Wprowadzenie
do BHP
Bezpiecze stwo i higiena pracy w małej firm
O czym powiniene wiedzieć, gdzie uzyskać wi cej informacji
To Twoja firma
ale mo emy pomóc Ci o ni zadbać
Zranienie w pracy albo zapadni cie na chorob zawodowa
nie jest przyjemnym tematem do rozmy la . Faktem jest jednak,
e w Wlk. Brytanii w ci gu roku mierć w pracy ponosi
ponad 200 osób.
Oprócz tego, co roku zgłaszanych jest około 150 000
obra e , które nie ko cz si zgonem. Około 2 mln osób
cierpi te na choroby, na które b d to zapadły z powodu
charakteru ich pracy, b d te które z tej przyczyny
nabrały ci szego przebiegu
Je li kto my li, e mo e do tego dochodzić tylko w bardzo
niezwykłych okoliczno ciach, które w Twoim miejscu pracy
nigdy si nie zdarzaj , to si myli. Tak niestety nie jest.
Elementarne pomy lenie i podj cie podstawowych działa
zapobiegawczych mogłoby zazwyczaj takim przypadkom
zapobiec.
Wdra anie przedsi wzi ć z zakresu bezpiecze stwa i
higieny pracy nie musi być kosztowne, czasochłonne,
ani skomplikowane. W istocie, bezpieczniejsze i
wydajniejsze praktyki robocze mog cz sto przynie ć
oszcz dno ci, co wa niejsze jednak  mog pomóc
ocalić ludzkie ycie..
Broszura ta ukazuje, jakiego typu rzeczy prowadz do
najpowszechniejszych wypadków i szkodz ludzkiemu yciu.
Pozwoli Ci ona zobaczyć, co ma zastosowanie do pracy
w Twojej firmie, powie Ci te , jak mo esz uzyskać
dalsz pomoc i informacje. Jest to szczególnie wa ne, je li
kierujesz prac innych ludzi, np. jako pracodawca, ci y
bowiem na Tobie wówczas odpowiedzialno ć prawna.
wprowadzenie | 1
Dziesi ć pyta i odpowiedzi
dla ka dego
Czy musz mie
O co chodzi w sprawach Co faktycznie robi
przymusowe ubezpieczenie
BHP? inspektorzy?
od odpowiedzialno ci
pracodawcy?
O zapobieganie, dzi ki wła ciwej Odwiedzaj miejsca pracy, aby
Je li kogo zatrudniasz, to prawo
profilaktyce, wypadkom lub skontrolowa przestrzeganie
tego wymaga. Powiniene te
chorobom w miejscu pracy i o przepisów, badaj niektóre
wywiesi za wiadczenie, i
zapewnienie zadowalaj cego wypadki i zło one skargi, głównie
posiadasz takie ubezpieczenie.
rodowiska, w jakim jest ona jednak pomagaj przedsi biorcom
Zajrzyj do nieodpłatnej ulotki:
wykonywana. zrozumie , co powinni oni uczyni .
Employers Liability Compulsory
Sankcje karne egzekwuj jedynie Insurance Act 1969. A guide
for employers HSE40(rev1)
wówczas, gdy natrafiaj na
Dlaczego istniej ustawy
(Ustawa o przymusowym
najpowa niejsze zaniedbania.
o BHP? ubezpieczeniu pracodawców od
odpowiedzialno ci cywilnej z r.
Poniewa sprawy BHP s tak
Czy po to, aby uzyska
1969  przewodnik dla
wa ne, istniej reguły, które
pracodawców), któr mo esz
informacje, musze
wszystkich nas zobowi zuj ,
otrzyma nieodpłatnie z HSE
by my nie nara ali na ryzyko
skontaktowa si z
Books, tel. [phone], adres
siebie i innych. Przed
internetowy: www.hsebooks.co.uk.
inspektorem?
powstaj cymi w miejscu pracy
Czy musz wywiesza jakie
niebezpiecze stwami chroni one
Nie. HSE udziela informacji za
równie społecze stwo. plakaty?
pomoc poufnej linii telefonicznej,
Tak. Je li kogo zatrudniasz,
tzw. Infoline. Działa ona od
Czy ustawy o BHP
musisz wywiesi plakat (ISBN
poniedziałku do pi tku, od godz. 8
0 7176 2493 5).
obowi zuj te mnie?
do 18. Jej numer, to 0845 345
Zamiast wywiesza plakat mo esz
Tak, obowi zuj one wszystkie 0055. Mo na z ni skontaktowa
te dostarczy swoim
firmy, nawet najmniejsze, jak te si równiez za pomoc telefaksu,
pracownikom te same informacje
pracuj cych we własnej firmie oraz na numer 0845 408 9566 albo
w ulotce pt. Health and Safety
zatrudnionych pracowników. poczty elektronicznej, pod
Law: What you should know 
adresem: [e-mail]. Prawo o BHP: co powiniene
wiedzieć (jest ona dost pna w
Mo na te wysła list do HSE
Kto egzekwuje ustawy o
pakietach po 25 egzemplarzy ISBN
Information Services, Caerphilly
BHP? 0 7176 1702 5). Plakat i ulotki
Business Park.
mo na otrzyma w HSE Books.
Czyni to inspektorzy z Urz du
BHP  Health and Safety
Czy musz zarejestrowa Czy musz powiadomi
Executive (HSE) lub władze
HSE, gdy kto zrani si
swoj firm ?
lokalne, na przykład:
przy pracy?
" HSE w fabrykach, w
Je li przypuszczasz, e b dziesz
gospodarstwach rolnych i na
Tak, jak równie i o innych
zatrudnia pracowników,
budowach;
wypadkach. Informacja na temat
skontaktuj si z Infoline.
" władze lokalne w biurach,
tego, o jakich i kto powinien o nich
sklepach, hotelach, zakładach powiadamia , znajduje si na str.
20.
gastronomicznych i miejscach
wypoczynku
To Twoja firma, dbaj o ni
2 | wprowadzenie
Jak korzysta z tej broszury
Co jest w ka dym rozdziale
Spis tematów
Bez wzgl du na to, gdzie pracujesz, broszura ta
podsumowuje główne i powszechnie wyst puj ce
Zarz dzanie BHP
obszary ryzyka na terenie pracy i informuje, gdzie
znale ć wi cej wiadomo ci, by zapewnić, e praca ta
Po lizgni cia, potkni cia i
b dzie bezpieczna.
upadki
Azbest
Na ka dej stronie znajduj si rozdziały
zatytułowane jak obok.
Substancje niebezpieczne
Główny tekst jest krótkim
Upadki z wysoko ci
Jak i gdzie mo na
wprowadzeniem do tematu
uzyska wi cej
Zaburzenia mi niowo-
Czy to dotyczy mnie?
szkieletowe
pomocy
Monitory ekranowe
Rozdział ten zawiera wskazówki Rozdział ten jest wyborem z
mówi ce czy dany temat jest publikacji HSE zawieraj cych
Hałas
wa ny dla Twojej firmy. szczegółowe informacje i
wskazówki na dany temat,
wł cznie ze wskazówkami, jak
Drgania mechaniczne
Jakie obowi zuje w
je zamówić.*
danej dziedzinie
Elektryczno ć
U dołu ka dej ze stron znajduje
prawo?
si adres internetowy HSE i
Rozdział ten przedstawia
numer telefonu Infolinii HSE, na
Maszyny i urz dzenia robocze
główne przepisy, maj ce
który mo esz zadzwonić, je li
zastosowanie oprócz ogólnych
potrzebujesz wi cej informacji.
Prace budowlane i
obowi zków wynikaj cych z
W ko cowej cz ci broszury
konserwacyjne
ustawy Health and Safety at
znajduje si rozdział na temat
Work... (Ustawa o BHP....) z r.
deklaracji o zasadach BHP i
Transport w miejscu pracy
1974
rozdział o ocenach ryzyka.
Systemy ci nieniowe
W broszurze tej u ywa si cz sto słów:  niebezpiecze stwo
(hazard) i  ryzyko (risk). Niebezpiecze stwo, to wszystko, co
Po ar i wybuch
mo e spowodować szkod (np. chemikalia, elektryczno ć, praca
na drabinach itp.). Ryzyko, to prawdopodobie stwo  du e lub
małe  e z powodu danego niebezpiecze stwa, kto odniesie
Promieniowanie
obra enia.
Stres
________________________________________________
* Wydawnictwo HSE Books przyjmuje zamówienia na pojedy cze
Pierwsza pomoc i
egzemplarze do 25 ró nych, nieodpłatnych publikacji. S one dostarczane
sprawozdania powypadkowe
w ci gu 10 dni roboczych.
zarz dzanie BHP | 3
Czy masz sprawy BHP
pod kontrol ?
Zarz dzanie sprawami BHP Zasady post powania w
ró ni si niewiele od sprawach bezpiecze stwa i
zarz dzania innymi aspektami higieny pracy w Twojej firmie
działalno ci Twojej firmy. Po to, wyra nie okre la, jak
aby dowiedzieć si , jakie zarz dzasz t tematyk ,
wyst puj w niej czynniki wskazuj c kto czyni co, kiedy i
ryzyka, trzeba dokonać ich jak jest to czynione. Wzór
oceny, podj ć  dla ich kontroli o wiadczenia w sprawach BHP,
 sensowne przedsi wzi cia jaki mo esz wypełnić i trzymać
zapobiegawcze i zapewnić ich w miejscu pracy, znajduje si
systematyczne przestrzeganie. na stronach 21-21 niniejszej
Czy to mnie dotyczy?
broszury. Pami taj, ujmuj
Ocena ryzyka, to nic innego, jak wszystko w prosty sposób i
Czy wiedziałe , e wszyscy
wnikliwe przeanalizowanie, co wprowadzaj przyj te
pracodawcy i osoby pracuj ce na
w Twojej firmie mo e wyrz dzić postanowienia w praktyce.
własny rozrachunek musz
ludziom szkod . Powinno to być
dokonywać oceny ryzyka w miejscu
przedsi wzi cie bardzo
pracy?
Jakie obowi zuje w
praktyczne, nastawione na
czy wiedziałe , e pracodawcy
wprowadzenie wła ciwych
tej dziedzinie prawo?
zatrudniaj cy pi ciu lub wi cej
pracowników musza sporz dzać rodków kontrolnych. Musi ono
dokument o zasadach BHP na
być proste a jego rezultaty
pi mie?
powinny zostać wdro one w
Management of Health and
praktyce. Uło one krok po kroku
Safety at Work Regulations
czy wiedziałe , e pracodawcy
porady, jak dokonać oceny
1999 (risk assessment) (Przepisy
maj obowi zek zapewnić udział
ryzyka dla bezpiecze stwa i
o BHP (zarz dzanie ryzykiem) z r.
swoich pracowników lub
higieny pracy przy
1999).
reprezentuj cych ich społecznych
najmniejszym zamieszaniu,
inspektorów BHP w rozpatrywaniu
Health and Safety (Consultation
znajduj si na stronie 32
spraw bezpiecze stwa i higieny
with Employees) Regulations
niniejszej broszury.
pracy
1996 (Przepisy o BHP (konsultacje z
pracownikami) z r. 1996).
Czy wiedziałe , e pracodawcy
 Safety Representatives and
musz zapewnić swoim
Safety Committees Regulations
pracownikom nieodpłatne
1977 (Przepisy o społecznych
przeszkolenie w sprawach BHP lub
inspektorach BHP i Komisjach BHP z
tam, gdzie to potrzebne  sprz t
ochronny r. 1977).
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
Five steps to risk assessment Plakat  Health and safety law
(Ocena ryzyka w pi ciu krokach) (Prawo o BHP) ofoliowany
ISBN 0 7176 2493 5 Ł7.50
INDG163(rev2)
Druk na sztywnym PCV
NIEODPA
ATNE (10 egzemplarzy
ISBN 0 7176 1779 3 Ł12.50
ISBN 0 7176 6189 X Ł5.00)
Adres internetowy nt.
