Polityka Regionalna UE
05.10.2011
Teoretyczne założenia polityki spójności UE
·ð  aby te cele mogÅ‚y zostad zrealizowane, Unia musi zmobilizowad wszystkie odpowiednie
zasoby krajowe i wspólnotowe  w tym te należące do polityki spójności  w zakresie
wszystkich trzech aspektów strategii (gospodarczym, społecznym i środowiskowym), tak aby
w większym stopniu wykorzystad powstającą pomiędzy nimi synergię w ogólnym kontekście
zrównoważonego rozwoju  Konkluzje Prezydencji, Rada Europejska, marzec 2005 r.
·ð KonkurencyjnoÅ›d ekonomiczna  czyli co zrobid, żeby w regionach produkowano dużo i
efektywnie
o Wymiar wewnętrzny (unijny i paostwowy) i zewnętrzny
o Im większy nacisk na integrację tym większy nacisk na konkurencyjnośd zewnętrzną
(międzynarodową)
·ð WewnÄ™trzna spójnoÅ›d  co zrobid, aby zapobiegad marginalizacji niektórych obszarów
·ð Od 2000 r. coraz wiÄ™kszy nacisk kÅ‚adziony jest na konkurencyjnoÅ›d
·ð Polityka regionalna  polityka rozwoju, której celem jest wyrównywanie różnic
międzyregionalnych
·ð Polityka:
o Działanie władzy
żð Jakiej wÅ‚adzy?
·ð Regionalnej
·ð Paostwowej
·ð Unijnej
·ð Rozwoju:
o Co to jest rozwój?
żð CiÄ…g zmian, który cechujÄ… takie wÅ‚asnoÅ›ci jak
·ð NieodwracalnoÅ›d, spontanicznoÅ›d i monotoniczny charakter
(Krajewski 1977)
·ð Odniesienie do pojÄ™cia struktury (Zamiara 1977)
·ð Ukierunkowania (Chojnicki 2008)
o Co to jest rozwój społeczno-ekonomiczny?
·ð Różnic
o Co jest a co nie jest różnicą?
o Czy różnica jest czymś negatywnym?
żð Wzrost nie uwidacznia siÄ™ wszÄ™dzie jednoczeÅ›nie, przejawia siÄ™ on ze
zmienną intensywnością w postaci punktów lub biegunów wzrostu i
rozchodzi  bieguny wzrostu  Perroux 1955
·ð Wyrównywanie:
o Od góry czy od dołu
o Od wewnÄ…trz czy od zewnÄ…trz
·ð MiÄ™dzyregionalnych:
o Skala?
o Ciągłośd przestrzenna?
·ð Jakie sposoby wyrównywania różnic w rozwoju spoÅ‚eczno-ekonomicznym wypracowaÅ‚a gp?
Wspierad biednych czy bogatych?
12.10.2011 r.
Polityka regionalna Unii Europejskiej do 2000 r.
Etapy:
·ð I etap  1957-1974
o Zanim powołano EWG zlecono Spaak owi warunków na jakich mogłaby ona powstad
 rekomendacje raportu
żð Wspólnota powinna dążyd do tego, aby na jej obszarze byÅ‚y równe warunki
konkurencji  zniesienie barier celnych
żð Powinno siÄ™ stworzyd wspólne prawodawstwo dotyczÄ…ce konkurencji
żð PowiÄ™kszanie zasobów poprzez wykorzystanie pozostajÄ…cej bez pracy siÅ‚y
roboczej i waloryzację regionów opóz
nionych
żð Koordynacja planów dotyczÄ…cych rozwoju regionalnego
żð Zalecenie powstania specjalnego regionalnego funduszu inwestycyjnego w
celu stymulowania zrównoważonego rozwoju
żð WykreÅ›lono zalecenie o opóz
nionych regionach  uznano, że to domena
poszczególnych rządów
żð Z tego samego wzglÄ™du wykreÅ›lono plany regionalne (ostaÅ‚y siÄ™ tylko
elementy przy polityce rolnej i transportowej)
żð 2 wyÅ‚omy od rezygnacji z polityki regionalnej
·ð Niemcom udaÅ‚o siÄ™ przepchnÄ…d zapis o tym, żeby wspierad ich
obszary wschodnie, gdyż gdy dojdzie do zjednoczenia Niemiec nie
mogą one byd zapóz
nione w rozwoju
·ð Na to zareagowali WÅ‚osi  chcieli tego samego dla swoich regionów
południowych
o Preambuła Traktatu Rzymskiego  odwołanie do polityki regionalnej i zmniejszania
poziomu zacofania regionów opóz
nionych
żð Podstawa do wszelkich zapisów dot. polityki regionalnej
o 1957  powołanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego
żð MiaÅ‚ doinwestowywac różne dziaÅ‚ania uznawane za wspólnotowe, ale przez
wiele lat raczej nie spełniał swojej funkcji jeśli chodzi o politykę regionalną
o 1958  powołanie Europejskiego Funduszu Społecznego
żð Instrument oddziaÅ‚ywania na rynek pracy
o 1958  w ramach Rady Europy powstaje konferencja władz lokalnych
żð MiaÅ‚ on wpÅ‚yw na aktywnoÅ›d struktur lokalnych na arenie miÄ™dzynarodowej
o Dążenie do uwspólnotowienia polityki regionalnej  pierwsze elementy polityki
regionalnej były zależne od poszczególnych paostw członkowskich
o Trzy osie sporu
żð Zgadzano siÄ™, że istniejÄ… pewne obszary problemowe i powinno siÄ™ wdrażad
wobec nich pewne instrumenty
żð Nie byÅ‚o skoordynowanych dziaÅ‚ao na obszarze caÅ‚ej wspólnoty  w każdym
kraju realizowano innÄ… politykÄ™
żð Problemy WÅ‚och  poÅ‚udnie WÅ‚och byÅ‚o najsÅ‚abiej rozwiniÄ™tym regionem
ówczesnej wspólnoty
żð KsztaÅ‚t Europejskiego Funduszu Regionalnego  nie byÅ‚o zgody co do jego
finansowania i wydatkowania środków z tego funduszu
o Pierwsze rozszerzenie UE
żð UK chciaÅ‚a mied coÅ› z przystÄ…pienia do Unii
żð Konflikt UK-Francja  Francja ciÄ…gnęła kasÄ™ z polityki rolnej, a UK chciaÅ‚a z
regionalnej
o 1962  europejski fundusz orientacji i gwarancji rolnej
żð Polityka rolna szybko staÅ‚a siÄ™ przedmiotem zainteresowania EWG
o 1968  powstaje Generalna Dyrekcja Polityki Regionalnej  DG Regio (D XVI)
o 1971  powstaje nomenklatura statystyczna (NUTS)
o 1973  powstaje komisja ds. transportu i polityki regionalnej
·ð II etap  1975-1985
o 1975  powstaje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
żð Celem tego funduszu byÅ‚ podziaÅ‚ Å›rodków wpÅ‚acanych przez PC do kasy
wspólnotowej i przeznaczanie ich na rzecz regionów o niższym poziomie
rozwoju
żð Okres stagnacji gospodarczej
żð Paostwa staÅ‚y siÄ™ bardziej ulegÅ‚e na rzecz wspólnoty i rozszerzenia jej
kompetencji
żð 1981  przyjÄ™cie Grecji
·ð Grecja jako caÅ‚oÅ›d byÅ‚a dużo biedniejsza niż najbiedniejsze inne
regiony
o Zasady przyznawania środków przez EFRR
żð UzupeÅ‚niajÄ…cy charakter pomocy finansowej  co do zasady obowiÄ…zuje do
dziÅ›
żð Ograniczenie subsydiów do zadao mieszczÄ…cych siÄ™ w programach rozwoju
regionalnego  dziÅ› też trzeba mied strategiÄ™, żeby coÅ› dostad Jð
żð Udzielanie pomocy wyÅ‚Ä…cznie w regionach objÄ™tych krajowÄ… politykÄ…
regionalnÄ…
żð PrzyjÄ™cie zasady, że o finansowanie ubiegajÄ… siÄ™ jedynie wÅ‚adze
poszczególnych paostw  właściwie nadal obowiązuje, obecnie konsultacje z
regionami, ale to paostwa i komisja decydujÄ…
żð WielkoÅ›d subwencji udzielana kwotowo  tego nie ma
żð Kwota subwencji ogólnej i jej podziaÅ‚ sÄ… ujawniane przez poszczególne
paostwa  aktualne
o 1977 r.  60% EFS miało byd przeznaczone na politykę regionalną  wciąż o ich
wydatkowaniu decydowały PC
o 1979  pierwsze powszechne wybory do PE
o 5% budżetu EFRR będzie rozdysponowane zgodnie z decyzją Komisji  będzie mogła
przeznaczyd te pieniądze na wsparcie regionów nie wspieranych przez paostwa
czÅ‚onkowskie Ä…ð pierwszy instrument  prawdziwej polityki regionalnej
o 1984  pierwsza reforma EFRR
żð Zrezygnowano z kwot, ale wprowadzono wideÅ‚ki kwot dla paostw  paostwo
miało zagwarantowane wsparcie na poziomie minimum
żð 5% Ä…ð 11,37% o których decydowaÅ‚a Komisja
o Zasady klasyfikacji regionów ubiegających się o pomoc wg reformy z 1984
żð Regiony cechujÄ…ce siÄ™ dÅ‚ugotrwaÅ‚ym niedorozwojem
żð Regiony o niskim poziomie dochodów
żð Regiony narażone na negatywne skutki dziaÅ‚ania WE
·ð Pewne regiony tracÄ… na wprowadzeniu unii celnej
żð Regiony przygraniczne
·ð III etap  1986-1992
o Jednolity Akt Europejski
żð Wprowadzenie zasady 6-letniego planowania (od 1988-1993)
