Afryki ................................... 14
Państwa Sudanu ...................................................................... 15
Państwa muzułmańskie i Etiopia ........................................................ 16
Odrębność cywilizacyjna ludów Ameryki ................................................. 17
Ludy prymitywne Ameryki Północnej .................................................... 17
Ludy prymitywne Ameryki Południowej.................................................. 18
Społeczeństwo i państwo Majów ........................................................ 18
Kultura Majów ....................................................................... 19
Aztekowie............................................................................ 20
Państwo i społeczeństwo Inków ......................................................... 21
Kultura Inków........................................................................ 22
Uwarunkowanie wypraw odkrywczych ................................................... 22
Cele wypraw odkrywczych ............................................................. 24
Pierwsze wyprawy odkrywcze Portugalczyków............................................. 24
Odkrycia portugalskie w Azji ........................................................... 25
Portugalskie imperium kolonialne ....................................................... 26
Skutki odkryć geograficznych w Portugalii................................................ 27
Odkrycie Ameryki..................................................................... 27
Wyprawa Magellana.................................................................... 28
Podbój Meksyku.....................................:................................ 29
Podbój Peru ........................................................................... 29
Organizacja kolonii hiszpańskich w Ameryce.............................................. 30
Osadnictwo i gospodarka w koloniach hiszpańskich w Ameryce ............................. 3 ł
Produkcja kruszców szlachetnych w Ameryce ............................................. 32
Wpływ odkryć na gospodarkę hiszpańską ................................................ 33
Odkrycia angielskie na Atlantyku ....................................................... 34
Odkrycia francuskie na Atlantyku ....................................................... 35
II. ROZWÓJ GOSPODARKI TOWAROWO-PIENIĘŻNEJ
Ogólna charakterystyka przemian ....................................................... 37
Stan zaludnienia Europy ............................................................... 38
243
Struktura ludności .................................................................... 39
Wyżywienie .......................................................................... 39
Warunki życia ludności ................................................................ 41
Postęp techniczny w rolnictwie .......................................................... 42
Upowszechnienie napędu wodnego ...................................................... 42
Postęp techniczny w rzemiośle, górnictwie i transporcie ..................................... 43
Przewrót cen ......................................................................... 45
Mechanizm przewrotu cen.............................................................. 46
Wykształcenie się podziału gospodarki wiejskiej w Europie.................................. 47
Wieś angielska ........................................................................ 48
Wieś francuska ....................................................................... 50
Wieś włoska i hiszpańska............................................................... 51
Wieś w Polsce - rozwój folwarku......................:................................ 52
Wieś w Polsce - chłopi................................................................ 54
Wieś w Niemczech, Rosji i Czechach..................................................... 55
Gospodarka leśna i stawowa............................................................ 57
Ruchy społeczne na wsi ................................................................ 57
Rzemiosło cechowe w miastach ......................................................... 58
System nakładczy w mieście ............................................................. 59
System nakładczy na wsi ............................................................... 60
System nakładczy w górnictwie.......................................................... 61
Manufaktura ......................................................................... 62
Specjalizacja regionalna produkcji ....................................................... 63
Przemiany w handlu - towary ......................................................... 65
Główne drogi i ośrodki handlu .......................................................... 66
Usprawnienia finansowe w handlu....................................................... 67
Kompanie handlowe................................................................... 68
Domy bankiersko-handlowe ............................................................ 69
Złotnicy i kredyt publiczny ............................................................. 69
Polityka gospodarcza państwa .......................................................... 70
Społeczne skutki przemian gospodarczych ................................................ 71
III. POWSTANIE SCENTRALIZOWANYCH PAŃSTW NARODOWYCH
Scalanie terytoriów państwowych........................................................ 73
Umocnienie władzy królewskiej .......................................................... 74
Dochody państwowe .................................................................. 75
Wydatki państwowe ................................................................... 77
Wojskowość - postęp w uzbrojeniu ..................................................... 78
Wojskowość - organizacja wojska ...................................................... 79
Wojskowość - zmiany taktyki i teorii ................................................... 80
Tworzenie nowej administracji .......................................................... 81