Consulting employees on
zarz dzania ryzykiem w pracy:
health and safety: A guide to
www.hse.gov.uk/risk
the law (Konsultacje z pracownikami
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
w sprawach BHP  przewodnik po
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
prawie) INDG232
01787 881165
NIEODPA
ATNE (15 egzemplarzy
ISBN 0 7176 1615 0 Ł5.00) lub wypełnij formularz zamówienia
zamieszczony na ko cu tej broszury
Essentials of health and safety
albo skorzystaj z adresu internetowego
at work (Najwa niejsze kwestie BHP)
www.hsebooks.co.uk
ISBN 0 7176 6179 2 Ł10.95
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
4 | po lizgni cia, potkni cia i upadki
Jakie jest prawdopodobie stwo
po lizgni cia i potkni cia si
w pracy?
Najcz stsz przyczyn obra e w szacowane s na ponad 500 mln
pracy jest po lizgni cie i potkni cie funtów a ubezpieczenie pokrywa
si . Spowodowany w ten sposób zaledwie ich drobn cz ć.
upadek mo e być powa ny. Zdarzaj Skuteczne rozwi zania s cz sto
si one w firmach wszelkiego proste, tanie i przynosz te inne
rodzaju, najcz ciej jednak korzy ci.
odnotowuje si je w przemy le
spo ywczym i gastronomii. Sprawa
Jakie obowi zuje w
ta ma szczególn wag , je li
pomieszczenia Twojej firmy
tej dziedzinie prawo?
odwiedza publiczno ć. Koszty tych
wszystkich obra e , ponoszone Workplace (Health, Safety and
przez pracodawców Welfare) Regulations 1992 (Przepisy
o BHP i zapleczu socjalnym w miejscu
pracy z r. 1992)
Czy to mnie dotyczy?
Czy w Twojej firmie podłogi s czy te
mog stać si liskie, np. gdy s mokre?
Czy zdarza si , e na podłog zostanie
rozlany jaki płyn, czy ulega ona
zanieczyszczeniu, czy jest ono szybko
usuwane?
Czy ludzie przechodz przez miejsca
nieo wietlone, jak np. cie ki lub
podwórza w ciemno ci?
Czy mog tam być prowadzone czasowe
prace, takie jak zabiegi konserwacyjne Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
lub przebudowa? Mo e to powodować
Preventing slips and trips at Slips and trips: Guidance for
niebezpiecze stwo po lizgni cia si lub
work (Zapobieganie po lizgni ciom i employers on identifying
potkni cia, np. z powodu przeci gni tych potkni ciom) INDG225(rev1) hazards and controlling risks
NIEODPA
ATNE (15 egzemplarzy
(Po lizgni cia i potkni cia; przewodnik dla
przewodów.
ISBN 0 7176 2760 8 Ł5.00)
pracodawców  jak rozpoznawać i
kontrolować ryzyko) HSG155
Workplace health, safety and
Czy gdziekolwiek do czyszczenia podłogi
ISBN 0 7176 1145 0 Ł7.50
welfare (BHP i zaplecze socjalne w miejscu
u ywane s rodki czyszcz ce? Czy
Adres internetowy nt. po lizgni ć i
pracy) INDG244(rev1)
potkni ć:
stosuje si w tym celu wła ciwe metody i
NIEODPA
ATNE (10 egzemplarzy
www.hse.gov.uk/slips
ISBN 0 7176 6192 X Ł5.00)
materiały?
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
Slips and trips: Guidance for
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
the food processing industry
01787 881165
(Po lizgni cia i potkni cia  przewodnik dla
lub wypełnij formularz zamówienia
zakładów przetwórstwa spo ywczego)
zamieszczony na ko cu tej broszury albo
HSG156
skorzystaj z adresu internetowego
ISBN 0 7176 0832 8 Ł9.75
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
asbestos | 5
azbest | 5
Czy pracujesz z azbestem
lub masz z nim kontakt?
Azbest jest najcz stsz samochodowych i wykładzinach
przyczyn zwi zanych z prac sprz gieł.
chorób miertelnych i złego
stanu zdrowia w Wlk. Brytanii.
Jakie obowi zuje w
Niemal wszystkie przypadki
chorób i zgonów zwi zanych z
tej dziedzinie prawo?
azbestem s skutkiem
nara enia na jego obecno ć Control of Asbestos at Work
kilkadziesi t lat wcze niej, je li Regulations 2002 (Przepisy o
jednak pracujesz z azbestem kontroli azbestu w miejscu
lub masz z nim kontakt podczas pracy z r. 2002)
remontów i prac
Asbestos (Licensing)
konserwacyjnych, ryzyko to
Czy to mnie dotyczy?
Regulations 1983 (as amended)
dotyczy równie i Ciebie. Je li
(Przepisy o licencjonowaniu
to tylko mo liwe, pracy z
prac z azbestem z r. 1983 z
Czy wiesz, gdzie znajduje si
azbestem trzeba unikać, je li to
poprawkami)
azbest w Twoich pomieszczeniach?
jednak niemo liwe, trzeba j
Asbestos (Prohibitions)
Cz sto wyst puje on w dachach i
wykonywać bezpiecznie.
Regulations 1992 (as amended)
Wyst puje on te w niektórych
cianach zewn trznych, w
(Przepisy o zakazie stosowania
płytkach ciernych hamulców
okładzinach kotłów, zbiorników i
azbestu z r. 1992 z
rur, w stropach, cianach
poprawkami)
działowych i płytach, wykładzinach
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
podłogowych, instalacjach
Working with asbestos in Asbestos essentials task
klimatyzacyjnych, urz dzeniach
buildings (Prace z azbestem w manual: Task guidance
gospodarstwa domowego, płytkach
budynkach) INDG289 sheets for the building
ciernych hamulców, wykładzinach
NIEODPA
ATNE ( 10 egzemplarzy ISBN
maintenance and allied
sprz gieł, kocach
0 7176 1697 5 Ł5.00)
trades (Najwa niejsze zasady
przeciwpo arowych itd.
post powania z azbestem  wytyczne
The management of asbestos
dla konserwacji budynków i prac
in non-domestic premises
Czy w trakcie swojej pracy
pokrewnych) HSG210
Approved Code of Practice
wykonujesz remonty i prace ISBN 0 7176 1887 0 Ł8.50
(Post powanie z azbestem w
Introduction to asbestos
konserwacyjne w
pomieszczeniach niemieszkalnych 
essentials: Comprehensive
pomieszczeniach? Wykonuj c
zatwierdzony kodeks praktyki) L127
guidance on working with
rutynowe czynno ci mo esz
ISBN 0 7176 2382 3 Ł9.50
asbestos in the building
poruszyć azbest spoczywaj cy tam
maintenance and allied
od lat.
Work with asbestos which
trades (Wprowadzenie do
does not normally require a
najwa niejszych zasad post powania z
Czy wiesz, jakie reguły obowi zuj licence Approved Code
azbestem  kompleksowe wytyczne
of Practice (Prace z azbestem nie
podczas usuwania azbestu? W
dla konserwacji budynków i prac
wymagaj ce normalnie licencji 
wi kszo ci przypadków trzeba do
pokrewnych) HSG213
zatwierdzony kodeks praktyki) L27
tego zatrudnić specjalistyczn firm ISBN 0 7176 1901 X Ł12.50
ISBN 0 7176 2562 1 Ł9.50
posiadaj c wydane przez HSE
zezwolenie na prac z azbestem.
A comprehensive guide
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
to managing asbestos in
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
Czy b dziesz wiedzieć, jak znale ć
premises (Kompleksowy przewodnik
01787 881165
kogo , kto ma zezwolenie na
post powania z azbestem w
lub wypełnij formularz zamówienia
wykonywanie takich prac?
zabudowaniach) HSG227
zamieszczony na ko cu tej broszury
ISBN 0 7176 2381 5 Ł12.50
albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Czy wiesz, czy w materiach, z
jakimi pracujesz, wyst puje azbest?
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
6 | hazardous substances
Czy pracujesz z
substancjami
niebezpiecznymi?
 bezpieczne transportowanie i
Tysi ce ludzi jest nara onych w
u ytkowanie substancji deklaracji
pracy na oddziaływanie
o zasadach BHP na stronie 26
ró norodnych substancji
niebezpiecznych. Mog to być
Jakie obowi zuje w tej
chemikalia, jakie wytwarzaj oni
dziedzinie prawo?
lub z jakimi bezpo rednio
pracuj , jak te kurz, wyziewy i
" Control of Substances
bakterie, jakie mog znajdować
Hazardous to Health
si w miejscu pracy. Narazić si
Regulations 2002 (COSHH)
(as amended) (Przepisy o kontroli
na ich działanie mo na
substancji niebezpiecznych dla
Czy to mnie dotyczy?
wdychaj c je, je li znajd si na
zdrowia z r. 2002 wraz z
skórze, prysn w oczy lub je li
poprawkami)
zostan połkni te. Je li
" Chemicals (Hazard
Czy posługujesz si w pracy
nara eniu na ich oddziaływanie
Information and Packaging
chemikaliami (w tym  rodkami
nie mo na zapobiec lub je
for Supply) Regulations
czyszcz cymi)?
odpowiednio kontrolować, mog
2002 (as amended) (Przepisy o
chemikaliach (informacja o
one spowodować powa ne
Czy wiesz, e dostawcy substancji
zagro eniach i opakowania
choroby, w tym nowotwory,
niebezpiecznych musz dostarczyć
dostawcze) z r. 2002 wraz z
astm i zapalenie skóry, a
ich u ytkownikom na ich temat
poprawkami)
niekiedy nawet zgon.
informacj , w tym arkusze z danymi
" Control of Lead at Work
o ich bezpiecze stwie a substancje Zajrzyj te do rozdziału  Ogie i
Regulations 2002 (Przepisy o
te musz być odpowiednio
wybuch na str. 17 i rozdziału
kontroli ołowiu w miejscu pracy z r.
oznakowane?
2002)
W znalezieniu odpowiedniej dla Ciebie publikacji mo e
Czy w Twoim miejscu pracy
pomóc Ci Infolinia HSE
wyst puje kurz i wyziewy?
COSHH: A brief guide to the
Respiratory sensitisers and
Regulations INDG136(rev3) (Krótki
COSHH: Breathe freely 
Czy masz jakie systemy wodne, w
przewodnik po przepisach COSHH).
An employers leaflet on
których mogłyby zal gn ć si
NIEODPA
ATNE (10 egzemplarzy preventing occupational
bakterie  choroby legionistów ?
ISBN 0 7176 2982 1 Ł5.00) asthma (Substancje uczulaj ce układ
oddechowy a COSHH; oddychaj swobodnie
Czy pracujesz ze zwierz tami lub
 ulotka dla pracodawców o zapobieganiu
COSHH essentials: Easy
produktami zwierz cymi? Mog
astmie zawodowej)
steps to control chemicals.
one powodować choroby skóry lub
Ulotka INDG95 (rev2).
Control of Substances
uczulenia układu oddechowego, NIEODPA
ATNE (15 egzemplarzy
Hazardous to Health
ISBN 0 7176 0914 6 Ł5.00)
b d te zaka enia bakteryjne lub
Regulations (Najwa niejsze kwestie
wirusowe
przepisów COSHH  łatwe kroki w kontroli Health risk management  a
practical guide for managers
chemikaliów...) HSG193
in small and medium sized
ISBN 0 7176 2737 3 Ł30.00.
enterprises (Zarz dzanie ryzykiem dla
Nieodpłatnie z wersj internetow
zdrowia  praktyczny poradnik dla
mo na zapoznać si pod adresem:
kierowników w małych i rednich
www.coshhessentials. org.uk
przedsi biorstwach) HSG137
ISBN 0 7176 0905 7 Ł6.50
Preventing dermatitis at work
(Zapobieganie zapaleniu skóry w miejscu
pracy) INDG233 Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
NIEODPA
ATNE (15 egzemplarzy
ISBN 0 7176 1246 5 Ł5.00) 01787 881165
lub wypełnij formularz zamówienia
zamieszczony na ko cu tej broszury
albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
falls from a height | 7
 upadki z wysoko ci | 7
Czy wykonujesz prace na
wysoko ci? Je li tak, to
czy czynisz to
bezpiecznie?