żð KoniecznoÅ›d koordynacji i ujednolicania zasad rzÄ…dzÄ…cych istniejÄ…cymi
funduszami
o Przyłączenie Hiszpanii i Portugalii
o 1988  Rada Europejska na szczycie w Brukseli podejmuje wiele ważnych decyzji
żð Reforma sposobu funkcjonowania funduszy solidarnoÅ›ciowych Ä…ð zmiana ich
nazwy na fundusze strukturalne
żð 68 mld ECU przeznaczone na finansowanie funduszy strukturalnych
żð Zadecydowano, że okresy planowania polityki regionalnej bÄ™dzie siÄ™
pokrywał z perspektywami budżetowymi
żð Wyznaczono pierwsze cele polityki regionalnej
·ð Strukturalne dostosowanie regionów zacofanych w rozwoju
·ð Restrukturyzacja obszarów dotkniÄ™tych upadkiem przemysÅ‚u
·ð Zwalczanie dÅ‚ugoterminowego bezrobocia
·ð UÅ‚atwienie dostÄ™pu mÅ‚odzieży do rynku pracy
·ð Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich
o Dostosowanie struktury agrarnej
o Rozwój obszarów wiejskich
żð Ustalono procedury pomocy
·ð Koncentracja Å›rodków na ograniczonej liczbie celów
·ð Kwalifikowanie regionów do pomocy na podstawie kryteriów
wspólnotowych
·ð Uznanie za priorytetowe programów wieloletnich
·ð Uznano za kluczowe koordynowanie wszystkich elementów
finansowych
·ð Wprowadzenie dokumentów podpisywanych przez komisje i PC o
przeznaczeniu i wielkości środków na politykę regionalną
żð 1991  powstaje INTERREG
żð Finansowy instrument orientacji rybołówstwa
·ð IV etap  1993-1999
o Traktat z Maastricht
żð Utworzenie Funduszu SpójnoÅ›ci
żð Wprowadzenie III Filarów
żð PodziaÅ‚ celów na priorytetowe (1, 2 i 5b) i cele o charakterze funkcjonalny
·ð Zmiany w celach  wprowadzenie 6  regionów o niskiej gÄ™stoÅ›ci
zaludnienia
żð W ramach celów priorytetowych wyznaczono w miarÄ™ stabilne ramy
klasyfikacji, które regiony się łapią do pomocy
o Przyjęcie Austrii, Finlandii i Szwecji
o Inicjatywy UE w których Komisja bezpośrednio oddziaływała na beneficjentów  z
pominięciem paostw członkowskich  do dziś Leader, Interreg
·ð V etap  2000-2006
·ð VI etap  2007-2013
Czemu wyznaczamy kolejne etapy, czemu trzeba było coś zmieniad?
·ð Kryzysy gospodarcze i ich konsekwencje  zmiany w przemyÅ›le i ukÅ‚adzie spoÅ‚eczno-
gospodarczym
·ð Poszerzanie integracji  przyjmowanie nowych krajów
·ð PogÅ‚Ä™bianie integracji
Perspektywa 2000-2006  cele polityki regionalnej
·ð Fundusze strukturalne przyczyniajÄ… siÄ™ we wÅ‚aÅ›ciwy sposób do osiÄ…gniÄ™cia nastÄ™pujÄ…cych
trzech celów priorytetowych
o Wspierania rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów opóz
nionych w rozwoju
 cel 1
o Wspierania gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu
problemów strukturalnych  cel 2
o Wspierania dostosowania i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i
zatrudnienia  cel 3
·ð Rozszerzenie w 2004 r.  10 nowych paostw
o Wchodzą biedne kraje  reszta wypada z celu 1  potrzeba wsparcia przejściowego
·ð Silna krytyka dotychczasowych dziaÅ‚ao
o Opór płatników netto (głównie Niemcy i Holandia)
·ð 1997  publikacja Agendy 2000  przyjÄ™cie w 1999 w Berlinie
o Pierwsza oficjalna deklaracja Rady UE, że kraje stowarzyszone zostaną przyjęte do
Unii
o Opisanie korzyści dla krajów 15-stki z rozszerzenia UE
·ð 1999  przyjÄ™cie rozporzÄ…dzenia 1260  rozporzÄ…dzenie ogólne dot. funduszy Unijnych - cele
o Wspierania rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów opóz
nionych w rozwoju
 cel 1
żð Obszary poniżej 75% PKB unijnego
żð dawny cel 6 (obszary peryferyjne)
żð Å›rodki na poziomie NUTS 2
o Wspierania gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu
problemów strukturalnych  cel 2
żð Obszary przechodzÄ…ce zmiany spoÅ‚eczno-gospodarcze w sektorze
przemysłowym i usługowym  nuts3
·ð Stopa bezrobocia
·ð UdziaÅ‚ zatrudnionych w przemyÅ›le
·ð Zauważalny spadek zatrudnienia w przemyÅ›le
żð UpadajÄ…ce obszary wiejskie
·ð GÄ™stoÅ›d zaludnienia mniejsza niż 100 os/km2
·ð Procentowy udziaÅ‚ zatrudnienia w rolnictwie równy lub wyższy niż 2-
krotna wartośd dla wspólnoty w każdym roku od 1985
·ð Stopa bezrobocia  w ciÄ…gu 3 lat wyższa niż Å›rednia dla wspólnoty
żð Obszary miejskie znajdujÄ…ce siÄ™ w trudnej sytuacji oraz objÄ™te kryzysem
·ð GÄ™sto zaludnione i speÅ‚niajÄ… dodatkowe kryteria
·ð Stopa bezrobocia dÅ‚ugotrwaÅ‚ego wyższe niż dla wspólnoty
·ð Wysoki poziom ubóstwa
·ð Wysoki poziom przestÄ™pczoÅ›ci i wykroczeo
·ð Zanieczyszczone Å›rodowisko
·ð Niski poziom edukacji
żð Obszary zależne od rybołówstwa
·ð UdziaÅ‚ zatrudnienia w sektorze rybołówstwa
·ð StojÄ… w obliczu problemów spoÅ‚eczno-gospodarczych zwiÄ…zanych z
restrukturyzacjÄ… sektora
o Wspierania dostosowania i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i
zatrudnienia  cel 3
żð Wszyscy inni
o Generalnie cele bardziej ogólne niż w poprzednich perspektywach  także jest ich
mniej i wypadła wieś z głównego frontu
·ð Pierwszy 7-letni okres programowania
·ð Ustalono dokumenty obowiÄ…zkowe w relacji miedzy KE i Paostwami CzÅ‚onkowskimi, które
muszÄ… opracowad wszyscy, chcÄ…cy korzystad z funduszy
·ð Cechy dokumentów
o PC sporządza dokument korzystania ze środków unijnych na poziomie wybranym
przez siebie, ale KE interesuje przede wszystkim poziom NUTS 2 i plany nie mogÄ…
przebiegad przez ich granice  może grupowad kilka, albo byd dla kawałka jednego 
cel 1
o Plan musi byd stworzony na okres programowania
o Oprócz planów istnieją Wspólnotowe Ramy Wsparcia
żð Dokument miÄ™dzy PC i KE. Celem tego dokumentu jest koordynacja caÅ‚ej
pomocy wspólnotowej dla danego paostwa
żð Zawiera okreÅ›lone przez rozporzÄ…dzenie 1260 części
·ð OkreÅ›lenie celów strategicznych i głównych kierunków interwencji
·ð Cele powinny byd policzalne wszÄ™dzie tam gdzie to możliwe
·ð Ocena przewidywalnego oddziaÅ‚ywania
·ð Jak interwencje z polityki regionalnej oddziaÅ‚ywajÄ… na inne polityki
wspólnoty
·ð Plan finansowy
o Programy Operacyjne
żð Priorytety i okreÅ›lenie ich spójnoÅ›ci z innymi politykami
żð PoliczalnoÅ›d celów
żð Ocena oddziaÅ‚ywania interwencji
żð Skrócony opis dziaÅ‚ao
żð Charakter dziaÅ‚ao niezbÄ™dnych do monitorowania i oceny PO
żð Plan finansowy
o Uzupełnienia programów  wyjaśniają wszystko to, co było zapisane w programach
operacyjnych
·ð Inicjatywy wspólnotowe
o W latach 2000-2006 były 4  Urban, Leader&
o Inicjatywy są pomyślane tak, żeby pieniądze przechodziły z UE bezpośrednio do
beneficjenta bez paostwa członkowskiego
o Oczywiście przechodzą przez paostwa, ale to KE wyznacza cele
o Interreg  współpraca trans graniczna, międzynarodowa (wyznaczone strefy
współpracy) i międzyregionalna, na poziomie NUTS 3
o URBAN  promowanie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich
o LEADER  dotyczy obszarów wiejskich,
o Equal  zwalczanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy
·ð Polskie dokumenty na lata 2004-2006
o Podstawy Wsparcia Wspólnoty
o Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006
żð ZPORR
żð Sektorowy PO Rozwój zasobów ludzkich
żð PO inicjatywy Equal
żð SPO Wzrost konkurencyjnoÅ›ci przedsiÄ™biorstw
żð SPO Transport
żð SPO Pomoc Techniczna
żð SPO Inicjatywy wspólnotowej Interreg
