Literka.pl - Ogólna charakterystyka upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego Ogólna charakterystyka upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego Data dodania: 2005-11-24 09:00:00 PojÄ™cie upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego jest bardzo szerokie zarówno ze wzglÄ™du na zróżnicowane stopnie upoÅ›ledzenia, które obejmuje zaburzenia sprawnoÅ›ci motorycznej, zaburzenia zachowania, zaburzenia somatyczne, motywacji, emocjonalnoÅ›ci, uwagi, pamiÄ™ci, myÅ›lenia. PojÄ™cie upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego jest bardzo szerokie zarówno ze wzglÄ™du na zróżnicowane stopnie upoÅ›ledzenia, które obejmuje zaburzenia sprawnoÅ›ci motorycznej, zaburzenia zachowania, zaburzenia somatyczne, motywacji, emocjonalnoÅ›ci, uwagi, pamiÄ™ci, myÅ›lenia. UpoÅ›ledzenie umysÅ‚owe odnosi siÄ™ nie tylko do sfery poznawczej czÅ‚owieka, ale obejmuje caÅ‚Ä… jego osobowość. Obok terminu upoÅ›ledzenie umysÅ‚owe używa siÄ™ również okreÅ›leÅ„: «niedorozwój umysÅ‚owy, «osÅ‚abienie sprawnoÅ›ci psychicznej lub «opóznienie rozwoju umysÅ‚owego. W literaturze specjalistycznej używany jest termin «oligofrenia, zwÅ‚aszcza w zastosowaniu do różnicowania tej formy upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego, z jakÄ… pedagogika specjalna ma przede wszystkim do czynienia ( globalny deficyt powstaÅ‚y we wczesnych stadiach rozwojowych ) od tzw. demencji ( otÄ™pienia ), która jest skutkiem choroby nabytej w ciÄ…gu życia i stanowi nieodwracalne uwstecznienie rozwoju. Kryteria upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego: 1. Kryterium kliniczno medyczne «oligofreniÄ…, czyli niedorozwojem umysÅ‚owym, nazywamy wrodzone oraz istniejÄ…ce od wczesnego dzieciÅ„stwa obniżenie zdolnoÅ›ci rozwoju intelektualnego uniemożliwiajÄ…ce lub opózniajÄ…ce naukÄ™ szkolnÄ…. ( Korzeniowski 1969 ). 2. Kryterium praktyczne niedorozwój umysÅ‚owy wÅ‚Ä…cza do zaburzeÅ„ psychicznych, wyróżniajÄ…c jego dwie kategorie : znaczne obniżenie sprawnoÅ›ci umysÅ‚owej obniżenie sprawnoÅ›ci umysÅ‚owej. Kryterium psychologiczno spoÅ‚eczne niedorozwój umysÅ‚owy okreÅ›la jako stan, w którym umysÅ‚ nie osiÄ…gnÄ…Å‚ normalnego rozwoju biorÄ…c pod uwagÄ™ : ocenÄ™ wyników w nauce inteligencjÄ™ przystosowanie biologiczno spoÅ‚eczne ( A.F. Tredgold ) niedojrzaÅ‚ość spoÅ‚ecznÄ… niskÄ… sprawność umysÅ‚owÄ… opóznienie rozwojowe zahamowanie pochodzenie konstytucjonalne nieodwracalność upoÅ›ledzenia ( E. Doll ) kryterium psychologiczne poziom uwagi i mowy kryterium ewolucyjne porównywanie poziomu rozwoju umysÅ‚owego dziecka niedorozwiniÄ™tego z dzieckiem normalnym kryterium spoÅ‚eczne mierzÄ…ce stopieÅ„ przystosowania jednostki (Mazurkiewicz 1968 ) nieadekwatne spoÅ‚eczne przystosowanie siÄ™ zmniejszonÄ… zdolność uczenia siÄ™ powolne tempo dojrzewania ( Ch. Skiner ). Zgromadzenie Ogólne Åšwiatowej Organizacji Zdrowia uchwaliÅ‚o w 1968 roku podziaÅ‚ upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego oparty na ilorazie inteligencji i jako podstawÄ™ przyjÄ™to 100, o odchyleniu standardowym 16 punktów, a przy jej ustaleniu przyjÄ™to liczbÄ™ odchyleÅ„ standardowych, o którÄ… iloraz inteligencji różni siÄ™ od Å›redniej. StÄ…d przyjÄ™to podziaÅ‚ czterostopniowy : 1. upoÅ›ledzenie umysÅ‚owe lekkie I.I. 52 67 2. upoÅ›ledzenie umysÅ‚owe umiarkowane I.I. 36 51 3. upoÅ›ledzenie umysÅ‚owe znaczne I.I. 20 35 4. upoÅ›ledzenie umysÅ‚owe gÅ‚Ä™bokie I.I. 0 19 UpoÅ›ledzenie umysÅ‚owe jest stanem, a nie chorobÄ…. PRZYCZYNY UPOÅšLEDZENIA UMYSAOWEGO PojÄ™cie upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego jest szerokie, wiele jest przyczyn, które je spowodowaÅ‚y. Do najbardziej oczywistych należą te, które zwiÄ…zane sÄ… z warunkami wewnÄ™trznymi dziecka, tj. : nieprawidÅ‚owe geny, anatomiczne wady rozwojowe, zaburzenia endokrynologiczne, choroby zakazne i ukÅ‚adu nerwowego, urazy w życiu pÅ‚odowym i poza nim i inne oraz te przyczyny, które nie tyle powodujÄ… upoÅ›ledzenie umysÅ‚owe w Å›cisÅ‚ym tego sÅ‚owa znaczeniu ile, wywoÅ‚ujÄ… objawy obniżenia sprawnoÅ›ci intelektualnych i dajÄ… ( mylny ) obraz upoÅ›ledzenia.Wymienić tu trzeba czynniki takie jak : 1. szkodliwy wpÅ‚yw Å›rodowiska spoÅ‚eczno kulturowego niedowartoÅ›ciowanego fizycznie lub psychicznie ( np. sytuacje stresowe, zaniedbanie Å›rodowiskowe,wyizolowanie itp.), 2. obniżenie sprawnoÅ›ci intelektualnych z powodu wystÄ™pujÄ…cych zaburzeÅ„ w analizatorze sÅ‚uchu czy wzroku oraz narzÄ…dach ruchu. UpoÅ›ledzenie umysÅ‚owe spowodowane jest pewnymi organicznymi i funkcjonalnymi zmianami w mózgu, zwÅ‚aszcza w korze mózgowej : 1. Pierwotne przyczyny upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego wywoÅ‚ane sÄ… przez czynniki genetyczne. Rodzice przekazujÄ… nieprawidÅ‚owe lub uszkodzone geny i chromosomy, powodujÄ…ce, że embrion i płód nie rozwijajÄ… siÄ™ normalnie w konsekwencji dziecko rodzi siÄ™ upoÅ›ledzone umysÅ‚owo. Jest to najczÄ™stsza przyczyna upoÅ›ledzenia. 1. postacie upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego, które sÄ… zwiÄ…zane z nieprawidÅ‚oÅ›ciami genów to różne tzw. tryby dziedziczenia : dominujÄ…cy, gdy jednostka otrzymuje gen chorobowy tylko od jednego z rodziców, recesywny, gdy oboje z rodziców sÄ… nosicielami chorobowego genu. do grupy powodujÄ…cej uszkodzenie komórek rozrodczych ( plemników i komórek jajowych ) należą różne rodzaje aberracji chromosomów ( nie sprzężonych z pÅ‚ciÄ…, tzw. autosomalnych oraz sprzężonych z pÅ‚ciÄ… chromosomów X i Y ). Normalny czÅ‚owiek ma 46 chromosomów autosomalnych ( 22 takie same u kobiet i mężczyzn ) plus 1 parÄ™ chromosomów pÅ‚ciowych: kobieta XX, mężczyzna XY. Aberracje mogÄ… polegać na zwiÄ™kszonej liczbie w poszczególnych parach chromosomów, albo na nietypowym ich ksztaÅ‚cie. Do aberracji zwiÄ™kszonej liczby chromosomów należy np.: znany syndrom Downa tzw. trisomia chromosomu 21 ( w którym