Upadki z wysoko ci s co roku
powodem około 60 zgonów i
prawie 4000 powa nych
obra e . Jedn z ich głównych
przyczyn s upadki z drabin. Po
to, by pomóc w zapobieganiu
upadkom z wysoko ci, musisz
rozwa yć ryzyko na jakie
nara eni s wszyscy Twoi
pracownicy, zapewnić te , e
Czy to mnie dotyczy?
praca taka zostanie
zaplanowana, zorganizowana i
Czy wykonujesz proste prace
wykonana przez osoby
konserwacyjne czy te czyszczenie
kompetentne, przestrzegana te
wymagaj ce pracy w miejscach z
b dzie hierarchia zarz dzania
których upadek mógłby przynie ć
ryzykiem. Musisz zapewnić
Ci obra enia
wła ciwe przeszkolenie i nadzór
nad robotnikami, e b d oni
mieć odpowiedni sprz t i bed
umieli si nim bezpiecznie
Czy mo esz unikn ć pracy na
posługiwać.
wysoko ci? Np. czy prac t mo na
wykonać przedłu onymi
narz dziami albo sprowadzić dany
przedmiot na dół?
Jakie obowi zuje w tej
dziedzinie prawo?
Work at Height Regulations
Czy do danej pracy masz
2005 (Przepisy o pracy na
najwła ciwszy sprz t? Cz sto
wysoko ci z r. 2005)
u ycie składanego rusztowania lub
Provision and Use of Work
wysi gnika mo e być
Equipment Regulations
bezpieczniejsze, ni drabiny.
1998 (Przepisy o zapewnieniu i
u ytkowaniu sprz tu roboczego z r.
1998)
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
Czy sprz t, jaki posiadasz jest The Work at Height Safe use of ladders and
dobrze utrzymany i czy Twoi Regulations 2005: A brief stepladders: An employers
pracownicy wiedz , jak si nim guide (Przepisy o pracy na wysoko ci z r. guide (Bezpieczne posługiwanie si
posługiwać. 2005  krótki przewodnik) INDG401 drabinami, w tym składanymi  krótki
NIEODPA
ATNE (10 egzemplarzy przewodnik pracodawcy) INDG402
ISBN 0 7176 2976 7 Ł5.00) NIEODPA
ATNE (5 egzemplarzy
ISBN 0 7176 6105 9 Ł5.00)
Simple guide to the Provision
and Use of Work Equipment
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
Regulations 1998 (Prosty przewodnik tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
do przepisów nt. zapewnienia i u ytkowania
01787 881165
sprz tu roboczego) INDG291
lub wypełnij formularz zamówienia
NIEODPA
ATNE (15 egzemplarzy
zamieszczony na ko cu tej broszury
ISBN 0 7176 2429 3 Ł5.00) albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
8 | zaburzenia mi niowo-szkieletowe
Czy cierpisz na bóle,
urazy stawów,
urazy powysiłkowe?
R czne prace ładunkowe, to pocz tkowo mog ust pować,
transportowanie lub je li jednak taka praca nie jest
podtrzymywanie ładunków r k odpowiednio kontrolowana a
lub z u yciem siły ciała. Wiele wczesnych objawów nie
osób doznaje obra e rozpozna si i nie zacznie si
kr gosłupa, ramion, r k lub stóp ich leczyc, mog one prowadzić
nie tylko wtedy, gdy ładunek ci zaburzenia chronicznego i
taki jest zbyc ci ki ale inwalidztwa. Powstaj ce w
podnosz c ładunki na co dzie . organi mie szkody mog w
Ponad jedna trzecia wszystkich, miar upływu czasu narastać,
powoduj cych ponad powoduj c ból i uczucie
trzydniow niezdolno ć do dyskomfortu w kr gosłupie,
Czy to mnie dotyczy?
pracy obra e , o jakich ramionach, r kach i nogach. W
powiadamiany jest urz d BHP  wi kszo ci przypadków mo na
Czy w ramach swojej pracy
Health and Safety Executive i tego unikn ć, zapewniajac
dokonujesz uci liwego
organa samorz dów lokalnych, systematycznie konserwowane
podnoszenia, przenoszenia,
s skutkiem r cznych prac odpowiednie urz dzenia do
pchania, ci gni cia, si gania lub
ładunkowych. Obra enia takie podnoszenia ładunków, wraz z
czynno ci powtarzalnych?
mog powodować, i osoby, odpowiednim przeszkoleniem
które je odniosły bior dotycz cym zarówno r cznych
Czy wykonujesz powtarzalne ruchy
przeci tnie zwolnienia na 11 dni prac ładunkowych, jak i
palcami, r k lub ramieniem,
w ci gu roku. bezpiecznego korzystania z
cz ste, wymagaj ce ruchów
 Ko czyny górne , to kark, owych urz dze (zob. str 13
nagłychh lub niezr cznych?
łopatki, ramiona, przeguby, r ce  Maszyny i urz dzenia
i palce. Zwanych niekiedy robocze ).
Czy w ramach swojej pracy co
urazem nadwyr enia
skr casz, ciskasz, bijesz młotem
powtarzalnego  repetitive
Jakie obowi zuje w tej
lub w co tłuczesz?
strain injury (RSI) zaburze
dziedzinie prawo?
ko czyn górnych mo na doznać
niemal w ka dym miejscu
Manual Handling Operations
pracy, gdzie pracownicy
Regulations 1992 (as
wykonuj czynno ci
amended) (Przepisy o r cznych
powtarzalne lub wymagaj ce
pracach ładunkowych z r. 1992 (wraz z
ruchów nagłych, w niezr cznej
poprawkami)
postawie i przez dłu szy okres.
Management of Health and
Mog one powodować bóle
Safety at Work Regulations
mi ni oraz bóle, które
1999 (Przepisy o zarz dzaniu BHP z
r. 1999)
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
Aching arms (or RSI) in small Getting to grips with manual
businesses (Bol ce ramiona (lub handling: A short guide (Krótki
RSI) w małych firmach) NDG171 przewodnik  jak sobie radzić z
(rev1). NIEODPA
ATNE
r cznymi pracami ładunkowymi)
(15 egz. ISBN 0 7176 2600 8 Ł5.00)
INDG143(rev2) Nieodpłatne (10
Manual handling assessment
egz. ISBN 0 7176 2828 0 Ł5.00)
charts (Karty oceny r cznych prac
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
ładunkowych) INDG383
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
NIEODPA
ATNE (10 egzemplarzy
ISBN 0 7176 2741 1 Ł5.00)
01787 881165
Upper limb disorders in the
lub wypełnij formularz zamówienia
workplace (Zaburzenia ko czyn zamieszczony na ko cu tej broszury
albo skorzystaj z adresu internetowego
górnych w miejscu pracy) HSG60
www.hsebooks.co.uk
ISBN 0 7176 1978 8 Ł9.50
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Monitory | 9
Czy u ywasz komputerów
lub innych urz dze z
monitorami ekranowymi
Korzystanie z komputera lub
korzystanie z przerw w pracy
innego rodzaju sprz tu z
przy monitorze Praca z
monitorem ekranowym mo e
ekranem nie szkodzi na oczy,
powodować problemy z
wiele osób odczuwa jednak
kr gosłupem, urazy
czasowe zm czenie oczu lub
nadwyr enia powtarzalnego
stres. Mo e to prowadzić do
lub inne zaburzenia mi nio-
obni onej wydajno ci pracy lub
szkieletowe. Je li nie podejmie
brania zwolnie .
si działa zaradczych, te
problemy zdrowotne mog
Czy to mnie dotyczy?
nabrać powa nego charakteru.
Jakie obowi zuje w tej
Ich przyczyn mo e być
niewła ciwe zaprojektowanie
dziedzinie prawo?
stacji roboczej (i sprz tu
Health and Safety (Display
Czy regularne korzystanie z
towarzysz cego, jak np.
Screen Equipment)
monitora ekranowego stanowi
krzeseł), zbyt mała przestrze ,
Regulations 1992 (as
istotn cz ć pracy?
amended) (Przepisy BHP
brak przeszkolenia b d te nie
(monitory ekranowe) z r. 1992
wraz z poprawkami)
Czy kto korzysta z klawiatury,
myszy lub innego urz dzenia do
wprowadzania danych?
Czy ludzie narzekaj na dyskomfort
i bóle??
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
The law on VDUs. An easy Working with VDUs (Praca z
guide: Making sure your monitorami ekranowymi)
office complies with the INDG36(rev2)
NIEODPA
ATNE ( po 10 egz.)
Health and Safety (Display
ISBN 0 7176 2222 3 Ł5.00)
Screen Equipment)
Regulations 1992 (as
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
amended in 2002)(Prawo o
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
monitorach ekranowych  łatgwy
01787 881165
przewodnik. Upewnij si , e Twoje
lub wypełnij formularz zamówienia
biuro przestrzega przepisów BHP o
zamieszczony na ko cu tej broszury
monitorach ekranowych z r. 1992 (wraz albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
z poprawkami z r. 2002) HSG90
ISBN 0 7176 2602 4 Ł8.50
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
10 | hałas
Czy w Twojej pracy
panuje hałas?
Du e nasilenie hałasu w miejscu pogorszenie, gdy nie mog
pracy mo e spowodować prowadzić rozmowy w grupie lub
uszkodzenie słuchu. Do gdy ich rodzina narzeka, e
niewielkich jego uszkodze nastawiaj zbyt gło no telewizor
dochodzi za ka dym razem, gdy Głuchota mo e powodować
jeste my nara eni na hałas, poczucie izolacji od rodziny,
stopniowo kumuluj si one przyjaciół i kolegów.
jednak i przekształcaj w
Jakie obowi zuje w tej
Czy to mnie dotyczy?
powa ny uraz. Słuch u młodzie y
dziedzinie prawo?
mo e zostać uszkodzony równie
łatwo jak i u ludzi starszych.
Control of Noise at Work
Osoby, które doznały
Czy zdarza si , e w pracy jest tak Regulations 2005 (Przepisy o
uszkodzenia słuchu, zaczynaj
gło no, e po to, eby słyszeć si z kontroli hałasu w pracy z r. 2005)
dostrzegać jego
normalnego dystansu ludzie musz
do siebie krzyczeć. Je li tak, jest to
zapewne niebezpieczne dla słuchu.
Czy przynajmniej przez cz ć dnia
u ywa si gło nych elektronarz dzi
lub maszyn?
Czy w pracy rozlega si huk
młotów, wybuchów, narz dzi
udarowych czy wystrzałów?
Czy s miejsca, w których hałas
mógłby przeszkadzać w usłyszeniu
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
sygnałów ostrzegaj cych o
niebezpiecze stwie?
Controlling noise at work. Sound solutions: Techniques
The Control of Noise at Work to reduce noise at work
Regulations 2005 (Przepisy o (Rozwi zania akustyczne  metody
kontroli hałasu w pracy z r. 2005) zmniejszania hałasu w pracy)
L108 ISBN 0 7176 6164 4 Ł13.95 HSG138 ISBN 0 7176 0791 7 Ł10.95
Protect your hearing or lose it!
Noise at Work: Guidance for
(Chro słuch, bo go stracisz) Ulotka
employers on the Control of
kieszonkowa INDG363 (rev1)
Noise at Work Regulations
NIEODPA
ATNE (25 egz, ISBN 0 7176
2005 (Hałas w pracy  przewodnik dla
6166 0 Ł5.00)
pracodawców po przepisach w sprawie
Witryna internetowa o hałasie:
kontroli hałasu w pracy z r. 2005)
www.hse.gov.uk/noise
INDG362 (rev1)
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
NIEODPA
ATNE (10 egz. ISBN 0 7176
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
6165 2 Ł5.00)
01787 881165
lub wypełnij formularz zamówienia
zamieszczony na ko cu tej broszury
albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
drgania mechaniczne | 11
Czy jeste nara ony na
drgania mechaniczne?