żð SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Å»ywnoÅ›ciowego oraz Rozwój
Obszarów Wiejskich
żð SPO Rybołówstwa i przetwórstwo Ryb
Perspektywa 2007-2013
·ð PrzesÅ‚anki Reformy
o Sytuacja społeczno-gposodarcza w Europie
o Strategia Lizbooska
żð Cel główny  unia staje siÄ™ najbardziej konkurencyjnÄ… i dynamicznÄ… opartÄ… na
wiedzy gospodarką świata, zdolną do zrównoważonego wzrostu
gospodarczego z lepszymi miejscami i większą spójnością społeczną
·ð PrzejÅ›cie do spoÅ‚eczeostwa informacyjnego
·ð Modernizacja europejskiego modelu socjalnego  inwestowanie w
ludzi i zapobieganie wykluczeniu
o Cele z Goeteborga dodane do Strategii Lizbooskiej
żð Ograniczenie zmian klimatycznych i wzrost znaczenia  zielonej energii
żð Wzrost bezpieczeostwa zdrowotnego
żð Usprawnienie systemu transportowego i gospodarowania przestrzeniÄ…
żð Gospodarowanie zasobami naturalnymi w sposób odpowiedzialny
o  Odnowiona Strategia Lizbooska
żð Europa bÄ™dzie jeszcze bardziej atrakcyjnym miejscem dla inwestowania i
pracy
żð Wiedza i innowacje bÄ™dÄ… bijÄ…cym sercem europejskiego wzrostu
gospodarczego
żð BÄ™dziemy ksztaÅ‚towad nasze polityki tak, aby umożliwiaÅ‚y one
przedsiębiorcom tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy
·ð Strategia lizbooska (odnowiona) punktem wyjÅ›cia do realizacji polityki spójnoÅ›ci na lata 2007-
2013
o RozporzÄ…dzenia 1080-1084/2006
o Najważniejszym celem nadal zmniejszanie dysproporcji rozwojowych w regionach
poprzez koncentracje środków w regionach najsłabiej rozwiniętych
o Podjęcie starao by polityka spójności kładła większy nacisk na konkurencyjnośd
regionów
żð Ma wdrażad elementy europejskiej strategii wzrostu przedsiÄ™biorczoÅ›ci i
zatrudnienia
żð Ok. 60-75% musi byd wydawane zgodne ze strategiÄ… LizbooskÄ…
·ð Ma byd 1 zbiór zarzÄ…dzania i kwalifikowania wydatków
·ð Uproszczenie zasad finansowania
·ð Administracja elektroniczna w praktyce
·ð Strategiczne wytyczne wspólnoty dla spójnoÅ›ci
o Strategiczny dokument programowy polityki regionalnej
o 2006/702/WE  Decyzja Rady z dnia 6 paz
dziernika 2006 r. w sprawie strategicznych
wytycznych wspólnoty dla spójności
·ð Polityka regionalna narzÄ™dziem realizacji strategii lizbooskiej
26.10.2011 r.
·ð Earmarking  oznaczanie celów lizbooskich
o 55-75% wydatków musi byd przeznaczane na cele lizbooskie
o W ramach obszarów biednych robimy wszystko, aby inwestowad w bieguny
o Dlatego odnowiona strategia lizbooska jest mało prorozwojowa, bo wiele rzeczy
można podciągnąd pod strategię lizbooską
·ð Celem głównym jest wzmocnienie konkurencyjnoÅ›ci  także w skali Å›wiatowej
·ð Dokument strategiczny dla polityki regionalnej  Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla
spójności
o Wyznacza cele i kierunki rozwoju polityki regionalnej nawet poza 2013 r.
o 3 priorytety działania
żð ZwiÄ™kszanie atrakcyjnoÅ›ci PC, regionów i miast poprzez poprawÄ™
dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług oraz
ochronę środowiska
żð Wspieranie innowacyjnoÅ›ci, przedsiÄ™biorczoÅ›ci oraz GOW poprzez
wykorzystanie możliwości w dziedzinie badao naukowych i innowacji, w tym
nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych
żð Tworzenie wiÄ™kszej liczby lepszych miejsc pracy poprzez zainteresowanie
większej ilości osób zdobyciem zatrudnienia oraz działalnością gospodarczą,
zwiększanie zdolności dostosowawczych pracowników i przedsiębiorstw oraz
zwiększanie inwestycji w kapitał ludzki
·ð Na tej bazie sformuÅ‚owano 3 cele polityki regionalnej na lata 2007-2013
o Konwergencja
o Konkurencyjnośd i zatrudnienie w regionach
o Europejska współpraca terytorialna
żð Wprowadzono to w zwiÄ…zku z badaniem, z którego wynikaÅ‚o, że projekty
zrealizowane w ramach Interreg III miały większą wartośd dodaną niż
realizowane w ramach 1 kraju
·ð 3 instrumenty finansowe
o EFRR, EFS, Fundusz Spójności
o Pozostałe przesunięte do budżetu rolnictwa
·ð Każdy z funduszy ma swoje rozporzÄ…dzenie, gdzie jest napisane na co bÄ™dÄ… wydawane
pieniÄ…dze z tego funduszu
o EFRR  rozporzÄ…dzenie 1080/2006  art. 3-6
żð Wszystkie 3 cele sÄ… finansowane z EFRR
o EFS  rozporzÄ…dzenie 1081/2006
żð Cel 1 i 2
o Fundusz Spójności  rozporządzenie 1084/2006
żð Tylko cel 1
11.02.2011
Polityka regionalna w latach 2007-2013
Zmiany w finansowaniu
2004-2006 2007-2013
Maksymalny poziom współfinansowania ze Maksymalny poziom współfinansowania z
środków funduszy strukturalnych  75% funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności 
85%
Maksymalny poziom współfinansowania ze
środków Funduszu Spójności  85%
Okres wydatkowania środków funduszy Okres wydatkowania środków ze wszystkich
strukturalnych  zasada n+2 funduszy:
Zasada n+3 dla lat 2007-2010
Okres wydatkowania środków z Funduszu Zasada n+2 dla lat 2011-2013
Spójności  zasada n+3
Wielofunduszowośd Jeden program  jeden fundusz oraz zasada
cross-financing
Próg podniesiono bo okazało się, że rzeczywisty próg dofinansowania wynosił ok. 55% - bo
dofinansowanie jedynie do wydatków kwalifikowanych
Cross-financing  jeden projekt może byd finansowany zarówno z EFRR jak i EFS  można w nim
opisad zarówno działania twarde jak i miękkie
Instrumenty
·ð EFRR
·ð EFS
·ð Fundusz SpójnoÅ›ci
Inicjatywy:
·ð JASPERS  Wspólne wsparcie dla projektów w europejskich regionach
o Cel
żð Wsparcie przygotowania dużych projektów inwestycyjnych
żð Przyspieszenie przygotowania projektów umożliwiajÄ…cych wykorzystanie
środków unijnych
żð Polepszenie jakoÅ›ci wniosków o dofinansowanie zatwierdzanych przez KE
o Wzięło się to, z trudności w implementacji środków z Funduszu Spójności
·ð JEREMIE  Wspólne europejskie zasoby dla mikro, maÅ‚ych i Å›rednich przedsiÄ™biorstw
o Stworzony w celu promowania dostępu do finansowania na rzecz rozwoju mikro,
małych i średnich przedsiębiorstw w regionach UE
o Początkowo dofinansowywał instrumenty finansowe (Anioły Biznesu itd.)  teraz
zadania przejęte przez JASMIN
·ð JESSICA  wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwaÅ‚ych inwestycji w obszarach miejskich
o Stworzona w celu promocji zrównoważonego inwestowania, wzrostu i pracy w
obszarach miejskich UE
o Będzie oferowała władzom zarządzającym funduszami strukturalnymi możliwośd
skorzystania z zewnętrznej wiedzy oraz zwiększy dostęp do pożyczek na rzecz
promowania rozwoju miejskiego włączając w to pożyczki dla społecznego
budownictwa mieszkaniowego
o Dofinansowanie w formie pożyczki, które mają zostad zwrócone i inwestowane dalej
o Projekty mogą przynosid dochód (a nawet powinny)  pożyczka ma byd zwrócona
właśnie z tych dochodów
o Mają byd tworzone UDF (Urban Development Funds), które będą funduszami
inwestycyjnymi dofinansowanymi w ramach JESSICA i majÄ…cÄ… dofinansowywad
inwestycje miejskie celu publicznego
o Fundusze mogą pozyskiwad pieniądze także z rynku prywatnego
·ð Inicjatywy powstaÅ‚y by wybadad rynek
·ð PrzejÅ›cie od dotacji do pożyczki
·ð Realizowane wspólnie z EBI
·ð W Polsce realizowane na poziomie regionalnym  cele wyznaczane w województwach
Zasady polityki spójności
·ð Koncentracji  Å›rodki sÄ… przeznaczane przede wszystkim dla obszarów znajdujÄ…cych siÄ™ w