zamiast 2 wystÄ™pujÄ… 3 chromosomy ). trzecim rodzajem przyczyn upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego sÄ… defekty metaboliczne. W anomaliach tego typu zachodzi brak takiego czy innego enzymu, który jest niezbÄ™dny do pewnego typu reakcji chemicznej. SÄ… one najczęściej uwarunkowane genetycznie. Wyróżniamy tu trzy anomalie: w zakresie przemiany biaÅ‚kowej ( np. fenyloketonuria ), tÅ‚uszczowej ( np. choroba gargolizm, mikrocefalia, hydrocefalia ), cukru i inne wciąż jeszcze wykrywane. Innymi czynnikami zmian w organizmie, które mogÄ… wpÅ‚ywać na wytworzenie siÄ™ upoÅ›ledzenia umysÅ‚owego, sÄ… anatomiczne zmiany mózgu ( zaniki pÅ‚atowe, dziurawość mózgu, porowatość mózgu itd. ) i inne zaburzenia rozwojowe( np. brak jÄ…der komórkowych lub części mózgu ). Wady rozwojowe sÄ… wynikiem zatrzymania lub nieprawidÅ‚owego ksztaÅ‚towania siÄ™ struktur mózgu. JeÅ›li wystÄ…piÄ… wtedy, gdy jest on już uformowany, zmiany te noszÄ… nazwÄ™ mózgowego porażenia dzieciÄ™cego. Wtórne przyczyny upoÅ›ledzenia to te, które majÄ… wpÅ‚yw na korÄ™ mózgowÄ…: 1. Przed urodzeniem dziecka : leki przyjmo wane przez matkÄ™ w czasie ciąży ( Å›rodki nasenn e, podniec ajÄ…ce, odurzaj Ä…ce ), przebyt e przez niÄ… choroby wirusow e ( w I kwartal e ciąży różyczk a, odra, ospa wietrzn a, półpasi ec, Å›winka, a w pózniejs zym zaÅ› okresie kiÅ‚a wrodzo na i inne ), warunki fizyczne matki ( niedoży wienie, brak witamin ), warunki psychoa fektywn e matki ( przeżyci a ciężarn ej, niechÄ™t ny stosune k do dziecka w tym okresie, cięższe konflikt y małżeÅ„s kie separac je, rozwod y ), alkoholi zm i narkom ania matki, konflikt y serologi czne, uszkodz enia chemicz ne, mechan iczne i radiacyj ne, niedost ateczne dziaÅ‚aln ość biologic zna bardzo mÅ‚odyc h matek lub wyczerp anie siÅ‚ matek starszyc h. W czasie porodu dziecka : ur az y zwi Ä…z an e z po ro de m ( np. zg nie ce nie kle szc za mi cz as zki no wo ro dk a ), nie do tle nie nie
prz y zb yt dłu go trw ają cy m po ro dzi e, zb yt sz yb ka zm ian a ciś nie nia
prz y zb yt sz yb ki m po ro dzi e. Po ur od ze niu dzi ec ka : CH AR AK TE RY ST YK A UP OŚ LE DZ EN IA UM YS AO WE GO (F UN KC JO NO W AN IE SP OA EC ZN E, IN TE LE KT UA LN E, PS YC HI CZ NE , SO MA TY CZ NE ). Up ośl ed ze nie um ysł ow e w sto pni u lek ki m ( I.I. 52
67 ). Os ob y up oÅ›l ed zo ne um ysÅ‚ ow o w sto pni u lek ki m ch ar akt ery zuj Ä… siÄ™ naj Å‚ag od nie jsz Ä… for mÄ… nie do roz wo ju um ysÅ‚ ow eg o. Ni ed or oz wo jo wi ule gaj Ä… u nic h prz ed e ws zy stk im cz yn no Å›ci po zn aw cz e, tak ie jak : sp ost rze ga nie , uw ag a, wy ob raz nia , pa mi ęć, my Å›le nie i ori en tac ja sp oÅ‚e cz na. Os ob y te sp ost rze gaj Ä… wo lni ej, mn iej do kÅ‚a dni e i w wÄ™ ższ ym za kre sie . Po sia daj Ä… sÅ‚a bs zÄ… pa mi ęć, ich wy ob raż eni a sÄ… mn iej do kÅ‚a dn e. Ni e roz um iej Ä… wi elu słó w, zwÅ‚ as zcz a okr eÅ›l ajÄ… cy ch prz ed mi oty or az ba