Szkoła konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
k
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
RozwiÄ…zanie zadania powinno zawie-
rać schemat elektryczny i zwięzły opis
działania. Model i schematy montażo- Zadanie 23
Zadanie 23
we nie są wymagane. Przysłanie dzia-
Å‚ajÄ…cego modelu lub jego fotografii
zwiększa szansę na nagrodę.
Ponieważ rozwiązania nadsyłają czy-
telnicy o różnym stopniu zaawanso-
wania, mile widziane jest podanie
swego wieku.
Ewentualne listy do redakcji czy spo-
strzeżenia do erraty powinny być
System
System
umieszczone na oddzielnych kart-
kach, również opatrzonych nazwis-
elektronicznego
elektronicznego
kiem i pełnym adresem.
Czas nadsyłania prac wynosi 45 dni
od ukazania siÄ™ numeru (w przypad-
pomiaru czasu
pomiaru czasu
ku prenumeratorów  od otrzymania
pisma pocztÄ…).
Temat poniższego zadania zaproponował mniejszy niż 0,1% i na to możemy się zgodzić. dzielnego z
ródła, by nie ciągnąć w poprzek
Grzegorz Kaczmarek z Opola. W liście napisał: Błąd ten można zresztą zmniejszyć, przeciąga- bieżni przewodu do nadajnika.
G
r
z
e
g
o
r
z
K
a
c
z
m
a
r
e
k
 (...) od paru lat nurtuje i irytuje mnie problem jąc częstotliwość kwarcu. Gorzej przy biegu na 60 czy 100 metrów. Tu
pomiaru czasu na szkolnych zajęciach WF-u. Wyświetlacz powinien pokazywać sześć start i meta będą oddalone. Czy licznik i wy-
Wiadomo, że ręczny stoper nie da wiarogod- cyfr (minuty, sekundy, setne sekund). Zerowa- świetlacz umieścić przy mecie, a pistolet na
nych wyników już wtedy, gdy chodzi o dziesią- nie licznika to najmniejszy problem starcie? Czy stosować kabel 100-metrowy?
te części sekundy, a co dopiero setne. Ważnym problemem jest uruchamianie sto- A może znajdziecie inne wyjście, nie wymaga-
Na pewno nie jest rozstrzygnięte (no chyba, pera. Prawdziwy pistolet startowy nie wchodzi jące ciągnięcia kabla (np. prosty nadajnik i od-
że woczach nauczyciela) czy koleś, który prze- w grę. Trzeba zaproponować jakąś namiastkę. biornik radiowy).
biegł 60m wczasie 8,4 sekundy, jest rzeczy- W każdym razie urządzenie musi zawierać Z przedstawionych warunków wynika, że
wiście lepszy od innego kolesia, który w innym rodzaj pistoletu startowego, wydającego głoś- zadanie naprawdę nie jest łatwe. Żeby sys-
biegu osiÄ…gnÄ…Å‚ 8,5 sekundy. ny impuls dz
więkowy po naciśnięciu przycisku tem był naprawdę przydatny w praktyce,
Czy rozstrzygnięciem tych spraw nie powin- START. Waszym zadaniem jest nie tylko zna- trzeba rozwiązać szereg problemów. Poroz-
na zająć się ELEKTRONIKA? lez
ć sensowny sposób wytworzenia takiego mawiajcie o tym z kolegami oraz z nauczycie-
Proponowałbym, by w Waszym redakcyj- głośnego impulsu, ale i zaproponować, w ja- lem WF-u.
nym laboratorium ktoś dał wyzwanie profeso- kich obudowach umieścić potrzebne części Tym razem nie spodziewam się, że przyśle-
rom od WF-u i zbudował (lub złożył z różnych składowe. cie działające modele. Czekam raczej na dob-
kitów AVT) porządny stoper, który włączałby Należy też dokładnie przemyśleć sposób za- rze przemyślane schematy blokowe i ideowe.
się na starcie, a podczerwień by go wyłączała trzymywania stopera. Rzeczywiście najlep- Szansę na wyróżnienie mają nawet rozwiąza-
na mecie (oczywiście przerwanie wiązki). szym rozwiązaniem jest tu bariera podczerwie- nia częściowe.
