Test 15 Ewolucjonizm, ekologia i ochrona rodowiska
Poziom podstawowy Ewolucjonizm, ekologia i ochrona środowiska Zadanie 1. (1 pkt) lub hormon wzrostu, używany w leczeniu karłowatości. Techniki te są również wykorzystywane do Z wymienionych poniżej przykładów wybierz tylko te, które ilustrują nieantagonistyczne otrzymywania organizmów transgenicznych. interakcje między populacjami. Na podstawie analizy tekstu wymień trzy możliwości zastosowania technik inżynierii 1. bakterie pędzlak 2. kleszcz lis 3. termity wiciowce trawiące celulozę genetycznej. 4. rośliny kwiatowe owady zapylające kwiaty 5. lew antylopa 6. krab pustelnik ukwiał 7. rekin ryba podnawka 8. bawół zebra 9. człowiek komar ...................................................................................................................................................... ....................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 2. (1 pkt) ...................................................................................................................................................... W biocenozach naturalnych, dobrze zorganizowanych, zakłócenia homeostazy występują bardzo rzadko. Zadanie 6. (1 pkt) Podaj przykład przyczyny takiego zakłócenia równowagi wewnątrzbiocenotycznej. Tabela przedstawia wyniki pomiarów ilości wody po opadzie atmosferycznym przeprowadzonych na dwóch rodzajach stoków. ...................................................................................................................................................... Woda opadowa Stok Stok niezalesiony Zadanie 3. (2 pkt.) zalesiony Poniżej wymieniono przykłady organizmów żyjących w ekosystemie lasu liściastego klimatu Woda, która wyparowała z koron 35% ----- umiarkowanego: sikory, klony, wilki, lipy, wiewiórki, dziki, sowy, zające, dęby. drzew. Przyporządkuj każdy z tych organizmów do właściwego dla niego poziomu troficznego, Woda, która wyparowała z gleby. 10% 20% wpisując jego nazwę w odpowiednią kolumnę tabeli. Woda, która wsiąkła w głąb gleby. 40% 25% Woda, która spłynęła po powierzchni 15% 55% Producenci konsumenci I stopnia konsumenci II stopnia stoku. Na podstawie analizy danych, oceń słuszność wprowadzenia zakazu wycinania drzew na stokach, w celu uniknięcia powodzi. Odpowiedz uzasadnij jednym argumentem. ...................................................................................................................................................... Zadanie 4. (2 pkt.) ...................................................................................................................................................... W liczącym około miliona lat jeziorze Wiktorii w Afryce odkryto ponad 2200 gatunków pielęgnic prawie wszystkie z nich występują wyłącznie w wodach tego jeziora. Są to ryby o podobnej budowie ...................................................................................................................................................... zewnętrznej, ale różniące się bogactwem przystosowań anatomiczno fizjologicznych do warunków występujących tylko w tym jeziorze. Zadanie 7. (3 pkt) Wybierz i wpisz w puste miejsca, z podanych w nawiasach, określenia najlepiej W tabeli zestawiono dane dotyczące emisji przemysłowych zanieczyszczeń powietrza w Polsce, w charakteryzujące opisane zjawisko. wybranych latach od 1980 do 1999 roku. Większość tych ryb to ............................................... (relikty, żywe skamieniałości, endemity) i jest to Zanieczyszczenie /Rok 1980 1985 1990 1999 przykład ............................................................ (mutacji, radiacji adaptatywnej, doboru sztucznego). pyłowe (w mln ton) 2,3 1,8 1,2 0,2 gazowe (w mln ton) 5,1 4,9 4,1 2,2 Zadanie 5. (3 pkt) Techniki inżynierii genetycznej są stosowane w wielu badaniach naukowych i w pracach o Na podstawie danych w tabeli wykonaj wykres słupkowy ilustrujący emisję obydwu rodzajów znaczeniu praktycznym, takich jak np. wytwarzanie cennych dla medycyny substancji oraz w terapii zanieczyszczeń. Określ prawdopodobną przyczynę zaobserwowanych różnic. genowej. Przykładem takich substancji są: insulina ludzka, stanowiąca lek dla chorych na cukrzycę .................................................................................................................................................... Poziom podstawowy Ewolucjonizm, ekologia i ochrona środowiska Podaj dwa przykłady skutków ekologicznych zastosowania tego środka owadobójczego. .................