Zakres i skutki centralizacji państwa ..................................................... 82
Budowa monarchii hiszpańskiej na przełomie XV i XVI w. ................................. 83
Kryzys społeczno-polityczny - powstanie Communeros .................................... 84
Filip II i przebudowa monarchii hiszpańskiej.............................................. 85
Monarchia we Francji ................................................................. 86
Odbudowa monarchii angielskiej po "wojnie dwóch róż" ................................... 87
Budowa silnej władzy królewskiej w Anglii ............................................... 88
Król i parlament w Anglii .............................................................. 90
Monarchia angielska w czasach Elżbiety I (1558-1603) .................................... 91
Rzesza niemiecka ..................................................................... 93
Tworzenie się Rzeczypospolitej szlacheckiej ............................................... 94
Monarchia Iwana Groźnego (l533-84) .................................................. 95
IV. HUMANIZM I ODRODZENIE
Charakterystyka humanizmu ........................................................... 98
Odkrycie starożytności .................................................................. 98
Rozprzestrzenienie się humanizmu we Włoszech ........................................... 100
Recepcja humanizmu we Włoszech ...................................................... 101
244
Literatura łacińska włoskiego humanizmu ................................................ 102
Literatura humanistyczna w języku włoskim .............................................. 102
Nauki przyrodnicze we Włoszech ........................................................ 103
Erazm z Rotterdamu .................................................................. 105
Humanizm we Francji ................................................................. 106
Humanizm niemiecki przed wystąpieniem Lutra ........................................... 108
Humanizm niemiecki okresu reformacji .................................................. 108
Humanizm w Anglii ................................................................... 109
Humanizm w Polsce ................................................................... 110
Humanizm w innych krajach ........................................................... 111
Kultura rosyjska w XVI w. ............................................................. 112
Charakterystyka sztuki Odrodzenia we Włoszech .......................................... 113
Prekursorzy sztuki Odrodzenia we Włoszech .............................................. 114
Włoskie Quattrocento .................................................................. 114
Wielcy mistrzowie malarstwa renesansowego we Włoszech .................................. 115
Środowisko malarskie włoskiego Cinąuecento ............................................. 117
Architektura włoskiego Odrodzenia ...................................................... 118
Rzeźba i sztuka stosowana we Włoszech ................................................. 120
Sztuka renesansowa we Francji ......................................................... 121
Sztuka Hiszpanii i Portugalii............................................................ 122
Sztuka niderlandzka ................................................................... 124
Sztuka w Niemczech i Anglii ........................................................... 126
Sztuka renesansowa w Polsce ........................................................... 127
Sztuka rosyjska XVI w. ................................................................ 128
Muzyka renesansowa .................................................................. 129
Początki umysłowości nowożytnej ....................................................... 131
V. REFORMACJA, KONTRREFORMACJA, WOJNY RELIGIJNE
Upadek autorytetu papiestwa ........................................................... 133
Dezorganizacja i demoralizacja Kościoła ................................................. 134
Dążenia do reformy wewnątrz Kościoła .................................................. 134
Wystąpienie Lutra..................................................................... 135
Potępienie Lutra ...................................................................... 136
Organizacja i doktryna wyznania luterańskiego ............................................ 137
Polityka cesarska wobec luteranizmu w latach 1521-1544 .................................. 138
Ewangelicy francuscy .................................................................. 139
Sakramentaryzm ...................................................................... 140
Początki doktryny kalwinizmu .......................................................... 140
Organizacja Kościoła kalwińskiego ...................................................... 141
Reformacja radykalna - wojna chłopska w Niemczech .................................... 142
Anabaptyści .......................................................................... 142
Antytrynitarze ........................................................................ 143
Początki reformacji w Anglii............................................................ 144
Wpływy kalwinizmu i restytucja katolicyzmu w Anglii, 1547-1558 .......................... 145
Odbudowa odrębnego Kościoła w Anglii ................................................. 146
Rozwój reformacji luterańskiej w Niemczech .............................................. 147
Ekspansja luteranizmu poza Niemcami................................................... 148
Rozwój kalwinizmu we Francji.......................................................... 149
Ekspansja kalwinizmu poza Francją ..................................................... 150
Początki kontrreformacji - pierwsze reformy w Kościele ................................... 151
Odnowienie inkwizycji ................................................................. 152
Nowe zakony......................................................................... 152
Charakter i działalność zakonu jezuitów .................................................. 153
Sobór trydencki....................................................................... 154
