DEFINICJE
##Subdelegacja-polega na przekazaniu przez organ wskazany w upoważnieniu kompetencji do
wydania rozporządzenia innemu organowi.
##Promulgacja-ogłoszenie ustawy lub innego aktu prawnego w urzędowym organie prasowym.
##Procedura legislacyjna=Procedura stanowienia ustaw- składa się z trzech etapów(sejmowy,
senacki, prezydencki).
##Inicjatywa ustawodawcza- uruchamia procedurę legislacyjną. Przysługuje: 1)15 posłom lub komisji
sejmowej. 2)Senatowi. 3)Prezydentowi.
##Zgromadzenie narodowe  w Polsce jest to wspólne zebranie posłów i senatorów, którzy wybierali
Prezydenta RP bezwzględną większości głosów.
##Kontrasygnata  akceptacja poprzez złożenie podpisu.
##Prerogatywa  Akty niewymagające podpisu.
##Minister bez teki  wykonuje zadania wyznaczone przez Prezesa RM, ale nie kieruje żadnym
działem administracji rządowej.
##Akt normatywny  tekst zawierający sformułowane w języku prawnym i zapisane w postaci
przepisównormy prawne.
##Interpelacja - zapytanie postawione prezesowi Rady Ministrów, członkowi rządu oraz
Prokuratorowi Generalnemu pociąga za sobą obowiązek udzielenia odpowiedzi w terminie i trybie
ustalonym przez Sejm.
##Apelacja  odwołanie się od wydanego wyroku sądu pierwszej instancji do sądu drugiej instancji.
##Absolutorium - określenie aktu prawnego, który dokonywany jest poprzez organ uprawniony (np.
parlament) na podstawie przedstawionego sprawozdania rachunkowego. Udzielenie absolutorium
oznacza stwierdzenie prawidłowości działania finansowego organu wykonawczego (w tym przypadku
rządu) w określonym przedziale czasowym.
y
RÓDA
A PRAWA I AKTY PRAWNE.
##y
ródło prawa- akt stanowiony przez organ paostwowy, który w swej treści zawiera normy prawne.
Określany najczęściej aktem normatywnym.##Konstytucja(wnioskowad o jej władze mogą tylko 1/5
posłów,prezydent,Senat##zmianę uchwala większośd sejmu i bezwzględna większośd
Senatu).##Ustawa-uchwalana przez sejm za zgodą Senatu.##Umowy międzynarodowe- negocjuje je
RM, podlega ratyfikacji(wyrażenie zgody na związanie się umową), której dokonuje
Prezydent.##Rozporządzenie-akt wykonawczy do ustawy. Służy wykonaniu ustawy, a nie
rozszerzeniu zakresu regulacji.##Subdelegacja-polega na przekazaniu przez organ wskazany w
upoważnieniu kompetencji do wydania rozporządzenia innemu organowi.##Akty prawa
miejscowego 1)Akty wykonawcze 2)Akty statutowe(samorządowe) 3)Akty porządkowe.##Akty
prawa wew.- działalnośd osób i jednostek organizacyjnych podległych organowi wydającemu akt. Np.
Uchwały RM, Zarządzenia Prezydenta, Prezesa RM, ministrów, wojewodów, niektóre uchwały sejmu,
Senatu, niektóre akty prawa miejscowego i zarządzenia organów samorządu
terytorialnego.##Promulgacja-ogłoszenie ustawy lub innego aktu prawnego w urzędowym organie
prasowym.##Dzienniki promulgacyjne- 1) Dziennik ustaw RP. 2) Dziennik urzędowy RP Monitor
Polski. 3)Dzienniki urzędowe ministrów. 4)Dzienniki urzędowe urzędów centralnych. 5)Wojewódzkie
dzienniki urzędowe.##UE- 1)Prawo pierwotne. 2) Prawo wtórne(pochodne)- zawiera Rozporządzenia,
Dyrektywy, Decyzje. 3) Akty niewiążące
TRYBUNAA
KONSTYTUCYJNY
##Hierarchicznośd z
ródeł prawa  1)Konstytucja. 2)Ustawy. 3)Ratyfikowane umowy
międzynarodowe. 4)Rozporządzenia. 5)Akty prawa miejscowego.##Trybunał konstytucyjny  organ
władzy sądowniczej. Orzeka w sprawach zgodności z konstytucją ustaw i umów międzynarodowych,
przepisów wydawanych przez centralne organy paostwowe z prawem wyższej rangi. Udziela
odpowiedzi na pytania prawne kierowane przez sądy. Rozstrzyga skargi konstytucyjne. Każdy może
wnieśd skargę. Składa się z 15 sędziów wybieranych przez sejm na 9-cio letnią kadencję.