najtrudniejszej sytuacji
·ð Partnerstwa  współpraca ukÅ‚adu europejskiego, krajowego, regionalnego i lokalnego
(wertykalne) oraz z partnerami gospodarczymi i społecznymi (horyzontalne)
o Zasada rozwija się w kierunku maksymalizacji liczby podmiotów zaangażowanych w
proces konsultowania i podejmowania decyzji o priorytetach polityki spójności 
konsultacje społeczne, decyzje unijne podejmowane po konsultacjach z Komitetem
Regionów i Komitetem Społeczno-Ekonomicznym
·ð Programowania  proces organizowania, podejmowania decyzji i finansowania odbywa siÄ™ w
kilku szczegółowo określonych etapach
·ð Koordynacji  pomiÄ™dzy poszczególnymi funduszami poprzez  dokumenty programowe,
monitorowanie i ocenę pomocy, indykatywne wytyczne KE w sprawie polityk Wspólnoty
o Wydaje siÄ™ tracid na znaczeniu
·ð DodatkowoÅ›ci  Å›rodki europejskie muszÄ… uzupeÅ‚niad finansowanie krajowe, a nie mogÄ… go
zastępowad
o Dofinansowanie ze środków UE nie może przekraczad w latach 2007-2013 nie mogą
przekroczyd 4% PKB
·ð ZgodnoÅ›ci  operacje finansowane z funduszy europejskich muszÄ… byd zgodne z innymi
politykami Wspólnoty i prawodawstwem wspólnotowym
·ð Oceny  monitorowanie efektów programów
Terytorialny wymiar polityki spójności
·ð Polityka spójnoÅ›ci w przeciwieostwie do polityk sektorowych, charakteryzuje siÄ™ miÄ™dzy
innymi zdolnością dostosowywania się do szczególnych potrzeb oraz wyzwao i szans
stojących przed poszczególnymi obszarami geograficznymi. W polityce spójności geografia
ma znaczenie. Dlatego przy opracowywaniu programów i koncentracji zasobów na głównych
priorytetach PC i regiony powinny zwracad szczególną uwagę na te specyficzne okoliczności
geograficzne.
·ð BezpoÅ›redniÄ… emanacjÄ… realizacji tej zasady jest Europejska Współpraca Terytorialna
·ð Drugim wymiarem jest współpraca miasto-wieÅ›
09.11.2011
Budżet polityki regionalnej
·ð 35,7% caÅ‚ego budżetu UE na lata 2007-2013
·ð Budżet  zasoby ogólne 347 mld Euro
·ð Zasoby na cel konwergencja
o Całkowite zasoby wynoszą 81,54% (251,2 mld Euro)
żð 70,51% z tego na regiony poniżej 75% Å›redniego PKB
żð 23,22% dla regionów poniżej 90%
·ð Cel konkurencyjnoÅ›d  15,95% wszystkiego
·ð Europejska współpraca trans graniczna  2,52%
o 73,86% na współpracę przygraniczną
o 20,95% na współpracę transnarodową
o 5,19% na współpracę międzyregionalną
Realizacja polityki regionalnej UE w Polsce do roku 2006
·ð Fundusze przedakcesyjne
o PHARE (Poland and Hungarian Assistance foer Reconstructing of their Economies)
żð Odpowiednik EFRR  podobne cele i organizacja
żð 1997  w ramach Agendy 2000 unia daÅ‚a sygnaÅ‚, że dojdzie do integracji 
powstała nowa orientacja PHARE  postawiono na przygotowanie polskich
organizacji na negatywne skutki integracji  pieniÄ…dze na dostosowanie
naszych przedsiębiorców do spełnienia norm unijnych
żð SkÅ‚adaÅ‚ siÄ™ z różnych komponentów  PHARE SpójnoÅ›d SpoÅ‚eczna i
Gospodarcza (2000-2003)
żð Dużo pieniÄ™dzy na wsparcie urzÄ™dów marszaÅ‚kowskich  w zależnoÅ›ci od
oceny mogły korzystad przez różny okres (Mazowsze i wielkopolska dopiero
w 2003 r.)
o SAPARD (Special Accession Programme for Agricultural and Rural Development)
żð MiaÅ‚ przygotowad polskich rolników do przyjmowania Å›rodków z polityki
rolnej
żð Wolno siÄ™ rozkrÄ™caÅ‚  najwiÄ™cej Å›rodków wydaliÅ›my w 2003 r.
o ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-Accession)
żð MiaÅ‚ przygotowad polskie organizacje do korzystania z Funduszu SpójnoÅ›ci
żð FinansowaÅ‚ duże inwestycje infrastrukturalne i w ochronÄ™ Å›rodowiska
·ð Polska od momentu podpisania traktatu stowarzyszeniowego byÅ‚a objÄ™ta pomocÄ…
przedakcesyjnÄ…
·ð Celem funduszy przedakcesyjnych byÅ‚o
o Przygotowanie struktur (przede wszystkim gospodarczych) Polski do wejścia do UE
o Ograniczenie negatywnych skutków integracji z UE
o Przygotowanie polskich organizacji do korzystania z funduszy unijnych
·ð Najważniejsze dokumenty strategiczne i programowe 2004-2006
o Narodowy Plan Rozwoju
żð W Å›wietle zaÅ‚ożeo przyjÄ™to 5 podstawowych celów czÄ…stkowych NPR na lata
2004-2006
·ð Wspomaganie osiÄ…gniÄ™cia i utrzymania w dÅ‚uższym okresie
wysokiego wzrostu PKB
·ð ZwiÄ™kszanie poziomu zatrudnienia i wyksztaÅ‚cenia
·ð WÅ‚Ä…czenie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportowej i
informacyjnej
·ð Intensyfikacja procesu zwiÄ™kszenia w strukturze gospodarki udziaÅ‚u
sektorów o wysokiej wartości dodanej, rozwój technologii
społeczeostwa informacyjnego
·ð Wspomaganie udziaÅ‚u w procesach rozwojowych i modernizacyjnych
wszystkich regionów i grup społecznych w Polsce
żð Na podstawie celów sformuÅ‚owano 5 osi rozwoju, do których utworzono
Programy Operacyjne
·ð Wspieranie konkurencyjnoÅ›ci przedsiÄ™biorstw (SPO Wzrost
Konkurencyjności Przedsiębiorstw  EFRR)
·ð Rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia (SPO Rozwój Zasobów
Ludzkich  EFS)
·ð Tworzenie warunków dla zwiÄ™kszenia poziomu inwestycji,
promowanie zrównoważonego rozwoju i spójności przestrzennej
(SPO  Transport-gospodarka morska  EFRR, Fundusz Spójności)
·ð PrzeksztaÅ‚cenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie, rozwój
obszarów wiejskich (SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora
żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich  EFOiGR; SPO
Rybołówstwo i przetwórstwo ryb  FIWR)
·ð Wzmocnienie potencjaÅ‚u rozwojowego regionów i przeciwdziaÅ‚anie
marginalizacji niektórych obszarów (ZPORR  EFRR i EFS)
żð SPO WKP
·ð Rozwój przedsiÄ™biorczoÅ›ci i wzrost innowacyjnoÅ›ci z wykorzystaniem
IOB
·ð Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiÄ™biorstw dziaÅ‚ajÄ…cym na
Jednolitym Rynku Europejskim  kontynuacja PHARE
żð SPO RZL
·ð Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i spoÅ‚ecznej
·ð Rozwój spoÅ‚eczeostwa opartego na wiedzy
żð SPO RiMSÅ»oROW
·ð Wspieranie zmian i dostosowao w rolnictwie
·ð Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich
·ð Rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych
żð SPO RiPW
żð SPO TrGM
żð ZPORR
·ð Rozbudowa i modernizacja infrastruktury sÅ‚użącej wzmacnianiu
konkurencyjności regionów
·ð Wzmocnienie regionalnej bazy gospodarczej i zasobów ludzkich
·ð Rozwój lokalny
żð Zarzucano mu, że jest to dokument operacyjny bez dokumentu
strategicznego
żð Zarzucano, że Polska przestaÅ‚a prowadzid wÅ‚asnÄ… niezależnÄ… politykÄ™ rozwoju
regionalnego
o Finansowanie  Å‚Ä…cznie prawie 15 mld euro, z czego 11,4 mld z UE  fundusze
strukturalne łącznie 67,2%, a z Funduszu Spójności 32,8%
żð NajwiÄ™cej ZPORR  ponad 4 mld
żð RZL prawie 2 mld
żð WKP ponad 1,8
ZPORR
·ð Priorytet 1  Rozbudowa i modernizacja infrastruktury sÅ‚użącej wzmacnianiu
konkurencyjności regionów (na poziomie regionów i dużych miast)
o Działanie 1.1  modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego
o Działanie 1.2 
o 58% środków
·ð Priorytet 2  Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach
o Działanie 2.1
o 16% środków
·ð Priorytet 3  Rozwój lokalny
o Działanie 3.4  Mikro-przedsiębiorstwa  słabo się udał
o 26% środków