Drgania mechaniczne (wibracja całego ciała) mog
doznawane podczas pracy z powodować lub pogarszać bóle
trzymanymi w r ku kr gosłupa
elektronarz dziami, niektórym Wibracji całego ciała mo na te
sprz tem i procesami mog doznawać stoj c na platformie
uszkadzać dłonie i ramiona pojazdu lub maszyny, w wyniku
u ytkowników, wywołuj c czego drgania przenosz si na
 zespół wibracyjny . Jest to operatora przez stopy.
bolesne, nieodwracalne
Czy to mnie dotyczy?
schorzenie, którego cz ci jest
Jakie obowi zuje w tej
m.in.  choroba białych palców .
Jego skutkami mo e być
dziedzinie prawo?
pogorszone kr enie krwi,
Czy kto u ywa trzymanych w r ku
zmiany chorobowe nerwów i
lub kierowanych r cznie narz dzi i
Control of Vibration
mi ni a tak e utrata zdolno ci
maszyn, takich jak młoty udarowe
Regulations 2005 (Przepisy o
do chwytania przedmiotów.
do kruszenia betonu, ubijarki
kontroli drga mechanicznych z r.
płytowe? Czy obrabiane detale, jak Drgania pojazdu lub maszyny
2005)
np. odlewy przyciska si r cznie do
przenoszone przez siedzenie i
maszyn z nap dem elektrycznym,
po ladki na ciało kierowcy
jak np. szlifierki stojakowe?
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
Control back-pain risks from
Hand-arm vibration. The
whole-body vibration: Advice
Control of Vibration at Work
Regulations 2005. Guidance for employers on the Control
Czy kto wykonuj cy tak prac
on Regulations (Zespół wibracyjny 
of Vibration at Work
doznaje mrowienia lub dr twienia
przewodnik do przepisów o kontroli drga
Regulations 2005 (Kontrola ryzyka bólu
palców lub r k?
mechanicznych w pracy z r. 2005) L140
kr gosłupa od wibracji całego ciała 
ISBN 0 7176 6125 3 Ł13.95
porady dla pracodawców nt. przepisów... z
Control the risks from handarm
r. 2005) INDG242 (rev1)
vibration: Advice for employers on
NIEODPA
ATNE (po 10 egz.
the Control of Vibration at Work
ISBN 0 7176 6119 9 Ł5.00)
Regulations 2005 (Kontrola ryzyka
Czy kto prowadzi cz sto maszyny
zespołu wibracyjnego  porady dla
poruszaj ce si w terenie, np.
Drive away bad backs: Advice
pracodawców w sprawie przepisów o
ci gniki, wywrotki samochodowe
for mobile machine operators
kontroli drga mechanicznych w miejscu
lub koparki, b d te nie
and drivers Pocket card (Kieszonkowa
pracy z r. 2005) INDG175(rev2)
posiadaj ce zawieszenia pojazdy,
ulotka: Odp d bóle kr gosłupa  porady
NIEODPA
ATNE (po 10 egz. ISBN
takie jak wózki widłowe?
dla operatorów maszyn samojezdnych i
0 7176 6117 2 Ł5.00)
kierowców)
Hand-arm vibration: Advice for
INDG404 NIEODPA
ATNE (po 25
employees. Pocket card
egz. ISBN 0 7176 6420 2 Ł5.00)
(Kieszonkowa ulotka: Zespół wibracyjny 
porady dla pracowników) INDG296
Porady mo na te znale ć na
(rev1) NIEODPA
ATNE (po 25 egz.
witrynie internetowej:
ISBN 0 7176 6118 0 Ł5.00)
www.hse.gov.uk/vibration
Whole-body vibration. The
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
Control of Vibration at Work
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
Regulations 2005. Guidance
01787 881165
on Regulations (Wibracja całego ciała 
przewodnik po przepisach o kontroli drga lub wypełnij formularz zamówienia
mechanicznych w pracy z r. 2005) L141 zamieszczony na ko cu tej broszury
ISBN 0 7176 6126 1 Ł10.95 albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
12 | elektryczno ć
12 | electricity
Jak bezpieczna jest w
Twoim miejscu pracy
elektryczno ?
urz dze elektrycznych. B d ce w
Elektryczno ć mo e zabijać.
złym stanie instalacje elektryczne i
Wi kszo ć zgonów powodowanych
jest przez kontakt z napowietrznymi niesprawne urz dzenia mog
liniami energetycznymi lub
prowadzić do po aru, który te
podziemnymi kablami. Nawet
mo e być przyczyn zgonu lub
pora enie nie maj ce skutków
obra e innych osób.
miertelnych mo e spowodować
powa ne i trwałe obra enia. Jakie obowi zuje w tej
B d ce skutkiem u ywania
dziedzinie prawo?
niesprawnego sprz tu pora enie
mo e być przyczyn upadku z
Electricity at Work Regulations
drabin, rusztowa lub innych
1989 (Przepisy o elektryczno ci w miejscu
platform. roboczych. Ryzyko
pracy z r. 1989)
dotyczy nie tylko u ytkowników.
Czy to mnie dotyczy?
Czy w Twojej firmie kto wykonuje
roboty elektryczne? Pozwolić na to
mo na tylko osobom maj cym
odpowiedni wiedz techniczn i
do wiadczenie.
Czy Twoje urz dzenia elektryczne
s w dobrym stanie?
Czy dobierasz urz dzenia
odpowiednie do warunków pracy,
np. wodoodporne lub pyłoodporne?
Czy Twoja firma prowadzi roboty
ziemne na ulicach, na chodnikach
lub w pobli u budynków? Przy
takich pracach trzeba wiedzieć, jak
unikać natrafienia na podziemne
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
kable.
Avoidance of danger from Electrical safety and you
overhead electric power lines (Jak (Bezpiecze stwo instalacji elektrycznych a
unikać niebezpiecze stwa ze strony Ty) INDG231 NIEODPA
ATNE (po
napowietrznych linii energetycznych) GS6 15 egz. ISBN 0 7176 1207 4 Ł5.00)
ISBN 0 7176 1348 8 Ł5.00 Porady mo na te znale ć na
witrynie internetowej pod adresem:
Electricity at work. Safe
www.hse.gov.uk/electricity
working practices (Elektryczno ć w
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
miejscu pracy  bezpieczne praktyki
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
robocze) HSG85
ISBN 0 7176 2164 2 Ł7.95 01787 881165
lub wypełnij formularz zamówienia
Avoiding danger from underground
zamieszczony na ko cu tej broszury
services (Jak unikać niebezpiecze stwa
albo skorzystaj z adresu internetowego
ze strony instalacji podziemnych) HSG47
www.hsebooks.co.uk
ISBN 0 7176 1744 0 Ł7.50
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
maszyny i urz dzenia robocze | 13
Czy wiesz, jak dobiera i
u ywa urz dze
roboczych?
Termin  urz dzenia robocze
powa ny a niektóre s miertelne.
obejmuje ogromny zakres:
Zapoznaj si z rozdziałem:
maszyny technologiczne,
 Bezpiecze stwo rodków trwałych
obrabiarki, urz dzenia biurowe,
i urz dze  Deklaracji Zasad BHP
sprz t do podnoszenia, narz dzia
na str. 25 tej broszury
r czne, drabiny i myjnie
ci nieniowe. Wa ne jest, aby
dobierać wła ciwe do danej pracy
Jakie obowi zuje w tej
urz dzenie, upewnić si , e jest
ono bezpieczne w u yciu i dziedzinie prawo?
utrzymywać je w takim stanie dzi ki
regularnym zabiegom
Provision and Use of Work
Czy to mnie dotyczy?
konserwacyjnym, ogl dzinom i - w
Equipment Regulations 1998 Lifting
miar potrzeby - wnikliwemu
Operations and Lifting Equipment
badaniu. Równie wa ne jest
Czy u ywasz drabin lub innego
szkolenie pracowników, by umieli Regulations 1998 Supply of
sprz tu do pracy na wysoko ci? Od
bezpiecznie posługiwać si
Machinery (Safety) Regulations
drabiny cz sto bezpieczniejsze
urz dzeniami i przestrzegali
1992, as amended 1994 (Przepisy o
mo e być u ycie ruchomego
instrukcji producentów lub
zapewnieniu i u ytkowaniu urz dze
rusztowania lub samojezdnego
dostawców.
roboczych z r. 1998, Przepisy o
podno nika z koszem.
Wypadki z udziałem urz dze
podnoszeniu i sprz cie do podnoszenia z r.
roboczych zdarzaj si nieustannie
1998, Przepisy o dostawach maszyn 
Czy u ywasz jakichkolwiek
 wiele z nich ma charakter
aspekty bezpiecze stwa z r. 1992 z
maszyn? Cz ci, które mog
poprawkami z r.1994).
spowodować obra enia, musz być
osłoni te, mieć odpowiednie
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
urz dzenia sterownicze, zwłaszcza
Znale ć odpowiednie dla Ciebie publikacje pomo e Ci Infolinia
do ich wł czenia i zatrzymania;
trzeba te zapewnić ich bezpieczne
czyszczenie lub odblokowywanie,
Simple guide to the Provision Buying new machinery
jak te przeprowadzać
and Use of Work Equipment (Nabywanie nowych maszyn)
profilaktyczne ogl dziny, przegl dy
i być poddawane zabiegom Regulations (Prosty przewodnik po INDG271 NIEODPA
ATNE (po 15
egz.) ISBN 0 7176 1559 6 Ł5.00)
konserwacyjnym. Czy w Twoim
przepisach o zapewnieniu i
miejscu pracy u ywa si narz dzi
u ytkowaniu urz dze roboczych)
r cznych, np. rubokr tów, no y, pił
Using work equipment safely
INDG291 NIEODPA
ATNE (po 15
r cznych, tasaków czy młotków?
egz. ISBN 0 7176 2429 3 Ł5.00) (Bezpieczne u ytkowanie urz dze
roboczych) INDG229(rev1)
Czy masz urz dzenia podnosz ce,
NIEODPA
ATNE (po 10 egz.
Safe use of work equipment.
jak np. wielokr ki, d wigi i wózki
ISBN 0 7176 2389 0 Ł5.00)
Provision and Use of Work
podno nikowe? Wi kszo ć
Safe use of ladders and
Equipment Regulations 1998
urz dze podnosz cych b dzie
stepladders: An employers
(Bezpieczne u ytkowanie urz dze
wymagać dokonywania regularnych
guide (Bezpieczne u ytkowanie
roboczych. Przepisy o zapewnieniu i
i szczegółowych ogl dzin,
drabin zwykłych i składanych 
przeprowadzanych przez u ytkowaniu urz dze roboczych z r.
przewodnik dla pracodawców)
kompetentnego fachowca. 1998) L22 ISBN 0 7176 1626 6 Ł8.00
INDG402 NIEODPA
ATNE (po 5 egz.
Simple guide to the Lifting
ISBN 0 7176 6105 9 Ł5.00)
Operations and Lifting
Equipment Regulations 1998
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
(Prosty przewodnik po przepisach o
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
podnoszeniu i sprz cie do
01787 881165
podnoszenia) INDG290
lub wypełnij formularz zamówienia
NIEODPA
ATNE (po 15
zamieszczony na ko cu tej broszury
ISBN 0 7176 2430 7 Ł5.00)
albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
14 | prace budowlane i konserwacyjne
Jakie prowadzisz prace
konserwacyjne i
budowlane?