rdz o zÅ‚o żo ny ch i sk om pli ko wa ny ch zja wis k. Ma jÄ… tru dn oÅ› ci w wy raż ani u sw oic h my Å›li i roz um ien iu wy po wi ed zi inn yc h os ób. Cz Ä™st o nie po tra fiÄ… wy kry wa ć ist ot ny ch róż nic i po do bie Å„st w mi Ä™d zy prz ed mi ota mi. Po wo duj e to u nic h tru dn oÅ› ci w wy da wa niu sÄ… dó w i wy ciÄ… ga niu wn ios kó w. We dÅ‚u g Su ch ari ew ej u os ób up oÅ›l ed zo ny ch w sto pni u lek ki m sp ost rze ga wc zo ść jes t za sa dni cz o w no rm ie. Jed no stk a z te go ro dz aju def ekt em po sia da wo lny tok sp ost rze ga nia , sp ost rze że nia sÄ… nie spr ec yz ow an e; po sia da tru dn oÅ› ci z wy róż nia nie m ist ot ny ch szc ze gół ów . Za ch ow uje zd oln oÅ› ć do do pe rce pcj i mu zy ki. Uw ag a do wo lna jes t do brz e sk on ce ntr ow an a na ma ter ial e ko nkr et ny m. Jed no stk a kró tko i sÅ‚a bo ko nc en tru je siÄ™ na tre Å›ci ac h ab str ak cyj ny ch, tru dn yc h do zro zu mi eni a, ma og ra nic zo ny cz as uw agi . Po sia da do br Ä… pa mi ęć me ch ani cz nÄ… ( zd arz ajÄ… siÄ™ cz as am i prz yp ad ki wy bit nej «p am iÄ™c i fot og raf icz nej ). Os ob a z up oÅ›l ed ze nie m um ysÅ‚ ow ym w sto pni u lek ki m po sia da na to mi ast sÅ‚a bÄ… pa mi ęć log icz na i do wo lnÄ… . Uc zy siÄ™ be z zro zu mi eni a, po sia da wo lne te mp o uc ze nia siÄ™ . Za pa mi Ä™t uje pio se nki i wi ers ze. Mo wa roz wij a siÄ™ pó zn o, wy stÄ™ puj Ä… u jed no stk i cz Ä™st e wa dy wy mo wy . Ma Å‚y za só b sÅ‚o wn ict wa prz yc zy nia siÄ™ do tru dn oÅ› ci z wy po wi ad ani em my Å›li, for mu Å‚o wa nie m wy po wi ed zi. Poj ed yn cz e wy raz y wy po wi ad a do 3 rok u ży cia , zd ani a na to mi ast mi ed zy 5 6 rok ie m ży cia . Poj aw iaj Ä… siÄ™ cz Ä™st e ag ra ma tyz my . Jed no stk a z te go ro dz aju up oÅ›l ed ze nie m ma ma Å‚Ä… sa mo dzi eln oÅ› ć my Å›le nia . Do mi nuj e my Å›le nie ko nkr et no
ob raz ow e na d poj ęci ow o sło wn ym . Up ośl ed zo ne jes t ab str ah ow ani e, uo gól nia nie , po ró wn yw ani e or az roz um ien ie prz yc zy no wo
sk utk ow e, jak ró wn ież wn ios ko wa nie i tw orz eni e poj ęć. Do mi nuj e sła by kry tyc yz m, og ra nic zo na zd oln oś ć do sa mo ko ntr oli. Ma ks ym aln y po zio m jes t na stę puj ąc y: w wi ek u od 15 do 21 lat osi ąg a wi ek int eli ge ncj i ró wn y 8 do 12 lat. Czł ow iek z up ośl ed ze nie m w sto pni u lek ki m po sia da op óz nio ny roz wó j ruc ho wy ( mo tor yk a ): sia da po d ko nie c 1 rok u ży cia , ch od zi po d ko nie c 2 rok u ży cia . Wy ka zuj e br ak pe rce pcj i ruc hó w or az ruc hy ma ło sk oo rd yn ow an e. Jes t zd oln y op an ow ać w peł ni cz yn no ści sa mo ob słu go we or az cz yn no ści za wo do we i do brz e je wy ko ny wa ć. Bio rąc po d uw ag ę pr oc es y em ocj on aln o mo ty wa cyj ne i doj rza łoś ć sp ołe cz ną, jed no stk a wy ka zuj e osł abi on ą ko ntr olę em ocj i, po pę dó w, dą że ń. Jes t zd oln a do ok az yw ani a uc zy