Wróć Pokrycia dachowe i systemy rynnowe O wyborze rodzaju pokrycia dachu decydują względy estetyczne, techniczne i cena. Dla rozwiązań kon- strukcyjnych dachu bardzo istotny jest ciężar pokrycia. W domach jednorodzinnych stosuje się głównie pięć rodzajów pokryć, dwa należące do tzw pokryć ciężkich (dachówki ceramiczne i cementowe) oraz trzy należące do tzw pokryć lekkich (gonty bitumiczne, papy, blachy). Typ pokrycia Ciężar [kg/m2] strzecha 75 dachówki ceramiczne 40 75 dachówki cementowe 42 55 łupek 25 35 płyty włóknisto cementowe 13 20 gonty bitumiczne 8 15 blachy dachowe 2 10 papa 1 6,5 pokrycia bezspoinowe 2 7 płyty faliste bitumiczne 3 płyty z tworzyw sztucznych 1 4 Dachówki ceramiczne Dachówki ceramiczne wytwarza się z uszlachetnionej gliny. Mają różne kształty, a przekrój poprzeczny płaski lub wyprofilowany, o różnej głębokoSci tłoczenia. Kształt dachówki ma wpływ nie tylko na wygląd dachu, ale również na jego szczelnoSć. Dachówki ceramiczne są niepalne i odporne na zmiany tempera- tury, ich trwałoSć jest bardzo duża do kilkudziesięciu lat. Zniszczoną dachówkę łatwo jest wymienić bez koniecznoSci wymiany całego pokrycia dachowego. Małe wymiary dachówek sprawiają, że można je ła- two układać na dachach o skomplikowanych kształtach, przy niewielkiej iloSci odpadów. Dachówki ceramiczne Zależnie od technologii produkcji dachówki dzielimy na: niebarwione tłoczone wytwarzane w formach (czerwone) ciągnione cięte taSmowo z uformowanej uprzednio gliny barwione w masie Dachówki mogą być: barwione niebarwione, w naturalnym kolorze czerwonym powierzchniowo barwione pigmentami w masie, glazurowane barwione powierzchniowo, angobowane glazurowane (szkliwione); pokryte cienką szklistą powłoką, która jest wynikiem podwójnego wypalania angobowane; pokryte warstwą gliny lepszej jakoSci, która po wypaleniu tworzy powłokę matową lub półmatową na powierzchni dachówki Ze względu na kształt rozróżniamy kilka podstawowych typów dachówek: karpiówki dachówki płaskie produkowane metodą ciągnioną, najczęSciej o kształcie prostokąta z krót- szą krawędzią z jednej strony zaokrągloną, o powierzchni gładkiej, chropowatej lub rowkowanej (ułatwia- Dachówki ceramiczne jącej spływanie wody deszczowej); krycie dachówką karpiówką może być pojedyncze lub podwójne kry- cie pojedyncze w budynkach mieszkalnych stosuje się rzadko, ponieważ nie zapewnia dostatecznej szczel- karpiówki noSci. holenderki holenderki (esówki) dachówki o kształcie przekroju poprzecznego zbliżonym do litery S, produkowa- (esówki) ne metodą tłoczenia. mnich mniszka mnich mniszka składające się z par dachówek przeznaczonych do układania łącznie; mają w prze- zakładkowe kroju poprzecznym kształt półokrągły i układa się je na zakład w taki sposób, że mnich jest skierowany wy- pukłoScią do góry, a mniszka do dołu. zakładkowe wyposażone na obu powierzchniach we wpusty i wypusty, służące do szczelnego ułoże- nia na zakład; oferowane są w różnych kształtach, na przykład imitujących inne typy dachówek. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY POKRYCIA DACHOWE I SYSTEMY RYNNOWE Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry Dachówka ceramiczna jest jednym z najcięższych pokryć dachowych; metr kwadratowy waży, za- leżnie od typu, od 40 do 75 kg. Dlatego pokrycie to wymaga odpowiednio solidnej więxby dachowej, będącej w stanie przenieSć wymagane obciążenie. Dachówki ceramiczne układa się najczęSciej na ruszcie drewnianym z łat i kontrłat. Kontrłaty są przy- bite do krokwi. Prostopadle do nich (równolegle do okapu) przybija się łaty, do których przymocowu- je się dachówki. Czasami dachówki układa się na samych łatach. Dachówki cementowe Dachówki cementowe produkuje się w formach aluminiowych, z mieszaniny piasku i cementu z wodą. Są barwione w masie i dodatkowo malowane powierzchniowo. Ich kształty i wymiary są zbliżone do dachó- wek ceramicznych (karpiówki, holenderki, mnich mniszka), są jednak od nich znacznie tańsze. Blachy dachowe Blacha dachowa płaska, cynkowa lub ocynkowana, występuje w formie arkuszy dawniej powszech- nie stosowana, obecnie ustępuje miejsca nowoczesnym blachom powlekanym. Blachy dachowe powlekane są wykonane z aluminium albo stali powlekanej obustronnie warstwą cynku lub aluminiowo cynkową i pokrytej powłoką ochronną: poliestrową, akrylową, akrylowo polie- strową, z plastizolu, z PVF2, z puralu. Można też stosować blachy miedziane; są najtrwalsze (ponad 100 Profile lat), ale dużo droższe. W miarę upływu czasu pokrywają się zielonym nalotem (patyną), który nadaje im blach szlachetny wygląd. W przekroju poprzecznym blacha może być płaska lub profilowana: trapezowa, falista, krzywoliniowa. płaskie W zależnoSci od wysokoSci profilu mówimy o blachach głęboko i nisko tłoczonych. Niektórzy producen- trapezowe ci oferują nawet kilkadziesiąt profili, różniących się kształtem przekroju, wysokoScią i głębokoScią tłocze- faliste nia. dachówkowe Blachy sprzedawane są w postaci arkuszy o różnych wymiarach i różnej gruboSci. Blachy dachówkowe (blachodachówki) są wytłaczane w kształcie tradycyjnych dachówek ceramicz- nych, czasami też gontów drewnianych lub łupka dachowego. Dachówki ceramiczno metalowe są to blachodachówki pokryte dodatkowo kruszywem ceramicznym. Blachodachówki wytwarza się w postaci dużych arkuszy (np 1100x8000 mm), co ułatwia pokrycie dachu Materiały o prostym kształcie. Aby uniknąć dużych strat materiału wskutek cięcia arkuszy, w przypadku dachu o na blachy skomplikowanym kształcie stosuje się panele (długoSć ok. 1 m) składające się z jednego rzędu blachoda- chówek z wbudowaną łatą noSną, co przyspiesza układanie pokrycia i ogranicza iloSć odpadów. stal powlekana miedx Blachy dachowe nie wymagają sztywnego poszycia. Mocuje się je do łat przybitych do krokwi. Pane- cynk le z wbudowaną łatą noSną można mocować bezpoSrednio do krokwi. aluminium Ponieważ blachy układa się bez sztywnego poszycia, są one częScią dachowej konstrukcji noSnej; anodowane przenoszą obciążenia od ciężaru własnego, Sniegu i wiatru. Nie mogą więc być dobierane w sposób lub powlekane zupełnie dowolny. GruboSć blachy i rozstaw punktów podparcia dobiera się w zależnoSci od przewi- dywanej wartoSci obciążenia i przyjętego schematu statycznego (blacha jednoprzęsłowa czy wielo- przęsłowa). Dobór blachy dachowej powinien być wykonany przez projektanta. Jeżeli przewiduje się chodzenie po dachu, konieczne jest zmniejszenie rozpiętoSci (mniejsze odległo- Sci między punktami podparcia) lub stosowanie pomostów. W ofertach niektórych firm wSród akce- soriów można znalexć drabiny do wchodzenia na dach i kładki dachowe. Uwaga! W żadnym wypadku nie wolno odwracać blachy. Strona wierzchnia musi być zawsze na górze. Pokrycia z papy Papa to wyrób, którego warstwę noSną stanowi osnowa nasycona materiałem bitumicznym. Osnowa za- Papy pewnia papie odpowiednią wytrzymałoSć (przede wszystkim na rozciąganie i zrywanie) Papy tradycyjne mają osnowę wykonaną z tektury albo tkaniny z włókien organicznych lub mineralnych, tradycyjne nasyconych smołą lub asfaltem (papy smołowe i asfaltowe). Papy smołowe już nie są produkowane, ale nowej generacji spotyka się je jeszcze na dachach starych domów. Papy tradycyjne są stosunkowo tanie, ale nietrwałe. Wymagają częstej konserwacji, praktycznie co kilka lat. Papy nowej generacji są kilkuwarstwowe. Dzięki swojej budowie są o wiele bardziej wytrzymałe i ela- INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY POKRYCIA DACHOWE I SYSTEMY RYNNOWE styczne od pap tradycyjnych. Mają osnowę z tkaniny poliestrowej, włókna szklanego, mieszaną poliestro- wo szklaną lub z wytłaczanej folii albo taSmy aluminiowej. Osnowa jest pokryta obustronnie powłoką bi- tumiczną niemodyfikowaną lub modyfikowaną: plastomerem APP, elastomerem SBS, oksydowaną. Mody- fikacja zwiększa odpornoSć powłoki na zmiany temperatury i starzenie, podwyższa jej elastycznoSć (za- Papy pobiega to m. in. spływaniu papy nagrzanej do wysokiej temperatury z dachu), chroni przed utratą szczelnoSci przy ruchach pokrycia związanych ze zmianami temperatury. podkładowe Papy nowej generacji są najczęSciej termozgrzewalne (warstwa dolna papy jest wykonana ze specjalnej izolacyjne termozgrzewalnej folii). wierzchniego krycia Zależnie od miejsca ułożenia i pełnionej funkcji papy dzielimy na: specjalne wierzchniego krycia; stosowane jako wierzchnie warstwy pokryć wielowarstwowych, pokryte posyp- ką zabezpieczająca przed wysoką temperaturą i promieniowaniem ultrafioletowym: łupkową, bazaltową lub ceramiczną podkładowe; stosowane jako spodnie warstwy asfaltowych pokryć dachowych i wielowarstwo- wych izolacji wodnych, przeciwwilgociowych i parochronnych, pokryte posypką z piasku kwarcowe- go izolacyjne; stosowane jako spodnie warstwy asfaltowych pokryć dachowych i wielowarstwowych izo- lacji