Prace te łatwo przeoczyć,
Jakie obowi zuje w
poniewa prowadzone s tak
powszechnie, cz sto te
tej dziedzinie prawo?
wykonuje je wykonawca Construction (Health, Safety
and Welfare) Regulations
zewn trzny lub wiadcz ca
1996 (building work) (Przepisy budowlane
usługi agencja. Niekiedy ludzie
(BHP i zaplecze socjalne) z r. 1996).
Construction (Design and
wchodz tam, gdzie normalnie
Management) Regulations
nikt nie zagl da, np. na dach
1994 (Przepisy budowlane (projektowanie i
kierowanie pracami) z r. 1994).
lub do rozdzielni elektrycznej.
Lifting Operations and Lifting
Mog szukać. gdzie si co
Equipment Regulations 1998 (Przepisy o
Czy to mnie dotyczy?
podnoszeniu i sprz cie do podnoszenia z r. 1998 )
popsuło lub próbować co
Provision and Use of Work
szybko naprawić, cz sto
Czy wiedziałe , e je li
Equipment Regulations 1998 (Przepisy o
zapewnieniu i u ytkowaniu urz dze roboczych z
odpowiadasz za swoj firm , to czyni c co nierutynowego. Nic
r. 1998)
jeste równie odpowiedzialny za
dziwnego wi c, e przy tej
Confined Spaces Regulations 1997
pracuj cych na Twoje zlecenie
(Przepisy o pracy w przestrzeniach zamkni tych z
okazji zdarza si wiele
r. 1997)
wykonawców, techników
wypadków. Najbardziej
Work at Height Regulations
przyje d aj cych dla wykonania
powszechnym powodem 2005 (Przepisy o pracy na wysoko ci z r. 2005)
konkretnych usług, itp.?
powa nych obra e s upadki z
wysoko ci, np. z drabiny.
Czy kiedykolwiek kto musi
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
pracować na dachu, na wysoko ci
lub na kruchych materiałach?
Managing contractors: A guide
Working together: Guidance
for employers (Zarz dzanie
on health and safety for
Czy na zajmowanym przez firm
wykonawcami  przewodnik dla
contractors and suppliers
terenie znajduje si zbiornik, kanał,
pracodawców) HSG159
(Współna praca  wytyczne BHP dla
silos lub inna, zamkni ta
ISBN 0 7176 1196 5 Ł8.50
wykonawców i dostawców)
przestrze , do której kto mógł
Health and safety in
wej c. Czy gdyby tak si stało, INDG268(rev)
construction (BHP w
wiedziałby o tym? WYA
CZNIE W INTERNECIE
budownictwie) HSG150
www.hse.gov.uk/pubns/indg268.pdf
ISBN 0 7176 6182 2 Ł10.95
Czy dowiedziałe si , czy w
A guide to the Construction
The Work at Height
zajmowanych przez Ciebie
(Health, Safety and Welfare)
Regulations 2005: A brief
budynkach lub innych składnikach
Regulations 1996 (Przewodnik guide (Krótki przewodnik po
rodków trwałych firmy znajduje si
przepisach o pracy na wysoko ci z r.
po przepisach budowlanych (BHP i
azbest*, który mógłby zostać
2005) INDG402
zaplecze socjalne) z r. 1996)
wzruszony podczas prac
NIEODPA
ATNE (po 10 egz.
INDG220 NIEODPA
ATNE (po 10
konserwacyjnych czy przebudowy? ISBN 0 7176 2976 7 Ł5.00)
egz. ISBN 0 7176 1161 2 Ł5.00)
Working Well Together (WWT)
The absolutely essential health
(Dobra współpraca) Adres
and safety toolkit for the
internetowy: wwt.uk.com
smaller construction contractor
Gor ca linia WWT Campaign
(Absolutnie niezb dny przybornik
Tel: [phone].
*o azbe cie patrz te str. 5
BHP dla małej firmy budowlanej)
INDG 344 NIEODPA
ATNE
(po 5 egz. ISBN 0 7176 2103 0 Ł5.00)
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
Health and safety in roof work
(BHP w robotach dachowych) 01787 881165
lub wypełnij formularz zamówienia
HSG33 ISBN 0 7176 1425 5 Ł8.50
zamieszczony na ko cu tej broszury
albo skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect |www.hsedirect.com
workplace transport | 15
transport w miejscu pracy | 15
Jakie ryzyko stwarza w
Twoim miejscu pracy
transport?
Co roku w wypadkach z Na terenie miejsca pracy
udziałem rodków transportu poruszaj si m.in. samochody
ginie 70 osób a powa ne osobowe, furgonetki,
obra enia odnosi około 2500. ci arówki, wywrotki i pojazdy
Najcz stsze przyczyny, to specjalne. Niebezpiecze stwo
uderzenie przez ruchomy ze strony pojazdów na terenie
pojazd, przejechanie lub miejsca pracy jest cz sto
wywrotka pojazdu wi ksze, ni na drodze
publicznej, poniewa inne s
Czy to mnie dotyczy?
warunki ruchu.
Czy u ywasz w miejscu pracy
pojazdów? Je li tak, to jakiego
Jakie obowi zuje w tej
rodzaju?
dziedzinie prawo?
Czy trasy dla pieszych zostały
Workplace (Health, Safety
maksymalnie oddzielone od tras,
and Welfare) Regulations
którymi je d pojazdu?
1992 (Przepisy o miejscu pracy (BHP
i zaplecze socjalne) z r. 1992)
Czy trasy pojazdów s odpowiednie
Provision and Use of Work
dla je d cych nimi maszyn? Czy
Equipment Regulations
zostały wyra nie oznaczone?
1998 (Przepisy o zapewnieniu i
u ytkowaniu urz dze roboczych z r.
Czy wiesz, komu wolno prowadzić
1998)
pojazdy lub nimi operować? Osoby
Lifting Operations and
te powinny być przeszkolone i
Lifting Equipment
kompetenne.
Regulations 1998 (Przepisy o
podnoszeniu i sprz cie do
podnoszenia z r. 1998)
Czy prace załadowcze i
wyładowcze wykonywane s
Workplace transport safety:
Co podlega kontroli podczas
bezpiecznie?
An employers guide (Przewodnik
inspekcji transportu w miejscu
pracodawcy  bezpiecze stwo transportu
pracy mo na dowiedzieć si pod
w miejscu pracy) HSG136
adresem:
ISBN 0 7176 6154 7 Ł11.50
www.hse.gov.uk/workplace
Czy aktywnie kontrolujesz sposób
Safety in working with lift
prowadzenia pojazdów przez transport/index.htm
trucks (Bezpiecze stwo pracy z
kierowców?
wózkami podno nikowymi) HSG6
Czy wszystkie pojazdy s wła ciwie
ISBN 0 7176 1781 5 Ł6.50
utrzymywane?
Workplace transport safety:
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
An overview (Przegl d
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
bezpiecze stwa transportu w miejscu
01787 881165
pracy) INDG199(rev1)
lub wypełnij formularz zamówienia
NIEODPA
ATNE (po 5egz.
zamieszczony na ko cu tej broszury albo
ISBN 0 7176 2821 3 Ł5.00)
skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
16 | pressure systems
16 | systemy ci nieniowe
Czy znasz ryzyko
towarzysz ce systemom
ci nieniowym?
Powszechne przykłady sposób niezamierzony, mog
urz dze i systemów one spowodować mierć lub
zawieraj cych ciecz pod kalectwo i powa ne
ci nieniem, to szybkowary, zniszczenia.Wypadków tego
kotły, parowe systemy rodzaju zdarza si około 150
centralnego ogrzewania, butle rocznie. Dochodzi do nich
gazowe i spr arki. Je li ich głównie wówczas, gdy sprz t
zawarto ć wydostanie si w zawodzi z powodu złej
konstrukcji, niewła ciwe
napełnienie lub złe utrzymanie,
lub gdy posługiwano si nim w
Czy to mnie dotyczy?
niebezpieczny sposób, b d te
kto obsługuj c takie
urz dzenie popełnił bł d
Czy masz w swojej firmie jaki
system lub urz dzenie ci nieniowe,
zawieraj ce ciecz pod ci nieniem?
Jakie obowi zuje w
tej dziedzinie prawo?
Czy wiesz, e wi kszo ć systemów
ci nieniowych musi być
zaprojektowana, zainstalowana,
Pressure Systems Safety
konserwowana i okresowo
kontrolowana tak, by zapobiec Regulations 2000 (Przepisy o
niebezpiecze stwu?
bezpiecze stwie systemów
ci nieniowych z r. 2000)
Carriage of Dangerous
Czy masz wiadomo ć, e jako
Goods and Use of
pracodawca czy osoba pracuj ca
Transportable Pressure
we własnej firmie, masz obowi zek
Equipment Regulations
wybrania do inspekcji systemów
2004 (as amended 2005)
ci nieniowych kompetentnego
(Przepisy o transporcie towarów
fachowca?
niebezpiecznych i u ytkowaniu
przewo nego sprz tu ci nieniowego
z r. 1004, z poprawkami z r. 2005)
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
Pressure systems safety and
you (Bezpiecze stwo systemów
ci nieniowych z Ty) INDG261
(rev1) NIEODPA
ATNE (po 15 egz.
ISBN 0 7176 1562 6 Ł5.00)
Safety of Pressure Systems. Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
Pressure Systems Safety
Regulations 2000. Approved 01787 881165
lub wypełnij formularz zamówienia
Code of Practice (Zatwierdzony
zamieszczony na ko cu tej broszury
kodeks praktyki  przepisy o
albo skorzystaj z adresu internetowego
bezpiecze stwie systemów
www.hsebooks.co.uk
ci nieniowych z r. 2000) L122
ISBN 0 7176 1767 X Ł7.50
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
po ar i wybuch | 17
fire & explosion | 17
Czy wiesz, jak zapobiec
po arowi lub wybuchowi?
Co roku wiele osób zostaje
materiały opakowaniowe i pyły:
poparzonych podczas pracy z
m ka, cukier czy pył drzewny.
materiałami łatwopalnymi.
Po to, aby doszło do po aru,
Materiałów takich bywa w
potrzebne jest paliwo, powietrze
miejscu pracy bardzo wiele,
i ródło zapłonu. Zapobiegać
pocz wszy od oczywistych,
po arom mo na obejmuj c te
takich jak olej opałowy,
czynniki kontrol . Je li
benzyna, rozcie czalniki do
pragn łby uzyskać informacje
lakierów i gazów
spawalniczych, do mniej o wyj ciach ewakuacyjnych,
Czy to mnie dotyczy?
oczywistych, takich jak
alarmach czy ga nicach,
Czy przechowujesz materiały
skontaktuj si z miejscow
łatwopalne lub ich u ywasz?
stra po arn .
Czy przechowujesz lub uzywasz
Jakie obowi zuje w
gaz w butlach (np. propan)?
Niewielka ilo ć ulatniaj cego si
tej dziedzinie prawo?
gazu mo e wypełnić du
Dangerous Substances and
przestrze , tworz c potencjalni
Explosive Atmospheres
mieszkank wybuchow .
Regulations (DSEAR) 2002 (Przepisy
o substancjach niebezpiecznych i
atmosferach wybuchowych z r. 2002)
Czy w Twoim miejscu pracy
Regulatory Reform (Fire
wyst puj pyły łatwopalne? Mog
Safety) Order 2005 (Rozporz dzenie
one wybuchn ć.
o reformie przepisów
(bezpiecze stwo p-po ) z r.2005).
Wchodzi w ycie 1 X 2006 r.
Czy pracujesz z piankami z
Najnowsze informacje znajdziesz pod
tworzyw sztucznych lub przybitk
adresem internetowym
www.communities.gov
poliestrow ? Niektóre ich typy łatwo
si zapalaj , pal si bardzo
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
intensywnie i wydzielaj g sty,
czarny dym.
Safe use of petrol in garages Safe working with flammable
substances (Bezpieczna praca z
(Bezpieczne u ytkowanie benzyny w
Czy u ywasz napylanych,
substancjami łatwopalnymi)
warsztatach samochodowych)
łatwopalnych lakierów? Ich pary s
INDG227 NIEODPA
ATNE (po 15 egz.