Być może jest też sposób na zmierzenie cza- ni. Mnóstwo cennych rad na temat konstrukcji Czekam więc przede wszystkim na rozwią-
su dwóch osób, ale to pozostawiam eksper- takiej bariery znajdziecie w artykule głównym zania na papierze.
tom. (...) tego wydania EdW. Uwagap! ProponujÄ™, by tym razem nagro-
Grzegorz zwrócił się z prośbą do naszej Re- Zastanówcie się nad zasilaniem. Na szkol- dami dla autorów najlepszych  papierowych
dakcji, ja jednak postanowiłem odbić piłeczkę nym boisku zasilanie sieciowe nie wchodzi propozycji były zestawy podzespołów przy-
i zamiast samemu projektować układ, przed- w grę. Pozostają baterie lub akumulator. Jeśli datnych do budowy zaproponowanego syste-
stawiam ją jako zadanie dla was. baterie, to należy minimalizować pobór prądu  mu. Dwaj lub trzej autorzy (lub 2...3 grupy)
A oto treść zadania: pojawia się sprawa wyświetlacza. Wyświetla- najlepszych rozwiązań otrzymają te kluczowe
cze LED pobierają sporo prądu i są słabo wi- podzespoły potrzebne do budowy swoich
Zaprojektować system do elektronicznego doczne w pełnym słońcu. Istnieją sześciocyf- układów, które będą aktualnie w magazynie
Z
a
p
r
o
j
e
k
t
o
w
a
ć
s
y
s
t
e
m
d
o
e
l
e
k
t
r
o
n
i
c
z
n
e
g
o
pomiaru czasu w biegach na zawodach rowe wyświetlacze LCD, ale są mało popular- AVT (wyświetlacze, liczniki, elementy pod-
p
o
m
i
a
r
u
c
z
a
s
u
w
b
i
e
g
a
c
h
n
a
z
a
w
o
d
a
c
h
szkolnych czy klubowych. ne i trudne do zdobycia. Może trzeba będzie czerwieni, przetwornik piezo, itp.). Przy uży-
s
z
k
o
l
n
y
c
h
c
z
y
k
l
u
b
o
w
y
c
h
.
zastosować 4-cyfrowy wyświetlacz LCD (lub ciu tych części, niewielkim nakładem włas-
Tym razem zadanie jest znacznie trudniej- popularny 3,5-cyfrowy wyświetlacz LCD sto- nych środków, będą mogli zbudować wymyś-
sze, niż to zwykle bywa. Przede wszystkim na- sowany powszechnie do kostek ICL7106) i za- lony przez siebie układ. Jeśli w międzyczasie
leży zapewnić powtarzalność wyników. Wy- stosować układ przełączania. Normalnie na zwycięzcy nadeślą projekt płytki drukowanej
magana dokładność wynosi 1/100 sekundy (10 wyświetlaczu pokazywane byłyby minuty i se- (płytek) w formacie Easytrax, Autotrax lub
milisekund).Urządzenie musi więc zawierać kundy, a po naciśnięciu przycisku  setne częś- Protel, Redakcja zleci wykonanie tych płytek
generator kwarcowy i dzielnik dający impulsy ci sekundy. A może można to rozwiązać jesz- razem z próbnymi płytkami autorów współ-
o długości 10ms. cze inaczej? pracujących z AVT.
Niekoniecznie musi to być generator Sporym problemem jest zapewnienie ko- Uważam, że zadanie doskonale nadaje się
o  okrągłej częstotliwości, np. 1MHz, do- munikacji między barierą podczerwieni, licz- dla kilku osób jako praca zespołowa  po usta-
puszczalne jest wykorzystanie popularnego nikiem i pistoletem startowym. Jeśli bieg za- leniu ogólnych warunków każdy uczestnik op-
kwarcu zegarkowego o częstotliwości czyna się i kończy w tym samym miejscu (po racowałby swój fragment.
32768Hz, który po podzieleniu częstotliwości określonej liczbie okrążeń toru), problem jest Uczniowie przedostatnich klas szkół śred-
przez 328 da częstotliwość 99,9024Hz, czyli niewielki. Trzeba tylko zdecydować, czy na- nich mogą rozważyć, czy nie byłby to znakomi-
czas 10,009765625milisekundy. Błąd jest tu dajnik podczerwieni będzie zasilany z od- ty temat na pracę dyplomową (dla kilku osób).