wodnych, przeciwwilgociowych lub parochronnych, pokryte posypką z talku (który zabezpiecza przed sklejaniem) SBS elastomer, czyli tworzywo o bardzo dużej odkształcalnoSci, które po zaprzestaniu działania ob- ciążenia powraca do pierwotnego kształtu; zachowuje elastycznoSć również w temperaturze ujemnej, dzięki czemu pokrycie dachu może być układane w zimie. APP plastomer, czyli tworzywo, które w wysokiej temperaturze przechodzi w stan plastyczny, a po obniżeniu temperatury nie wraca do pierwotnego kształtu. W polskich warunkach klimatycznych zaleca się stosowanie pap z powłokami modyfikowanymi SBS em, Jeżeli decydujemy się na papę z powłoką modyfikowaną APP, to nie może być ona układana w zimie. Na pokrycie dachowe stosuje się najczęSciej jedną lub dwie warstwy papy. Przy kryciu pojedynczym występuje tylko papa nawierzchniowa, o gruboSci 5 6 mm. Przy kryciu podwójnym stosuje się pa- pę podkładową o gruboSci 2 4 mm oraz nawierzchniową o gruboSci 3 5 mm. Wierzchnią warstwę papy zgrzewa się (na całej powierzchni lub pasmowo) z warstwą podkładową palnikiem gazowym, którym podgrzewa się spodnią powłokę termozgrzewalną w miarę rozwijania rolki papy. Papa przy- kleja się do podłoża pod własnym ciężarem. Gonty (dachówki) bitumiczne Gonty bitumiczne są to prostokątne pasy z papy asfaltowej, których dolne krawędzie są powycinane w różne kształty (prostokątne, trójkątne, trapezowe, szeSciokątne, faliste, rybiej łuski, dachówki karpiówki) w taki sposób, że ułożone na dachu przypominają dachówki. Warstwa wierzchnia jest pokryta posypką w różnych kolorach: łupkową, bazaltową lub ceramiczną albo folią miedzianą. Papy przybija się papiakami, a powierzchnia styku gontów skleja się wskutek wulkanizacji kleju bitumicznego pod wpływem promieni sło- necznych. Poszycie pod gonty bitumiczne musi być sztywne i równe (deski drewniane, sklejka, płyty wiórowe, pilSniowe, gipsowe dachowe). Zaletą gontów bitumicznych jest łatwoSć montażu. Można je układać na dachach o skomplikowanych kształtach. Dzięki małym wymiarom pasów iloSć odpadów jest mi- nimalna. Płyty faliste bitumiczne Osnowę płyt falistych stanowią sprasowane włókna organiczne. Osnowa jest walcowana (aby uzyskać kształt fali), a następnie obustronnie nasycana masą bitumiczną i pokrywana powłoką ochronną polimero- wą lub akrylowo winylową. Podkład pod płyty faliste zależy od pochylenia połaci dachowej. Przy niewielkim pochyleniu (do 11C) stosuje się sztywne poszycie (deskowanie, płyty wiórowe, pilSniowe, gipsowe dachowe), przy po- chyleniu większym wystarczą łaty przybite do krokwi. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY POKRYCIA DACHOWE I SYSTEMY RYNNOWE Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry Gonty drewniane Gonty drewniane produkuje się z drewna iglastego (sosna, Swierk, jodła). Są cięte lub łupane zgodnie z naturalnym przebiegiem włókien drewna. Wymiary: długoSć 50 70 cm, szerokoSć 8 10 cm. Mają róż- ne przekroje poprzeczne, często są wyposażone w pióra i wpusty. Stosowane rzadko w domach jednoro- dzinnych przede wszystkim w budownictwie regionalnym. Płyty dachowe warstwowe Płyty dachowe warstwowe mają rdzeń ze styropianu, oklejonego obustronnie lub jednostronnie innym ma- teriałem. Płyty warstwowe z rdzeniem ze styropianu oklejonego obustronnie lub jednostronnie papą izolacyjną stosuje się do izolacji dachów o małym pochyleniu i stropodachów pełnych, w których pokrycie dachowe przykleja się bezpoSrednio do izolacji termicznej. Można z nich wykonywać izolacje wielowarstwowe. Płyty warstwowe z rdzeniem ze styropianu oklejonego jednostronnie lub obustronnie płytami wióro- wo cementowymi stosuje się do ocieplania przekryć dachowych z blachy (oklejone obustronnie) i stro- podachów żelbetowych (oklejone jednostronnie). Płyty z tworzyw sztucznych Są produkowane z różnych materiałów: poliwęglanu, żywicy syntetycznej z wypełniaczem mineralnym, zbrojonej włóknami szklanymi PVC poliestru zbrojonego włóknami szklanymi akrylu Płyty z tworzyw sztucznych mają przekrój lity (płaski lub profilowany: falisty, trapezowy) albo komorowy Są trwałe, odporne na działanie czynników atmosferycznych i chemicznych, trudno zapalne i bardzo lek- kie. W budownictwie jednorodzinnym stosuje się je najczęSciej na dachy ogrodów zimowych, tarasów, we- rand i wiat. Inne pokrycia Łupek dachowy to skała osadowa lub metamorficzna o budowie warstwowej; wycina się z niej bloki, z których metodą rozwarstwiania otrzymuje się płytki dachowe o różnych kształtach i wymiarach. Strzecha jest to pokrycie dachu z trzciny, słomy lub imitujących je włókien sztucznych. Pokrycie słomą i trzciną charakteryzuje się dobrą izolacyjnoScią termiczną i wodoszczelnoScią, ale jest łatwopal- ne i bardzo ciężkie (do 75 kg/ m2). Strzecha z włókien sztucznych jest dużo lżejsza (11 kg/ m2). Strze- chę można ułożyć na dachu o dowolnym kształcie, ale więxba dachowa musi być dostatecznie wytrzy- mała. Płyty włóknisto cementowe produkuje się z mieszanki cementu i włókien (celulozowych lub z poli- propylenu) z wodą, z dodatkiem wypełniaczy. Mają wierzchnią warstwę gładką lub imitującą łupek. Wy- stępują w postaci płyt falistych o dużych gabarytach lub małych płytek kwadratowych. Są odporne na dzia- łanie czynników atmosferycznych, lekkie i łatwe w obróbce. Pokrycia bezspoinowe wykonuje się z gotowych mas asfaltowo kauczukowych, zbrojonych włókniną, welonem szklanym albo siatką z poliamidu, poliestru lub polipropylenu. Wierzchnią warstwę pokrycia po- sypuje się dostarczaną oddzielnie posypką mineralną. Zalety pokryć bezspoinowych to: możliwoSć otrzy- mania szczelnego pokrycia, lekkoSć (2 7 kg/ m2). Wykonywane są na placu budowy jako warstwy nie- zbrojone (warstwy wierzchnie pokryć nowych lub naprawianych starych) lub zbrojone. Folie dachowe wstępnego krycia Folie wstępnego krycia (FWK), nazywane również wiatroizolacją, są stosowane pod pokryciem dachu dla ochrony termoizolacji przed wodą z zewnątrz i przed wywiewaniem ciepłego powietrza z warstwy ter- moizolacji. (Więcej informacji w rozdziale Hydroizolacja ) INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY POKRYCIA DACHOWE I SYSTEMY RYNNOWE Rynny i rury spustowe System odwodnienia dachu W skład systemu odwodnienia dachu wchodzą rynny i rury spustowe. Odprowadzają one wodę opa- Przekrój rynny dową i topniejący Snieg na zewnątrz budynku. Rynny biegną wzdłuż okapu dachu, zbierając wodę z jego połaci. Z rynien woda spływa do pionowych rur spustowych, a stamtąd jest odprowadzana do półokrągły studzienek lub do kanalizacji, ewentualnie na działkę w odpowiedniej odległoSci od budynku. Im bar- półeliptyczny dziej skomplikowany kształt dachu, tym trudniejsze jego odwodnienie. W przypadku dachu o zróżni- trapezowy cowanej wysokoSci woda z rynny odwadniającej wyżej położoną częSć nie powinna spływać na kwadratowy częSć położoną niżej, ponieważ rynny tej częSci mogą nie być w stanie przejąć nadmiaru wody. prostokątny Rynny mają różne kształty przekroju poprzecznego: półokrągłe, półeliptyczne, trapezowe, kwadratowe i prostokątne, imitujące gzyms. Dno rynny może być gładkie lub ryflowane, pojedyncze lub podwójne. Ksz- tałt przekroju poprzecznego rynny ma wpływ na wydajnoSć w odprowadzaniu wody. Najpowszechniej sto- sowane i jednoczeSnie najbardziej wydajne są rynny o przekroju półokrągłym. Rury spustowe mają przekrój okrągły, kwadratowy lub prostokątny. Rury okrągłe mogą być łączone z ru- rami kwadratowymi specjalnymi elementami łączącymi. Zaprojektowanie systemu odprowadzania wody z dachu należy do architekta. Zgodnie z prawem bu- dowlanym budynki do wysokoSci 4.5 m i powierzchni dachu do 100 m2 nie muszą być wyposażone w system odwodnienia, pod warunkiem, że mają odpowiednio ukształtowane okapy. W innych przy- padkach musimy taki system przewidzieć. Wymiary rynien i rur spustowych zależą od powierzchni dachu, która ma być odwodniona i od kąta pochylenia połaci dachowej. Im większy przekrój rynny, tym większą iloSć wody może ona odprowa- Materiały na rynny dzić. Sprzedawcy systemów rynnowych dysponują odpowiednimi tabelami (sporządzonymi dla stal ocynkowana uSrednionych warunków klimatycznych), za pomocą których można dobrać wymiary rynien i rur spu- stal powlekana cyną stowych oraz potrzebną iloSć elementów dla dachu o okreSlonej powierzchni i kącie nachylenia, przy aluminium ustalonym usytuowaniu rur spustowych. miedx PVC Rynny i rury spustowe z blachy stalowej wykonuje się z wytłaczanej blachy stalowej ocynkowanej, nie- wykończonej lub powlekanej obustronnie plastizolem albo lakierowanej, czasami z blachy stalowej powle- kanej cyną. Ich trwałoSć wynosi od 30 do 50 lat. Rynny i rury spustowe aluminiowe wykonuje się z blachy aluminiowej powlekanej farbami akrylowymi. Ich trwałoSć jest bardzo duża do 70 lat. Mogą być odlewane, wytłaczane lub wytłaczane ciągłe produ- kowane