ć wy ższ yc h, wy ka zuj e utr ud nio ne prz yst os ow ani e sp ołe cz ne. Dzi ec ko z up ośl ed ze nie m w sto pni u lek ki m mo że uc zę szc za ć do prz ed szk ola ma so we go lub prz ed szk ola z od dzi ała mi int eg rac yjn ym i. Na to mi ast naj kor zy stn iej sz ą for mą na uc za nia jes t szk oła po dst aw ow a sp ecj aln a lub szk oła po dst aw ow a z od dzi ała mi int eg rac yjn ym i or az szk oła za wo do wa sp ecj aln a. Do ros ły mo że pr ac ow ać w wy uc zo ny m za wo dzi e w zw ykł yc h za kła da ch lub za kła da ch pr ac y chr oni on ej. We dłu g J. So wy os ob y up ośl ed zo ne w sto pni u lek ki m nie roz um iej ą ba rdz iej sk om pli ko wa ny ch zja wis k i syt ua cji tru dn yc h, któ ryc h nie po tra fią roz wi ąz ać. Z re guł y nie po dej mu ją dzi ała ń z wł as nej ini cja ty wy , lec z sta raj ą się na śla do wa ć inn yc h. W roz wi ąz yw ani u sw oic h pr obl em ów nie po tra fią wy kor zy sta ć wł as ne go do świ ad cz eni a, lec z sto suj ą me to dę pr ób i błę dó w. W ich dzi ała niu br ak jes t pla no wo ści , in we ncj i i sa mo dzi eln oś ci. Cz ęst o po dej mu ją dzi ała nia po d wp ły we m akt ual ne go na str oju , em ocj i, nie prz ew idu jąc do kła dni e sk utk ów sw oic h de cy zji, ch ar akt ery zuj ą się nie zró wn ow aż eni em em ocj on aln ym . Up ośl ed ze nie um ysł ow e w sto pni u um iar ko wa ny m ( I.I. 36
51 ) Jed no stk a up oÅ›l ed zo na w sto pni u um iar ko wa ny m wy ka zuj e ob niż on Ä… spr aw no ść sp ost rze ga nia , sp ost rze ga tyl ko ce ch y ko nkr et ne, nie od róż nia ce ch wa żn yc h. Wy ka zuj e ró wn ież tru dn oÅ› ci w sk upi eni u uw agi do wo lne j, na to mi ast do brz e ko nc en tru je uw ag Ä™ prz y wy ko ny wa niu pr ost yc h cz yn no Å›ci me ch ani cz ny ch i na int er es ujÄ… cy ch prz ed mi ota ch. Do mi nuj e uw ag a mi mo wo lna . Jed no stk a wy ka zuj e og ra nic zo ny za kre s pa mi Ä™ci . Zd arz ajÄ… siÄ™ prz yp ad ki po sia daj Ä…c e do br Ä… pa mi ęć «fo to gr afi cz nÄ… . Za ch ow an a jes t do br a pa mi ęć me ch ani cz na. Og óln ie os ob a up oÅ›l ed zo na w sto pni u um iar ko wa ny m wy ka zuj e ba rdz o wo lne te mp o uc ze nia siÄ™ . Pot raf i za pa mi Ä™ta ć pr ost e pio se nki i wi ers ze, os ob y do ros Å‚e po tra fiÄ… po wt órz yć zd ani e 15
18 syl ab ow e. Zn ac zni e op óz nio ny jes t roz wó j mo wy , poj ed yn cz e wy raz y wy stę puj ą ok oło 5 rok u ży cia , zd ani a ok oło 7 rok u ży cia . Jed no stk a po słu guj e się pr ost ym i zd ani am i i wy stę puj ą licz ne ag ra ma tyz my . Wy mo wa jes t nie wy raz na, wa dli wa , wy po wi ed zi ma ją og ra nic zo ny za só b sło wn ict wa , nie za wi er ają poj ęć ab str ak cyj ny ch. Sła bo roz wi nię te jes t my śle nie poj ęci ow o sło wn e, my śle nie ma ch ar akt er ko nkr et no
ob raz ow y. Up ośl ed zo ne jes t roz um ow ani e prz yc zy no wo