INDG331 NIEODPA
ATNE (po 10
ci sze od powietrza i zbieraj si
ISBN 0 7176 1154 X Ł5.00)
egz. ISBN 0 7176 1836 6 Ł5.00) Safe
u dołu pomieszcze .
Dispensing petrol: Assessing and
use and handling of flammable liquids
controlling the risk of fire and explosion
(Bezpieczne u ytkowanie i transport
Czy znacz niebezpiecze stwo at sites where petrol is stored and
cieczy łatwopalnych) HSG140
towarzysz ce wylewaniu na ogie dispensed as a fuel (Dystrybucja
ISBN 0 7176 0967 7 Ł8.50
benzyny  ocena i kontrola ryzyka
łatwopalnych płynów, by go
Fire and explosion. How safe is your
po aru i wybuchu w miejscach
rozniecić?
workplace? A short guide to the
magazynowania i dystrybucji benzyny
Dangerous Substances and
jako paliwa.) HSG146
Czy posługujesz si tlenem, np. w
ISBN 0 7176 1048 9 Ł7.50
Explosive Atmospheres Regulations
butlach, do spawania?
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
(Po ar i wybuch  jak bezpieczne
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
jest Twoje miejsce pracy? Krótki
przewodnik po przepisach o 01787 881165
substancjach niebezpiecznych i lub wypełnij formularz zamówienia
zamieszczony na ko cu tej broszury albo
atmosferach wybuchowych)
skorzystaj z adresu internetowego
INDG370 NIEODPA
ATNE (po 5 egz.
www.hsebooks.co.uk
ISBN 0 7176 2589 3 Ł5.00)
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
18 | radiation
18 | promieniowanie
Czy wiesz, gdzie
wyst puje szkodliwe
promieniowanie?
Wpływać na nas mog ró ne
" aparatura medyczna, np.
rodzaje promieniowania,
rentgenowska.
zarówno jonizuj cego, jak i
Namierne dawki
niejonizuj cego.
promieniowania jonizuj cego
Promieniowanie
mog spowodować poparzenia,
niejonizuj ce:
chorob popromienn , mog
" promieniowanie nadfioletowe te mieć inne, negatywne skutki
(np.słoneczne) mo e dla zdrowia.
uszkadzać skór i prowadzić
Czy to mnie dotyczy? Jakie obowi zuje w
do jej nowotworów;
tej dziedzinie prawo?
" lasery mog spowodować
Czy w Twojej firmie pracownicy
poparzenia i uszkodzić wzrok.
sp dzaj wiele czasu pracuj c na
Ionising Radiations
dworze?
Regulations 1999 (Przepisy o
Promieniowanie jonizuj ce:
promieniowaniu jonizuj cym z
" naturalnie wydobywaj cy si
r. 1999)
Czy posiadasz urz dzenia z gruntu gaz - radon;
Management of Health and
emituj ce promieniowanie
" pomiary radiograficzne, np. Safety at Work Regulations
nadfioletowe, np. do utwardzania
1999 (Przepisy o zarz dzaniu BHP
grubo ci wyrobów
tworzyw sztucznych lub
z r. 1999)
metalowych;
polimeryzacji farb drukarskich?
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
Czy stosujesz w pracy lasery?
Controlling the radiation safety
Czy Twoja firma mie ci si w Work with ionising radiation:
of display laser installations
Ionising Radiations Regulations
rejonie, w którym poziom emisji
(Kontrolowanie bezpiecze stwa promiennego
1999. Approved Code of
radonu jest wy szy od
instalacji do pokazów laserowych) INDG224
Practice and Guidance (Praca z
przeci tnego?
NIEODPA
ATNE
promieniowaniem jonizuj cym 
Keep your top on: Health risks
from working in the sun (Przykrywaj przepisy o promieniowaniu jonizuj cym
głow  ryzyko dla zdrowia z powodu
z r. 1999; zaaprobowany kodeks
Czy w Twojej firmie stosowane s
pracy na sło cu) INDG147 (rev1)
praktyki i wytyczne) L121
jakie ródła promieniotwórcze,
NIEODPA
ATNE (po 20 egz.
ISBN 0 7176 1746 7 Ł20.00
ISBN 0 7176 1578 2 Ł5.00)
przywo one przez
Fitness of equipment used for
Sun protection: Advice for
specjalistycznego wykonawc , czy
medical exposure to ionising
employers of outdoor workers
te je przewozisz?
radiation PM77(rev3) (Kryteria
(Ochrona przed sło cem  porady dla
pracowników zatrudniaj cych personel na sprawno ci aparatury nara onej na
powietrzu) INDG337
promieniowanie jonizuj ce w
NIEODPA
ATNE (po 20 egz.
Czy stosujesz aparatur medycynie)
ISBN 0 7176 1982 6 Ł5.00)
WEB ONLY
rentgenowsk ?
The regulatory requirements
www.hse.gov.uk/pubns/ guidance/
for medical exposure to
pm77.pdf
ionising radiation: An
Porady mo na znale ć pod
employers overview (Nara enie na
adresem internetowym:
promieniowanie jonizuj ce w medycynie z
www.hse.gov.uk/radiation
punktu widzenia przepisów) HSG223
ISBN 0 7176 2134 0 Ł6.50 Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
Working safely with ionising
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
radiation: Guidance for
01787 881165
expectant and breastfeeding
lub wypełnij formularz zamówienia
mothers (Bezpieczna praca z
promieniowaniej jonizuj cym  zamieszczony na ko cu tej broszury albo
wytyczne dla kobiet w ci y i
skorzystaj z adresu internetowego
karmi cych matek ) INDG334
www.hsebooks.co.uk
NIEODPA
ATNE
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
stres | 19
Czy praca Ci stresuje?
Definicja a niekiedy nawet samo sprzeczne lub niejasne role, złe
istnienie  stresu jest stosunki z kolegami (w tym
przedmiotem cz stych sporów. terroryzowanie jednym przez
Badania wykazały jednak, e jak drugich), lub złe pokierowanie
by tego nie nazwać, mi dzy zł procesami przemian
organizacj pracy a pó niejsz organizacyjnych. Do korzy ci
zachorowalno ci wyst puje wynikaj cych z podj cia walki
zwi zek. W HSE postanowiono ze stresem w Twojej firmie
posługiwać si zatem terminem mo nale eć wzrost
 stres , zdefiniowanym jako wydajno ci pracy, mniejsza
Czy to mnie dotyczy?
 negatywna reakcja ze strony rotacja personelu i absencja
ludzi na nadmiern presj lub chorobowa oraz poprawa
narzucane im inne wymagania. morale.
Czy masz du rotacj personelu,
Ze stresem w pracy mo na
nisk wydajno ć pracy lub niskie
walczyć podobnie jak z innymi
morale? Czy zauwa yłe
czynnikami ryzyka dla zdrowia,
terroryzowanie pracowników przez
kolegów, zmiany w zachowaniu,
oceniaj c, kto jest zagro ony,
przesiadywanie do pó na lub
rozstrzygaj c, jak to ryzyko
wzmo on absencj chorobow ?
kontrolować i wdra aj c
opracowane plany w ycie. Do
czynników ryzyka mog nale eć:
Jakie obowi zuje w tej
Czy przychodz c do pracy Twoi
brak kontroli nad sposobem
pracownicy wygl daj na
dziedzinie prawo?
wykonywania pracy,
zadowolonych?
przeci enie (lub brak zaj cia),
" Management of Health and
brak wsparcia ze strony
Safety at Work Regulations
Czy masz wiadomo ć tego, e
kierownictwa,
1999 (Przepisy o zarz dzaniu BHP
odporno ć na stres jest
z r. 1999)
zró nicowana indywidualnie a na
zdolno ć do znoszenia nadmiernej
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
presji w pracy mo e te wpływać
sytuacja pracownika poza prac ?
Real solutions, real people: A Making the Stress
manager s guide to tackling Management Standards work:
work-related stress (Prawdziwe How to apply the Standards in
rozwi zania, prawdziwi ludzie; your workplace (Praktyczne
przewodnik menad era  jak uporać si zastosowanie standardów
ze stresem w pracy) zarz dzania w walce ze stresem  jak
ISBN 0 7176 2767 5 Ł25.00
je stosować w Twoim miejscu pracy)
Tackling stress: The
MISC714 NIEODPA
ATNE (po
Management Standards 15 egz. ISBN 0 7176 6157 1 Ł5.00)
approach (Jak uporać si ze stresem Porady na temat stresu mo na
w pracy  podej cie od strony znale ć pod adresem
standardów zarz dzania) INDG406 internetowym:
NIEODPA
ATNE (po 10 egz.
www.hse.gov.uk/stress
ISBN 0 7176 6140 7 Ł5.00)
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
Working together to reduce
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
stress at work: A guide for
01787 881165
employees (Pracujmy razem dla
lub wypełnij formularz zamówienia
zamieszczony na ko cu tej broszury albo
zmniejszenia stresu w pracy)
skorzystaj z adresu internetowego
MISC686 NIEODPA
ATNE (po 15
www.hsebooks.co.uk
egz.) ISBN 0 7176 6122 9 Ł5.00)
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
20 | pierwsza pomoc i sprawozdania powypadkowe
Co czyni je li w pracy
zdarzy si wypadek?
Broszura ta mówi głównie o rozległego obrazu, ukazuj cego
zapobieganiu. Niekiedy jednak gdzie dochodzi do zranie ,
sprawy przybieraj zły obrót. zachorowa i przypadkowych
Je li kto skaleczył si czy strat i pomagaj cego doradzić,
zachorował w pracy, osob tak jak im zapobiegać.
trzeba zaopiekować si
natychmiast i zlikwidować
Zgłaszaj wypadki do:
niebezpieczne warunki.
Incident Contact Centre (ICC),
Pierwsza pomoc, to opatrzenie
Caerphilly Business Park,
niewielkich, odniesionych w
Czy to mnie dotyczy? Caerphilly CF83 3GG
pracy skalecze i
Tel: [phone]
natychmiastowe zaopiekowanie
Faks: 0845 300 9924
Czy Twoje miejsce pracy spełnia
si osob , która odniosła
choćby minimalne wymogi w
powa niejsze obra enia, do
www.riddor.gov.uk
dziedzinie pierwszej pomocy? Jako
czasu udzielenia pomocy
pracodawca masz obowi zek
medycznej. Dzi ki tej wst pnej
e-mail: [e-mail].
zapewnienia sprz tu do udzielania
pomocy przy zranieniu lub
pierwszej pomocy, pomieszcze i
zachorowaniu w miejscu pracy,
personelu, odpowiednio do sytuacji
Jakie obowi zuje w tej
w Twoim miejscu pracy. Takim mo na ocalić ycie ludzkie i
dziedzinie prawo?
minimum mo e być stosownie
zapobiec przekształceniu si
wyposa ona apteczka i istnienie
niewielkich obra e w powa ne.
The Health and Safety
osoby wyznaczonej do
Zgłaszanie wypadków i
(First Aid) Regulations 1981,
pokierowania udzielaniem
zachorowa w pracy jest (Przepisy o BHP (pierwsza
pierwszej pomocy.
pomoc) z r. 1081)
prawnym obowi zkiem a
Reporting of Injuries,
nadzoruj ce sprawy BHP
Diseases and Dangerous
Czy wiesz, czy mo esz musieć
organa korzystaj z akich
Occurrences Regulations
zapewnić wi cej, ni minimum?
sprawozda do nakre lenia
1995 (RIDDOR) (Przepisy o
zgłaszaniu zranie , zachorowa i
Czy wiesz, jakie wypadki i
wydarze niebezpiecznych z r. 1995)
zachorowania musisz zgłaszać, kto
to ma to robić, kiedy i jak?