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/98 19
Szkoła konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
k
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
Prace grupowe i indywidualne nadsyłajcie nicznego. Przykładowo  kilkunastu kolegów pisywaczy i przerysowywaczy cudzych projek-
w ciągu półtora miesiąca od ukazania się nu- zaproponowało, by zadaniem było zaprojekto- tów. Niewątpliwie tacy nieuczciwi  ucznio-
meru. wanie jakiejś przystawki do miernika uniwer- wie nadeślą schematy zerżnięte z krajowej
Bardzo proszę o jak najkrótsze opisy i prze- salnego. Nie jest to dobry pomysł. i zagranicznej literatury.
jrzyste schematy blokowe i ideowe. Konstrukcja jakichkolwiek przyrządów (przy- Zadanie powinno przedstawiać problem,
stawek) pomiarowych wymaga dużej wiedzy który da się rozwiązać przy użyciu różnych
Przypominam, że pomysłodawcy zadań publi- i doświadczenia konstruktorskiego. W prze- układów, niekoniecznie własnego pomysłu,
kowanych w  Szkole także otrzymują nagrody. ciwnym wypadku przyrząd będzie niedokładny ale także układów z literatury lub gotowych
Dostaję ciągle propozycje zadań, ale więk- i zupełnie nie spełni swej roli. Tymczasem urządzeń fabrycznych.
szość z nich niestety nie nadaje się do tego większość uczniów naszej  Szkoły to jeszcze Chodzi o to, by uczestnicy wykazali się twór-
działu. Problem wtym, że  Szkoła ma uczyć nie konstruktorzy, tylko kandydaci na konstruk- czym myśleniem, a nie głęboką wiedzą kon-
rozwiązywania problemów spotykanych w życiu torów i nie można od nich wymagać głębokiej struktorską.
za pomocą elektroniki. znajomości niuansów warsztatu konstruktora. Czekam więc na tego typu propozycje zadań.
Wiele propozycji zadań polega po prostu na Zadanie tego typu stanowi także doskonałą
zaprojektowaniu konkretnego układu elektro- okazję dla grafomanów  niepoprawnych prze-
RozwiÄ…zanie zadania nr 20
Tematem zadania 20 było zaprojektowanie Wszystkim kandydatom na konstruktorów, Prawie wszyscy, którzy je zaproponowali,
układu sygnalizującego, że drzwi lodówki są w tym osobom, które już mają na sumieniu chcą umieścić układ wewnątrz lodówki. Zapa-
zbyt długo otwarte. pewną liczbę własnych konstrukcji, zdecydo- lenie żarówki pobudzi układ. Idea w zasadzie
Ogólnie zadanie można ocenić jako bardzo wanie doradzam przeprowadzanie wnikliwej dobra, ale zgodnie z warunkami zadania, trze-
łatwe. analizy wstępnej, dokładnie określającej zada- ba wówczas zastosować zasilanie bateryjne.
Otrzymałem dużo rozwiązań, z których zde- nia układu. Właśnie wtedy warto się zastano- Na ile wystarczy bateria?
cydowana większość (ponad 95%) przedsta- wić, jak zrealizować te zadania w jak najprost- Zwykła bateria 9-woltowa kosztująca 2...3 zł
wiała proste układy czasowe, współpracujące szy sposób, przy użyciu minimalnej liczby, ma pojemność około 100mAh. Jeśli w spo-
z jednej strony z fotoelementem lub kontaktro- możliwie tanich elementów. czynku układ będzie pobierał, przypuśćmy
nem, a z drugiej strony z brzęczykiem piezo. Potem, gdy układ już powstanie i działa, 0,5mA, to bateria wystarczy na 200 godzin
W naszej  Szkole macie się czegoś uczyć. warto jeszcze raz zastanowić się, czy aby nie pracy. 200 godzin, czyli nieco ponad 8 dni.
Czego można się nauczyć z analizy rozwią- można go odchudzić? Wiem z własnego do- W ciągu roku potrzebne więc byłoby ponad 40
zań tak prostego zadania? świadczenia, że bardzo często jest to możliwe. takich baterii, a ich koszt sięgnie miliona sta-
Przede wszystkim chcę zwrócić uwagę na Powiem więcej: czasem dopiero wtedy okazu- rych złotych.
błędy, które wielu z was popełnia nagminnie. je się, że cały układ można było zbudować du- Milion złotych rocznie za system ostrzegaw-
Chodzi mi o stosunek uzyskanych efektów do żo, dużo prościej. Konstruktor staje przed dyle- czy o wątpliwej przydatności.
kosztów i nakładu pracy. matem: pozostać przy starym, zbyt rozbudo- Każdy przyzna, że to kiepski pomysł!