·ð Priorytet 4  Pomoc Techniczna
·ð Kryteria merytoryczne przyznawania Å›rodków byÅ‚y bardzo szerokie
·ð Jak wydano Å›rodki?  Raport o rozwoju i polityce regionalnej  MRR 2007
·ð WartoÅ›d dofinansowania na gÅ‚owÄ™ (w sumie ze wszystkiego)
o Najwięcej Zachodniopomorskie  ponad 1800 zł na os
o Mazowieckie i dolnośląskie  ok. 1700 zł
o Najmniej podkarpackie, podlaskie i świętokrzyskie  ok. 900 zł
16.11.2011
Alokacja w ramach ZPORR  kryteria (80/10/10)
·ð Kryterium 1  Polska jako caÅ‚oÅ›d speÅ‚nia aktualne kryteria kwalifikujÄ…ce do obszarów objÄ™tych
celem 1 funduszy strukturalnych UE. Uzasadnia to dominującą rolę kryterium ludnościowego
w podziale regionalnym środków wsparcia. 80% tych środków zostało więc podzielone
proporcjonalnie do liczby mieszkaoców w poszczególnych województwach
·ð Kryterium 2  ze wzglÄ™du na miÄ™dzywojewódzkie zróżnicowanie poziomu PKB na mieszkaoca
10% środków zostanie podzielone proporcjonalnie do liczby mieszkaoców w województwach,
w których średni poziom PKB na mieszkaoca w latach 1997-1999 był niższy od 80% średniego
poziomu na mieszkaoca w kraju (podkarpackie, lubelskie, podlaskie, świętokrzyskie,
warmiosko-mazurskie)
·ð Kryterium 3  ze wzglÄ™du na wysokÄ… stopÄ™ bezrobocia oraz zagrażajÄ…cÄ… w wielu powiatach
trwałą marginalizacją znaczących grup społecznych, 10% środków wsparcia przeznaczone
będzie dla tych powiatów, w których średnia stopa bezrobocia w latach 1999-2001
przekraczała 150% średniej krajowej. Powiatów takich jest 72, a zamieszkuje w nich 5,3 mln.
·ð Przestrzenne zróżnicowanie dostÄ™pnoÅ›ci Å›rodków  Å›rodki strukturalne
o Dużo większa dostępnośd w gminach województw biedniejszych i przygranicznych
o Czasem duże dysproporcje w ramach województwa (np. województwo dolnośląskie)
o W ramach województw więcej w gminach miejskich
·ð Na co wydawano pieniÄ…dze?
o Infrastruktura transportowa  36%
o Ochrona środowiska  25%
o Zasoby ludzkie  12%
o Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo  10%
o Wsparcie dla przedsiębiorców  6% (ale spora częśd środków i tak nie została
wydana)
o Społeczeostwo informacyjne, b+r  3%
o Infrastruktura społeczna i ochrona zdrowia  2%
o Inne  5%
·ð Struktura beneficjentów
o JST  45% (gminy 79%, powiaty 12%, województwa 9%)
o Jednostki budżetowe  29%
o Przedsiębiorstwa  11%
o Rolnik  4%
o NGO  4%
o Placówka oświatowa  3%
o Inne  4%
·ð Dywergencja czy konwergencja
Regionalny PKB per capita w 1999 r. w stosunku do średniej
krajowej
Niższy od średniej Wyższy od średniej
Niższy od średniej Dywergencja Konwergencja
(efekt marginalizacji) (efekt wytracania tempa)
Lubelskie, Podkarpackie, ÅšlÄ…skie, Pomorskie,
Świętokrzyskie, Warmiosko- Zachodniopomorskie,
Mazurskie, Opolskie, Kujawsko- Dolnośląskie
Pomorskie
Wyższy od średniej Konwergencja Dywergencja
(efekt doganiania) (efekt oddalania)
Małopolskie, A
ódzkie, Podlaskie, Mazowieckie, Wielkopolskie
Lubuskie
Regiony Objęte Wsparciem
Wzrost PKB per capita w latach
1999-2005
w
stosunku
do
średniej krajowej
·ð 1989-1993  cel 1  prawie caÅ‚a Hiszpania (poza północnym wschodem i Madrytem),
Portugalia, południe Włoch, Grecja, Irlandia, Irlandia Północna, z Francji Korsyka i Gujana +
specjalny program dla NRD)
·ð 1994-1999  doszÅ‚a Szkocja i jakieÅ› fragmenty poÅ‚udniowej Belgii i wschodniej Austrii nikt nie
wypadł z 1 celu
·ð Regiony phasing out  regiony, które majÄ… poniżej 75% Å›redniej UE15
·ð Regiony phasing in  regiony, które byÅ‚y objÄ™te w caÅ‚oÅ›ci celem 1 w 2006 r., w których
nominalne PKB na mieszkaoca, gdzie PKB per capita przekracza 75% UE15
23.11.2011
System  zgodnie z ustawÄ… o zasadach prowadzenia polityk rozwoju, politykÄ™ rozwoju tworzy siÄ™ na
podstawie przygotowanych strategii rozwoju, wyróżniono trzy rodzaje strategii
·ð DÅ‚ugookresowa
·ð Åšredniookresowa
·ð Inne strategie
Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski (MRR, 2009)
·ð Główne obszary programowania strategicznego
o Dokumenty z zakresu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju
o Dokumenty z zakresu rozwoju regionalnego kraju
o Dokumenty z zakresu rozwoju przestrzennego kraju
Åšredniookresowa strategia rozwoju kraju
·ð Wizja
·ð Cel główny
·ð Priorytety
o Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej
żð ZaÅ‚ożenia
·ð Wykorzystywanie wÅ‚asnych szans rozwoju regionu
·ð Wyrównywanie szans rozwojowych regionów Polski
·ð Wspieranie województw najsÅ‚abiej rozwiniÄ™tych
·ð Hamowanie pogÅ‚Ä™biania siÄ™ różnic regionalnych
żð Cel główny
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO)  Narodowa Strategia Spójności
·ð Uwarunkowania  wyzwania
o Złe funkcjonowanie systemu prawa i niezadowolenie społeczne z działania
administracji
o Koniecznośd umiejętnej absorpcji środków
o Przebudowa filozofii funkcjonowania systemu finansów publicznych (rozwój,
planowanie, monitoring)
o Rynek pracy  bezrobocie, niski poziom zatrudnienia, drenaż mózgów
o GOW  inwestowanie w kapitał ludzki
o Ograniczenie zasięgu ubóstwa  rozwój pomocy społecznej
o Starzenie się społeczeostwa
o Zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki (zmiana podstaw
konkurencyjności)
o Bardzo zły stan infrastruktury transportowad
o Zróżnicowani międzyregionalne  rola miast
o Restrukturyzacja rolnictwa i aktywizacja obszarów wiejskich (odpływ ludzi z rolnictwa
i dostępnośd usług)
o Zmniejszenie siÄ™  luki rozwojowej
·ð Wizja
o &
·ð Zasady realizacji
o Dodatkowośd
o Komplementarnośd i spójnośd z innymi politykami wspólnotowymi
o Koncentracja
o Koordynacja
o Ocena
o Partnerstwo
o Poprawa rzÄ…dzenia
o Programowanie
o Równośd szans
o Społeczeostwo obywatelskie
o Subsydiarnośd
o Trwały i zrównoważony rozwój
·ð Cel strategiczny
·ð Cele horyzontalne
·ð Instrumenty realizacji
o Po IÅš  EFRR i FS
o PO IG  EFRR
o PO KL  EFS
o 16 RPO  EFRR
o PO RPW  EFRR
o PO PT  EFRR
o Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej  PO WT  EFRR
o Program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013
o PO  zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich
2007-2013
·ð Elementy skÅ‚adowe programu operacyjnego  art. 37 rozporzÄ…dzenia 1083/2006
·ð Indykatywny wykaz dużych projektów
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
PO Kapitał Ludzki
·ð Projekt wdrażany dwutorowo  Å›cieżkÄ… krajowÄ… i regionalnie
RPO Warmiosko-Mazurskiego
07.12.2011
System wdrażania polityki regionalnej UE w Polsce  organizacje
Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
System realizacji polityki rozwoju  ogólnie
dokumenty Instytucje
Strategia rozwoju Premier, minister, samorzÄ…d
Program operacyjny Instytucja zarzÄ…dzajÄ…ca
Instytucja pośrednicząca
Projekt beneficjent
Instytucja zarzÄ…dzajÄ…ca
·ð Minister lub zarzÄ…d województwa
·ð Instytucja odpowiedzialna za przygotowanie i realizacjÄ™ programu operacyjnego
·ð Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
Instytucja pośrednicząca
·ð Patrz ustawa
Krajowy system realizacji polityki rozwoju
Dokumenty Instytucje
Strategia rozwoju kraju Premier
Program operacyjny (krajowy lub sektorowy) Właściwy minister lub minister właściwy ds.
