UWM w Olsztynie, Architektura krajobrazu  Biologia roslin, KARTA PRACY - TYDZIEC
11
1
Data .................Nazwisko i imiÄ™ ............................................................................................Grupa ..........
KARTA PRACY - Tydzień 11
Zakres materiału: Rozmnażanie generatywne roślin okrytozalążkowych  cd.
Klasyfikacja owoców. Charakterystyka poszczególnych typów owoców pojedynczych i złożonych oraz
owocostanów. Biologia rozsiewania.
Ćw. 37. Budowa zarodka roślin jednoliściennych (na przykładzie traw) i budowa nasienia
bielmowego.
OKRYWA OWOCOWO-NASIENNA:
skórzasta owocnia (= perykarp)
+ Å‚upina nasienna
BIELMO (endosperm):
warstwa aleuronowa
(z białkami zapasowymi)
komórki z ziarnami skrobi
liścień tzw. tarczka
pączek wierzchołkowy ZARODEK
korzonek zarodkowy
przekrój podłużny (oprac. M. Środa) pokrój ogólny
A. Pszenica zwyczajna (Triticum vulgare)  ziarniak (jednonasienny owoc niepękający, w którym owocnia
zrośnieta jest z łupiną nasienną).
B. Po obserwacji preparatu z zarodkiem pszenicy zwyczajnej przeanalizuj, opisz i podpisz poniższy
rysunek.
oprac. M. Åšroda
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..&
Opracowanie: A, Zalewska, M. Åšroda
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody
UWM w Olsztynie, Architektura krajobrazu  Biologia roslin, KARTA PRACY - TYDZIEC
11
2
Ćw. 38. Przegląd rodzajów owoców
A. Budowa owocu  po obserwacji materiału zakonserwowanego uzupełnij opisy i podpisz rysunek.
oprac. M. Åšroda
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
B. Powstawanie podstawowych typów owoców - podpisz i opisz rysunki
wydłużone
dno kwiatowe
KWIATY:
a........................................ b. ............................................... c. ......................................
Uzupełnij:
Owoc pojedynczy powstaje z & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ....................................
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Owoc złożony powstaje z & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...............................................
............................................................................................................................................................................
Owocostan powstaje z & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ................................................
.............................................................................................................................................................
Opracowanie: A, Zalewska, M. Åšroda
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody
UWM w Olsztynie, Architektura krajobrazu  Biologia roslin, KARTA PRACY - TYDZIEC
11
3
C. Po przeanalizowaniu budowy owoców różnych gatunków roślin, uzupełnij tabelę:
OWOCE POJEDYNCZE
SUCHE  P
KAJ
CE
Typ owocu Cechy charakterystyczne Przykłady gatunków
mieszek
strÄ…k
Å‚uszczyna
Å‚uszczynka
torebka
OWOCE POJEDYNCZE
SUCHE  NIEP
KAJ
CE
ziarniak
orzech
orzeszek
niełupka
Opracowanie: A, Zalewska, M. Åšroda
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody
UWM w Olsztynie, Architektura krajobrazu  Biologia roslin, KARTA PRACY - TYDZIEC
11
4
rozłupnia
rozłupnia
nietypowa
OWOCE POJEDYNCZE
MI
SISTE (SOCZYSTE)
pestkowiec
jagoda
OWOCE ZBIOROWE (ZA
OŻONE)
Owoc
zbiorowy
.....................
Opracowanie: A, Zalewska, M. Åšroda
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody
UWM w Olsztynie, Architektura krajobrazu  Biologia roslin, KARTA PRACY - TYDZIEC
11
5
Owoc
zbiorowy
.....................
liczne słupki na
wspólnym dnie kwiatowym
Owoc
zbiorowy
.....................
Owoc
zbiorowy
.....................
OWOCOSTANY
Owocostan
orzeszkowy
Owocostan
pestkowcowy
Owocostan
jagodowy
Opracowanie: A, Zalewska, M. Åšroda
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody
UWM w Olsztynie, Architektura krajobrazu  Biologia roslin, KARTA PRACY - TYDZIEC
11
6
Ćw. 38. Rozsiewanie owoców i nasion
CHORIA - z jęz. greckiego. rozdzielenie, w botanice - rozprzestrzenianie diaspor
DIASPORY  organy służące do rozprzestrzeniania (propagacji)  odzielenie przestrzenne od rośliny macierzystej
diaspory wegetatywne  np. fragmenty typowych pędów, specjalne pędy  rozłogi (stolony), rozmnóżki wegetatywne
diaspory generatywne  owoce z nasionami lub same nasiona, u roślin nizszych zarodniki
AUTOCHORIA (SAMOSIEWNOŚĆ) wykorzystanie mechanizmów tkwiących roślinie macierzystej
do przemieszczania diaspor
ALLOCHORIA (OBCOSIEWNOŚĆ) wykorzystanie czynników zewnętrznych przemieszczających
diaspory
AUTOCHORIA
Autochoria przy pomocy diaspor wegetatywnych: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Autochoria przy pomocy diaspor generatywnych:
- zmiany turgoru w owocni (wyrzucanie nasion pod ciśnieniem) - przykłady roślin .....................................