Reformy papieskie po soborze trydenckim ................................................ 155
Próby porozumienia między protestantami................................................ 156
Próby porozumienia protestantów z katolikami............................................ 157
I wojna religijna w Niemczech, 1546-1548 ............................................... 158
II wojna religijna w Niemczech (1552-1555) i pokój augsburski............................. 159
Niemcy po pokoju augsburskim ......................................................... 160
245
Geneza wojen religijnych we Francji ..................................................... 161
Wybuch wojen religijnych we Francji .................................................... 161
I okres wojen religijnych we Francji, 1562-1570 .......................................... 162 ,
"Noc św. Bartłomieja" i jej konsekwencje................................................. 163
Wojny z lat 1576-1589 ................................................................ 164
Pacyfikacja kraju i edykt nantejski (1598).....................1............................ 165
VI. STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE i A. WOJNY WŁOSKIE I RYWALIZACJA FRANCUSKO-HABSBURSKA, 1492-1559
Geneza wojen ........................................................................ 167
Włochy w początkach wojen ............................................................ 167
Polityka francuska za panowania Karola VIII............................................. 170
Wojna o Neapol, 1494-1496 ........................................................... 171
Wojna o Mediolan i Neapol, 1499-1504 ................................................. 172
Polityka Maksymiliana I ............................................................... 172
Wojna przeciw Francuzom, 1509-1514 .................................................. 173
Wojna o Mediolan, 1515 r. ............................................................. 174
Elekcja cesarska, 1519 r. ............................................................... 175
Wojna francusko-cesarska, 1521-1525 ................................................... 177
Bitwa pod Pawią, 1525 r................................................................ 177
Walka o obalenie traktatu madryckiego, 1526-1529 ....................................... 178
Pokój w Cambrai, 1529 r. .............................................................. 179
Wojna sabaudzka, 1536-1538 .......................................................... 180
Wojna 1542-1544 .................................................................... 180
Początek wojny 1552-1559 ............................................................ 181
Bitwa pod St. Quintin (1557) i pokój w Cateau-Cambr&is (1559) ............................ 182
Wiochy po "wojnach włoskich" ......................................................... 183
Miejsce Szwajcarii w rozgrywkach europejskich ........................................... 184
Szkocja - pomiędzy Francją a Anglią ................................................... 185
B. NIEBEZPIECZEŃSTWO TURECKIE I ROZPAD WĘGIER
Niebezpieczeństwo tureckie w XVI w. .................................................... 186
Państwo tureckie i jego siły militarne..................................................... 186
Sytuacja ludności krajów podbitych przez Turcję .......................................... 187
Węgry pod panowaniem Jagiellonów..................................................... 188
Czechy przed Mohaczem ............................................................... 189
Ekspansja turecka w latach 1512-1532 .................................................. 190
Walki i traktaty z Turcją w latach 1532-1566 ............................................ 191
Habsburgowie w Czechach ............................................................. 191
Rozpad Węgier ....................................................................... 193
Węgry Środkowe pod władzą turecką .................................................... 194
Część habsburska Węgier............................................................... 195
Siedmiogród w XVI w. ................................................................ 195
Bitwa pod Lepanto (1571) i osłabienie imperium tureckiego ................................. 196
C. PROBLEM BAŁTYCKI
Rozpad unii kalmarskiej ............................................................... 196
Królestwo duńskie i jego walka z Lubeką ................................................ 197
Odbudowa monarchii szwedzkiej ........................................................ 198
Likwidacja państwa krzyżackiego w Prusach .............................................. 199
Rozwój terytorialny państwa moskiewskiego .............................................. 200
Upadek zakonu inflanckiego i I wojna północna (1563-1570)............................... 201
Unia personalna polsko-szwedzka i jej rozpad ............................................. 203
D. POWSTANIE W NIDERLANDACH I RYWALIZACJA ANGIELSKO-HISZPAŃSKA
Niderlandy w początkach XVI w. ....................................................... 204
Polityka Karola V wobec Niderlandów i ich gospodarki .................................... 204
Polityka Filipa II wobec Niderlandów ................................................... 205
Okres represji w Niderlandach .......................................................... 206
Powstanie w prowincjach południowych, 1576-79......................................... 207
Utworzenie Zjednoczonych Prowincji, 1579 ............................................... 208
246
Polityka angielska w latach 1509-1547 .............
Polityka angielska w latach 1547-1558 .............
Anglia elżbietańska w walce z Hiszpanią ............
Irlandia.........................................
Podział Niderlandów i koniec wojny .................
Henryk IV, odbudowa pokoju i monarchii we Francji., Klęska polityki wojującej kontrreformacji Filipa II....
Budowa państwa Zjednoczonych Prowincji ..........
BIBLIOGRAFIA ...............................
INDEKS OSOBOWY ...........................
INDEKS GEOGRAFICZNY .....................
WYKAZ MAP
209
210
211
212
212
215
215
216
218
226
234
242