rozwoju regionalnego
Instytucja pośrednicząca (różne organizacje)
Instytucja wdrażająca (instytucja pośrednicząca II
stopnia)  (różne organizacje)
Projekt Beneficjent
Krajowy system realizacji polityki rozwoju
Dokumenty Instytucje
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Premier
(NSRO)
Program operacyjny (sektorowy, Właściwy minister, minister właściwy ds.
ponadregionalny, regionalny) rozwoju regionalnego, zarząd województwa
Instytucja pośrednicząca (różne organizacje)
Instytucja wdrażająca (instytucja pośrednicząca II
stopnia)  (różne organizacje)
Projekt Beneficjent
Regionalny system realizacji polityki rozwoju
Dokumenty Samorząd województwa (zatwierdzana przez
sejmik)
Strategia rozwoju województwa Zarząd województwa
RPO Instytucja pośrednicząca (różne organizacje)
Projekt beneficjent
·ð Nie we wszystkich województwach zostaÅ‚y powoÅ‚ane instytucje poÅ›redniczÄ…ce
·ð Częśd województw powoÅ‚aÅ‚a specjalne organizacje majÄ…ce  odciążyd urzÄ™dy marszaÅ‚kowskie
w pracach związanych z obsług funduszy (np. Mazowiecka Jednostka Wdrażająca)
Rodzaje projektów
1. Indywidualne
a. Projekty uznane za najważniejsze, umieszczane na indykatywnych listach
2. Systemowe
a. Projekty, których celem jest realizacja działao publicznych, nie wyłaniane w ramach
konkursów. Zatwierdzane na podstawie osobnych kryteriów
3. Konkursowe
a. Projekty podlegajÄ…ce procedurze konkursowej
Komitet monitorujÄ…cy
·ð OkreÅ›la kryteria wyboru projektów
·ð Analizuje postÄ™py we wdrażaniu programów operacyjnych
Instytucja certyfikujÄ…ca
·ð Instytucja odpowiedzialna za prawidÅ‚owoÅ›d wydatkowania Å›rodków
·ð Zadanie wykonuje mrr
·ð W RPO poÅ›redniczy w tym urzÄ…d wojewódzki (wojewoda)
Instytucja audytowa
·ð Generalny inspektor kontroli skarbowej
·ð Częśc funkcji delegowanych do urzÄ™dów kontroli skarbowej w województwach (RPO)
Zarząd województwa a wojewoda
·ð Próbowano nadad wojewodzie kluczowÄ… pozycjÄ™ w komitecie monitorujÄ…cym
Eksperci
·ð W zwiÄ…zku z negatywnÄ… ocenÄ… procedury oceny wniosków wprowadzono do ustawy
instytucjÄ™ eksperta
·ð Osoba zaakceptowana jako osoba oceniajÄ…ca wnioski i wydajÄ…ca opinie tam gdzie to
konieczne
·ð Lista ekspertów tworzona z inicjatywy instytucji zarzÄ…dzajÄ…cej, akceptowana przez ministra
·ð W przypadku konfliktu interesów lub negatywnej oceny pracy eksperta może on zostad
skreślony z listy
Główny Urząd Statystyczny i Wojewódzkie Urzędy statystyczne
Krajowa Jednostka Oceny
·ð Monitorowanie i ewaluacja wdrażania polityki regionalnej w Polsce
·ð Zbiera informacje i przygotowuje plan ewaluacji programu operacyjnego
·ð www.ewaluacja.gov.pl
Krajowe Obserwatorium Terytorialne i Regionalne Obserwatoria Terytorialne
·ð ZajmujÄ… siÄ™ zbieraniem danych  wszystkie wskaz
niki dotyczące wszystkich programów
operacyjnych
Krajowe Forum Terytorialne i Regioalne Fora Terytorialne
·ð Ich zadaniem bÄ™dzie komentowanie informacji zbieranych przez obserwatoria terytorialne,
urzędy statystyczne i inne jednostki
Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
·ð Opinie i dokumenty przygotowane przez komitet czÄ™sto majÄ… wpÅ‚yw na przygotowywane
dokumenty wdrażające politykę regionalną UE
Długookresowa strategia rozwoju kraju  trzecia fala nowoczesności
14.12.2011 r.
MONITORING I EWALUACJA
·ð Monitoring  element zarzÄ…dzania strategicznego
·ð Paostwa same wyznaczajÄ… swoje strategie monitoringu i sposoby jego przeprowadzania
·ð Komisja np. orzeka, że dokument musi przejÅ›d ewaluacjÄ™ ex-ante, ale nie precyzuje narzÄ™dzi
jakimi ma to byd przeprowadzone
·ð JakoÅ›d monitoringu jest Å›ciÅ›le powiÄ…zana z jakoÅ›ciÄ… dokumentu strategicznego
o Dobry monitoring jest możliwy, tylko dla dobrych dokumentów  w drugą stronę to
nie działa  dobry dokument może mied słaby monitoring
·ð Monitoring  obsrywanie i inwentaryzowanie dziaÅ‚ao i ich efektów
·ð Monitoring powinien byd budowany równolegle z dokumentem strategicznym (najpóz
niej na
etapie tworzenia celów)
·ð Efekty monitoringu
o Bazy danych
o Raporty powstajÄ…ce na ich podstawie
·ð DecydujÄ…ce sÄ… czas i konsekwencja w realizacji przyjÄ™tych zaÅ‚ożeo (zbieranie wskaz
ników,
kompetencje jednostek)
·ð Bez dobrego monitoringu, nie ma dobrej ewaluacji
·ð Dobór wskaz
ników polega na odgadnięciu, co tworzący dokument miał na myśli, tak aby był
on odpowiedni
·ð JeÅ›li z
le odgadniemy, możemy wypaczyd cel
·ð Najważniejsze pytania
o Co monitorujemy
żð PolitykÄ™ rozwoju/spoÅ‚eczno-ekonomicznÄ…
żð W Polsce 2 główne nurty
·ð Poziom/zmiany poziomu rozwoju spoÅ‚eczno gospodarczego w danej
jednostce
·ð Poziom realizacji zaÅ‚ożonych celów  wydaje siÄ™ bardziej użyteczne z
punktu widzenia podmiotu prowadzÄ…cego politykÄ™
o Trudniej go zorganizowad, bo mniej odnosi siÄ™ do statystyki
publicznej
o Różny jest poziom kosztów
o Wymaga większego zaangażowania podmiotów społecznych
w danej jednostce
o Kto monitoruje
żð Zbieranie danych  podmiot prowadzÄ…cy politykÄ™, partnerzy spoÅ‚eczni,
organizacja zewnętrzna  dostępne 3 modele
·ð Sam urzÄ…d
·ð UrzÄ…d + partnerzy
·ð Instytucja zewnÄ™trzna
·ð Dane ze statystyki publicznej
o Kto prowadzi monitoring
o Jakie sÄ… cele monitoringu
żð UzupeÅ‚nienie zbioru danych, dotyczÄ…cej danej jednostki
żð Umożliwienie rzetelnej ewaluacji
żð Aktualizacja dokumentów strategicznych
żð Ocena dziaÅ‚ao samorzÄ…du (urzÄ™du, rady i innych organizacji)
o (cele poboczne)
żð
żð
żð Przygotowanie wniosków o finansowanie zewnÄ™trzne
o Elementy monitoringu
żð Analiza celów dokumentu i monitoringu
żð Matryca celów
żð Analiza zasobów informacyjnych gusu, analizy statystyczne, analiza danych
zbieranych w ramach innych dokumentów
żð Analiza struktury jednostki, która ma prowadzid monitoring
żð benchmarking
o Jak często są zbierane dane
żð Sposób 1  wtedy kiedy chcemy mied ewaluacje  najgorszy
żð Sposób 2  na bieżąco  najlepszy
żð Sposób 3  raz do roku  najczęściej
 Dobre Rady dla monitorujÄ…cych  monitoring krok po kroku
·ð Analiza zasobów urzÄ™du
o Ustalenie kierunków przepływu informacji w urzędzie  kto co wie, kto co komu
sprawozdaje
o Ustalenie udziału poszczególnych komórek urzędu w systemie monitorowania
o Ustalenie, która z komórek urzędu będzie odpowiedzialna za monitorowanie
·ð Szeroko zakrojona analiza dokumentów
o Zebranie danych
o Ustalenie wspólnych pól zainteresowania
o Ustalenie wskaz
ników monitoringu
o Ustalenie docelowych wartości wskaz
ników
o Wybranie benchmarków
o Dokumenty tworzone przez różne komórki w urzędzie