PARLAMENT RP
##Sejm RP- składa się z 460 posłów wybieranych na 4 lata w wyborach powszechnych, równych,
tajnych, bezpośrednich i proporcjonalnych.##Organy Sejmu  1)Marszałek Sejmu 2)Prezydium
Sejmu(Marszałek i Wicemarszałkowie) 3)Konwent Seniorów(Marszałek, wicemarszałkowie i
przewodniczący klubów poselskich) 4)Komisje sejmowe.##Funkcje sejmu- 1)Funkcja ustawodawcza.
2)Funkcja kontrolna. 3)Funkcja Kreacyjna.##Procedura legislacyjna=Procedura stanowienia ustaw-
składa się z trzech etapów(sejmowy, senacki, prezydencki).##Inicjatywa ustawodawcza- uruchamia
procedurę legislacyjną. Przysługuje: 1)15 posłom lub komisji sejmowej. 2)Senatowi. 3)Prezydentowi.
4)RM. 5)100 tyś. Obywatelom lub więcej.##Senat RP  Składa się ze 100 senatorów wybieranych na 4
lata w wyborach powszechnych, tajnych, bezpośrednich i większościowych. Wyraża zgodę na
powołanie RPO i Prezesa NIK. Funkcja ustawodawcza przysługuje Senatowi.##Zgromadzenie
narodowe  w Polsce jest to wspólne zebranie posłów i senatorów, którzy wybierali Prezydenta RP
bezwzględną większości głosów.
ORGANY WA
ADZY WYKONAWCZEJ
##Prezydent RP  wybierany przez naród na 5 lat. Kompetencje: 1)obronności. 2)Spraw
zagranicznych. 3)Stanowienia prawa. 4)Powoływania organów paostwowych.##Kontrasygnata 
akceptacja poprzez złożenie podpisu.##Prerogatywa  Akty niewymagające podpisu.
##Rada Ministrów  powoływana jest przez Prezydenta. Skład proponowany jest przez prezesa RM.
##Zadania RM: 1)Zapewnia wykonanie ustaw. 2)Posiada inicjatywę ustawodawczą. 3)Wydaje
rozporządzenia i podejmuje uchwały. 4)Koordynuje i kontroluje prace organów administracji
rządowej. 5)Chroni interesy Skarbu Paostwa. 6)Uchwala projekt budżetu Paostwa. 7)Zapewnia
bezpieczeostwo wew. I zew. Paostwa.##Skład RM  1)Prezes RM 2)Wiceprezesi RM 3)Ministrowie.
4)Przewodniczący komitetów.##Prezes RM- 1) Reprezentuje RM, kieruje jej pracami oraz zwołuje jej
posiedzenia. 2)Wydaje rozporządzenia i zarządzenia. 3)Zapewnia wykonanie polityki RM.
4)Wnioskuje do Prezydenta o powołanie RM lub o dokonanie w niej zmian. 5)Koordynuje i kontroluje
prace członków RM. 6)Sprawuje nadzór na samorządem terytorialnym.##Minister- 1) Kieruje
określonym działem lub działami administracji rządowej. 2)Wydaje rozporządzenia i zarządzenia.