Duża część uczestników, świadomie, czy wanym układzie, czy wykonać nowy, znacznie Nikt takiego wynalazku nie zaakceptuje.
może nieświadomie założyła, że dobry projekt lepszy. Z przykrością informuję, że znaczna część
musi być rozbudowany. Jeśli to jest konkurs, Trzeba tu wziąć pod uwagę szereg czynni- proponowanych układów pobierałaby jeszcze
to praca musi być obszerna, a układ  jak naj- ków, ale w większości przypadków radziłbym więcej prądu, niż wspomniane 0,5mA. Byli ta-
bardziej skomplikowany. wykonać nowy układ. Zwłaszcza, jeśli chodzi cy koledzy, którzy chcieli stosować w sygnali-
I to jest duży błąd! o układy związane ze  Szkołą konstruktorów . zatorach zasilanych z baterii zwykłe kostki 555,
Część takich zbyt rozbudowanych układów Właśnie w ten (może trochę uciążliwy) sposób wzmacniacze operacyjne TL082, układy
została zdyskwalifikowana już przy pierwszym nabywa się praktycznego doświadczenia. TFMS5360 i inne prądożerne układy scalone.
czytaniu prac. Rozważania takie warto przeprowadzić w fa- Wszyscy, którzy zapomnieli o sprawie zasila-
Nie znaczy to, że propozycje wszystkich zie przygotowania projektu na papierze, wtedy nia swoich przełączników fotoelektrycznych,
osób wymienionych w artykule są pod tym nie trzeba drugi raz budować układu. mogą sobie postawić duży minus.
względem wzorowe. Zdyskwalifikowałem tyl- Właśnie umiejętność uproszczenia układu Chciałbym jednak pochwalić wszystkich
ko prace zawierające rażące przykłady bezsen- do niezbędnego minimum (przy zachowaniu tych, którzy chcieli zastosować w układzie
sownego rozbudowywania układu. jego funkcji) jest niezwykle cenną cechą dob- wyłącznie kostki CMOS i fotoelementy
Do projektów wielu uczestników wymienio- rego konstruktora. włączone w ten sposób, by całość w ciem-
nych z imienia i nazwiska też można słusznie Nabierzcie więc zwyczaju analizowania ukła- ności praktycznie nie pobierała prądu (po-
mieć zastrzeżenia. WÅ‚aÅ›nie dlatego przy opisie du pod kÄ…tem minimalizacji liczby elementów niżej 1µA).
rozwiązań nie wgłębiam się w szczegóły więk- i kosztów. Rzeczywiście taki układ łatwo zrobić, i wte-
szości układów. Żadnych recept wam tu nie podam  sami dy jedna dobra alkaliczna bateryjka z powodze-
Niestety, przerost formy nad treścią dał musicie popracować nad nabraniem dobrych niem starczy na ponad dwa lata pracy. Czynni-
o sobie znać przy okazji tego zadania, jak nigdy zwyczajów w tym zakresie. kiem sprzyjającym trwałości jest w tym wy-
dotÄ…d. padku niska temperatura. Co prawda bateria
Muszę przyznać, że jest to typowy błąd po- Rozwiązania ma wtedy znacznie większy opór wewnętrzny,
pełniany przez bodaj wszystkich początkują- W ogromnej większości listów słusznie pro- ale szkodliwe procesy samorozładowania za-
cych, a także wielu bardziej zaawansowanych ponujecie wykorzystanie brzęczyka piezo chodzą znacznie wolniej i trwałość baterii zde-
konstruktorów. z wbudowanym generatorem. Minus mogą cydowanie się zwiększa.