o Dokumenty tworzone dla całego regionu zarówno przez organizacje włączone w
system monitoringu jak i z poza niego
·ð Analiza statystyki publicznej
o GUS, eurostat, publikacje wojewódzkich urzędów statystycznych
o Pomocne w wyborze wskaz
ników i ustaleniu ich docelowych wartości
·ð  Podpatrywanie innych
o Benchmarking
o Analiza dobrych praktyk
·ð Konstrukcja modelu systemu monitoringu
o W oparciu o dotychczas wykonane czynności
o Musi byd zaakceptowany przez organizacje, które biorą udział w monitoringu
·ð Opracowanie listy wskaz
ników
o System wskaz
ników musi mied określoną strukturę  uzasadnioną merytorycznie
o Obliczenie wartości wskaz
ników na dzieo dzisiejszy
o Określenie wartości docelowych wskaz
ników
·ð OkreÅ›lenie parametrów bazy danych i sposobu jej przygotowania
o Co będzie w bazie danych
o Kto będzie miał do niej dostęp
o Jakie informacje będą dostępne dla kogo
·ð Decyzja dotyczÄ…ca instytucji/osoby koordynujÄ…cej monitoring  decyzja polityczna
·ð Przygotowanie raportu opisujÄ…cego system monitoringu
o Instytucjonalizacja procesu  uniezależnienie systemu monitoringu od zmian
organizacyjnych
o Pozwala na motywowanie uczestników systemu monitorowania do aktywniejszego
udziału w monitoringu
Dlaczego ważne jest uczestnictwo jednostki monitorującej w procesie przygotowania dokumentu
monitorowanego:
·ð Diagnoza
o Dobrze przeprowadzony proces diagnostyczny i rozpoczęcie wraz z nim procesu
monitoringu zdecydowanie ułatwia pozyskanie danych, jakie będą potrzebne do
póz
niejszego monitoringu
·ð Analizy problemowe
o Pozwala dostrzec co jest ukryte w celach
·ð Monitoring, a plan strategiczny  uczestnictwo w tworzeniu celów
o Monitorowany ma byd system realizacji celów, ale także otoczenie realizacji danych
celów i ich kontekst
o Pozwala na wyznaczenie właściwego obszaru kontekstowego
o Pozwala na dostrzeżenie hierarchii celów
Wskaz
niki  problemy
·ð Niedobór lub niedostosowanie zbieranych danych do potrzeb monitoringu
·ð Problem najÅ›wieższych możliwych danych  dane w gusie w paz
dzierniku/listopadzie
następnego roku
o Możliwa utrata znaczenia danego wskaz
nika przez opóz
nienia
o Wpływ czasu jaki upłynął od opublikowania danych dla ich obecnych wartości
·ð Problem porównywalnoÅ›ci danych zbieranych przez różne podmioty
·ð Jak daleko siÄ™gad do przeszÅ‚oÅ›ci i przyszÅ‚oÅ›ci
·ð Które zjawiska analizowad w perspektywie historycznej, które prognozowad?
·ð Przygotowanie wskaz
ników wymaga czasu i zastanowienia, a także pewnego doświadczenia
·ð System wskaz
ników powinien byd
o Spójny z celami
o Hierarchiczny
o Czy są rozłączne, czy uzupełniają się?
o Musi umożliwid porównanie wskaz
ników z innymi wskaz
nikami zbieranymi w ramach
jednostki
o Powinny mied wspólny ustalony rok wartości bazowej i docelowej
o System wskaz
ników powinien byd w miarę ograniczony
·ð Wskaz
nik powinien byd
o Jasno zdefiniowany
o Mierzalny
o Dostosowany do jednostki terytorialnej
o Raczej względny niż bezwzględny
o Raczej prosty niż syntetyczny
o trwały
Benchmarking  problemy
·ð Szukamy regionu podobnego, ale wyprzedzajÄ…cego nasz region pod wzglÄ™dem danej cechy
·ð Dobrze przygotowad kilka wariantów benchmarku  żeby pozostawid ostateczna decyzjÄ™
politykom
·ð Decyzje polityczne czÄ™sto decydujÄ… o możliwoÅ›ci przeprowadzenia monitoringu
·ð DecyzjÄ… politycznÄ… jest zakres przeprowadzania monitoringu  zarówno czasowy jak i
merytoryczny
·ð DecyzjÄ… politycznÄ… jest także zaangażowanie okreÅ›lonej liczby podmiotów zewnÄ™trznych w
monitoring
·ð DecyzjÄ… politycznÄ… jest także poziom gÅ‚Ä™bokoÅ›ci monitoringu  cele strategiczne, operacyjne,
zadania
·ð PrzygotowujÄ…c system monitoringu należy zwrócid uwagÄ™ na poziom krajowy monitoringu
·ð Monitoring KSRR  regionalne obserwatoria terytorialne
21.12.2011 r.
EWALUACJA
Po co?
·ð Aby ocenid efekt interwencji publicznej
·ð Komisja Europejska wyznacza ton ewaluacji
·ð Jest bezpoÅ›rednio zwiÄ…zana ze Å›rodkami z UE
Które elementy są najważniejsze?
·ð Zależy to od typu ewaluacji
o Typy ewaluacji ze względu na czas jej wykonywania
żð Ex ante  ma przewidzied efekty interwencji, pewnym jej elementem jest
ocena oddziaływania na środowisko
żð Mid-term  w poÅ‚owie okresu programowania, ważne czy podążamy w
wyznaczonym pierwotnie kierunku, ew. jak bardzo z niego zboczyliśmy,
ocena tempa realizacji projektu
żð On-going  wÅ‚aÅ›ciwie monitoring
żð Ex post  na koniec, ocena oddziaÅ‚ywania interwencji, problem z
wyznaczeniem momentu jej wykonania, nie wszystkie efekty pojawiajÄ… siÄ™ od
razu, im póz
niej tym większy problem z zebraniem danych i znalezieniem
pieniędzy
o Typy ewaluacji ze względu na jej przedmiot
żð Projektów
żð Programów
żð Polityki
żð Tematyczna
żð Metaewalucja
o Kryteria ewaluacji
żð TrafnoÅ›d  bada adekwatnoÅ›d celów i zastosowanych metod programu do
problemów i kwestii społeczno-ekonomicznych
·ð Czy cele programu odpowiadajÄ… zidentyfikowanym potrzebom
·ð Czy strategia jest wewnÄ™trznie spójna
żð SkutecznoÅ›d  bada poziom realizacji celów, bada czy metody zaÅ‚ożone w
programie skutecznie realizują założone cele
·ð Czy cele programu zostaÅ‚y osiÄ…gniÄ™te
·ð Czy system wdrażania byÅ‚ skuteczny
żð UżytecznoÅ›d  dotyczy tych samych zagadnieo co trafnoÅ›d, ale bada siÄ™ jÄ… w
trakcie lub po zakooczeniu projektu
·ð Czy program speÅ‚niÅ‚ oczekiwania adresatów
·ð Czy osiÄ…gniÄ™te cele nie zostaÅ‚y zrealizowane kosztem innych,
nieobjętych programem adresatów
żð TrwaÅ‚oÅ›d  dotyczy ciÄ…gÅ‚oÅ›ci efektów interwencji w perspektywie Å›rednio i
długookresowej
·ð Czy efekty interwencji sÄ… trwaÅ‚e
·ð Czy efekty sÄ… odczuwalne po zakooczeniu interwencji
żð WydajnoÅ›d, efektywnoÅ›d  stosunek nakÅ‚adów do korzyÅ›ci
żð SpójnoÅ›d -
żð PrzejrzystoÅ›d  głównie procedur
żð OddziaÅ‚ywanie
Spójnośd i komplementarnośd
·ð KomplementarnoÅ›d
o Komplementarnośd realizowanych ze sobą projektów
żð np. żeby drogi budowane z funduszy unijnych tworzyÅ‚y sied
żð żeby droga prowadziÅ‚a do przygotowanego terenu inwestycyjnego
o komplementarnośd inwestycji realizowanych w ramach różnych funduszy
·ð Po identyfikacji komplementarnoÅ›ci pojawiÅ‚ siÄ™ problem z synergiÄ… projektów i programów
Wskaz
niki:
·ð Wskaz
niki produktu  wskaz
niki bezpośrednich wyników projektu (np. kilometry
wybudowanych dróg)
·ð Wskaz
niki rezultatów  odnoszą się do celów (np. liczba wypadków drogowych)
·ð Wskaz
niki oddziaływania  odnoszą się do oddziaływao dotyczących kontekstu projektu (np.