3)Wykonuje zadania wyznaczone przez Prezesa RM.##Minister bez teki  wykonuje zadania
wyznaczone przez Prezesa RM, ale nie kieruje żadnym działem administracji rządowej.##Terenowe
organy administracji rządowej 1)Wojewoda 2)Organy administracji zespolonej(Służby, inspekcje,
straże) oraz Organy administracji niezespolonej(Podporządkowane konkretnym
ministrom).##Wojewoda  1)Reprezentowanie RM na obszarze województwa i wykonywanie polityki
rządu. 2)Kierowanie organami administracji zespolonej w województwie. 3)Reprezentowanie Skarbu
Paostwa. 4)Stanowienie aktów prawa miejscowego. 5)Sprawowanie nadzoru nad jednostkami
samorządu terytorialnego.
SAMORZ
D TERYTORIALNY
##Jednostki Samorządu Terytorialnego: 1) Samorząd gminny. 2) Samorząd powiatowy. 3)Samorząd
Województwa.##Referendum lokalne- 1)Przeprowadzane na podstawie uchwały organu
stanowiącego, z inicjatywy tego organu lub inicjatywy 10% mieszkaoców gminy lub powiatu i 5%
mieszkaoców województwa. 2)Jest ważne tylko, jeśli wzięło w nim udział 30% uprawnionych do
głosowania.
ORGANY WA
ADZY S
DOWNICZEJ
##Sądy Powszechne  Sędziowie sądów powszechnych powoływanie są przez Prezydenta RP na
wniosek KRS. Zadaniem ich jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości we wszystkich sprawach.
Rozpoznają i rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, pracy i
ubezpieczeo społecznych. ##Struktura Sądownictwa Powszechnego: 1)Sądy rejonowe(pierwszej
instancji) 2)Sądy okręgowe(drugiej instancji, czasami pierwszej) 3)Sądy apelacyjne(drugiej instancji).
##Krajowa Rada Sądownictwa  instytucja złożona z przedstawicieli wszystkich  Trzech władz ,
powołana, aby strzec niezawisłości sędziów i niezależności sądów, której podstawowym zadaniem
jest rozpatrywanie kandydatur na urząd sędziego i przedstawienie prezydentowi wniosków o ich
powołanie.##Sędzia  obywatel polski, korzystający w pełni z praw cywilnych i obywatelskich, o
nieskazitelnym charakterze, ukooczył wyższe studia prawnicze i uzyskał tytuł magistra, ukooczył
aplikację w Krajowej szkole sądownictwa i prokuratury i złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski i
ukooczył 29 lat. Powoływany jest na czas nieokreślony, jest nieusuwalny.##Sąd Najwyższy  naczelny
organ sądowy RP. Jego funkcją jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości. Sędziów SN powołuje
Prezydent na wniosek KRS.##Zadania SN: 1)Sprawowanie nadzoru nad orzecznictwem sądów
powszechnych i wojskowych. 2)Zapewnianie jednolitości wykładni prawa poprzez podejmowanie
uchwał mających na celu wyjaśnienie budzących wątpliwości przepisów prawa i służenie pozostałym
sądom pomocą w ich bieżącym orzecznictwie. 3)Rozpoznawanie protestów wyborczych i
stwierdzanie ważności wyborów do sejmu i Senatu i urzędu Prezydenta.##Struktura SN (składa się z
4 izb): 1)pracy, ubezpieczeo społecznych i spraw publicznych. 2)cywilnej 3)karnej 4)wojskowej.