Jak i gdzie mo esz uzyska wi cej pomocy
Obowi zki w tej dziedzinie maj
pracodawcy, osoby pracuj ce na
(
Electric shock: First-aid procedures
własnym rozrachunku i osoby
RIDDOR explained: Reporting of
(Plakat o pierwszej pomocy dla pora onych
sprawuj cy kontrol nad
Injuries, Diseases and Dangerous
pr dem) ISBN 0 7176 6203 9 Ł8.50
Occurrences Regulations (Wyja niamy
pomieszczeniami, w których
First aid at work Approved Code of
przepisy RIDDOR  o zgłaszaniu
wykonuje si prac .
Practice and guidance (Pierwsza pomoc w
zranie , zachorowa i wydarze
miejscu pracy  zatwierdzony kodeks praktyki i
niebezpiecznych) HSE31(rev1)
wytyczne)L74 ISBN 0 7176 1050 0 Ł6.75
Czy wiesz, ile kosztuj wypadki i e
NIEODPA
ATNE
Reduce risks  cut costs: The real costs
ubezpieczenie wszystkich kosztów (po 10 egz. ISBN 0 7176 2441 2 Ł5.00)
of accidents and ill health at work
Porady nt. pierwszej pomocy mo na
nie pokrywa?
(Zmniejsz ryzyko  obni koszty; faktyczne koszty
znale ć pod adresem internetowym:
wypadków i zachorowa w pracy) INDG355
www.hse.gov.uk/firstaid
NIEODPA
ATNE (po 15 egz. ISBN 0
7176 2337 8 Ł5.00)
Po to, aby zamówić którykolwiek z tych
Basic advice on first aid at
tytułów, zatelefonuj do HSE Books na nr
work (Plakat Podstawowe porady nt. pierwszej
01787 881165
pomocy w pracy) ISBN 0 7176 6195 4
lub wypełnij formularz zamówienia
Ł8.50
zamieszczony na ko cu tej broszury albo
skorzystaj z adresu internetowego
www.hsebooks.co.uk
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
policy statement | 21
deklaracja zasad | 21
Bezpiecze stwo i higiena pracy
Deklaracja zasad
Na mocy ustawy
Health and Safety atWork etc. Act 1974
Jest to deklaracja zasad bezpiecze stwa i higieny pracy
(Nazwa spó ki)
Nasze ogólne zasady polegaj na:
" zapewnieniu odpowiedniej " zapewnieniu pracownikom
kontroli ryzyka dla informacji, instrukcji i
bezpiecze stwa i higieny nadzoru;
pracy, wynikaj cego z
" zapewnieniu, i wszyscy
naszej działalno ci
pracownicy b d umieli
roboczej;
wykonywać powierzone im
" konsultowaniu si z zadania i zostan
naszymi pracownikami w odpowiednio przeszkoleni;
sprawach wpływaj cych na
" zapobieganiu wypadkom i
ich bezpiecze stwo i
chorobom zawodowym;
higien pracy;
" utrzymywaniu
" zapewnieniu i utrzymaniu
higienicznych i
bezpiecznego sprz tu i
bezpiecznych warunków
rodków trwałych;
pracy, jak te
" zapewnieniu bezpiecznego
" dokonywania regularnego
transportu i u ytkowania
przegl du niniejszych
substancji chemicznych;
zasad i ich modyfikowania
w miar potrzeby.
Podpis
(Pracodawca)
Data Data przegl du
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
22 | kto za co odpowiada
Kto za co odpowiada
1 Ogólnie i ostatecznie za sprawy BHP odpowiada:
2 Na codzie odpowiedzialno ć za wdra anie owych zasad w
praktyce powierzono:
1 Wpisz tu swoje nazwisko.
Jako na pracodawcy, nadrz dna
odpowiedzialno ć za sprawy BHP
spoczywa na Tobie.
3 Dla zapewnienia tego, e normy BHP b d przestrzegane /
ulepszane, za poszczególne dziedziny odpowiadać b d :
2 Odpowiedzialno ć za codzienne
3.
zadania mo esz powierzyć komu
Nazwisko odpowiada za:
innemu: kierownikowi czy nadzorcy.
Wpisz tu nazwisko tej osoby.
Zapewnij, e b d ci informować o
sprawach BHP, za które nadal
jeste ogólnie odpowiedzialny.
3 Poszczególnym osobom w Twojej
firmie mo esz powierzyć konkretne
zadania według podziału
terytorialnego i funkcjonalnego.
Zakres ich odpowiedzialno ci
powinien być jasno nakre lony, aby
w razie jakich problemów w
dziedzinie BHP, mo na było je
zgłosić wła ciwej osobie.
4 Na pracownikach spoczywa
prawny obowi zek dbania o
bezpiecze stwo i zdrowie samych
4 Wszyscy pracownicy maja obowi zek:
siebie i innych osób, jak te
współdziałania z pracodawc , by
" współdziałania z przeło onymi i kierownikami w sprawach
pomóc mu w przestrzeganiu
BHP
obowi zuj cego prawa.
" nie przeszkadzania w działaniu adnego zapewnionego im
sprz tu BHP
" dbania w rozs dny sposób o własn higien i
bezpiecze stwo w miejscu pracy
" informowania o wszelkich problemach z zakresu BHP
odpowiedniej osoby (stosownie do powy szego wykazu)
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
kto za co odpowiada | 23
Ryzyko dla BHP
wynikaj ce z naszej
działalno ci w pracy
Analiz ryzyka sporz dzi:

Wyniki analizy ryzyka zostan przekazane:

Wpisz tu ustalenia dotycz ce
dokonywania oceny ryzyka. Do
zapisania wyników takiej oceny
mo esz u yć formularza na str. 33
Działania dla wyeliminowania/kontroli ryzyka zatwierdzi:

tej broszury.

b dzie odpowiedzialny za wdro enie potrzebnych działa

sprawdzi czy wdro one działania faktycznie
wyeliminowały/zmniejszyły ryzyko
Ocena zostanie poddana przegl dowi co:

Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
24 | ustalenia organizacyjne
Konsultacje z
pracownikami
" Przedstawicielami pracowników s :
Musisz konsultować si z
pracownikami. Je li uznałe jaki
zwi zek zawodowy i wyznaczył on
przedstawiciela ds. BHP
(społecznego inspektora BHP 
przyp. tłum), to w sprawach
dotycz cych reprezentowanych
przeze pracowników musisz si z
nim konsultować. Je li w Twojej
firmie nie działaj zwi zki
zawodowe, musisz konsultować si
z pracownikami b d to
bezpo rednio, b d za
po rednictwem ich wybranego
przedstawiciela. " Konsultacje z pracownikami zapewnia
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
25 | ustalenia organizacyjne
Bezpieczne rodki trwałe
i sprz t
"
b dzie odpowiedzialny za okre lenie, które elementy
rodków trwałych i sprz tu wymagaj zabiegów
konserwacyjnych.
B dziesz musiał zapewnić, i uj te
zostan wszystkie rodki trwałe i
sprz t wymagaj cy zabiegów
"
konserwacyjnych, e zabiegi te
b da przeprowadzane, jak te i za
b dzie odpowiedzialny za opracowanie skutecznych
sprawdzenie, czy nowe rodki
trwałe i sprz t odpowiadaj procedur utrzymania ruchu.
normom BHP, zanim zostan
zakupione. Wi cej informacji
znajdziesz na str. 13 tej ulotki.
"
b dzie odpowiedzialny za zapewnienie, e przeprowadzone
zostan wszystkie zabiegi konserwacyjne, których potrzeb
stwierdzono.
Wszelkie stwierdzone problemy dotycz ce rodków trwałych
"
lub sprz tu nale y zgłosić do:
"
b dzie odpowiedzialny za sprawdzenie przed zakupem, i
wszelki nowo nabywany sprz t i rodki trwałe odpowiadaj
normom BHP.
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
26 | arrangements
26 | ustalenia organizacyjne
Bezpieczny transport
i u ytkowanie substancji
"
b dzie odpowiedzialny za okre lenie wszystkich substancji
wymagaj cych oceny w wietle przepisów o substancjach
niebezpiecznych dla zdrowia  COSHH (zob. str. 13).
Musisz ocenić ryzyko ze strony
wszystkich substancji niebezpiecznych
"
dla zdrowia  to wła nie jest ocena z
punktu widzenia przepisów COSHH.
Wpisz ti podj te w tej sprawie
b dzie odpowiedzialny za sporz dzanie ocen w wietle
ustalenia. Wi cej informacji znajdziesz
przepisów COSHH.
na str. 6 tej broszury.
"
B dzie odpowiedzialny za zapewnienie, e wszelkie
wskazane w ocenie działania zostan wdro one.
"
b dzie odpowiedzialny za zapewnienie, e odpowiedni
pracownicy zostan poinformowani o wynikach oceny w
wietle przepisów COSHH.
"
b dzie sprawdzać przed zakupem czy wszelkie nowo
nabywane substancje mo na stosować bezpiecznie.
Oceny b d poddawane przegl dowi co
"
b d te , gdy zmieni si charakter pracy, zale nie od
tego, co nast pi wcze niej.
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
ustalenia organizacyjne | 27
Informacja, instrukta i
nadzór
Za wywieszenie plakatu o podstawach prawnych BHP lub
"
rozprowadzenie mówi cych o nich ulotek odpowiada:
Porady w sprawach BHP mo na otrzymać od:
Napisz, gdzie wywieszony jest "
plakat o podstawach prawnych
BHP lub sk d mo na wzi ć
mówi ce o nich ulotki, do kogo
mog udać si pracownicy po
porad w sprawach BHP, jak te co
przygotowano w sprawie szkolenia
młodych pracowników lub
Nadzór nad młodymi pracownikami i praktykantami zostanie
praktykantów.
"
zaaran owany, podj ty lub b dzie monitorowany przez:
"
Odpowiada za zapewnienie, i nasi pracownicy pracuj cy w
miejscach, gdzie kontrol nad nimi sprawuj inni pracodawcy,
otrzymaj odpowiednie informacje z zakresu BHP.
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055
28 | ustalenia organizacyjne
Kompetencja w
podejmowanych
zadaniach i szkolenie
Wszyscy nowo przyjmowani pracownicy b d szkoleni
"
przez:
Szkolenie dla poszczególnych typów zada b dzie
"
prowadzić
Przeszkolenie w dziedzinie
bezpiecze stwa i higieny pracy
musz przej ć wszyscy
przyjmowani do pracy
pracownicy, gdy zaczynaj
prac . Powinno ono obejmować Poszczególne typy zada , wymagaj ce specjalistycznego
"
podstawowe zagadnienia, takie
szkolenia, to:
jak udzielanie pierwszej pomocy
ofiarom wypadków i
bezpiecze stwo
przeciwpo arowe. Profil
szkolenia powinien te
uwzgl dniać specyfik
poszczególnych typów
wykonywanych zada i
stanowisk pracy. Konieczne jest
te zapewnienie przeszkolenia,
je li zmienia si charakter
ryzyka oraz przeszkolenia
od wie aj cego kwalifikacje
pracowników, gdy s one
rzadko wykorzystywane.
Ustalenia w sprawie szkolenia
pracowników musz być
spisane, co dotyczy równie
ustale w sprawie prowadzenia
dokumentacji.
Dokumentacja szkolenia jest przechowywana/przechowuje:
"
Program i zakres szkolenia zostanie okre lony, b dzie ono
"
te zorganizowane i monitorowane przez:
hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk
ustalenia organizacyjne | 29
Wypadki, pierwsza pomoc
i choroby zawodowe
Nale y monitorować stan zdrowia pracowników
"
wykonuj cych nast puj ce prace:
Pracownicy wykonuj cy pewne
prace podlegaj
specjalistycznemu
monitorowaniu stanu zdrowia.