Podstawową przyczyną jest brak dokładnej sobie postawić wszyscy ci, którzy zapropono- A oto niektórzy koledzy, którzy zapropono-
analizy na początku pracy, i brak podobnej ana- wali membrankę piezo i oddzielny generator. wali co bardziej udane układy (choć w więk-
lizy po spłodzeniu układu. Tymczasem należa- Kilka osób chce wykorzystać układ scalony  szości obarczone niektórymi wymienionymi
J
a
r
o
s
Å‚
a
w
ło uświadomić sobie, że funkcja spełniana generator melodyjek UM66 lub VT66. Pomysł błędami) zawierające fotoelementy: Jarosław
T
a
r
n
a
w
a
R
a
f
a
Å‚
O
l
e
s
k
o
w
i
c
z
przez układ jest bardzo prosta: wykrycie zda- w sumie chyba i dobry, ale należy liczyć się Tarnawa z Godziszki, Rafał Oleskowicz z Libią-
P
a
w
e
Å‚
K
u
p
i
e
c
rzenia i opóz
nienie reakcji sygnalizatora. Pra- z głośnością znacznie mniejszą, niż ze zwykłe- ża, Paweł Kupiec z Zabrza (Pawła muszę po-
J
a
r
o
s
Å‚
a
w
C
h
u
wie wszystkie rozwiązania opierały swe działa- go brzęczyka z generatorem, co jednak jest chwalić za bezbłędny schemat), Jarosław Chu-
d
o
b
a
M
i
c
h
a
Å‚
K
o
b
i
e
r
z
y
c
k
i
nie albo na styku, uruchamianym po otwarciu pewną wadą. doba z Gorzowa Wlkp, Michał Kobierzycki
A
d
a
m
G
r
o
d
e
c
k
i
K
a
r
o
l
G
r
y
Å›
drzwi, albo fotoelemencie. W roli czujnika większość uczestników pro- z Grójca, Adam Grodecki z A
odzi, Karol GryÅ›
M
a
t
e
u
s
z
K
a
w
a
Å‚
k
i
e
w
i
c
z
I oto wielu uczestników do zrealizowania ta- ponuje fotoelementy. Mniejsza grupa radzi za- z Borka, Mateusz Kawałkiewicz z Tuliszkowa
P
i
o
t
r
M
a
r
c
i
kich prostych funkcji potrzebowała kilku ukła- stosować kontaktrony. (o ile dobrze odcyfrowałem dane) i Piotr Marci-
n
i
a
k
dów scalonych! Zgroza! Rozważmy sprawę fotoelementów. niak ze Stegny.
20 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/98
Szkoła konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
k
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
Drugą dużą grupą były układy wykorzystują- Żeby dz
więk został włączony nagle, trzeba (w jego lodówce 7,1cm). Nietrudno wtedy
ce styki, zwłaszcza kontaktrony. zastosować układ scalony: na przykład bramki o sytuację, gdy drzwi są uchylone na szero-
Tu większość proponowała umieszczenie kostki 4093, albo licznik 4060. kość 5...7cm i sygnalizator nie zadziała. Marek
magnesu na drzwiach, a kontaktronu na obu- Niewątpliwie bardziej przenikliwy jest proponuje także stosowanie sygnalizatora włą-
dowie lodówki. Rzeczywiście takie rozwiąza- dz
więk przerywany. Do tego celu nie trzeba czanego bez opóz
nienia, pracujÄ…cego przez ca-
nie jest bardzo sensowne, zwłaszcza, jeśli ele- stosować oddzielnego generatora. Wystarczy ły czas otwarcia drzwi. Warto rozważyć taki
r
y
s
u
n
k
u
2
menty te zostaną umieszczone na dole, by nie zastosować układ z rysunku 2. Tu znów muszę sposób przynaglający do szybszego zamknię-
psuć wyglądu lodówki jakimikolwiek kabelka- stwierdzić, że w większości prac niepotrzebnie cia lodówki.
mi, czy innymi dodatkami. Nikt nawet słowem stosowaliście dodatkowe elementy. Dodatko- Jak zwykle ciekawymi uwagami podzielił się
M
a
r
i
a
n
J
a
r
e
k
nie wspomniał o próbie wykorzystania magne- we tranzystory wykonawcze nie są potrzebne Marian Jarek z Ołpin. Po przedstawieniu sce-
su istniejącego w każdej lodówce  przecież  brzęczyk piezo z generatorem wystarczyłoby nariusza dla przypadku najgorszego z możli-
gumowa uszczelka naokoło drzwi ma właści- dołączyć wprost do wyjścia CMOS. Tranzystor wych, również zdecydował się na kostkę
wości magnetyczne, to przecież dlatego drzwi w układzie z rysunku 2 nie jest wzmacniaczem, 4060. Jedna z jego propozycji układowych po-
r
y
s
u
n
k
u
3
tak dobrze i szczelnie przylegają do metalowej tylko pełni rolę bramki. Tu chciałbym pochwalić kazana jest na rysunku 3. Marian zadbał o po-
G
r
z
e
g
o
r
z
a
G
r
Ä™
b
s
k
i
e
g
o
obudowy. Czyżby nikt nie przeprowadził sto- Grzegorza Grębskiego z Ołpin, który jako jeden dwójne zasilanie, jednak schemat zawiera błąd
sownych prób? A może tylko zapomnieliście z nielicznych prawidłowo włączył brzęczyk  przy stosowaniu zasilania z dwóch z
ródeł
o nich napisać? wprost do wyjścia licznika. przez dwie diody, prąd jest pobierany ze z
ród-
Ja przeprowadziłem stosowne próby ła, które ma aktualnie wyższe napięcie. Świe-
i stwierdzam, iż w mojej lodówce (prod. ża bateria 9-woltowa może mieć ponad 10V
Siemens) nie da się wykorzystać tego i najpierw ona zostanie niepotrzebnie rozłado-
sposobu. Owszem, kontaktron zwiera wana do napięcia równego napięciu stabiliza-
styki, ale musi być ustawiony prosto- tora. W takich sytuacjach należy zastosować
padle do osi uszczelki. Przy jedynym stabilizator na napięcie 12V (minimum 10,5V),
dopuszczalnym ze względów praktycz- a więc 78L12.