bezpoSrednio na placu budowy. Rynny wykonane w systemie ciągłym nie mają połączeń na dłu- goSci Sciany, dzięki czemu są bardzo szczelne. Rynny i rury spustowe miedziane produkuje się z blachy miedzianej (mogą być dodatkowo powlekane cynkiem lub akrylem), która w wyniku działania czynników atmosferycznych pokrywa się zielonym nalo- tem (patyną), co nadaje jej efektowny wygląd. Są bardzo trwałe nawet do 150 lat. Ze względu na wyso- ką cenę montuje się je przede wszystkim w obiektach zabytkowych lub reprezentacyjnych. Rynny i rury spustowe z PVC produkuje się z wysokoudarowego polichlorku winylu, barwionego w masie. Ich zalety to: trwałoSć, łatwoSć montażu, odpornoSć na działanie czynników atmosferycznych, niska cena. Nie wymagają konserwacji ani malowania, nie ulegają korozji, są odporne na działanie promieniowania UV. W zależnoSci od długoSci okapu montuje się jedną rurę spustową (do 12 m) na końcu okapu (w naroż- niku), jedną rurę spustową w Srodku okapu (do 24 m) lub dwie rury spustowe w narożnikach. Jeżeli jed- na rura spustowa znajduje się na Srodku okapu, to rynny muszą mieć spadek w kierunku od brzegów do Srodka okapu. Jeżeli montujemy dwie rury spustowe w narożnikach, rynny muszą mieć spadek od Srod- ka w kierunku narożników. W miejscach, w których rynny o różnych spadkach łączą się ze sobą, ich wy- loty zasklepia się denkami, a następnie nakłada się na obie rynny element łączący; między rynnami po- zostawia się odstęp, umożliwiający ruchy wynikające z rozszerzalnoSci termicznej materiału. Akcesoria dachowe WiększoSć producentów najbardziej popularnych pokryć dachowych (dachówek ceramicznych i cemento- wych, blach) oferuje bogaty asortyment elementów uzupełniających, dopasowanych kształtem i kolorem do elementów podstawowych: dachówki kalenicowe, gąsiory do wykończenia kalenic, Swietliki, dachów- ki wywietrznikowe, okapowe lewe i prawe, wentylacyjne, koszowe, okapniki, wiatrownice, wyjScia ante- nowe, płotki przeciwSnieżne. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY POKRYCIA DACHOWE I SYSTEMY RYNNOWE Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry Dachy zielone Zielony dach oczyszcza powietrze atmosferyczne, chroni pokrycie i konstrukcję dachu przed nagrzewa- niem oraz zmianami temperatury (zmniejsza wahania temperatury do 30C, podczas gdy na "normalnych" dachach sięgają one nawet 100C), które mogą powodować ich niszczenie, tłumi hałas o około 40 50 dB. Pomieszczenia budynku usytuowane bezpoSrednio pod dachem w mniejszym stopniu nagrzewają się latem. Zielony dach częSciowo zbiera wodę z opadów atmosferycznych, co odciąża kanalizację deszczo- wą. W domku jednorodzinnym można powiększyć powierzchnię ogrodu, projektując dodatkowy ogród na da- chu np. budynku gospodarczego. Jest to szczególnie korzystne, gdy na dach budynku gospodarczego wy- chodzą okna mieszkania. Zielony dach można zaprojektować w budynku już istniejącym lub takim, który dopiero ma być zbudowa- Dach zielony ny. Muszą być jednak spełnione odpowiednie warunki. Konstrukcja budynku (stropodach, Sciany, słupy, fundamenty) musi być dostatecznie wytrzymała, aby przenieSć zwiększone obciążenie, pochodzące od ro- użytkowy SlinnoSci, podłoża gruntowego i koniecznych w tym przypadku dodatkowych warstw izolacyjnych. nieużytkowy Dach zielony może być użytkowy lub nieużytkowy. Dach użytkowy to taki, na którym mogą przebywać lu- dzie. Musi być otoczony balustradą, zabezpieczającą przed spadnięciem. Balustrada musi mieć wypełnie- nie płaszczyzn pionowych i dostateczną wysokoSć (liczoną do wierzchu poręczy): w budynkach jednoro- dzinnych 0.9 m, w budynkach wielorodzinnych i budynkach użytecznoSci publicznej 1.1.m Dach nieużytkowy jest to dach bez dostępu (poza dostępem wynikającym z koniecznoSci konserwacji). Nie przewiduje się przebywania na nim ludzi. RoSlinnoSć można projektować zarówno na dachu płaskim, jak i pochyłym (do 350). Dach płaski może być użytkowy lub nieużytkowy. Na dachu pochyłym nie przewiduje się przebywania ludzi. Roślinność Na dachach sadzi się trawę, kwiaty, mchy, krzewy i niskie drzewa. RoSliny nie mogą mieć zbyt rozroSnię- tych korzeni, które mogłyby uszkodzić pokrycie dachowe. Można też przewidzieć Scieżki wysypane żwi- rem lub wyłożone płytkami (np. betonowymi) lub ogródki skalne. WielkoSć obciążenia zależy od przewi- dywanego typu roSlinnoSci. Ze względu na obciążenie, gruboSć i rodzaj warstw wyróżnia się dwie grupy zieleni: intensywną i ekstensywną. Zieleń intensywna to zwyczajne roSliny (drzewa i krzewy), wymagają- ce normalnego gruntu i stałej pielęgnacji. Obciążenie jest w tym przypadku bardzo duże i konstrukcja da- chu musi być bardzo mocna. Od momentu posadzenia roSlin do ich wyroSnięcia mija od roku do dwóch lat. Utrzymanie takiego ogrodu jest doSć kosztowne. Zieleń ekstensywną sadzi się na cienkiej warstwie Zieleń substratu glebowego. Poza okresem wzrostu nie wymaga ona intensywnej pielęgnacji,. Zamiast sadzić ro- Sliny na dachu można wykorzystać gotowe maty z już zakorzenioną roSlinnoScią. Na dachach pochyłych intensywna projektuje się tylko zieleń ekstensywną. ekstensywna Rozmieszczenie roSlinnoSci ustala się zależnie od warunków: lokalizacji elementów noSnych stropodachu (np. drzewa sadzi się w bezpoSrednim sąsiedztwie belek stropowych, aby odciążyć częSci stropu o mniej- szej noSnoSci), rozmieszczenia wyłazów dachowych lub Swietlików. Trzeba też zadbać o swobodny dostęp do kominów i dylatacji (w ich sąsiedztwie można wykonać Scieżki żwirowe). RoSlinnoSć może pokrywać cały dach lub tylko jego częSć. Warstwy Niezmiernie ważne jest zaprojektowanie właSciwej izolacji cieplnej, hydroizolacji oraz odprowadzenia wo- dy z dachu. Zielone dachy, które powstały dawniej, mają często układ warstw trochę inny od stosowane- go dzisiaj (są też dużo cięższe), ponieważ wybór materiałów był wtedy znacznie mniejszy niż obecnie. NajczęSciej stosuje się tak zwany stropodach o odwróconym układzie warstw, czyli taki, na którym izola- cję termiczną układa się na zasadniczej izolacji przeciwwodnej. Przedłuża to żywotnoSć izolacji przeciw- wodnej i zmniejsza ryzyko przeciekania dachu. Typowy dach zielony składa się z następujących warstw (licząc od dołu, tzn. od powierzchni pokrycia dachowego): podłoże (beton, gazobeton, blacha, drewno); jest to górna warstwa stropodachu z ewentualną warstwą wyrównującą lub nadającą spadek (np. z zaprawy cementowej). izolacja wodochronna z papy termozgrzewalnej modyfikowanej elastomerem (na podkładzie gruntu- jącym) lub z folii PVC (na warstwie ochronnej). izolacja termiczna zabezpieczająca pokrycie dachu i izolację wodochronną przed wahaniami tempera- tury, promieniowaniem słonecznym i uszkodzeniami mechanicznymi (czasami z wyprofilowanym spad- kiem) z twardych płyt ze styropianu lub polistyrenu ekstrudowanego albo wełny mineralnej warstwa ochronna stanowiąca uszczelnienie dachu i chroniąca położone niżej warstwy przed niszczą- cym działaniem korzeni roSlin z dwóch warstw papy termozgrzewalnej modyfikowanej elastomerem INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY POKRYCIA DACHOWE I SYSTEMY RYNNOWE (górna warstwa powinna mieć wkładkę aluminiową lub miedzianą), fizeliny lub powłok z żywic epoksy- dowych. warstwa drenażowa odprowadzająca nadmiar wody i utrzymująca właSciwą wilgotnoSć z lekkich po- rowatych materiałów (żwiru rzecznego o grubym uziarnieniu, keramzytu, granulatu pumeksowego) ułożo- nych na warstwie ochronnej z folii lub fizeliny; stosuje się też maty porowate ze styropianu lub tworzyw sztucznych, maty z włókien syntetycznych z nylonowymi pętlami jednostronnie laminowane włókniną (w niektórych systemach ekstensywnego zazieleniania dachu można zrezygnować z warstwy drenażowej, o ile nachylenie dachu jest większe od 20). warstwa filtrująca wodę spływającą do warstwy drenażowej, zapobiegająca zatykaniu się porów dre- nażu i wypłukiwaniu składników odżywczych z warstwy wegetacyjnej oraz umożliwiająca podciąganie wo- dy do podłoża gruntowego najczęSciej z włókniny z tworzywa sztucznego. warstwa wegetacyjna stanowiąca właSciwe podłoże pod uprawę roSlin o składzie zależnym od typu ro- SlinnoSci; przy zieleni intensywnej stosuje się naturalne podłoże gruntowe (ciężar 10 centymetrowej war- stwy podłoża wynosi około 200 kg/ m2 często wymagana jest gruboSć 40 60 cm), przy zieleni eksten- sywnej stosuje się lekkie mieszanki, np. substratu torfowego ze składnikami sztucznymi (keramzyt, lawa wulkaniczna, perlit). Okna Zależnie od miejsca wbudowania okna dzielimy na : Okna fasadowe, czyli wbudowane w płaszczyznę Scian połaciowe (dachowe), czyli wbudowane w płaszczyznę dachu fasadowe połaciowe Warunki, którym powinny odpowiadać okna: dostateczna izolacyjnoSć cieplna; współczynnik przenikania ciepła U dla okien w pomieszczeniach o temperaturze równej lub wyższej niż 20C nie może przekroczyć: 