sk utk ow e. Jed no stk a wy ka zuj e ba rdz o wo lne te mp o i szt yw no ść my śle nia , br ak sa mo dzi eln oś ci i zd oln oś ci do sa mo ko ntr oli. Poj ęci a def ini uje po prz ez opi s prz ed mi ot u i ma ter iał u, z któ re go jes t zro bio ny i prz ez za sto so wa nie or az wy kor zy sta nie prz ed mi ot u. Ma ks ym aln y po zio m roz wo ju um ysł ow eg o: w wi ek u 15 lat ży cia osi ąg a wi ek int eli ge ncj i 7 8 lat ka. Po wa żni e za bu rzo ny i op óz nio ny jes t roz wó j ruc ho wy : sia da nie w 2 rok u ży cia , ch od ze nie w 3 rok u ży cia . Do ść do brz e jed no stk a ra dzi so bie z cz yn no ści am i sa mo ob słu go wy mi. Mo że wy uc zy ć się pr ost yc h cz yn no ści za wo do wy ch, po d ko ntr olą i na dz or em mo że ob słu gi wa ć pr ost e urz ąd ze nia i ma sz yn y. Wy ko nuj e ruc hy ma łop rec yz yjn e i nie zgr ab ne, ma wo lne te mp o cz yn no ści ruc ho wy ch. Os ob a z up ośl ed ze nie m w sto pni u um iar ko wa ny m uja wn ia wr ażl iw oś ć em ocj on aln ą or az głę bo kie prz yw iąz ani e do wy ch ow aw có w. Sła bo ko ntr olu je sw oje em ocj e, po pę dy i dą że nia . Ma ks ym aln y po zio m doj rza łoś ci sp ołe cz nej to 10
lat ek. Jed no stk i up oÅ›l ed zo ne w sto pni u um iar ko wa ny m mo gÄ… op an ow ać ele me nty na uki cz yta nia , pis ani a i licz eni a w szk oÅ‚a ch ży cia or az mo gÄ… by ć prz yu cz an e do wy ko ny wa nia pr ost yc h cz yn no Å›ci za wo do wy ch. Mo gÄ… pr ac ow ać po d na dz or em w za kÅ‚a da ch pr ac y chr oni on ej. Op isu jÄ…c os ob y up oÅ›l ed zo ne um ysÅ‚ ow o w sto pni u um iar ko wa ny m J. So wa st wi er dz a: «c ha rak ter yz ujÄ… siÄ™ on e gÅ‚Ä™ bs zy m nie do roz wo je m um ysÅ‚ ow ym . Do tyc zy to ws zel kic h pr oc es ów po zn aw cz yc h: sp ost rze ga nia , wy ob raz ni, pa mi Ä™ci , uw agi i my Å›le nia .To ost at nie ma ch ar akt er my Å›le nia ko nkr et ne go op art eg o tyl ko na sp ost rze że nia ch. Up oÅ›l ed ze niu cz yn no Å›ci po zn aw cz yc h to wa rzy sz Ä… zw ykl e za bu rze nia inn yc h pr oc es ów ps yc hic zn yc h. U mi ark ow ani e up oÅ›l ed zo ne um ysÅ‚ ow o os ob y ch ar akt ery zuj Ä… siÄ™ nis ki m po zio me m roz wo ju mo tor yc zn eg o ob niż eni em spr aw no Å›ci ma nip ula cyj ny ch ma nip ula cyj ny ch lok om oc yjn yc h. Ró wn ież ich za ch ow ani e od bie ga od og óln ie prz yjÄ™ tyc h no rm . Wy róż nia siÄ™ wÅ› ró d nic h dw a typ y, a mi an ow ici e typ ap aty cz ny i typ po bu dli wy . Te n pie rw sz y jes t fle gm aty cz ny, sp ok ojn y, ob ojÄ™ tny , nie ag res yw ny, nie spr aw iaj Ä…c y tru dn oÅ› ci, do ść pr ac ow ity (w gr ani ca ch sw oic h mo żli wo Å›ci ). Ty p po bu dli wy jes t nie sp ok ojn y, du żo mó wi Ä…c y i bie gaj Ä…c y, prz es zk ad zaj Ä…c y, ze skÅ‚ on no Å›ci Ä… do nis zcz eni a ws zy stk ieg o co siÄ™ wo kół zn ajd uje . W pr oc esi e na uki szk oln ej os ob y te mo gÄ… op an ow ać pr og ra m (n au ka cz yta nia i pis ani a) w za kre sie dw óc h kla s szk oÅ‚y sp ecj aln ej Up oÅ›l ed ze nie um ysÅ‚ ow e w sto pni u zn ac zn ym ( I.I. 20