nych ustawieniu wzdłuż uszczelki, kon-
taktron niestety nie Å‚apie. Inne rozwiÄ…zania
W każdym razie kontaktron i magnes Kilku kolegów poszło innymi tropami.
A
d
a
m
T
a
b
a
k
a
to sensowne rozwiązanie. Przy umiesz- Adam Tabaka z Praszki zaproponował wyko-
czeniu czujnika i układu na zewnątrz lo- rzystanie gotowego przekaz
nika czasowego
dówki, można zastosować zasilacz sie- produkcji firmy Relpol. Idea dobra, ale taki
ciowy i wtedy kwestia poboru prÄ…du przekaz
nik jest po pierwsze drogi, po drugie
przestaje istnieć. pobiera sporo prądu. Chyba lepiej będzie zbu-
W przypadku zasilania bateryjnego dować prościutki układ, do którego podzespo-
Rys. 2. Sygnalizator z kostkÄ… CMOS 4060
R
y
s
.
2
.
S
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
z
k
o
s
t
k
Ä…
C
M
O
S
4
0
6
0
też nie jest to duża przeszkoda, bo ły kosztować będą około 2 złote.
P
a
w
e
Å‚
K
o
r
e
j
w
o
przecież zawsze można zastosować Na przykład Paweł Korejwo z Jaworzna, któ-
szeregowy rezystor o wartości przynajmniej W układzie z rysunku 2 niepotrzebne są ry również zdecydował się na układ 4060 (nie-
10M&! i wtedy pobór prądu będzie wynosił układy kształtujące sygnał ze styku kontaktro- potrzebnie dodał tranzystory sterujące), do za-
1µA lub mniej. nu, proponowane przez kilku kolegów, którzy silania wykorzystaÅ‚ rzadko spotykany sposób.
f
o
W zasadzie lepszym rozwiązaniem byłoby widać przejęli się problemem drgań styków, Paweł przysłał prosty układzik pokazany na fo-
t
o
g
r
a
f
i
i
1
wtedy zastosowanie styku zwieranego po ot- a nie zrozumieli do końca istoty problemu. Na- tografii 1.
warciu drzwi lodówki, ale jak wiadomo, kon- wet gdyby przy łączeniu styku kontaktronu
taktrony ze stykiem przełącznym spotyka się wystąpiły szkodliwe drgania i licznik zliczyłby
rzadko. kilka, czy nawet kilkadziesiąt impulsów więcej
Jeśli chodzi o układy opóz
niające, to zapropo- lub mniej, to i tak nie ma znaczenia, jeśli zlicza
nowaliście szereg godnych uwagi rozwiązań. on w sumie kilka czy kilkanaście tysięcy tak-
O
l
e
k
S
z
y
m
c
z
a
k
Na przykład Olek Szymczak z Barlinka z po- tów oscylatora (213 lub 214). Należy zresztą
wodzeniem wykorzystał gotowy układ opisa- zauważyć, że styk kontaktronu współpracuje
r
y
ny w EdW 3/96. Schemat pokazany jest na ry- z wejściem zerującym  licznik zostanie uru-
sunku 1. chomiony dopiero po zakończeniu się wszel-
s
u
n
k
u
1
kich ewentualnych drgań styków.
Wśród pomysłodawców układów wykorzys-
tujących styki chciałbym jeszcze wspomnieć
M
a
r
c
i
n
i
e
P
i
l
a
r
s
k
i
m
R
o
b
e
r
c
i
e
S
z
y
o Marcinie Pilarskim ze ZÅ‚otowa, Robercie Szy-
maszku z Bielska-Białej, Alanie Bogusiewiczu
m
a
s
z
k
u
A
l
a
n
i
e
B
o
g
u
s
i
e
w
i
c
z
u
Fot. 1. Sygnalizator Pawła Korejwo
F
o
t
.
1
.