2.6 W/ (m2 K) dla I, II, III strefy klima- tycznej (które obejmują większoSć obszaru Polski) i 2.0 dla IV i V strefy klimatycznej zdolnoSć do tłumienia dxwięków z otoczenia; wskaxnik izolacyjnoSci akustycznej w przeciętnych wa- runkach powinien wynosić 25 30 dB. szczelnoSć ze względu na przenikanie powietrza przez szczeliny zamkniętych okien; współczynnik infil- Elementy okna tracji powietrza przez okna powinien być zawarty między 0,5 i 1 (Srednio 0,8) szczelnoSć ze względu na przenikanie wody opadowej do wnętrza pomieszczeń; wymaga się, aby przy oScieżnica okreSlonej różnicy ciSnienia powietrza na zewnątrz i wewnątrz podczas opadów nie następowały przecie- skrzydło ki. szyba odpornoSć na działanie wiatru; wymagana ze na względu bezpieczeństwo użytkowników. ramiak sztywnoSć i wytrzymałoSć; okno nie może zostać zniszczone na przykład w wyniku przypadkowego słupek oparcia się człowieka na otwartym skrzydle lub przy próbie otwierania zablokowanego skrzydła na siłę Slemię dobra przepuszczalnoSć Swiatła, szpros ochrona przed włamaniem; blisko połowa włamań następuje przez okno lub drzwi balkonowe; główną rolą zabezpieczenia jest w tym przypadku wydłużenie czasu potrzebnego włamywaczowi na dostanie się do Srodka budynku Elementy ościeżnicy Okno składa się z ramy zamocowanej we wnęce okiennej, zwanej oScieżnicą oraz zawieszonych na niej skrzydeł. Skrzydło składa się z ramy zwanej ramiakiem oraz szyby. Powierzchnia okna pionowe stojaki może być podzielona dodatkowo na mniejsze częSci w obrębie oScieżnicy lub w obrębie skrzydła. poziomy górny Element dzielący okno na częSci pionowe nazywany jest słupkiem, na częSci poziome Slemie- nadproże niem. Elementy pionowe i poziome dzielące płaszczyzny skrzydła nazywamy szprosami. Skrzy- poziomy dolny dło nazywa się prawym, gdy patrząc od strony zawiasów mamy je po prawej stronie (skrzydło za- próg myka się zgodnie z ruchem wskazówek zegara). Skrzydło nazywa się lewym, gdy patrząc od stro- ny zawiasów mamy je po lewej stronie (skrzydło zamyka sie przeciwnie do ruchów wskazówek zegara). Ze względu na konstrukcję skrzydeł okna dzielimy na: krosnowe o pojedynczej warstwie skrzydeł otwieranych na zewnątrz lub (najczęSciej) do we- wnątrz oScieżnicowe o podwójnych skrzydłach: wewnętrzne otwierają się do wewnątrz, a zewnętrzne na zewnątrz. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY OKNA Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry skrzynkowe o podwójnych skrzydłach, z których oba (wewnętrzne i zewnętrzne) otwierają się do we- wnątrz. Najczęściej spotykane zespolone o skrzydłach trwale połączonych (skrzydło zewnętrzne jest zawieszone na wewnętrznym, rodzaje konstrukcji z którym jest zespolone Srubami) i otwierających się razem. skrzydeł jednoramowe jednoskrzydłowe, szklone szybami zespolonymi Obecnie na rynku oferowane są głównie okna zespolone i jednoramowe zespolone jednoramowe Zależnie od kierunku i sposobu otwierania skrzydeł okna dzielimy na: rozwieralne o skrzydłach otwierających się przez obrót wokół osi przechodzących przez zawiasy; mogą być jedno lub dwuskrzydlowe rozwieralno uchylne otwierające się przez rozwieranie lub uchylanie (sposób otwierania jest usta- lany przez zmianę położenia klamki) obrotowe otwierające się przez obrót skrzydła wokół osi pionowej; oS obrotu znajduje się poSrodku skrzydła lub nieco wyżej (zaletą drugiego rozwiązania jest to, że otwarte okno nie wystaje do wewnątrz pomieszczenia uchylno obrotowe, o podwójnym systemie otwierania; można je otwierać (uchylać) od góry, a do- datkowo istnieje możliwoSć uniesienia dolnej krawędzi i obrót wokół krawędzi górnej uchylne uchylające się od góry (przez obrót skrzydła wokół poziomej osi przechodzącej przez dolną krawędx) uchylno przesuwne umożliwiające podniesienie skrzydła i przesunięcie go w bok. przesuwne otwierające się przez przesuwanie skrzydeł w poziomie lub w pionie nieotwieralne; pełnią tylko rolę Swietlików doprowadzających Swiatło do pomieszczenia. Zależnie od liczby skrzydeł okna dzielimy na: jednodzielne o jednym skrzydle w poziomie wielodzielne o dwóch lub większej liczbie skrzydeł w poziomie jednorzędowe jedno skrzydło lub jeden rząd skrzydeł w pionie wielorzędowe dwa lub więcej rzędów skrzydeł w pionie Zależnie od materiału skrzydeł i ościeznic okna dzielimy na: drewniane, z PVC, z kompozytu poliestrowo szklanego, aluminiowe Okna drewniane Okna drewniane wykonuje się najczęSciej z drewna sosnowego lub Swierkowego, rzadziej dębowego, mahoniowego lub innych gatunków drewna egzotycznego. Mahoń nadaje się bardzo dobrze na ramy okienne i oScieżnice ze względu na twardoSć i odpornoSć na odkształcenia, ale jego wadą jest wysoka ce- na. Najbardziej popularne drewno sosnowe powinno być najwyższego gatunku, o regularnym przebiegu słojów, bez sęków i wypełnień (warto zwrócić uwagę, czy sposób pomalowania profilu umożliwia obej- rzenie rysunku drewna; wady materiału są często ukryte pod grubą warstwą farby). Stosuje się drewno li- te lub klejone. Ramy z drewna klejonego są w większym stopniu zabezpieczone przed wypaczeniem. Pro- file powinny być klejone podłużnie; mają wówczas mniejszą tendencję do wypaczania. Okna drewniane mają różne kształty: prostokątne, okrągłe, trójkątne, trapezowe. Ramy najczęSciej są bia- łe, brązowe (malowane farbami kryjącymi) lub w kolorze naturalnego drewna (pokryte lakierem transpa- rentnym). Inne kolory trzeba zamówić. Zalety okien drewnianych: duża sztywnoSć, dobra izolacyjnoSć termiczna (drewno ma niski współczynnik przewodnoSci cieplnej), łatwoSć obróbki, możliwoSć dowolnego barwienia, naturalny i ciepły wygląd. Wady okien drewnianych: podatnoSć na uszkodzenia, koniecznoSć stałej konserwacji, możliwoSć wypaczenia (drewno zmienia objętoSć przy zmianach wilgotnoSci: zawilgocone pęcznieje, po wyschnięciu kurczy się) podatnoSć na działanie grzybów, które powodują przebarwienia (sinienie) i gnicie StałoSć wymiarów okna i jego sprawne działanie zależy od jakoSci drewna użytego do produkcji oraz od INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY OKNA technologii produkcj i warunków eksploatacji. Okna klejone z kilku (zwykle trzech) warstw są w niewielkim stopniu podatne na zmiennoSć wymiarów. Okna z PVC Okna z PVC mają ramy (ramiaki i i oScieżnice) z profili wykonanych z wysokoudarowego polichlorku wi- nylu. Przekrój profili jest wielokomorowy (3 6 komór); komory pełnią różne funkcje: izolacji termicznej, akustycznej, odwadniania, usztywnienia. SztywnoSć profili z PVC jest znacznie mniejsza od sztywnoSci ram drewnianych, dlatego muszą być do- datkowo wzmacniane wkładanymi do Srodka kształtownikami stalowymi. Kształtowniki muszą być zabez- pieczone antykorozyjnie (najczęSciej stosuje się blachę ocynkowaną). Niedostatecznie usztywnione profi- le mogą się w trakcie eksploatacji odkształcać (np. pod wpływem temperatury dotyczy to szczególnie profili o ciemnych barwach) i powodować trudnoSci przy otwieraniu i zamykaniu okien. Zalety okien z PVC: duża trwałoSć (40 50 lat), łatwoSć konserwacji (tylko mycie) dowolnoSć kształtu duży wybór wzorów i kolorów niska cena Wady okien z PVC: możliwoSć niedostatecznego usztywnienia ramy okiennej wskutek błędów wykonania (zbyt mała gru- boSć blachy, wzmocnienie tylko odcinkowe, kształtowniki wzmacniające wkładane w kawałkach, czasami w ogóle brak wzmocnień), duża wydłużalnoSć termiczna (wydłużenie może osiągać wartoSci: 1,6 mm/ m dla profili w kolorze bia- łym oraz 2,4 mm/ m dla profili w kolorze ciemnym), możliwoSć nagrzania do temperatury, przy której zagrożona jest stabilnoSć kształtu (przy temperaturze 35C profile białe nagrzewają się do temperatury około 40C, ciemnobrązowe do 70C; stabilnoSć kształ- tu twardego PVC zawiera się w granicach 75 83C; profile o ciemnych barwach mogą się więc nagrzać do temperatury, w której tracą swoją sztywnoSć i ulegają odkształceniom). ograniczenie wymiarów ze względu na sztywnoSć, możliwoSć wydzielania się szkodliwych związków chemicznych podczas pożaru Okna z PVC mają najczęSciej kolor biały. Profile barwne otrzymuje się metodą barwienia w masie lub wprasowywania na gorąco w biały profil (tylko po stronie zewnętrznej) specjalnych folii barwnych. Ofero- wane są najczęSciej kolory imitujące barwę naturalnego drewna różnych gatunków: mahoń, ciemny dąb, jasny dąb, palisander, ale również: czerwone, zielone, niebieskie, żółte itp. Okna wykonane z PVC mogą mieć dowolne kształty (okrągłe, łukowe, wieloboczne) i podziały. Ze względu na niewielką sztywnoSć okna z PVC nie powinny mieć zbyt dużych wymiarów. Najlepiej, aby skrzydła otwierane miały szerokoSć nie większą niż 0.90 m, a skrzydła nie otwierane 1.50 m. Okna z PVC powinny być szczególnie starannie montowane. Odpowiednie mocowanie oraz ograni- czenie wymiarów okien zapobiega ich nadmiernym deformacjom. Okna z kompozytu