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 8. (1 pkt) Schemat przedstawia dwie technologie produkcyjne (A i B) wykorzystujące te same złoża surowców ...................................................................................................................................................... naturalnych. A. ...................................................................................................................................................... B. Zadanie 10. (2 pkt) Przyporządkuj każdemu z terminów 1 4 prawidłowe objaśnienie z kolumny A lub B. Lp. Termin A B 1 Recykling wtórne, wielokrotne powtórzenie cyklu Na podstawie analizy obu schematów wskaż technologię bardziej przyjazną dla środowiska, przetwarzanie produktów wytwarzania energii uzasadniając swój wybór jednym argumentem. 2 Eutrofizacja użyznienie zbiorników wodnych przeżyznienie zbiorników jest korzystne dla biocenozy wodnych zagraża ich ..................................................................................................................................................... zarastaniem i zamieraniem 3 Polska Czerwona zawiera listę gatunków trujących zawiera listę gatunków ..................................................................................................................................................... Księga Roślin ginących 4 Zasada zaspokajanie potrzeb człowieka rozwój gospodarczy ..................................................................................................................................................... zrównoważonego z poszanowaniem praw przyrody poprzedzający zmiany rozwoju w przyrodzie Zadanie 9. (2 pkt) Schemat sieci pokarmowych w ekosystemie lasu bukowego. W przedstawionym lesie bukowym 1 .................... 2 .................. 3 ................. 4 .................... zastosowano środek owadobójczy niszczący wszystkie owady. Poziom podstawowy Ewolucjonizm, ekologia i ochrona środowiska B. Drzewa w sadzie sadzone są w równych odległościach od siebie. Zadanie 11. (1 pkt) C. Zwykły przypadek może sprawić, że w jednym miejscu żyje dużo osobników danej populacji, a w Pierwszym ogniwem pokarmowego łańcucha spasania są rośliny zielone produkujące materię innym mało. organiczną w procesie fotosyntezy. Roślinożercy i drapieżcy pełnią rolę konsumentów pierwszego i dalszych rzędów. Bakterie i grzyby jako destruenci rozkładają martwe szczątki roślin i zwierząt. Produkty tego rozkładu w formie związków nieorganicznych są wraz z wodą pobierane przez rośliny Zadanie 15. (1 pkt) i wykorzystywane w procesach syntezy. Torfowiska są to zbiorowiska roślinne związane ze środowiskami podmokłymi. Dominującymi Na podstawie powyższego opisu, skonstruuj schemat ilustrujący krążenie materii w roślinami niektórych z tych torfowisk, np. torfowisk wysokich, są mchy z rzędu torfowców, które ekosystemie. odznaczają się wyjątkowymi zdolnościami do magazynowania wody w martwych komórkach liści. Podaj jeden przykład znaczenia torfowisk wysokich w gospodarce wodnej środowiska. Zadanie 12. (2 pkt) Życie każdego człowieka uzależnione jest od dostępu do czystej wody. Współczesna gospodarka, ...................................................................................................................................................... przemysł i rolnictwo zużywają coraz więcej wody, co powoduje, że jej zasoby, chociaż odnawialne, są coraz bardziej ograniczone. Na trudności w pozyskiwaniu odpowiedniej ilości czystej wody, do ...................................................................................................................................................... celów komunalnych lub przemysłowych, dodatkowo wpływa rosnące zanieczyszczenie wód śródlądowych. Zadanie 16 (2 pkt.) Zaproponuj po jednym konkretnym przykładzie działań człowieka w gospodarstwie W tropikalnym lesie deszczowym ważnym czynnikiem środowiska, o który konkurują rośliny, jest domowym i przemyśle, umożliwiającym oszczędne gospodarowanie zasobami czystej wody światło słoneczne. w Polsce. Przedstaw dwa przykłady strategii różnych roślin w walce o dostęp do światła. 1. ................