35 ) Os ob a up ośl ed zo na w sto pni u zn ac zn ym wy ka zuj e po wa żni e ob niż on ą spr aw no ść i sz yb ko ść sp ost rze ga nia . Sp ost rze ga nie jes t nie do kła dn e. Ma tru dn oś ci w roz po zn aw ani u prz ed mi otó w i wy od rę bni ani u ele me nt ów . Po wa żni e za bu rzo na jes t ko nc en tra cja uw agi . Ko nc en tru je się tyl ko na prz ed mi ota ch słu żą cy ch za sp ok aja niu po trz eb lub wy róż nia jąc yc h się np. zd ec yd ow an ą ba rw ą. Do mi nuj e uw ag a mi mo wo lna , br ak jes t uw agi do wo lne j. Ba rdz o zn ac zni e utr ud nio ne jes t ró wn ież za pa mi ęty wa nie . Za kre s pa mi ęci jes t zni ko my i ma ła jes t trw ało ść pa mi ęci . Pot raf i za pa mi ęta ć tyl ko naj pr ost sz e ukł ad y na ryt mi ce. Os ob y do ros łe po tra fią po wt órz yć zd ani e 12 syl ab ow e; 4 cyf ry; za pa mi ęta ć i wy ko na ć 3 pr ost e pol ec eni a. Gł ęb ok o op óz nio ny jes t roz wó j mo wy : poj ed yn cz e wy raz y poj aw iaj ą się w wi ek u szk oln ym . Cz ęst o nie bu duj e zd ań, wy po wi ad a się mo no syl ab am i lub jed ny m wy raz em . Ni eki ed y uż yw a pr ost yc h zd ań, nie od mi eni a prz ez prz yp ad ki, mo wa jes t beł kot liw a i mi ni ma lny za só b sło wn ict wa . My śle nie jes t tyl ko se ns ory cz no
mo tor yc zn e, ba rdz o sła bo roz wi nię te w dzi ała niu . Gł ęb ok o up ośl ed zo ne jes t my śle nie poj ęci ow o sło wn e. Ma ks ym aln y po zio m roz wo ju um ysł ow eg o: w wi ek u 8 10 lat osi ąg a wi ek int eli ge ncj i ró wn y 3 lat. Os ob y do ros łe nie prz ekr ac zaj ą po zio mu int ele ktu aln eg o dzi ec ka w wi ek u 5 6 lat. Gł ęb ok o op óz nio ny jes t roz wó j ruc ho wy : sia da nie i ch od ze nie op an ow uje w wi ek u prz ed szk oln ym . Mo że prz ys wo ić so bie ruc hy nie zb ęd ne do wy ko ny wa nia pr ost yc h cz yn no ści zwi ąz an yc h z sa mo ob słu gą
wy ma ga to jed na k dłu ższ eg o ćw icz eni a. Po wa żni e up ośl ed zo na jes t mo tor yk a rąk . Og ra nic zo ne są pr oc es y em ocj on aln e i doj rza łoś ć sp ołe cz na. Os ob y z up ośl ed ze nie m w sto pni u zn ac zn ym są zd oln e do ok az yw ani a uc zu ć, prz yw iąz ani a, ch oć wy raż ają je w sp os ób pr ym ity wn y. Ni e ko ntr olu ją em ocj i i po pę dó w, są ma ło sa mo dzi eln e, re ali zuj ą pr ost e po trz eb y or az db ają o hig ien ę os obi stą . Ma ks ym aln y po zio m doj rza łoś ci sp ołe cz nej to: 7 8 lat. Os ob y ze zn ac zn ym up ośl ed ze nie m um ysł ow ym ch ar akt ery zuj ą się tak nis ki m po zio me m roz wo ju um ysł ow eg o, że na uk a cz yta nia , pis ani a, cz y licz eni a jes t cał ko wi cie nie mo żli wa . Mo gą fun kcj on ow ać w szk oła ch ży cia . Ta m po tra fią op an ow ać wi ele pr ost yc h cz yn no ści ży cia co dzi en ne go or az pr ost e pr ac e wc ho dz ąc e w skł ad nie sk om pli ko wa ny ch za wo dó w. Jed no stk i z tak im up ośl ed ze nie m nie są zd