poliestrowo szklanego Mają ramy i oScieżnice z profili wykonanych z kompozytu poliestrowo szklanego (tzw. fiberglass skła- dający się z żywicy poliestrowej, która stanowi około 30 40% i włókien szklanych 60 70%). Profile okienne z tego materiału charakteryzują się wysoką wytrzymałoScią mechaniczną, dzięki czemu nie wymagają dodatkowego usztywnienia profilami stalowymi i mogą mieć mniejszy przekrój niż profile z PVC. Mają dobrą izolacyjnoSć cieplną i małą wydłużalnoSć termiczną (zbliżoną do wydłużalnoSci szkła). Są od- porne na wpływy atmosferyczne, kwasoodporne oraz mogą być podczas użytkowania dowolnie malowa- ne i przemalowywane. Mogą mieć różne kształty i wymiary, nie ma zastosowania pojęcie standardu . Zalety okien z kompozytu: duża sztywnoSć, dobra izolacyjnoSć cieplna, niewielka odkształcalnoSć, odpornoSć na czynniki atmosferyczne INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY OKNA Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry odpornoSć na działanie kwasów, możliwoSć dowolnego malowania, możliwoSć produkcji okien o dowolnych kształtach i wymiarach Wady okien z kompozytu: wysoka cena Okna z aluminium Mają ramy i oScieżnice z profili wykonanych z aluminium. Profile aluminiowe składają się z zamkniętych komór powietrznych. NajczęSciej stosuje się profile trójkomorowe. Podstawowe typy profili aluminiowych: wykonany w całoSci z aluminium (z jednego wielokomorowego przekroju), tak zwany zimny, o bardzo ni- skim współczynniku izolacyjnoSci cieplnej; nadaje się do stosowania tylko w przegrodach wewnątrz bu- dynku, takich jak Scianki działowe, drzwi wewnętrzne z wkładem z tworzywa sztucznego (dwa profile aluminiowe połączone przekładką z poliuretanu lub polia- midu, która wraz z fragmentami sąsiadujących profili tworzy trzecią komorę), o trochę lepszej izolacyjno- Sci cieplnej, który może być stosowany również w przegrodach zewnętrznych. W budownictwie mieszkaniowym profile aluminiowe stosuje się przede wszystkim w oszklonych przybu- dówkach (werandy, ogrody zimowe, oranżerie) lub innych konstrukcjach przestrzennych. Podział okien aluminiowych na klasy w zależnoSci od współczynnika przenikania ciepła UR Grupa UR [W/ (m2 K) 1. <2 2.1 2,0 2,8 2.2 2,8 3,5 Problemy z wentylacją Zbyt duża infiltracja powietrza przez okna powoduje straty ciepła i zmniejsza izolacyjnoSć akustyczną. Wentylacja Zbyt niska infiltracja powoduje: wzrost wilgotnoSci powietrza w mieszkaniu (co prowadzi do wykra- plania pary wodnej, rozwoju pleSni i grzybów) i pogorszenie jego jakoSci (zbyt wysokie stężenie ga- zów, np. dwutlenku węgla, nieprzyjemny zapach). Nowoczesne okna drewniane i z tworzyw sztucznych mają bardzo dużą szczelnoSć ze względu na przenikanie powietrza, często prawie całkowitą. Całkowita szczelnoSć okien stanowi ich wadę; takie okna muszą być często otwierane lub wymagają rozszczelniania. Okna rozszczelnia się przez: stosowanie okuć rozszczelniających, Rozszczelnianie mikrorozszczelnianie skrzydeł, stosowanie specjalnych uszczelek wietrzeniowych, wycinanie lub nawiercanie uszczelek. Certyfikaty Przed zakupem okna należy zawsze żądać certyfikatu. Certyfikat to nie to samo co aprobata. Apro- bata techniczna stwierdza przydatnoSć danego systemu do stosowania w budownictwie, a więc okre- Certyfikaty Sla jedynie wymagania. Natomiast certyfikat zgodnoSci z aprobatą dopuszcza do stosowania w bu- i downictwie okna wytwarzane przez konkretnego producenta. Aprobaty Certyfikat jest wydawany imiennie na podstawie: badań okien; kontroli produkcji; kontroli zakładowego systemu zapewnienia jakoSci Okna znanych producentów sprawdzane są w tunelu aerodynamicznym, w którym symuluje się wszystkie typy warunków atmosferycznych. Najlepiej kupować okna bezpoSrednio u producenta, a przynajmniej zapewnić sobie montaż przez au- toryzowaną ekipę. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY OKNA Okna połaciowe i wyłazy dachowe Okna połaciowe są najczęSciej drewniane (z drewna sosnowego lub Swierkowego), sporadycznie z two- rzywa sztucznego. OScieżnice i skrzydła wykonywane są z drewna klejonego warstwowo, fabrycznie im- pregnowanego. Od strony zewnętrznej okna są zwykle zabezpieczone okładziną z blachy aluminiowej lub miedzianej, odporną na działanie promieniowania UV. Okna najczęSciej są wyposażone w nowoczesne okucia obwiedniowe, łączące skrzydło z oScieżnicą, umożliwiające ryglowanie skrzydła w oScieżnicy na całym obwodzie (w kilku punktach). Wyłazy dachowe są to okna połaciowe rozwieralne, zaprojektowane na potrzeby dekarzy i kominia- rzy, przeznaczone z reguły do poddaszy nieużytkowych. Mogą być wyposażone w blokadę uniemoż- liwiającą samoczynne zamknięcie się podczas prac na dachu. Okna połaciowe mogą być montowane w dachach o różnych kątach pochylenia połaci i różnych typach pokrycia dachowego; trzeba tylko zastosować odpowiedni kołnierz uszczelniający dostosowany do rodza- ju pokrycia. Występuje on w dwóch wersjach: do pokryć falistych (blacha falista, płyty faliste) oraz pła- skich (blacha płaska, papa, łupek). Producenci oferują na ogół okna w naturalnym kolorze drewna, na zamówienie malowane na inne kolory. Również blachy zabezpieczające mogą być kolorowe. Nie zawsze możliwe jest wykonanie okna o nietypo- wych wymiarach (na ogół tylko przy większych zamówieniach). Szyby Okna mogą być szklone szybami pojedynczymi lub zespolonymi. W nowych oknach stosuje się standar- dowo szyby zespolone. Szyba zespolona składa się z dwóch lub trzech szyb pojedynczych, oddzielonych komorami powietrznymi wypełnionymi suchym powietrzem albo gazem szlachetnym (argonem, krypto- Okna zespolone nem lub ksenonem); taka szyba dobrze izoluje cieplnie, ale tylko pod warunkiem całkowitej szczelnoSci z 2 lub 3 szyb wzdłuż krawędzi (w przeciwnym wypadku gaz z czasem ulatnia się i właSciwoSci cieplne okna pogarsza- to ją się). Szyby są na obwodzie połączone ramkami dystansowymi (z twardej pianki poliuretanowej, kom- pozytu poliestrowo szklanego, aluminium), utrzymującymi je w stałej odległoSci. GruboSć szyb wynosi standard 4 lub 3 mm, szerokoSć szczeliny powietrznej 6, 8, 12, 14, 16, 18 mm. Współczynnik przenikania ciepła U okna zależy od szerokoSci szczelin powietrznych. Standardowa szyba zespolona podwójna 4/ 16/ 4 skła- da się z dwóch szyb o gruboSci 4 mm, oddzielonych szczeliną powietrzną 16 mm. W przypadku szyb ze- spolonych potrójnych spotyka się różne zestawy, składające się z trzech szyb o tej samej lub różnej gru- boSci, oddzielonych szczelinami powietrznymi o tej samej lub różnej szerokoSci (przykładowe zestawy: 4/ 12/ 3/ 12/ 4; 4/ 8/ 4/ 8/ 4; 3/ 6/ 3/ 9/ 3). 4/ 12/ 3/ 12/ 4 okno zespolone trzyszybowe; gruboSć szyb zewnętrznych 4 mm, gruboSć szyby we- wnętrznej 4 mm, dwie szczeliny powietrzne o szerokoSci 12 mm każda. Drzwi i bramy garażowe Zależnie od funkcji, jaką pełnią w budynku drzwi dzielimy na: wewnątrzlokalowe oddzielające od siebie pomieszczenia tego samego mieszkania. Drzwi wewnętrzne wejSciowe prowadzące z mieszkania na klatkę schodową zewnętrzne wejSciowe prowadzące z budynku na zewnątrz wewnętrzne zewnętrzne W przypadku domu jednorodzinnego można mówić o drzwiach zewnętrznych i wewnętrznych Skrzydło drzwiowe otwierająca się częSć drzwi (potocznie ta właSnie częSć nazywana jest drzwiami) OScieżnica rama osadzona w otworze Sciany, na której zawiesza się (lub montuje w inny sposób) skrzydła. Okucia elementy wyposażenia drzwi, takie jak: zawiasy, klamki, zamek, szyld osłaniający. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY DRZWI I BRAMY GARAŻOWE Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry Zależnie od kierunku i sposobu otwierania skrzydeł drzwi dzielimy na: rozwieralne otwierające się przez obrót skrzydeł wokół pionowej osi, przechodzącej przez zawiasy; odmianą drzwi rozwieralnych są drzwi wahadłowe obrotowe otwierające się przez obrót obu skrzydeł wokół wspólnej osi pionowej rozsuwane podczas otwierania i zamykania przesuwające się w prowadnicach; chowają się w Scia- Drzwi nie lub specjalnie do tego przeznaczonych kasetach; odmianą drzwi rozsuwanych są drzwi harmonijkowe składane o skrzydłach z dwóch częSci połączonych zawiasami umożliwiającymi składanie jednoskrzydłowe dwuskrzydłowe Zależnie od liczby skrzydeł drzwi dzielimy na: jednoskrzydłowe (najczęSciej spotykane), dwuskrzydłowe Drzwi Ze względu na kierunek otwierania skrzydeł drzwi dzielą się na: prawe przy otwieraniu do siebie obracają się w kierunku niezgodnym z ruchem wskazówek zegara prawe (zawiasy są wtedy po prawej stronie) lewe lewe przy otwieraniu do siebie obracają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara (zawiasy znajdują się po lewej stronie). Wymagania, którym muszą odpowiadać drzwi w mieszkaniu: Zgodnie z prawem budowlanym drzwi w mieszkaniu muszą odpowiadać okreSlonym wymaganiom: Drzwi do pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz do kuchni, łazienki i WC muszą mieć szerokoSć w Swietle przynajmniej 80 cm i nie mogą mieć progów. Drzwi do łazienki i WC muszą otwierać się na zewnątrz pomieszczenia, a na dole być wyposażone w otwory umożliwiające wentylację, o przekroju przynajmniej 0.022 m2 SzerokoSć drzwi dobiera architekt; jest ona okreSlona w projekcie budynku. Drzwi jednoskrzydłowe do- stępne w sprzedaży mają typowe szerokoSci: 60, 70, 80, 90 cm. Drzwi o szerokoSci 60 i 70 cm przezna- czone są do dawniejszych wymiarów oScieżnic (obecnie, jak wspomniano wyżej, takich szerokoSci już się nie projektuje). Drzwi dwuskrzydłowe symetryczne mają zwykle szerokoSć 120, 140 lub 160 cm. Drzwi drewniane Drzwi drewniane składają się z kilku częSci. Rrodkową częSć stanowi rama z drewna (litego lub klejona z listewek), wzmocniona dodatkowymi listwami albo kształtownikami stalowymi koło zawiasów i zamka. Do Drzwi drewniane produkcji ram drzwiowych stosuje się drewno sosnowe, dębowe, modrzewiowe, mahoń i inne gatunki drewna egzotycznego. Wypełnienie ramy stanowią: karton (w formie tak zwanego plastra miodu ), paski płytowe płyty pilSniowej ułożone w jodełkę albo kratownicę lub kasetony z drewna litego. Jeżeli drzwi pełnią rolę płycinowe drzwi wejSciowych do budynku, wewnątrz ramy umieszcza się jeszcze warstwę izolacji termicznej z płyt płytowo ze styropianu lub pianki poliuretanowej. Rama jest obustronnie oklejona pokryciem z płyt pełnych, płyt z płycinowe otworami lub kilkuwarstwowym laminatem klejonym. Ze względu na konstrukcję pokrycia rozróżniamy trzy rodzaje drzwi. Drzwi płytowe mają obustronne pokrycie wykonane z płyty pełnej nieprofilowanej (twardej płyty pil- Sniowej MDF lub płyty wiórowej). Drzwi płycinowe mają obustronne pokrycie wykonane z płyt z otworami, które wypełnia się tak zwany- mi płycinami o różnych kształtach i wymiarach z litego drewna lub z płyty pilSniowej; dla urozmaicenia wy- glądu skrzydła płyciny są często obramowane listewkami. Drzwi płytowo płycinowe mają obustronne pokrycie wykonane z pełnych płyt (pilSniowych lub wió- rowych, czasami z litego drewna), tłoczonych w taki sposób, że wyglądem przypominają płyciny. Niektórzy producenci oferują drzwi surowe, niewykończone przeznaczone do samodzielnego lakierowania. NajczęSciej jednak kupujemy drzwi wykończone fabrycznie. Skrzydła drzwiowe mogą być oklejone polakie- rowanym fornirem z naturalnego drewna różnych gatunków (dąb, orzech, mahoń, buk, jesion, sosna) lub fo- lią: drewnopodobną, białą, czarną lub wzorzystą, pomalowane lakierem kryjącym o różnych barwach. OScież- nicę można wykończyć w podobny sposób jak drzwi (okleić fornirem lub folią albo pomalować). Drzwi z PVC Rama jest wykonana z dwu lub trójkomorowych profili z wysokoudarowego utwardzonego PVC, wzmoc- nionych kształtownikami ze stali ocynkowanej lub aluminium. Drzwi z PVC są najczęSciej płytowe lub pły- INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY DRZWI I BRAMY GARAŻOWE towo płycinowe, obite gładkimi lub tłoczonymi płytami z blachy aluminiowej, polichlorku winylu lub włók- na szklanego utwardzonego żywicą poliestrową. Jako izolację termiczną (drzwi wejSciowe do budynku) stosuje się piankę poliuretanową lub panele izolacyjne. Drzwi z aluminium Rama jest wykonana z dwu lub trójkomorowych profili aluminiowych. Drzwi aluminiowe mogą być płytowe, płycinowe lub płytowo płycinowe, obite gładkimi lub tłoczonymi płytami lub panelami z blachy stalowej. Drz- wi wejSciowe mają wkładki termoizolacyjne ze styropianu, wełny mineralnej lub pianki poliuretanowej. Drzwi stalowe Drzwi stalowe stosuje się jako wejSciowe do budynku. Mają ramę z drewna lub stalowych kształtowników po- krytą obustronnie płytami stalowymi lub aluminiowymi o gruboSci 0,5- 0,6 mm. Płyty mogą być wytłaczane lub gładkie, malowane albo oklejone folią imitującą drewno. Płyty gładkie są często pokryte płycinami z twar- dej płyty pilSniowej. Wypełnienie i jednoczeSnie izolację cieplną stanowi sztywna pianka poliuretanowa. Drzwi antywłamaniowe Drzwi antywłamaniowe mają najczęSciej ramę ze stalowych kształtowników, wzmocnioną dodatkowo: prę- tami ze stali hartowanej, kratą, profilowaną blachą. Rama jest obustronnie pokryta blachą stalową ocyn- kowaną (pojedynczą lub podwójną) gładką lub wytłaczaną, ewentualnie grubą płytą wiórową. Stopień za- bezpieczenia zależy nie tylko od drzwi, ale także od rodzaju oScieżnicy i sposobu jej zakotwienia w Scianie budynku. Drzwi antywłamaniowe muszą mieć odpowiednie atesty. Także zamek musi być atestowany. Najwyższą odpornoSć na włamanie zapewniają drzwi antywłamaniowe posiadające Swiadectwo klasy C. Montowanie drzwi antywłamaniowych jako wejSciowych do budynku ma sens tylko wówczas, gdy wszyst- kie inne otwory okienne i drzwiowe (drzwi do garażu, na balkon, taras) mogą być zabezpieczone w takim samym stopniu jak drzwi wejSciowe. Bez sensu jest stosowanie drzwi antywłamaniowych w budynkach wykonanych w technologii gipsowej albo szkieletu drewnianego, gdzie Scianę można przeciąć piłą me- chaniczną. Drzwi antywłamaniowe, o zwiększonej odporności na włamanie (klasy C), muszą być wyposażone w następujące elementy: zamek podstawowy (główny) o konstrukcji przystosowanej do współpracy z klamką lub gałką, zamek dodatkowy, klamkę i uchwyt z tarczami, zawiasy czopowe z osłonami, kotwy Scienne do mocowania oScieżnicy, czopy przeciwwyważeniowe, osłonę otworu zaczepowego. Zamek podstawowy i zamki dodatkowe mogą być zastąpione jednym zamkiem wielopunktowym. Drzwi mogą być wyposażone w dodatkowe elementy: zasuwę, zapornicę, wziernik Drzwi szklane Drzwi szklane mogą być jedno lub dwuskrzydłowe, o kształcie prostokątnym lub łukowym. Skrzydła drzwi szklanych są wstawione w ramy (drewniane, metalowe lub plastikowe) albo składają się tylko ze szklanej tafli wyposażonej w okucia (stalowe lub mosiężne). Zaletą drzwi bez ram jest to, że można je ła- two dopasować do każdego otworu. Jako materiał do produkcji drzwi szklanych stosuje się szkło harto- wane o gruboSci 8 10 mm: zwykłe przezroczyste lub matowe, wzorzyste, witrażowe, czasami szkło an- tisol, nie przepuszczające promieniowania słonecznego. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY DRZWI I BRAMY GARAŻOWE Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry Drzwi rozsuwane Drzwi rozsuwane przesuwają się w aluminiowej prowadnicy górnej, składającej się z szyny i rolek na ło- żyskach kulkowych. Na dole, zależnie od systemu, montuje się również prowadnicę lub tylko ogranicznik, zapewniający utrzymanie drzwi w płaszczyxnie Sciany. Drzwi po otwarciu zasłaniają częSć Sciany. W nie- których systemach drzwi po otwarciu chowają się w Scianie. W Scianie, w sąsiedztwie otworu drzwiowe- go, montuje się w murze specjalną kasetę, do której wsuwają się drzwi. Drzwi rozsuwane mogą być jedno lub dwuskrzydłowe. W przypadku drzwi dwuskrzydłowych możliwe są różne rozwiązania: oba skrzydła drzwi mogą chować się do jednej kasety (wówczas musi ona być grub- sza) lub do dwóch kaset, usytuowanych po obu stronach otworu drzwiowego. Skrzydła drzwi mają konstrukcję analogiczną jak skrzydła drzwi rozwieralnych Ramy wypełnione są płytą wiórową, taflą szklaną lub lustrzaną. Szklane lub lustrzane może być tylko wypełnienie lub całe skrzydło. Główną zaletą drzwi rozsuwanych, w porównaniu z tradycyjnymi drzwiami rozwieralnymi, jest oszczęd- noSć miejsca. WysokoSć drzwi jest zwykle ograniczona (zależnie od materiału). Jeżeli wysokoSć po- mieszczenia jest większa od wysokoSci drzwi, można ją obniżyć sufitem podwieszonym. Stare drzwi rozwieralne możemy przekształcić w drzwi rozsuwane chowane w Scianie, musimy tylko wykuć otwór na kasetę (nie wykuwajmy przypadkiem na własną rękę otworu w Scianie noSnej). Drzwi harmonijkowe Drzwi harmonijkowe są odmianą drzwi rozsuwanych. Najbardziej nadają się do zastosowania tam, gdzie brakuje miejsca. Składają się z pojedynczych paneli połączonych w taki sposób, że przy otwieraniu skła- dają się jak harmonijka. Podczas otwierania i zamykania skrzydła drzwiowe przesuwają się w aluminiowej szynie górnej. Skrzydła przymocowane są do listew bocznych, montowanych do oScieżnicy. Panele (o szerokoSci 10, 12 lub 14 cm) wykonuje się z PVC, płyt wiórowych, sklejki lub z drewna. Łączniki wyko- nuje się z PVC (zawiasy listwowe), metalowych sprężynek lub wzmacnianej taSmy z płótna. Wymiary kom- pletu są najczęSciej dostosowane do typowych otworów drzwiowych. Można je poszerzyć, dodając pane- le. Jednak szerokoSć jednego skrzydła nie może przekroczyć 1.5 2 m. Drzwi składane Mają skrzydła z dwóch częSci, połączonych zawiasami umożliwiającymi składanie. Podczas składania jed- na częSć skrzydła obraca się, a druga przesuwa w aluminiowej prowadnicy. Drzwi składane mogą być jed- no lub kilkuskrzydłowe. Rama, drewniana lub aluminiowa, jest wypełniona płytą wiórową, szkłem (lu- strem), wypełnieniem typu żaluzjowego. Drzwi składane służą przede wszystkim do zamykania szaf i wnęk. Drzwi mogą być wyposażone w otwory o różnych wymiarach i kształtach przeznaczone do oszklenia lub do wentylacji (drzwi do łazienki). Otwory do wentylacji znajdują się w dolnej częSci skrzydła; często są wy- posażone w kratki wentylacyjne. Czasami otwory wentylacyjne zastępuje się wycięciami. Wypełnienia drzwi Wszystkie typy drzwi mogą być szklone różnymi rodzajami szkła: przezroczystym, matowym, wzorzystym, witrażowym, bezpiecznym, antywłamaniowym. Otwory przeznaczone do oszklenia mają różne kształty: prostokątne, łukowe lub ozdobne. Czasami są podzielone kratką z listewek drewnianych, tak zwanych szczeblinek. Drzwi wejSciowe do budynku szkli się szybami podwójnymi, potrójnymi lub zespolonymi. Okucia drzwiowe Drzwi wewnętrzne rozwieralne mają skrzydła wyposażone w zamki otwierane tylko klamką lub klamką i kluczem. Drzwi do łazienek i WC mają wmontowane zamki do zamykania tylko od wewnątrz. Klamka i szyld tworzą komplet wykonany z tego samego materiału. Standardowe klamki i szyldy są aluminiowe. Mo- gą być też wykonane z mosiądzu. Drzwi rozsuwane i składane są wyposażone w uchwyty. Drzwi harmonijkowe zamykają się na zatrzask albo mogą być wyposażone w zamek z tradycyjną klam- ką lub z gałką. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY DRZWI I BRAMY GARAŻOWE Bramy garażowe Bramy garażowe stosuje się do zamykania garaży, budynków warsztatowych i przemysłowych, magazy- nów. Konstrukcja skrzydła drzwiowego jest zwykle płytowa; rama z ocynkowanych kształtowników stalo- wych jest od strony zewnętrznej obita: blachą stalową lub aluminiową profilowaną (wytłaczaną w formie poziomych, pionowych lub ukoSnych listew albo w kształcie kasetonów) zabezpieczoną antykorozyjnie, Bramy garażowe panelami stalowymi albo winylowymi o wzmocnionych brzegach, płytą z litego drewna (z profilowaniem poziomym, pionowym, ukoSnym lub wypełnieniem z kasetonów). Bramy ocieplone mają dodatkowo rozwieralne wkładkę termoizolacyjną ze styropianu lub pianki poliuretanowej; w tym przypadku rama jest obita także dwuskrzydłowe od wewnątrz. Bramy ocieplone szczególnie nadają się do garaży sąsiadujących z pomieszczeniami miesz- uchylne kalnymi. Zależnie od liczby skrzydeł i sposobu ich otwierania/ zamykania rozróżniamy kilka podstawowych segmentowe typów bram. harmonijkowe Bramy rozwieralne dwuskrzydłowe otwierają się tak samo jak drzwi o analogicznej konstrukcji. żaluzjowe Bramy uchylne są dostępne w dwóch wersjach: z prowadnicami (szynami) podsufitowymi lub wypo- sażone w mechanizm sprężynowy umożliwiający otwieranie bez szyn. Bramy segmentowe (sekcyjne) górne lub boczne składają się z kilku (4 6) połączonych segmentów, które przy otwieraniu i zamykaniu przesuwają się w prowadnicach górnych (zamontowanych pod sufitem) lub bocznych (zamontowanych przy bocznych Scianach otworu). Bramy harmonijkowe górne lub boczne składają się z kilku segmentów połączonych zawiasami; pod- czas otwierania składają się w harmonijkę przy górnej lub bocznej krawędzi otworu drzwiowego. Bramy rolowane (żaluzjowe) składają się z paneli aluminiowych lub stalowych z wypełnieniem termo- izolacyjnym; podczas otwierania zwijają się podobnie jak roleta okienna do kasety umieszczonej nad wjaz- dem do garażu. Automatyka bram garażowych Bramy zamykane i otwierane automatycznie są wyposażone w napęd elektryczny, którego uruchomie- nie następuje przez: wciSnięcie przycisku umieszczonego w skrzynce sterującej , pociągnięcie za linkę (w niektórych rozwiązaniach brama zamyka się samoczynnie), sterowanie magnetyczne, sterowanie fotokomórką, sterowanie pilotem na fale radiowe lub podczerwień, sterowanie radarem. Dodatkowo bramy mają rezerwowy napęd ręczny umożliwiający ich obsługę w przypadku braku prądu. Konstrukcje przeszklone Przybudówki oszklone (werandy, oranżerie i ogrody zimowe) Oszklone werandy i ogrody zimowe zmieniają architekturę budynku, zwiększają powierzchnię użytkową mieszkania oraz polepszają bilans cieplny, ułatwiając pozyskiwanie i magazynowanie ciepła (występuje w nich tak zwany efekt szklarniowy, powodujący wzrost temperatury). Mogą nie być oddzielone żadnymi przegrodami od właSciwej częSci mieszkalnej, jednak w polskim klimacie wymaga to zwiększenia ogrze- wania. NajczęSciej stosuje się oddzielenie: Scianą z oknami i oszklonymi drzwiami, Scianą całkowicie oszkloną, Scianą z otworami wentylacyjnymi. Dzięki przybudówkom pozyskuje się znaczną iloSć ciepła, jednak przeszklenie Scian powoduje też znaczne jego straty. Rodzaj szkła i konstrukcji noSnej (Scian i za- daszenia) wybiera się zależnie od: okresu użytkowania pomieszczenia (tylko lato, cały rok), planowanych funkcji (weranda, oranżeria, ogród zimowy), warunków zewnętrznych (strefa klimatyczna, zadrzewienie). Przybudówki mogą być: tzw. zimne , użytkowane tylko latem, nie ogrzewane zimą typu ogród zimowy , w których hoduje się roSlinnoSć Sródziemnomorską (temperatura utrzymywana stale w granicach od +4C do +35C) tzw. ciepłe , użytkowane przez cały rok i ogrzewane zimą (temperatura nie spada poniżej +11C) INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY KONSTRUKCJE PRZESZKLONE Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry Konstrukcję noSną przybudówki wykonuje się z aluminium, PVC lub z drewna. Możliwe są różne roz- wiązania: zastosowanie tzw. systemu werandowego stanowiącego połączenie systemów okiennych i drzwiowych z systemami przekryć dachowych są to układy o okreSlonych wymiarach i kątach nachylenia połaci da- chowej; takie rozwiązanie nadaje się tylko dla przybudówek o niewielkiej rozpiętoSci (do 5 m) wykonanie szkieletu ze stali, aluminium albo z drewna i zamontowanie elementów stolarki okiennej i drzwiowej; takie przybudówki dają większą swobodę kształtowania (większa rozpiętoSć dachu do 7 m), ale wykonuje się je tylko na zamówienie Zadaszenie może być wykonane w technologii tradycyjnej albo także przeszklone. Zadaszenie przeszklone musi być bezpieczne (chronić przed zranieniem odłamkami szkła w przypadku rozbicia). Dlatego zaleca się stosowanie szyb zespolonych, złożonych z dwóch szyb: zewnętrznej hartowanej i wewnętrznej klejonej lub zbrojonej siatką metalową. Stosuje się też płyty z poliwęglanu (ich przepuszczalnoSć Swiatła wynosi, za- leżnie od koloru, 25 83%). Szyby w dachu przybudówki powinny przepuszczać dostateczną iloSć Swia- tła, a jednoczeSnie chronić wnętrze przed przegrzaniem w okresie letnim. Niektóre typy szkła specjalnego przepuszczają iloSć Swiatła zbyt małą dla roSlin. Ogrody z katalogu mają okreSlone z góry: kształt, wymiary, rodzaj konstrukcji. Mają regularne kształty, stałe nachylenie połaci dachowej i składają się z powtarzalnych elementów. Ogrody na zamówienie są droższe, ale dają większą swobodę kształtowania bryły przybudówki i wy- boru konstrukcji. Uwaga! Oszkloną przybudówkę najlepiej jest projektować i budować od razu z całym budynkiem. Co prawda mo- żemy ją dobudować w póxniejszym terminie (do stojącego już domu), ale może być wówczas konieczne wzmocnienie Sciany, z którą ma być połączona lub tarasu (jeżeli weranda ma być zbudowana na istnieją- cym tarasie). Świetliki dachowe Rwietliki dachowe służą do oSwietlania Swiatłem dziennym pomieszczeń usytuowanych pod dachem. Rwietliki otwierane mogą być też wykorzystane do wentylacji grawitacyjnej. Składają się z podstawy, kon- strukcji noSnej pod wypełnienie oraz wypełnienia. Podstawa i konstrukcja noSna wykonane są z kształ- towników aluminiowych (naturalnych, anodowanych, malowanych) lub stalowych (nierdzewnych, ocyn- kowanych lub lakierowanych proszkowo), PVC albo poliestru zbrojonego włóknem szklanym. Wypełnienie stanowią płyty z poliwęglanu (lite, jedno , dwu , trój albo czterokomorowe, faliste, trapezowe), płyty akrylowe lub poliestrowe zbrojone włóknem szklanym (jedna albo dwie powłoki). Płyty są przezroczyste bezbarwne, mleczne, przydymione albo kolorowe: brązowe, zielone, niebieskie, grafitowe. Przepuszczal- noSć Swiatła dla płyt bezbarwnych wynosi 75 83%, dla płyt kolorowych jest mniejsza (25 50%). Rwietliki dzielimy na: liniowe modułowe (pasma Swietlne) biegnące wzdłuż dachu; składają się z powtarzalnych elementów o przekroju najczęSciej łukowym lub trójkątnym punktowe piramidowe albo kopułkowe ustawione na podstawie kwadratowej, prostokątnej, wielokąt- nej, kołowej. Rwietliki mają podstawę profilowaną, z kołnierzem przystosowanym do różnych typów pokrycia dacho- wego. Dostępne są Swietliki o podstawach prostych (do dachów płaskich) i skoSnych (do dachów po- chyłych). W skład wyposażenia wchodzą odpowiednie uszczelki. Jako wyposażenie dodatkowe oferowane są me- chanizmy pneumatycznego lub elektrycznego otwierania. Daszki nad drzwi wejściowe Daszki nad drzwi wejSciowe zabezpieczają wejScia do budynków przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych. Składają się z konstrukcji noSnej oraz wypełnienia. Konstrukcja noSna jest wykonana z kształtowników aluminiowych albo stalowych. Wypełnienie stanowią płyty z poliwęglanu albo PVC. Dasz- ki opiera się na Sciankach bocznych o konstrukcji analogicznej jak konstrukcja daszku, zamocowanych w Scianach budynku albo na wspornikach zamocowanych w Scianie. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY KONSTRUKCJE PRZESZKLONE Szkło budowlane Szkło otrzymuje się je przez stopienie, a następnie ochłodzenie piasku kwarcowego z sodą, wapieniem i pięciotlenkiem fosforu. Z otrzymanej w ten sposób masy szklanej formuje się wyroby przez ciągnienie, walcowanie, prasowanie. Podczas ogrzewania szkło mięknie i może być formowane. Głównymi składni- kami szkła są krzemiany. Stosując odpowiednie dodatki uzyskuje się szkło o specjalnych własnoSciach. Szkło okienne Szkło płaskie wytwarza się jedną z trzech technologii: Szkło płaskie ciągnione jest produkowane metodą maszynowego ciągnienia masy szklanej; jest naj- Szkło płaskie tańsze, ale może zawierać pęcherze i odpryski, a wskutek minimalnych różnic gruboSci powstają znie- kształcenia obrazu. Szkło płaskie stosuje się do szklenia okien, drzwi, szklarni i wszędzie tam, gdzie nie- ciągnione wielkie zniekształcenia optyczne nie mają istotnego znaczenia. pławione (float) Szkło płaskie typu FLOAT otrzymuje się przez formowanie masy szklanej w postaci taSmy, która zasty- walcowane ga na powierzchni cyny; otrzymane szkło charakteryzuje się bezfalistoScią i gładkoScią powierzchni. Ma jednolitą gruboSć i bardzo dobrą przejrzystoSć. Jest dostępne w kilku kolorach: brązowym, grafitowym, różowym, niebieskim. Stosuje się je do: produkcji szyb zespolonych, szklenia okien i drzwi, Scian osłono- wych budynków, Scianek działowych wszędzie tam, gdzie stawiane są wysokie wymagania dotyczące przepuszczalnoSci Swiatła i wyglądu szklonej powierzchni. Szkło typu FLOAT można wyginać, hartować, laminować. Szkło lane walcowane surowe i wzorzyste otrzymuje się przez walcowanie masy szklanej, a następnie pocięcie jej na płyty. Charakteryzuje się zmniejszoną przejrzystoScią i rozpraszaniem Swiatła na nieregu- larnie gładkiej powierzchni. Szkło wzorzyste ma na jednej płaszczyxnie wytłoczony wzór (np. ornamento- wy). Szkło walcowane stosuje się do szklenia okien i drzwi w przypadku potrzeby ograniczenia przejrzy- stoSci oraz do szklenia Scianek działowych (dekoracyjne rozdzielanie pomieszczeń). Nadaje się do wygi- nania i hartowania Szkło walcowane zbrojone siatką drucianą zabezpiecza szybę po stłuczeniu przed rozprySnięciem się na kawałki. Stosuje się do szklenia okien dachowych, Swietlików, piwnic, drzwi wejSciowych w budynkach mieszkalnych, balustrad balkonowych, szybów wind, okien i drzwi w halach fabrycznych. Szkło przeciwsłoneczne i termoizolacyjne Szkło Szkło przeciwsłoneczne refleksyjne (stopsol) produkuje się metodą napylania na szkło tlenków meta- przeciwsłoneczne li (szyby mają wówczas lekko metaliczny połysk) lub metali szlachetnych. Powłoka refleksyjna odbija i termoizolacyjne częSć promieniowania słonecznego (promieniowanie podczerwone cieplne), dzięki czemu w lecie zapo- biega się przegrzewaniu powierzchni. W zestawach kilku szyb szyby ze szkła refleksyjnego są stosowane refleksyjne jako zewnętrzne. (stopsol) Szkło przeciwsłoneczne absorpcyjne (antisol) jest to szkło barwione w masie przez dodanie tlenków absorpcyjne metali; tłumi promieniowanie słoneczne dzięki zwiększonej absorpcji (głównie promieniowania podczer- (antisol) wonego). Szyby antisol nie wpuszczają promieni słonecznych do wnętrza budynku, zapobiegając jego termofloat przegrzaniu. Szkło antisol można też hartować i kleić. Szkło termoizolacyjne z powłoką niskoemisyjną (termofloat) przepuszcza promieniowanie słoneczne widzialne i podczerwone o krótkich falach (wysokotemperaturowe) do wnętrza budynku, a zatrzymuje wy- dostające się na zewnątrz promieniowanie cieplne niskotemperaturowe (o większej długoSci fali). Promie- niowanie podczerwone niskotemperaturowe pochodzi z grzejników, żarówek oraz Scian i mebli, w których zachodzi transformacja promieniowania podczerwonego wysokotemperaturowego (o krótkich falach) w promieniowanie podczerwone niskotemperaturowe (o większej długoSci fal). Szkło bezpieczne Szkło bezpieczne zbrojone Przy rozbiciu lub pękaniu nie rozpada się albo rozpada się na małe kawałki o zaokrąglonych krawędziach.. hartowane Rozróżnia się szkło bezpieczne: wielowarstwowe zbrojone z wtopioną siatką metalową zapobiegającą wypadaniu kawałków, (klejone lub hartowane o zwiększonej wytrzymałoSci mechanicznej uzyskanej w wyniku poddania obróbce laminowane) cieplnej, wielowarstwowe nie rozpryskujące się złożone a) z jednej warstwy szkła z naklejoną folią, b) dwóch lub więcej warstw szkła sklejonych substancją o dużej przepuszczalnoSci Swiatła (żywicą syntetyczną lub folią PVB); do produkcji szyb klejonych wykorzystuje się szyby o gruboSci 4, 5, 6, 8, 10 mm. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY SZKŁO BUDOWLANE Poradnik Wykonawcy Klasyfikacje, definicje, parametry Klasa szyby Rodzaj zabezpieczenia Zastosowanie O1, O2, P1 ochrona przed zranieniem przy rozbiciu szyby Mieszkania, szkoły, biura, zakłady produkcyjne: utrudnienie rozbicia szyby przy gwałtownym drzwi wewnętrzne zamknięciu okna lub drzwi okna na parterze okna na piętrach P1, P2 ochrona przed zranieniem przy rozbiciu szyby Domy wolnostojące, bloki mieszkalne, kioski, czasowa ochrona przy próbie włamania hotele, biura, obiekty handlowe o małej podjętej bez przygotowania wartoSci, hale sportowe P3, P4 utrudnienie włamania Wille, biura, hotele, obiekty handlowe szyby zastępują kraty o oczkach 15 cm o znacznej wartoSci chronionej, apteki z drutu stalowego o Srednicy 10 mm P5, P6 zwiększona odpornoSć na włamanie Ekskluzywne wille, obiekty handlowe o dużej szyby zastępują kraty z prętów stalowych wartoSci chronionej, muzea, galerie sztuki, o Srednicy 12 mm kantory, sale operacyjne banków P7, P8 wysoka odpornoSć na włamanie Banki, obiekty specjalne, wystawy obiektów szyby zastępują kraty z prętów stalowych handlowych o dużej wartoSci chronionej, o Srednicy 16 mm zakłady i sklepy jubilerskie Szyby (podstawowe informacje o szybach zawiera rozdzial Okna ). Szyby antywłamaniowe produkuje się ze szkła hartowanego i szkła z wprasowaną folią. Zależnie od kla- sy oznaczone są symbolami O1, O2, P1 P8. Szybę wzmocnioną umieszcza się od wewnątrz pomieszczenia; w przeciwnym wypadku podczas włama- nia zarówno szyba zewnętrzna, jak też wewnętrzna ulegają zniszczeniu i mogą pokaleczyć ludzi. Trzeba pa- miętać, że szyba antywłamaniowa nie zapewni wystarczającej ochrony, jeżeli nie zostaną jednoczeSnie za- stosowane odpowiednie ramy, okucia i sposób osadzenia okna. Szkło okładzinowe i elewacyjne Marblit jest to szkło płaskie walcowane, barwione w masie (najczęSciej na kolor biały lub czarny), o nie- wielkiej przepuszczalnoSci Swiatła, nieprzezroczyste, produkowane w postaci płyt lub płytek o powierzch- ni zewnętrznej gładkiej, a wewnętrznej rowkowanej. Stosuje się do wyrobu okładzin Sciennych ochronnych Okładziny i dekoracyjnych. i elewacje Szkło elewacyjne hartowane powstaje w procesie termicznej obróbki szkła płaskiego; jest trudnotłuką- ce (w przypadku rozbicia rozpada się na drobne kawałki o tępych krawędziach), ma wysoką wytrzymałoSć marblit mechaniczną na zginanie i uderzenie (3 6 razy większą niż szkło zwykłe) i wysoką odpornoSć na naprę- hartowane żenia termiczne. Stosuje się je na elewacje budynków oraz do szklenia Scian i drzwi, wypełniania balustrad emaliowane i balkonów, szklenia dachów, Swietlików i ogrodów zimowych. silikonowane Szkło emaliowane jest to szkło pokryte warstwą emalii ceramicznej, a następnie hartowane; jest trud- notłukące (w przypadku rozbicia rozpada się na drobne kawałki o tępych krawędziach), odporne na na- prężenia termiczne. Nanoszona emalia ma różne kolory. Szkło silikonowane jest to szkło zahartowane, a następnie pokryte powłoką silikonową. Dostępne jest w kilku kolorach. Kształtki szklane Luksfery są to kształtki szklane pełne, przepuszczające nie mniej niż 60% Swiatła. Stosowane są jako element wypełniający i do budowy Scianek działowych. Pustaki szklane są to kształtki z pustką powietrzną w Srodku, wykonane z dwóch identycznych ele- mentów połączonych trwale w procesie termicznego spawania. Mają znacznie lepsze niż luksfery wła- SciwoSci cieplne i akustyczne. Dostępne są pustaki bezbarwne i barwne. Wykorzystuje się je głównie do budowy Scianek działowych, których rolą jest doSwietlenie pomieszczeń. Potocznie pustaki szklane nazy- wane są również luksferami. INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003 STAN SUROWY ZAMKNITY SZKŁO BUDOWLANE