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... Zadanie 13. (3 pkt) ...................................................................................................................................................... Przedstawione niżej opisy form ochrony przyrody (A-E) przyporządkuj do odpowiednich nazw tych form. ...................................................................................................................................................... A. Są to pojedyncze cenne obiekty np. stare drzewa, wodospady, jaskinie, głazy narzutowe. B. Służą zachowaniu nie tylko wartości przyrodniczych i walorów krajobrazowych, ale również Zadanie 17. (1 pkt.) wartości historycznych i kulturowych. Lepnica bezłodygowa (Silene acaulis) występuje w Tatrach. Rośnie zarówno na skałach C. Chroni się tam szczególnie cenne przyrodniczo obszary o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha. granitowych (dających kwaśny odczyn gleby) jak i na wapieniach (dających zasadowy odczyn D. Naturalne zbiorniki wodne, kępy drzew, wydmy, torfowiska, które pod pewnymi warunkami gleby). Populacje rosnące na granicie zalicza się do podgatunku norica, a rosnące na wapieniach (odpowiednie przepisy) można użytkować. do podgatunku pannonica. Każdy z podgatunków pod nieobecność drugiego rośnie zarówno na E. Służą ochronie cennych biocenoz/ ekosystemów o niedużej powierzchni. granicie jak i na wapieniu. Wysianie ich razem powoduje, że na glebach kwaśnych zostaje wyeliminowany podgatunek pannonica, a na glebach zasadowych podgatunek norica. 1. Parki narodowe 2. Parki krajobrazowe Przejawem jakiego oddziaływania międzyosobniczego u lepnicy jest naturalne 3. Rezerwaty przyrody 4. Pomniki przyrody rozmieszczenie jej obu podgatunków w Tatrach? Zadanie 14. (1 pkt) ...................................................................................................................................................... Poniżej podano opisy różnych sposobów rozmieszczenia osobników danej populacji w obrębie zajmowanego przez nią siedliska. Zadanie 18 (2 pkt.) Wśród podanych niżej opisów (A-C) zaznacz ten, który dotyczy rozmieszczenia Sukcesja pierwotna to proces wkraczania organizmów żywych na siedliska, w których nigdy skupiskowego. wcześniej nie były one obecne. Przykładem sukcesji pierwotnej jest stopniowe zarastanie wydmy. A. Spowodowane jest nierównomiernym rozmieszczeniem zasobów (np. pokarmu) lub komfortem takiego trybu życia (np. łatwiejsza obrona przed drapieżnikami). Poziom podstawowy Ewolucjonizm, ekologia i ochrona środowiska Jak nazywamy organizmy, które jako pierwsze mają zdolność zasiedlania nowych terenów? Jakie wymagania (wysokie, umiarkowane, czy niewielkie) w stosunku do warunków panujących w zajmowanym środowisku mają te organizmy? ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 19. (2 pkt) Uzupełnij tabelkę, wpisując po dwa przykłady organizmów należących w ekosystemie leśnym do określonych poziomów troficznych oraz zródła energii z jakich czerpie dany poziom. Poziom troficzny Przykłady yródło energii dąb szypułkowy, sosna 3. Producenci zwyczajna 1. Roślinożercy rośliny 4. Organizmy, które asymilują dwutlenek węgla i włączają go do szkieletu związków organicznych, to Mięsożercy I rzędu sikora, dzięcioł (1) .................................. . Organizmy, które dokonują rozkładu związków organicznych 2. pochodzących z martwej materii organicznej i uwalniają dwutlenek węgla do atmosfery to (2) Mięsożercy II rzędu zwierzęta mięsożerne .................................. . Martwi producenci i konsumenci są dla destruentów (3) .................................. 5. Detrytożercy grzyby, bakterie Zadanie 22. (2 pkt.) Podaj trzy przykłady odnawialnych zródeł energii. Zadanie 20. (2 pkt.) Krótko odpowiedz na poniższe pytania. ........................................................................................................................................ Jakie jest pochodzenie energii zgromadzonej w węglu, a zużywanej dziś przez człowieka? Wyjaśnij, dlaczego wykorzystanie energii pochodzącej ze zródeł odnawialnych jest korzystne ...................................................................................................................................................... zarówno dla środowiska, jak i z przyczyn ekonomicznych (podaj po jednym przykładzie korzyści dla środowiska i jednym przykładzie korzyści ekonomicznych). ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Czy węgiel kopalny i ropa naftowa są odnawialnymi zródłami energii? Odpowiedz uzasadnij. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 21. (1 pkt.) Przeprowadz analizę rysunku przedstawiającego obieg węgla w przyrodzie, a następnie uzupełnij zdania terminami znajdującymi się na rysunku.