Kierują nimi Prezesi SN. Całością kieruje Pierwszy Prezes. Prezesów powołuje prezydent spośród
dwóch kandydatów wybranych przez sędziów SN ze swojego grona.##Sądy Administracyjne 
sprawują sądową kontrolę działalności administracji publicznej. Orzekają w sprawach skarg na
decyzje administracyjne i przepisy prawa miejscowego. W pierwszej instancji właściwe są
Wojewódzkie sądy administracyjne. Nad ich orzecznictwem nadzór sprawuje ##Naczelny Sąd
Administracyjny  rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeo sądów wojewódzkich. Sędziów Sądów
Administracyjnych powołuje Prezydent na wniosek KRS. Prezesa NSA powołuje Prezydent spośród
dwóch kandydatów wybranych ze swojego grona przez NSA. Prezesów wojewódzkich sądów
Powołuje Prezes NSA.##Trybunał Stanu  orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób
zajmujących najwyższe stanowiska paostwowe. W przypadku uznaniu winy Trybunał Stanu pozbawia
stanowiska lub/oraz wymierza kary typu : utrata praw wyborczych, zakaz sprawowania stanowisk
kierowniczych w organach paostwowych i organizacjach społecznych, utrata orderów i odznaczeo.
##Skład Trybunału Stanu  TS składa się z Przewodniczącego (Prezes SN), wybieranych przez Sejm
dwóch zastępców Przewodniczącego i 16 członków.
ORGANY OCHRONY PRAWA
##Prokuratura  Strzeże praworządności i czuwa nad ściąganiem przestępstw. ##Zadania
Prokuratury: 1)Prowadzi lub nadzoruje postępowania przygotowawcze 2)Sporządza i wnosi akty
oskarżenia 3)Sprawuje funkcję oskarżyciela publicznego. 4)Nadzoruje wykonanie kary.##Organy
Prokuratury: 1)Prokurator Generalny(Powoływany przez Prezydenta spośród dwóch kandydatów
zgłoszonych z KRS i KRP, jego kadencja trwa 6 lat. 2)Prokurator apelacyjny 3)Prokurator Okręgowy
4)Prokurator Rejonowy, powoływani są przez Prokuratora Generalnego.##Rzecznik Praw
Obywatelskich  Stoi na straży określonych i zagwarantowanych w Konstytucji praw i wolności
człowieka i obywatela. Jest powoływany na 5 lat przez Sejm za zgodą Senatu. Obywatel polski
wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczenie zawodowym oraz wysokim autorytetem ze
względu na swe walory moralne.
NIK I NBP
##Naczelna Izba Kontroli  Naczelny organ kontroli paostwowej. Prezes NIK powoływany jest na 6 lat
przez Sejm za zgodą Senatu. Członków kolegium NIK powołuje Marszałek Sejmu. ##Kontrole NIK:
1)Organy administracji rządowej, NBP, paostwowych osób prawnych i innych paostwowych
jednostek organizacyjnych. 2)Organy Samorządu Terytorialnego. 3)Inne jednostki organizacyjne i
przedsiębiorstwa w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki publiczne.##Narodowy
Bank Polski  Centralny Bank RP. Ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych RP.
Podstawowym celem jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen oraz wspieranie polityki
gospodarczej rządu.##Zadania NBP: 1)Organizowanie rozliczeo pieniężnych. 2)Prowadzenie
gospodarki rezerwami dewizowymi. 3)Prowadzenie bankowej obsługi budżetu Paostwa. 4)
Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie. 5)Kształtowanie warunków niezbędnych dla
rozwoju systemu bankowego.##Organy NBP: 1)Prezes NBP(Powoływany przez Sejm na wniosek
Prezydenta RP. 2)Rada Polityki Pieniężnej. 3)Zarząd NBP. ##Rada Polityki Pieniężnej: 1)coroczne
założenia polityki pieniężnej.2)Wysokośd stóp procentowych NBP. 3)Stopy rezerwy obowiązkowej
banków i wysokośd jej oprocentowania. 4)Górne granice zobowiązao wynikających z zaciągania przez
NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych. ##Skład RPP:
1)Przewodniczący Rady (Prezes NBP). 2) 9 członków(powoływani przez Prezydenta RP, Sejm, Senat).
Powoływani są na 6 lat.