Zakład Japonistyki i Koreanistyki, WO, UW 2007/08 semestr letni Prof. dr hab. Ewa Pałasz-Rutkowska
Dzieje Japonii część II (wykład II 10) Okres Edo (1603-1868) (5) _l8b Edukacja I. Zasługi rodu Tokugawa dla rozwoju szkolnictwa (pokój i stabilizacja) 1. zachęca samurajów do nauki, wspiera budowę szkół = rozwój nauki; bezrobotni samuraje = potrzeby intelektualne; bogacenie się mieszczan i chłopów = potrzeby intelektualne 2. Tsunayoshi (V) początek rozwoju edukacji 3. Yoshimune zasługi dla edukacji ludu: daje ziemię zwolnioną z podatków - 1723: KaihMdM szkoła dla samurajów i ludu (Edo) - 1725: KaitokudM, szkoła dla mieszczan (Osaka) 4. Reformy ery Bansei (1789-1801): poszukiwanie urzędników zdolnych i wykształconych II. Samuraje 1. ShMheikM, Szkoła Pokoju; najważniejsze centrum kształcenia w Japonii, fs^ś - zgodnie z zasadami konfucjańskimi; zał. 1630 w Edo Hayashi Razan jako szkoła prywatna rodu; Yoshimune nakazuje wykłady dla samurajów - 1797: bezpośrednio zarządzana przez bakufu; głównie dla wasali sioguna (hatamoto, gokenin, muszą się uczyć od 8 do 15 roku życia), ale i innych zdolnych, wykłady otwarte 2. szkoły hanowe (hankM ); edukacja wojowników; !h - 1703 ok. 20; 1814 133; koniec Edo ponad 200; - gł. konfucjanizm, mechaniczne czytanie tekstów, nauka pisania, sztuki walki; stopniowo wprowadza się historię Japonii i Chin, kaligrafię, etykietę; starsi czuwają nad młodszymi - w niektórych hanach również dzieci kupców i chłopów - ZMshikan (Kagoshima, 1773) - Meirindo (Owari, 1783) -gMjk grupy edukacyjne w ramach kwartałów miast (np. Kagoshima/Satsuma) = edukacja młodszych przez starszych 1 Prof. Ewa Pałasz-Rutkowska Dzieje Japonii cz. II wykład II 10 2007/08 semestr letni
3. szkoły prywatne (shijuku y~X), różnego rodzaju; dla wszystkich klas społecznych; zakładali charyzmatyczni nauczyciele (gł. w dużych miastach); od 20 do kilku tysięcy uczniów; z czasem niektóre staną się ośrodkami wywrotowymi przeciw władzy; - ShMka Sonjuku (Wiejska Szkoła pod Sosnami): Yoshida ShMin, Hagi/ChMshk III. lud 1. tzw. szkoły przyświątynne (terakoya ś[P[K\), ale całkowicie świeckie (nazwa od instytucji edukacyjnych w średniowieczu), dla wszystkich, gł. dzieci bogatych chłopów i mieszczan, bez podziału na klasy; nauczyciele: różni, nie zawsze mają uprawnienia; - nie ma podziału na klasy, zajęcia 3-4 godz. - pisanie, czytanie, nauki praktyczne, rachunki, nauczanie indywidualne (potrzeby) - rozwój przez cały okres, gł. XIX w.; do 1850: ok. 6000 i wzrasta IV. inne szkoły: np. szkoły lokalne (gMgaku f[); kontrolowane przez bakufu i hany - Ashikaga GakkM V. Kobiety: tradycyjny, feudalny model rodziny; 1. ryMsai kembo dobra żona, mądra matka (oYŚk): Kaibara Ekiken i jego żona TMken: Onna daigaku (Wielka nauka dla kobiet, 1716): kobieta posłuszna rodzicom, mężowi, rodzinie, synowi; skromna, oszczędna, pracowita 2. kobiety samurajskie: wychowanie konfucjańskie, rozwój moralny i duchowy; nauka drogą obserwacji, ale też hankM i terakoya 3. kobiety z gminu: umiejętności prowadzenia gospodarstwa, konieczność wykształcenia, więcej praw w swoich środowiskach; nauka drogą obserwacji, ale też hankM i terakoya W połowie XIX w. 40-50% mężczyzn (wszyscy samuraje) i 15 % kobiet potrafiło czytać; wpływ na szybkie zmiany, modernizację w okresie Meiji; e edukacji zniesiono podział społeczny ważna wiedza, która wpływa na rozwój kraju 2