oln e do sa mo dzi eln eg o ży cia i wy ma gaj ą opi eki os ob y dr ugi ej. Up ośl ed ze nie um ysł ow e w sto pni u głę bo ki m ( I.I. 0 19 ) Os ob a up ośl ed zo na w sto pni u głę bo ki m ma ba rdz o za bu rzo ne pr oc es y ori en tac yjn e. Gł ęb ok o za bu rzo na jes t spr aw no ść sp ost rze ga nia . W nie któ ryc h prz yp ad ka ch nie ud aje się wy wo łać ko nc en tra cji wz rok u na prz ed mi oci e. Re ag uje głó wn ie na bo dz ce sy gn ali zuj ąc e po kar m. W nie któ ryc h prz yp ad ka ch br ak jes t obj aw ów ko nc en tra cji uw agi mi mo wo lne j. Za pa mi ęty wa nie i uc ze nie się jes t nie mo żli we ( u nie któ ryc h jed no ste k wi do cz ne jed yni e w op an ow ani u pr ost yc h re ak cji ruc ho wy ch, np. od sz uk ani e sc ho wa ne go ob ok os ob y prz ed mi ot u ). Mo wa jes t nie wy ksz tał co na. Op an ow uje 2 3 wy raz y i roz um ie kil ka pr ost yc h pol ec eń. Ni e wy ksz tał co ne są pr oc es y int ele ktu aln e i my śle nie . Os ob a up ośl ed zo na w sto pni u głę bo ki m jes t zd oln a do op an ow ani a ch od ze nia . Ru ch y są au to ma tyc zn e, ste re oty po we , któ re nie słu żą wy ko na niu cz yn no ści . Bio rąc po d uw ag ę pr oc es y em ocj on aln o mo ty wa cyj ne i doj rza łoś ć sp ołe cz ną os ob y up ośl ed zo ne w sto pni u głę bo ki m zd oln e są do wy raż ani a pr ost yc h em ocj i. Na jcz ęś cie j jed na k wy stę puj e br ak obj aw ów ży cia uc zu cio we go i prz eja wó w sa mo dzi eln oś ci. W wy nik u dłu go trw ałe go ćw icz eni a mo że na uc zy ć się sy gn ali zo wa ć po trz eb y fizj olo gic zn e. Ma ks ym aln y po zio m doj rza łoś ci sp ołe cz nej to 4 lat a. Dzi eci up ośl ed zo ne um ysł ow o w sto pni u głę bo ki m zw oln ion e są z ob ow iąz ku szk oln eg o, wy ma gaj ą sta łej opi eki i pie lęg na cji. Jak już wc ze śni ej pis ała m, jed no stk i te zd oln e są do op an ow ani a poj ed yn cz yc h cz yn no ści w wy nik u ind yw idu aln yc h od dzi ały wa ń re ha bili tac yjn yc h. We dłu g J. So wy wy nik i ind yw idu aln yc h od dzi ały wa ń re ha bili tac yjn yc h są na og ół zni ko me . Pa mi ęta ć nal eż y, iż czł ow iek jes t ist otą ba rdz o zło żo ną i mo żn a go roz wa ża ć z róż ny ch pu nkt ów wi dz eni a. Og óln ie mo żn a po wi ed zie ć, że sta no wi on pe wn ą zin te gr ow an ą cał oś ć, w któ rej mo żn a wy od rę bni ć ele me nty fiz yc zn e, ps yc hic zn e i sp ołe cz ne. Jes t wi ęc on ist otą so cjo
ps yc ho
fiz yc zn ą. Dl ate go do da tko wy mi obj aw am i oli gof re nii mo gą by ć an om ali e w bu do wi e gło wy , tw arz y, dy spr op orc je cia ła, zm ian y na sk órz e or az tak ie an om ali e, jak : za bu rze nia wz rok u, słu ch u i inn yc h zm ysł ów . Do ch or ób i za bu rze ń po wo duj ąc yc h wy żej wy mi eni on e an om ali e zal icz yć nal eż y mi ęd zy inn ym i : Literka.pl - Ogólna charakterystyka upośledzenia umysłowego Literka.pl - Ogólna charakterystyka upośledzenia umysłowego