S
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
P
a
w
Å‚
a
K
o
r
e
j
w
o
T
o
m
a
s
z
u
M
a
r
c
i
n
k
o
w
s
k
i
m
z Opoczna i Tomaszu Marcinkowskim.
A
l
e
k
s
a
n
d
e
r
M
i
e
l
c
z
a
r
e
k
11-letni Aleksander Mielczarek z A
odzi otrzy-
ma drobny upominek za swój prosty projekt Jeden z nadesłanych schematów jest poka-
r
y
s
u
n
k
u
4
z kostkÄ… 4060. zany na rysunku 4.
Ciekawe spostrzeżenia zawarł w swym liś- Napięcie do zasilania sygnalizatora jest bra-
D
a
r
i
u
s
z
K
n
u
l
l
cie Dariusz Knull z Zabrza. Po przeprowadze- ne z rezystora włączonego w szereg z żarów-
niu analizy zdecydował się na prosty układ za- ką. Pomimo niespełnienia moich zaleceń doty-
Rys. 1. Najprostszy sygnalizator z tranzys- wierający jedynie kostkę CMOS 4047, rezys- czących nieingerowania w układ elektryczny
R
y
s
.
1
.
N
a
j
p
r
o
s
t
s
z
y
s
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
z
t
r
a
n
z
y
s
torem MOSFET tor, trzy kondensatory i brzęczyk. Dariusz wy- lodówki, oraz pomimo wcześniej podanych za-
t
o
r
e
m
M
O
S
F
E
T
próbował swój układ i zastosował styki zwiera- strzeżeń, doceniłem oryginalność tego jakże
Podobny układ, ale z tranzystorem bipolar- ne przy otwarciu drzwi lodówki. Styki wykonał prostego pomysłu i bez wahania przyznałem
D
a
n
i
e
l
A

u
k
i
e
w
i
c
z
nym zaproponował Daniel A
ukiewicz z Sucha- we własnym zakresie z nierdzewnej blachy Pawłowi część głównej puli nagród.
nia. Tranzystor bipolarny jest jednak gorszy do pochodzącej z... puszki po Coca-Coli. Za swą Rozważania dotyczące różnych sposobów
J
a
k
u
b
tego zastosowania ze względu na prąd bazy pracę Dariusz otrzymuje drobny upominek. realizacji sygnalizatora przysłał także Jakub
M
a
r
e
k
T
o
k
a
r
s
k
i
B
e
t
i
u
k
i ograniczone wzmocnienie prądowe. Ewentu- Marek Tokarski z Giżycka również podzielił Betiuk z A
owicza. Oprócz układu z fotodio-
alnie można spróbować użyć dwóch tranzysto- się praktycznymi uwagami. Konieczność za- dą, zaproponował także budowę alarmu ter-
rów w układzie Darlingtona. stosowania do sterowania sygnalizatora od- micznego, wykrywającego wzrost tempera-
Układy z tranzystorami mają jednak pewną dzielnego styku uzasadnia faktem, że w wielu tury we wnętrzu lodówki. Można się zasta-
drobnÄ… wadÄ™  dz
więk narasta stopniowo lodówkach żarówka jest zapalana dopiero po nawiać nad celowością takiego układu, ja
i jest ciągły. otwarciu drzwiczek na szerokość 7...8cm osobiście uważam, że nie warto kompliko-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/98 21
Szkoła konstruktorów
S
z
k
o
Å‚
a
k
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
4060 i fotorezystor, ale niepo-
trzebne zastosował bramki
w charakterze generatorów. Za
staranne wykonanie modelu
Mariusz (który zapowiada się na
dobrego konstruktora) otrzymu-
je drobny upominek.
Fotografia 4 pokazuje sygnali-
F
o
t
o
g
r
a
f
i
a
4
M
a
r
c
i
n
a
S
t
Ä™
p
n
i
a
zator Marcina Stępnia z Gorzowa.
Fot. 5. Układ Radosława Koppla
F
o
t
.
5
.
U
k
Å‚
a
d
R
a
d
o
s
Å‚
a
w
a
K
o
p
p
l
a
Marcin wykorzystał kostkę 4001 pracującą
Rys. 3. Układ Mariana Jarka
R
y
s
.
3
.
U
k
Å‚
a
d
M
a
r
i
a
n
a
J
a
r
k
a
w układzie uniwibratora. Z uwagi na wpadkę
z elektrolitem pozostajÄ…cym w spoczynku
bez napięcia, nie mogę tym
razem przyznać Marcinowi
nagrody.