Stanowiska pracy, na których
Monitorowanie stanu zdrowia zorganizuje:
"
jest ono wymagane, zostan
okre lone w wyniku oceny z
punktu widzenia przepisów
COSHH. Nale y tu wpisać
ustalenia dotycz ce pierwszej
Dokumentacj dotycz c monitorowania stanu zdrowia
"
pomocy.
pracowników b dzie przechowywać/ w:
Apteczka/i pierwszej pomocy mie ci (mieszcz ) si w:
"
Do udzielania pierwszej pomocy wyznaczony jest (s ):
"
Wszystkie wypadki i przypadki chorób zawodowych musz
"
być wpisywane do Ksi ki Wypadków. Ksi k t
przechowuje / w:
Za sporz dzanie sprawozda powypadkowych i sprawozda
"
o chorobach zawodowych i wydarzeniach niebezpiecznych
dla organów egzekwuj cych zasady BHP odpowiada
Infolinia HSE | 0845 345 0055 hsedirect | www.hsedirect.com
Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk
30 | ustalenia organizacyjne
Monitorowanie
Dla kontroli istniej cych u nas warunków pracy i dla
"
zapewnienia, e nasze bezpieczne praktyki robocze s
przestrzegane, b dziemy:
Musisz być w stanie wykazać, i
monitorujesz sytuacj w
dziedzinie bezpiecze stwa i
higieny pracy. Monitorowanie
takie mo esz prowadzić czynnie,
np. przeprowadzaj c inspekcje
stanowisk pracy, b d te
reaguj c na zaistniałe sytuacje,
np. badaj c okoliczno ci
wypadków lub zachorowa na
choroby zawodowe. Opisz tu
wprowadzone w Twojej firmie
procedury.
"
odpowiada za badanie wypadków.
"
odpowiada za badanie zwi zanej z prac absencji
chorobowej
"
odpowiada za wdra anie ustale powypadkowych, aby
zapobiec podobnym wypadkom w przyszło ci
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
arrangements | 31
ustalenia organizacyjne | 31
Procedury awaryjne:
po ar i ewakuacja
"
odpowiada za zapewnienie, e ocena zagro enia
po arowego zostanie przeprowadzona a wnioski z niej b d
wdro one
Opis obowi zuj ce w Twojej
firmie procedury awaryjne, jak
Kto i jak cz sto sprawdza drogi ewakuacyjne
"
cz sto s one sprawdzane i przez
kogo.
Kto i jak cz sto sprawdza ga nice
"
Kto i jak cz sto sprawdza instalacj alarmow
"
Ćwiczebna ewakuacja b dzie przeprowadzana co
"
hsedirect | www.hsedirect.com
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE |www.hse.gov.uk
32 | risk assessment
32 | ocena ryzyka
Ocena ryzyka
Ocena ryzyka pomaga Ci ludziom. Zawarty w tej
chronić Twoich pracowników broszurze formularz oceny Krok 4. Zapisz
i Twoj firm , jak te ryzyka zawiera wskazówki, jak spostrze enia i je wdro
post pować zgodnie z dostrzec najwa niejsze
prawem. Pomaga ona skupić niebezpiecze stwa. Je li zatrudniasz pi ciu lub
uwag na tym ryzyku, które wi cej pracowników, w my l
jest naprawd istotne  tym, Krok 2. Zorientuj si , kto prawa masz obowi zek
które mo e spowodować mo e ulec obra eniom i w jaki sporz dzenia takiej oceny na
faktyczne szkody. sposób. pi mie  mo esz do tego
celu u yć fotokopii
Ocena ryzyka jest po prostu Rozpoznaj, które grupy ludzi formularza zawartego w
starannym zbadaniem, co w mog doznać obra e i na niniejszej broszurze. Mo esz
Twojej pracy mo e czym mog one polegać, np. te ci gn ć formularz z
zaszkodzić ludziom. Mo esz  z powodu cz stego internetu, pod adresem:
dzi ki temu rozwa yć, czy podnoszenia pudeł, urazów www.hse.gov.uk/risk.
podj łe wystarczaj ce kr gosłupa mog doznać
przedsi wzi cia, czy dla pracownicy układaj cy towar na Spisuj c wyniki oceny, pisz
zapobie enia szkodom półkach . prosto. Je li  jak jest to w
powiniene uczynić jeszcze wielu firmach  stwierdzisz,
co wi cej. W my l prawa, Krok 3. Oce ryzyko i okre l e usprawnie , jakie
nie musisz wyeliminować rodki zapobiegawcze mógłby wprowadzić, jest
wszelkiego ryzyka, wymaga du o, nie usiłuj uczynić
ono jednak, by chronił ludzi Rozpoznawszy wszystkiego na raz.
 na tyle, na ile jest to niebezpiecze stwa, musisz Sporz d plan działania i
praktyczne . rozstrzygn ć, jak z nimi uporaj si najpierw z
post pić. Porównaj to, co najwa niejszymi sprawami.
My l c o ocenie ryzyka w czynisz obecnie z tym, co jest
Twojej firmie, pami taj: uznawane za dobr praktyk . Step 5 W razie potrzeby,
Je li mi dzy jednym a drugim przejrzyj ju sporz dzon
post powaniem istniej ró nice, ocen ryzyka i j
" niebezpiecze stwem jest
sporz d wykaz, co trzeba zaktualizuj
wszystko, co mo e
uczynić.
wyrz dzić szkody, jak
Niewiele miejsc pracy nie
chemikalia, elektryczno ć,
Staraj c si zapanować nad ulega zmianie, ma wi c sens
praca na drabinie, otwarta
ryzykiem, stosuj poni sze dokonywanie systematycznej
szuflada;
zasady, je li to mo liwe, w oceny tego, co si w nich
takiem kolejno ci: czyni. Dla zapewnienia, e
" ryzyko, to szansa  mała
nadal wprowadzasz
" spróbuj wariantu mniej
lub du a, e z powodu tych
ulepszenia b d te , e
ryzykownego.
i innych zagro e , kto
przynajmniej si nie cofasz,
mo e doznać obra enia, " Zapobie kontaktowi z
dokonuj, mniej wi cej co
wraz ze wskazaniem, jak niebezpiecze stwem.
roku, formalnego przegl du
mo e ono być powa ne.
" Zorganizuj prac tak, aby
ju sporz dzonej oceny.
zmniejszyć nara enie na
Wyznacz jego termin i wpisz
Krok 1. Okre l zagro enia.
czynnik ryzyka.
go w kalendarzu, eby nie
Musisz wpierw zorientować
" Zaopatrz pracowników w
zapomnieć.
si , w jaki sposób mo e
sprz t ochrony osobistej.
doj ć do wyrz dzenia szkód
" Zapewnij zaplecze socjalne.
Infolinia HSE | 0845 345 0055 Adres internetowy HSE | www.hse.gov.uk hsedirect | www.hsedirect.com
ocena ryzyka | 33
Nazwa spółki:
Krok 1 Krok 2
Jakie istniej niebezpiecze stwa? Kto mo e odnie ć obra enia i jak?
Dostrze niebezpiecze stwa:
Rozpoznaj zagro one grupy osób. Pami taj o:
obchodz c teren pracy;
pracownikach maj cych szczególne potrzeby;
pytaj c o zdanie pracowników;
osobach, które mog nie być w miejscu pracy przez
przegl daj c wła ciwe dla dziedziny
cały czas;
działalno ci Twojej firmy działy witryny
osobach postronnych;
internetowej HSE lub telefonuj c na HSE
je li z pomieszcze Twojej firmy korzystaj jeszcze
Infoline;
inne osoby, my l o tym, jak prowadzone tam prace
telefonuj c na  lini porad nt. higieny pracy 
mog na nie wpływać.
the Workplace Health Connect Adviceline lub
Mów pracownikom, jakich obra e mog doznać z
przegl daj c jej witryn internetow ;
powodu istniej cych niebezpiecze stw.
sprawdzaj c instrukcje obsługi wydane przez
producentów;
kontaktuj c si ze swoim zrzeszeniem
bran owym.
Nie zapomnij o długoterminowym zagro eniu dla
zdrowia.
Krok 5. Termin przegl du:
Wzór ten mo na ci gn ć z witryny internetowej HSE pod adresem: www.hse.gob.uk/risk
 ocena ryzyka | 34
Krok 3 Co jeszcze trzeba uczynić? Krok 4
Co ju czynisz? Jak wdro yć wnioski z
oceny?
Wylicz, jakie przedsi wzi cia Musisz upewnić si , e Pami taj o okre leniu
słu ce zmniejszeniu ryzyka zmniejszyłe ryzyko  tak, jak priorytetów. Uporaj si
odniesienia obra e , b d ich jest to praktycznie i rozs dnie wpierw z zagro eniami,
złagodzenia ju wdro ono. mo liwe których ryzyko jest du e i
które maj powa ne
konsekwencje
Działanie
kto kiedy gotowe
Dokonaj przegl du swojej oceny, aby mieć pewno ć, e nadal dokonujesz post pu lub przynajmniej si nie cofasz.
Je li w Twoim miejscu pracy nast piły istotne zmiany, pami taj, eby sprawdzić ocen ryzyka i tam, gdzie to niezb dne,
zaktualizować j .
Wzór ten mog Pa stwo skopiować do oceny ryzyka we własnej firmie
| formularz zamówienia
Order form
Prosimy wypełnić literami drukowanymi
Title Initial Surname
Job title
Company name
Telephone number
Delivery address
Postcode________________
Please send me
ISBN/stock Title/description Unit price Quantity Total price
Ł Ł
ŁŁ
ŁŁ
ŁŁ
ŁŁ
ŁŁ
ŁŁ
ŁŁ
ŁŁ
ŁŁ
(Please copy this page if you with to order more)
GRAND TOTAL
Payment details
(if appropriate)
I enclose a cheque/PO*/for Ł __________________________ made payable to  HSE Books
OR Please debit my mastercard/visa* with the amount of Ł ___________________________
Card No _______________________________________ Expiry date __________________
Cardholder s name _______________________________ Signed _____________________
OR Please charge my HSE Books Credit Account No: _______________________________
My reference is ______________________________________________________________
*delete as appropriate
Prosimy przesłać ten formularz do HSE Books, PO Box 1999, Sudbury, Suffolk CO10 2WA
Tel.: [phone] Faks: 01787 313995
Odpłatne publikacje HSE mo na równie nabywać w wi kszych ksi garniach
08/06 148
Wi cej informacji
Zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne publikacje HSE za
zamówieniem pocztowym mozna otrzymać z
HSE Books, PO Box 1999, Sudbury, Suffolk CO10
2WA Tel: [phone] Faks: 01787 313995
Adres internetowy: www.hsebooks.co.uk
(Odpłatne publikacje HSE mo na te nabyć w
ksi garniach a nieodpłatne ulotki mo na ci gn ć z
witryny internetowej HSE: www.hse.gov.uk/pubns.)
Informacji o sprawach bezpiecze stwa i higieny pracy
mo na te zasi gn ć telefonuj c na Infolini HSE pod nr.
0845 345 0055, przesyłaj c faks na nr. 0845 408 9566,
telefonuj c na numer dla niedosłysz cych (Textphone):
0845 408 9577, przesyłaj c list poczt elektroniczn na
adres: [e-mail] lub pisz c do
HSE Information Services, Caerphilly Business
Park, Caerphilly CF83 3GG.
Broszura ta zawiera informacje o dobrych praktykach,
które nie s przymusowe, ale zastanawiaj c si , co nale y
uczynić, mo esz uznać, e s one pomocne.
Broszur ta jest dost pna odpłatnie  w pakietach po 5
egzemplarzy mo na j nabyć w HSE Books, ISBN 0 7176 2685
7. Pojedy cze egzemplarze mo na te otrzymać z HSE Books
bezpłatnie.
� Prawa autorskie zastrze one przez Koron .
Publikacj t mo na reprodukować bezpłatnie
bez wykorzystywania jej do reklam, rekomendacji
lub celów komercyjnych. Pierwsze wydanie
04/03. Prosimy o wskazanie, i jej ródłem jest
HSE. INDG259(rev1) Przedruk 08/06 C3000
Wydrukowano i opublikowano nakładem the
Health and Safety Executive