napływ inwestycji)
Komisja uznała, że z oddziaływaniem jest problem:
Nowe założenia ewaluacji
·ð Problem  identyfikacja w wyniku decyzji politycznej
·ð Rezultat  publiczne inwestycje majÄ… ich zazwyczaj wiÄ™cej niż jeden
·ð Wskaz
niki rezultatu  ułatwiają odpowiedz
na pytanie o to czy cele zostały osiągnięte
·ð Produkty  element programowania  logiki interwencji ; okreÅ›lane przez wskaz
niki produktu
·ð OddziaÅ‚ywanie  oceniane na podstawie relacji pomiÄ™dzy produktami interwencji a zmianÄ…
wartości wskaz
ników rezultatu
Przykład:
·ð Problem  niska aktywnoÅ›d zawodowa osób, które w danym roku ukooczyÅ‚y studia wyższe
·ð Rezultat  aktywizacja zawodowa absolwentów
·ð Wskaz
niki rezultatu  wzrost zatrudnienia osób, które ukooczyły studia z 45% do 80% w
pierwszym roku po ukooczeniu nauki
·ð Produkty
o rozwój akademickich inkubatorów przedsiębiorczości
o Ulgi podatkowe dla przedsiębiorców zatrudniających absolwentów w pierwszym roku
po zakooczeniu studiów
o Stypendia w firmach dla studentów IV i V roku studiów
·ð OddziaÅ‚ywanie  w jakim stopniu akademickie inkubatory przedsiÄ™biorczoÅ›ci przyczyniÅ‚y siÄ™
do aktywizacji zawodowej absolwentów
Sposoby zbierania danych pierwotnych
·ð Wywiad bezpoÅ›redni  IDI
·ð Wywiad telefoniczny  CATI
·ð Wywiad komputerowy  CAPI
·ð Ankieta pocztowa
·ð Ankieta elektroniczna  CAWI
·ð (ankieta audytoryjna)  przeprowadzana w Å›ciÅ›le okreÅ›lonym miejscu
·ð (ankieta szkolna)  ankieta rozdawana dzieciom, do wypeÅ‚nienia przez rodziców
·ð Wywiad swobodny
·ð Wywiad pogÅ‚Ä™biony
·ð Zogniskowane wywiady grupowe
·ð Grupa ekspercka
·ð Obserwacja uczestniczÄ…ca
Błędy w ewaluacji
·ð Nadinterpretacja
·ð Oczekiwanie, że czytelnik domyÅ›li siÄ™ o co chodziÅ‚o
·ð Åšlepe zaufanie do wskaz
nika
o Wskaz
nik jest kluczowy w monitoringu, w ewaluacji trzeba odnalez
d szerszy kontekst
jego zmiany  połączenie ich z innymi z
ródłami informacji i wyciągnięcie wniosków
Ankiety  o czym pamiętad
·ð Nie można próbowad dowiedzied siÄ™ wszystkiego
·ð Ankieta jest badaniem opinii, nie faktów
·ð Należy jasno zidentyfikowad adresata
·ð Zachowanie czytelnoÅ›ci
·ð Nie komplikowad treÅ›ci zawartej w ankiecie
·ð PosÅ‚ugiwad siÄ™ zrozumiaÅ‚ym dla adresata jÄ™zykiem
 Podejrzane zwroty w raportach:
·ð W znacznym stopniu&
·ð Z pewnoÅ›ciÄ…&
·ð Wydaje siÄ™, że&
·ð Czynniki te Å‚Ä…czÄ… siÄ™ w sposób oczywisty&
·ð Jak widad&
·ð Nie różniÄ… siÄ™ w zasadzie&
11.01.2012
Kamienie milowe polityki regionalnej UE  dokumenty
·ð Raport Barki
o Przeczytad co najmniej 5 rozdział
o Strategia rozwojowa powinna byd ukierunkowana terytorialnie (place based)
o Rozwijanie potencjału endogenicznego przez interwencje zewnętrzną
o 10 filarów reformy polityki zarządzania (od str. 6)
1. Koncentracja na priorytetach kluczowych i konserwatywna alokacja
terytorialna
2. Nowe strategiczne ramy polityki spójności
3. Nowe relacje kontraktowe, wdrażanie i sprawozdawczośd zorientowane na
wyniki
4. Usprawnione zarzÄ…dzanie priorytetami kluczowymi
5. Promowanie dodatkowego, innowacyjnego i elastycznego wydatkowania
6. Promowanie eksperymentowania i mobilizacja podmiotów lokalnych
·ð WywoÅ‚anie instytucjonalnych impulsów innowacyjnych
7. Promowanie procesu uczenia siÄ™: w stronÄ™ prospektywnej ewaluacji
rzeczywistego oddziaływania interwencji
8. Przekierowanie, skoncentrowanie i wzmocnienie roli Komisji jako centrum
kompetencyjnego
9. ZarzÄ…dzanie i kontrola finansowa
10. Wzmocnienie politycznego systemu kontroli i równowagi na wysokim
szczeblu
o Uznanie, że pewne założenia były dobre, ale ich wdrożenie nie poszło tak jak miało
o Polityka spójności ma byd remedium na brak postaw pro integracyjnych w
społeczeostwach europejskich, ale w związku z tym należy coś w niej zmienid.
o Z jednej strony kontrola efektów wydatkowania pieniędzy, a z drugiej pozostawienie
możliwości własnego wyboru ścieżki dotarcia do określonego celu
o Zmniejszenie elity stycznego charakteru interwencji  procedury sÄ… skomplikowane i
ich zrozumienie nie jest osiągalne dla  normalnego człowieka  trzeba to zmienid
o Mocne i słabe strony polityki spójności prowadzonej do tej pory (punkt 22 i 23, s. 13)
·ð Strategia Europa 2020
o Do przeczytania
·ð V raport kohezyjny
o Wnioski do przeczytania
o Wnioski z raportu sÄ… podstawÄ… do planowania kolejnej perspektywy w polityce
spójności
18.01.2012 r.
·ð Zajrzed do projektów rozporzÄ…dzeo dla nowej perspektywy
Co w nowej perspektywie
·ð Wprowadzenie regulacji zmuszajÄ…cych PC do realizacji celów strategii Europa 2020
·ð Roczna sprawozdawczoÅ›d
·ð Wzmacnianie terytorialnego wymiaru polityki spójnoÅ›ci   geografia ma znaczenie
·ð Aspekty terytorialne polityki spójnoÅ›ci
o Program LEADER
żð Powstanie lokalnych grup dziaÅ‚ania  czÄ™sto wskazywane jako partner
współpracy jst
o Miasta
żð Wymiar miejski polityki spójnoÅ›ci dyskutowany od wielu lat  Urban
dimension of cohesion policy
żð PostulujÄ… go głównie paostwa zachodnie  wprowadzanie tylnymi drzwiami
bogatych regionów do konwergencji
·ð Instrument  A
ącząc Europę  duże inwestycje infrastrukturalne mające znaczenie dla Europy
·ð W nowej perspektywie Komisja Europejska i EBI chcÄ… udzielad także pożyczek, aby Å›rodki
publiczne mogły wywoływad efekt mnożnikowy (zamiast napędzad rynek bankowy)
·ð Sied bezpieczeostwa  regiony w fazie przejÅ›ciowej majÄ… zagwarantowane co najmniej 2/3
środków jakie otrzymywały w perspektywie 2007-2013