Główną nagrodę tego wy-
dania naszego konkursu
otrzyma natomiast 14-letni
Radosław Koppel z Gliwic.
R
a
d
o
s
Å‚
a
w
K
o
p
p
e
l
Jego układ pokazany jest na
fotografii 5. Sygnalizator nie
f
o
t
o
g
r
a
f
i
i
5
posiada baterii ani zasilacza 
zasilany jest fotoogniwem
(wymontowanym zapewne
ze starego kalkulatora). Ele-
Fot. 3. Sygnalizator Mariusza Ciołka
F
o
t
.
3
.
S
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
M
a
r
i
u
s
z
a
C
i
o
Å‚
k
a
mentem wykonawczym jest
Rys. 4. Fragment układu Pawła Korejwo membranka piezo sterowana
R
y
s
.
4
.
F
r
a
g
m
e
n
t
u
k
Å‚
a
d
u
P
a
w
Å‚
a
K
o
r
e
j
w
o
ją szans na długą i bezawaryjną pracę. A po przez układy 4541 i UM66. Choć głośność
wać sprawy  sensowny prosty układzik co budować skomplikowany system mecha- dz
więku jest nieduża (należało raczej zastoso-
z fotoelementem lub kontaktronem uważam niczny, który ulegnie zniszczeniu przy szarp- wać zwykły brzęczyk z generatorem albo do
za optymalny. nięciu drzwi przez jakiegoś nerwowego do- kostki UM66 membranę z tubą), układ rzeczy-
Niektórzy koledzy zastanawiali się też, czy mownika. wiście działa! Radkowi gratuluję pomysłu!
sygnalizator nie powinien również sygnalizo-
wać braku prądu w sieci, i związanego z tym Rozwiązania praktyczne Podsumowanie
wzrostu temperatury. Sygnalizować może, tyl- Otrzymałem kilka modeli. Jak wspomniałem na wstępie, ogólnie
F
o
t
o
g
r
a
f
i
a
2
ko co to da jeśli i tak nie ma prądu? Fotografia 2 przedstawia układ Jarosława biorąc jestem zadowolony z prac. Widzę, że
Dwóch kolegów proponuje krok w zupeł- Jakubowskiego wykorzystujący fotoelement niektórzy koledzy naprawdę szybko się uczą
nie innym kierunku: wykonanie układu z sil- i dwa inwertery. i stosują wskazówki podawane zarówno
f
o
t
o
g
r
a
f
i
i
3
M
a
r
i
u
s
z
a
C
i
o
Å‚
k
a
nikiem, który po prostu zamykałby niedo- Na fotografii 3 widać układ Mariusza Ciołka przy okazji poprzednich zadań, jak i innych
mknięte drzwi. Zgadzam się z kolegami, że z Kownacisk. Mariusz wykorzystał kostkę artykułów EdW.
do zamknięcia drzwi potrzeba naprawdę nie- Jak zawsze zachęcam do praktycz-
wielkiej siły, jednak obie propozycje nie ma- nych prób.
Nagrodami z zadania 20 sÄ… zestawy
elementów elektronicznych ufundo-
wane przez KorporacjÄ™ AVT.
Jestem przekonany, że dwaj zwy-
cięzcy tego wydania naszego konkur-
su potrafią je właściwie wykorzystać.
Główną pulę nagród rozdzielą po-
R
a
d
o
s
Å‚
a
w
K
o
p
p
e
l
P
a
między siebie Radosław Koppel i Pa-
weł Korejwo.
w
e
Å‚
K
o
r
e
j
w
o
D
a
r
i
u
s
z
K
n
u
l
l
A
l
e
k
s
a
n
d
e
r
Natomiast Dariusz Knull, Aleksander
Mielczarek i Mariusz Ciołek otrzymają
M
i
e
l
c
z
a
r
e
k
M
a
r
i
u
s
z
C
i
o
Å‚
e
k
upominki w postaci drobnych kitów AVT.
Pozdrawiam wszystkich uczestni-
Fot. 2. Układ
F
o
t
.
2
.
U
k
Å‚
a
d
ków i sympatyków  Szkoły .
Jarosława
J
a
r
o
s
Å‚
a
w
a
Wasz Instruktor
W
a
s
z
I
n
s
t
r
u
k
t
o
r
Fot. 4. Sygnalizator Marcina Stępnia
F
o
t
.
4
.
S
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
M
a
r
c
i
n
a
S
t
Ä™
p
n
i
a
Jakubowskiego
J
a
k
u
b
o
w
s
k
i
e
g
o
Piotr Górecki
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
22 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/98