.................................................................................................................................................................................
- nierównowmierne wysychanie ścian owocni - przykłady roślin .....................................................................
................................................................................................................................................................................
ALLOCHORIA
ANEMOCHORIA  rozsiewanie przez wiatr
-ð czÄ™sto bardzo lekkie nasiona i owoce, nierzadko z APARATEM LOTNYM, pochodzÄ…cym np. z:
" liści przykwiatowych
" okwiatu
" szyjki słupka
" owocni
" Å‚upiny nasiennej
-ð caÅ‚e zaschniÄ™te, owocujÄ…ce roÅ›liny (lub fragmenty)
Przykłady gatunków z aparatem lotnym w postaci włosków : .............................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
Przykłady gatunków z aparatem lotnym w postaci skrzydełek : ..........................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
ZOOCHORIA
1. SYNZOOCHORIA = DYS-ZOOCHORIA rozwleczenie podczas żerowania lub przenoszenia do
kryjówek, pozostawianie w zapomnianych kryjówkach; zwykle dotyczy cięzkich owoców np. orzechów
(leszczyna, dąb,buk) lub nasion (kasztanowiec), w takim przypadku brak specjalnych przystosowań poza
wysoka wartością odzywczą dużych diaspor (zwierzęta roznoszące np. wiewiórka, chomik, sójka).
Myrmekochoria - mrówkosiewność - specjalne przystosowania
-ð DROBNE owoce i nasiona
-ð powierzchnia diaspor GA
ADKA
-ð wiele diaspor dojrzewa w okresie masowego rozwoju larw mrówek
-ð na powierzchni diaspor ELAJOSOMY = CIAA
KA TA
USZCZOWE zawierajÄ…ce:
" białka, tłuszcze
" witaminy
" kwas rycynolowy (subst. wabiÄ…ca)
Przykłady gatunków myrmekochorycznych .........................................................................................................
........................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Opracowanie: A, Zalewska, M. Åšroda
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody
UWM w Olsztynie, Architektura krajobrazu  Biologia roslin, KARTA PRACY - TYDZIEC
11
7
2. EGZOZOOCHORIA = EPIZOOCHORIA na powierzchni ciała zwierząt
-ð najczęściej przylepione z grudkami ziemi
-ð morfologia niektórych diaspor uÅ‚atwia im przyczepianie siÄ™ do ciaÅ‚a zwierzÄ…t!  haczykowate,
zadziorkowate struktury  włoski, elementy zachowanego okwiatu, szyjki słupka, liści
przykwiatowych
Przykłady gatunków:...........................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
3. ENDOZOOCHORIA w przewodzie pokarmowym
- nasiona muszą być zabezpieczone przed strawieniem
- często ułatwia kiełkowania nasion
- obecność substancji pokarmowych dla zwierząt, najczesciej cukry proste w wodniczkach miękiszu
-  informacja barwna o dojrzałości owocu (karotenoidy w chromoplastach, antocjany w wodniczce)
Przykłady gatunków......................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
HYDROCHORIA = WODOSIEWNOŚĆ
1. wybijanie drobnych nasion z otwartych owoców przez KROPLE DESZCZU
Przykłady gatunków: ...................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
2. Przenoszenie diaspor przez wodę w akwenach - bardzo ważna dla roślin wodnych i bagiennych
(diaspory wegetatywne i generatywne)
Przystosowania diaspor generatywnych roślin wodnych i błotnych do przenoszenia przez wodę
-ð egzokarp owoców hydrofobowy
-ð Å‚upina nasienna hydrofobowa albo pokryta Å›luzem
-ð komory powietrzne:
" między owocem a jego osłoną ( pęcherzykiem ) między nasieniem a owocnią
" w mezokarpie owocni
" w Å‚upinie nasiennej
Przykłady gatunków:..............................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
ANTROPOCHORIA - przenoszenie diaspor przez człowieka:
" na powierzchni ubrania
" w przewodzie pokarmowym
-ð przenoszenie zwiÄ…zane z różnymi czynnoÅ›ciami cywilizacyjnymi, jak np.:
" uprawa roślin użytkowych
" handel i transport
Przykłady gatunków:................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
Opracowanie: A, Zalewska, M. Åšroda
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody