ppÅ‚k dr inż. Mariusz MAGIER Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia BADANIA DYNAMICZNE POCISKÓW Z PENETRATOREM SEGMENTOWYM DO ARMAT CZOAGOWYCH Streszczenie. W pracy przedstawiono przebieg i rezultaty badaÅ„ dynamicznych, majÄ…cych na celu weryfikacje wyników analiz numerycznych wariantów penetratora pocisku podkalibrowego o konstrukcji segmentowej. Badania strzelaniem przeprowadzono 30.06.2011r. na poligonie w Nowej DÄ™bie. EXPERIMENTAL TESTS OF THE SUBCALIBRE PROJECTILE WITH SEGMENTED PENETRATOR FOR TANK GUNS Abstract. The results of the experimental verification for new APFSDS-T projectile with segmented penetrator were presented in this paper. The firing test was carrying out on the artillery range in Nowa DÄ™ba. The aim of these tests was the verification of APFSDS-T projectiles (with segmented penetrators) variants. 1. Wprowadzenie W ramach realizacji w latach 2006-2008 projektu badawczego rozwojowego nr R 00 018 02. w pracach [1] i [2] przedstawiono autorskÄ… koncepcjÄ™ penetracji segmentowej wymuszonej . Polega ona na zastosowaniu, w konstrukcji penetratora pocisku podkalibrowego, Å‚Ä…cznika pomiÄ™dzy wolframowymi segmentami penetratora, który odksztaÅ‚cajÄ…c siÄ™ w procesie penetracji, powoduje zmniejszanie siÄ™ dystansu pomiÄ™dzy segmentami penetratora tak, aby w odpowiednim momencie tylny segment penetratora uderzyÅ‚ w hamujÄ…cy w pancerzu przedni segment powodujÄ…c jego dodatkowe napÄ™dzenie (poprzez dostarczenie energii kinetycznej), zwiÄ™kszajÄ…ce w efekcie koÅ„cowym gÅ‚Ä™bokość przebicia. Zastosowanie tulei Å‚Ä…czÄ…cej wykonanej z materiaÅ‚u o innej gÄ™stoÅ›ci i wytrzymaÅ‚oÅ›ci, pozwoli na znaczne zmniejszenie lub wyeliminowanie propagacji fali uderzeniowej (dzielÄ…cej siÄ™ na fale sprężystÄ… i plastycznÄ…, które negatywnie wpÅ‚ywajÄ… na wytrzymaÅ‚ość penetratora poprzez generowanie m.in. deformacji plastycznych) w segmencie tylnym penetratora powstajÄ…cej podczas etapu zderzenia pocisku z pancerzem. DziÄ™ki zastosowaniu takiego rozwiÄ…zania konstrukcyjnego nienaruszony strukturalnie segment tylny penetratora może penetrować drugÄ… zasadniczÄ… warstwÄ™ pancerza (np. element ceramiczny). Na podstawie wyników numerycznej optymalizacji konstrukcji nowego penetratora segmentowego, majÄ…cej na celu okreÅ›lenie optymalnej odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy wolframowymi segmentami penetratora [3], stwierdzono, że celem weryfikacji analiz numerycznych do badaÅ„ dynamicznych strzelaniem zostanÄ… wykonane pociski podkalibrowe z penetratorami w wariantach osiÄ…gajÄ…cych w symulacjach najwiÄ™ksze gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia, czyli A i B (rys.1) [4]. 21 Rys. 1. Warianty penetratorów segmentowych poddane porównawczym badaniom strzelaniem, od lewej: A (odstÄ™p miÄ™dzy segmentami 2cm), B (odstÄ™p miÄ™dzy segmentami 4cm). Dodatkowo celem szerszego porównania wyników wykonano także pociski z penetratorami segmentowymi w wariancie W2 (o niewielkiej odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy segmentami wolframowymi [5]), które przebadano w latach 2005-2011 z wynikiem pozytywnym [6]. Penetrator w wariancie W2 przedstawiono na rys.2 [7]. SEGMENT PRZEDNI SEGMENT TYLNY TULEJA Rys. 2. Model penetratora segmentowego [6]. 2. Przebieg i wyniki badaÅ„ Badania porównawcze gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia 125 mm pocisków podkalibrowych typu APFSDS-T, z penetratorem segmentowym W2, z penetratorem wariant A o odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy segmentami 2 cm oraz z penetratorem wariant B o odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy segmentami 4 cm przeprowadzono w dniu 30.06.201 roku na OSP WL Nowa DÄ™ba. Zakres badaÅ„ obejmowaÅ‚ sprawdzenie stabilizacji pocisków w odlegÅ‚oÅ›ci 150 m oraz ostrzaÅ‚ pÅ‚yty pancernej RHA umieszczonej na tym samym dystansie w/w wariantami penetratorów segmentowych celem porównania gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia. Do badaÅ„ użyto modele pocisków APFSDS-T z penetratorami wariant W2 (4szt.), wariant A (3 szt.) wariant B (3szt.) wyprodukowane przez FPS Sp. z o.o. Ze wzglÄ™du na specjalnÄ… konstrukcjÄ™ czwórdzielnego sabotu (który charakteryzuje siÄ™ wyższÄ… wytrzymaÅ‚oÅ›ciÄ… w porównaniu do trójdzielnego sabotu 120 mm pocisku podkalibrowego), umożliwiajÄ…cego montaż penetratorów różnych dÅ‚ugoÅ›ci, w niniejszym badaniu użyto 125 mm pocisków podkalibrowych APFSDS-T. 22 Fot. 3. 125 mm pociski podkalibrowe z penetratorami segmentowymi w wariantach (od lewej) podstawowym W2, A (penetrator z odlegÅ‚oÅ›ciÄ… 2 cm pomiÄ™dzy segmentami), B (penetrator z odlegÅ‚oÅ›ciÄ… 4 cm pomiÄ™dzy segmentami). NastÄ™pnie pociski te zostaÅ‚y zaelaborowane Å‚adunkami miotajÄ…cymi w OÅ›rodku BadaÅ„ Dynamicznych Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia w Stalowej Woli. Na poniższych fotografiach przedstawiono pociski i elementy Å‚adunku miotajÄ…cego przygotowane do elaboracji w OBD WITU w St. Woli. Do wykonania naboi do badaÅ„ użyto 125 mm pociski APFSDS, Å‚adunki zasadnicze Å»-40 z zapÅ‚onnikami GUW-7, osÅ‚ony Å‚adunków dodatkowych odzyskane z utylizowanych 125 mm naboi z pociskami BM-15 i pociskami IMI Mk2, prochy nitrocelulozowe marki 15/1Trwa i 12/7wa znajdujÄ…ce siÄ™ na stanie OBD-WITU. Masy Å‚adunków miotajÄ…cy dobrano tak, aby prÄ™dkość uderzenia w pÅ‚ytÄ™ pancernÄ… wyniosÅ‚a okoÅ‚o 1520 m/s (czyli odpowiadaÅ‚a odlegÅ‚oÅ›ci strzaÅ‚u bezwzglÄ™dnego - okoÅ‚o 2300 m). Fot. 4. 125 mm pociski podkalibrowe z penetratorami segmentowymi Å‚adunki miotajÄ…ce przygotowane do elaboracji. 23 Fot. 5. Aadunek zasadniczy Å»-40 przygotowany do elaboracji naważki Å‚adunku miotajÄ…cego Fot. 6. 125 mm nabój z pociskiem podkalibrowym APFSDS-T z penetratorem segmentowym W2 przygotowany do zaÅ‚adowania do armaty. Strzelania prowadzono z 125 mm armaty balistycznej 2A46 zamontowanej na stendzie do pÅ‚yty pancernej RHA o gruboÅ›ci 275 mm ustawionej na stojaku w odlegÅ‚oÅ›ci 150 m od stanowiska ogniowego nabojami sezonowanymi w temperaturze 288 K przez 24 h. Fot.7. 125 mm armata balistyczna 2A46 zamontowana na stendzie. 24 Fot.8. PÅ‚yta pancerna RHA o gruboÅ›ci 275 mm ustawiona pod kÄ…tem 52° ° od normalnej w ° ° odlegÅ‚oÅ›ci 150 m od stanowiska ogniowego. Strzelanie prowadzono z jednoczesnym pomiarem prÄ™dkoÅ›ci poczÄ…tkowej V0 i prÄ™dkoÅ›ci uderzenia Vu penetratora z wykorzystaniem radarowego zestawu balistycznego do pomiaru prÄ™dkoÅ›ci pocisków SL 520P oraz z rejestracjÄ… zjawiska wylotu pocisku z lufy za pomocÄ… kamery do zdjęć szybkich Phantom V710. Fot.9. Radarowy zestaw balistyczny do pomiaru prÄ™dkoÅ›ci pocisków SL 520P. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 1. Pod tabelÄ… zamieszczono komentarz i zdjÄ™cia z poszczególnych strzałów. Tabela 1. Nr Typ V0 Vu Funkcjonowanie Typ celu Wynik strz. pocisku [m/s] [m/s] pocisku 1 OF-19 EC 817 802 prawidÅ‚owe Wzgórze na odl 1000 m StrzaÅ‚ rozgrzewczy prawidÅ‚owe Przestrzelina 2 BM-15 1773 1750 Tarcza na odl 150 m prawidÅ‚owa prawidÅ‚owe Przestrzelina 3 W2 1531 1522 Tarcza na odl 150 m prawidÅ‚owa PÅ‚yta pancerna RHA o prawidÅ‚owe PeÅ‚na penetracja 4 W2 1515 V100=150 gr. 275 mm ustawiona droga penetracji 25 Nr Typ V0 Vu Funkcjonowanie Typ celu Wynik strz. pocisku [m/s] [m/s] pocisku 9 447 mm RHA pod kÄ…tem 52° od normalnej V150szacowa = 1507 na prawidÅ‚owe NiepeÅ‚na penetracja 5 W2 1528 1520 droga penetracji 300 mm RHA prawidÅ‚owe Pocisk trafiÅ‚ w kanaÅ‚ Brak Brak penetracyjny po 6 A pomiaru pomiaru poprzednich badaniach prawidÅ‚owe NiepeÅ‚na penetracja 7 A 1538 1521 droga penetracji 310 mm RHA prawidÅ‚owe Pocisk trafiÅ‚ w kanaÅ‚ penetracyjny po 8 B 1496 1484 poprzednich badaniach prawidÅ‚owe Pocisk trafiÅ‚ w kanaÅ‚ PÅ‚yta pancerna RHA o gr. 275 mm ustawiona penetracyjny po 9 B 1516 1503 poprzednich pod kÄ…tem 60° od badaniach normalnej prawidÅ‚owe NiepeÅ‚na penetracja 10 B 1509 1496 droga penetracji 310 mm RHA prawidÅ‚owe NiepeÅ‚na penetracja droga penetracji 320 mm RHA 11 A 1534 1520 Uderzenie w pobliżu krawÄ™dzi pÅ‚yty i podpory stojaka prawidÅ‚owe NiepeÅ‚na penetracja droga penetracji 325 mm RHA 12 W2 1525 1508 Uderzenie w pobliżu górnej krawÄ™dzi pÅ‚yty i podpory stojaka StrzaÅ‚ nr 1 (rozgrzewczy) oddano 125 nabojem ćwiczebnym OF-19EC do wzgórza na odl. 1000 m. NastÄ™pnie oddano dwa strzaÅ‚y (strzaÅ‚ nr 2 nabojem z pociskiem BM-15, strzaÅ‚ nr 3 nabojem pociskiem W2) do tarczy kartonowej ustawionej obok pÅ‚yty pancernej celem sprawdzenia poÅ‚ożenia Å›redniego punktu trafienia (ÅšPT) wzglÄ™dem punktu celowania (PC) oraz prawidÅ‚owoÅ›ci przestrzelin poprawnej stabilizacji pocisku. Pierwszy strzaÅ‚ do pÅ‚yty pancernej RHA (strzaÅ‚ nr 4) oddano pociskiem z penetratorem W2 do 275 mm pÅ‚yty RHA ustawionej pod kÄ…tem 52° (droga penetracji 447 mm RHA) dla prÄ™dkoÅ›ci uderzenia okoÅ‚o 1507 m/s, celem wstÄ™pnego sprawdzenia gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia. Uzyskano peÅ‚nÄ… penetracjÄ™. 26 Fot.10. PÅ‚yta pancerna z wyszczególnionÄ… przestrzelinÄ… ze strzaÅ‚u nr 4 (pierwszego do pÅ‚yty) i widocznymi piÄ™cioma przestrzelinami z poprzednich badaÅ„. Podczas przeprowadzonych w poprzednich latach badaÅ„ kwalifikacyjnych sprawdzono, że pocisk ten osiÄ…ga gÅ‚Ä™bokość penetracji 500 mm RHA dla prÄ™dkoÅ›ci uderzenia 1550 m/s. Celem dokonania porównania gÅ‚Ä™bokoÅ›ci kraterów badanych wariantów penetratorów zwiÄ™kszono kÄ…t pochylenia pÅ‚yty pancernej do 60° od normalnej (co odpowiada drodze peÅ‚nej penetracji równej 550 mm RHA) celem uzyskania efektu niepeÅ‚nej penetracji. W tej konfiguracji oddano wszystkie pozostaÅ‚e 8 strzałów. Poniżej na fot. nr 11 zaprezentowano pÅ‚ytÄ™ RHA z ponumerowanymi przestrzelinami i widocznymi strzaÅ‚ami, w którym penetratory trafiÅ‚y w poprzednie przestrzeliny. Fot. 12 przedstawia zdjÄ™cia penetratorów po odrzuceniu sabotów dla strzałów 2÷12 wykonane kamerÄ… do zdjęć szybkich. 12 5 8 9 11 7 4 10 6 Fot.11. PÅ‚yta pancerna z przestrzelinami dla strzałów 4÷12 i widocznymi piÄ™cioma przestrzelinami z poprzednich badaÅ„. Kolor zielony oznacza przestrzeliny prawidÅ‚owe, kolor czerwony-przestrzeliny w poprzednich kraterach. 27 2 strzaÅ‚ 3 strzaÅ‚ 4 strzaÅ‚ 5 strzaÅ‚ 6 strzaÅ‚ 7 strzaÅ‚ 8 strzaÅ‚ 9 strzaÅ‚ 10 strzaÅ‚ 11 strzaÅ‚ 12 strzaÅ‚ Fot.12. Zestawienie zdjęć z kamery szybkiej dla strzałów 2÷12. Na podstawie danych zestawionych w tabeli 1 i przedstawionych na fot.11 przestrzelin w pÅ‚ycie pancernej dokonano selekcji wyników badaÅ„. Do analizy porównawczej gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia analizowanych wariantów penetratorów wybrano reprezentacyjne strzaÅ‚y: nr 5 (wariant W2), nr 7 (wariant A) oraz nr 10 (wariant B). Ze wzglÄ™du na penetracjÄ™ otworów z poprzednich badaÅ„ lub wczeÅ›niejszych strzałów odrzucono wyniki dla strzałów nr 6, 8, 9. Ponadto ze wzglÄ™du na penetracjÄ™ pÅ‚yty w obszarach kontaktu pÅ‚yty pancernej z podporami stojaka (gdzie pÅ‚yta ulega mniejszemu ugiÄ™ciu, co wpÅ‚ywa na zwiÄ™kszenie gÅ‚Ä™bokoÅ›ci kanaÅ‚u w porównaniu do uderzenia w Å›rodkowym rejonie pÅ‚yty) odrzucono wyniki badania dla strzałów 11 i 12. W tabeli 2 przedstawiono analizÄ™ wyników badania porównawczych gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia dla strzałów nr 5, 7, 10. Celem porównania wyników analizowanych strzałów dokonano przeliczeÅ„ gÅ‚Ä™bokoÅ›ci penetracji, w których punktem odniesienia byÅ‚a maksymalna zdolność penetracji podstawowego wariantu penetratora W2 wynoszÄ…ca 500 mm RHA. PosÅ‚użono siÄ™ opracowanym wzorem: 2 ëÅ‚ öÅ‚ VuW 2 Pmax W 2 ìÅ‚ ÷Å‚ Po = × P (1) ìÅ‚ ÷Å‚ Vu PW íÅ‚ Å‚Å‚ 2 gdzie: Po gÅ‚Ä™bokość penetracji odniesiona do maksymalnej zdolnoÅ›ci penetracji wariantu podstawowego W2 równej 500 mm RHA, PmaxW2 maksymalna zdolność penetracji wariantu podstawowego W2 równa 500 mm RHA, PW2 gÅ‚Ä™bokość penetracji dla wariantu podstawowego W2 uzyskana w strzale nr 5, równa 300 mm RHA, P - gÅ‚Ä™bokość penetracji analizowanego wariantu penetratora, 28 VuW2 - prÄ™dkość uderzenia penetratora W2, Vu - prÄ™dkość uderzenia analizowanego wariantu penetratora. Tabela 2. GÅ‚Ä™bokość WzglÄ™dny wzrost Nr Rodzaj Vu Uzyskana w penetracji zdolnoÅ›ci Typ celu badaniu gÅ‚Ä™bokość strz. penetratora [m/s] odniesiona Po przebicia (P0- penetracji P [mm] [mm] PmaxW2)/PmaxW2 [%] NiepeÅ‚na penetracja 5 W2 1520 500 0 300 PÅ‚yta pancerna A RHA o gr. 275 NiepeÅ‚na penetracja 7 1521 516 3,2 mm ustawiona (z=2cm) 310 pod kÄ…tem 60° od normalnej B NiepeÅ‚na penetracja 10 1496 533 6,6 (z=4cm) 310 Na podstawie dokonanych wyliczeÅ„ stwierdzono widoczny wzrost gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia o 3,2% dla penetratora A (z=2cm) i o 6,6% dla penetratora B (z=4cm). Ponieważ penetratory A i B różniÄ… siÄ™ masÄ… o 40 g i 80 g w stosunku o penetratora podstawowego W2 wykonano dodatkowe porównanie wartoÅ›ci gÅ‚Ä™bokoÅ›ci penetracji P0 z obliczonymi za pomocÄ… wzoru Jacoba de Marre a gÅ‚Ä™bokoÅ›ciami penetracji dla penetratorów jednolitych o odpowiadajÄ…cych analizowanym wariantom masach. Poniżej przedstawiono wzór Jacoba de Marre a w postaci: Vu1,43 × m0,71 × cosÄ…1,4 b = (2) 1,43 K × d1,07 gdzie: Vu prÄ™dkość penetratora w chwili uderzenia w cel (m/s), przyjÄ™to 1550 m/s, m masa penetratora (kg), Ä… kÄ…t trafienia (zawarty miÄ™dzy stycznÄ… do toru lotu pocisku a normalnÄ… do pancerza w punkcie uderzenia- przyjÄ™to kÄ…t Ä… =60°), K empiryczny współczynnik zależny od wÅ‚asnoÅ›ci pocisku i pancerza (przyjÄ™to K E" 2250), b grubość pÅ‚yty pancernej ustawionej pod kÄ…tem Ä… (dm), d kaliber penetratora (dm), przyjÄ™to 0,244 dm. Wyniki obliczeÅ„ zestawiono w tabeli 3. 29 Tabela 3. GÅ‚Ä™bokość penetracji dla WzglÄ™dny penetratora Rodzaj WzglÄ™dny wzrost Masa GÅ‚Ä™bokość wzrost Vu jednorodnego o zdolnoÅ›ci przebicia pentra- penetracji zdolnoÅ›ci Nr strz. penetra- identycznej (( )-( )W2)/ [m/s] tora odniesiona przebicia (P0- b × 2 b × 2 masie wg tora [kg] Po [mm] PmaxW2)/PmaxW2 ( )W2 [%] b × 2 Jacoba de [%] Marre a [mm] b × 2 5 W2 1520 3,597 500 0 500 0 A 7 1521 3,635 516 3,2 503 0,6 z = 2cm B 10 1496 3,672 533 6,6 507 1,4 z = 4cm Z przeprowadzonych obliczeÅ„ gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia dla penetratorów jednorodnych o identycznych masach jak penetratory w wariantach A i B wynika, że wzglÄ™dny wzrost zdolnoÅ›ci przebicia w porównaniu do wariantu podstawowego W2 wyniósÅ‚by odpowiednio 0,6% i 1,4%. AnalizujÄ…c wyniki zestawione w tabelach 2 i 3 zauważalny jest fakt, że zwiÄ™kszenie gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia dla wariantów penetratorów A i B nie wynika tylko ze zwiÄ™kszenia ich mas w porównaniu do masy penetratora wariantu podstawowego W2. Różnice w wartoÅ›ciach wzrostów zdolnoÅ›ci przebicia pomiÄ™dzy hipotetycznymi penetratorami jednorodnymi i badanymi penetratorami w wariantach A i B sÄ… okoÅ‚o piÄ™ciokrotne na korzyść tych ostatnich. Celem uwzglÄ™dnienia różnicy mas w aspekcie gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia penetratorów segmentowych analizowanych w strzaÅ‚ach nr 5, 7, 10 dokonano modyfikacji wzoru 3 do postaci: 2 ëÅ‚ öÅ‚ mW 2 VuW 2 Pmax W 2 ìÅ‚ ÷Å‚ Po = × P (3) ìÅ‚ m Vu ÷Å‚ PW 2 íÅ‚ Å‚Å‚ gdzie: mW2 masa wariantu podstawowego penetratora W2 (kg), m masa analizowanego wariantu penetratora (kg). Zestawienie uwzglÄ™dniajÄ…ce różnicÄ™ mas badanych penetratorów przedstawiono w tabeli 4. 30 Tabela 4. WzglÄ™dny wzrost Rodzaj GÅ‚Ä™bokość Vu Masa Uzyskana w zdolnoÅ›ci penetracji Nr strz. penetra- penetratora Typ celu badaniu gÅ‚Ä™bokość przebicia [m/s] odniesiona Po [kg] penetracji P [mm] (P0- tora [mm] PmaxW2)/Pmax [%] W2 NiepeÅ‚na 5 W2 1520 3,597 penetracja 500 0 300 PÅ‚yta pancerna RHA o gr. 275 A NiepeÅ‚na 7 1521 mm ustawiona 3,635 penetracja 511 2,2 z = 2cm pod kÄ…tem 60° 310 od normalnej B NiepeÅ‚na 10 1496 3,672 penetracja 522 4,4 z = 4cm 310 Ostatecznie na podstawie dokonanych wyliczeÅ„ uwzglÄ™dniajÄ…cych różnice mas i prÄ™dkoÅ›ci uderzenia analizowanych wariantów penetratorów segmentowych stwierdzono wzrost gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia o 2,2% dla penetratora A (o odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy segmentami z=2cm) i o 4,4% dla penetratora B (o odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy segmentami z=4cm). Wyniki te sÄ… praktycznÄ… autorskiej koncepcji możliwoÅ›ci zwiÄ™kszenia gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia dziÄ™ki zastosowaniu segmentowej konstrukcji penetratora z odpowiednimi odlegÅ‚oÅ›ciami pomiÄ™dzy wolframowymi segmentami. OczywiÅ›cie przeprowadzenie analizy porównawczej na pojedynczych wynikach kolejnych wariantów penetratorów nie pozwala na ujÄ™cie problemu w sensie statystycznym, jednakże uzyskane wyniki daÅ‚y przesÅ‚ankÄ™ do wstÄ™pnej oceny wyników badaÅ„. Ponadto należy podkreÅ›lić, że żaden z wystrzelonych do pÅ‚yty pancernej pocisków z penetratorami segmentowymi nie ulegÅ‚ zÅ‚amaniu (zniszczeniu) w procesie penetracji, co jest doÅ›wiadczalnym potwierdzeniem zaÅ‚ożenia konstrukcyjnego. 3. Podsumowanie Na podstawie wyników badaÅ„ strzelaniem przedstawionych w niniejszym rozdziale można stwierdzić, że: " pociski podkalibrowe przeznaczone do 120 i 125 mm armat czoÅ‚gowych z penetratorem segmentowym w wariancie podstawowym W2 (o niewielkiej szczelinie pomiÄ™dzy segmentami wolframowymi) charakteryzujÄ… siÄ™ dostatecznÄ… wytrzymaÅ‚oÅ›ciÄ…, zapewniajÄ…cÄ… ich prawidÅ‚owe funkcjonowanie dla przewidywanej w ZTT prÄ™dkoÅ›ci poczÄ…tkowej V0 = 1650 m/s. Pociski funkcjonowaÅ‚y prawidÅ‚owo podczas badaÅ„ balistycznych dla różnych konfiguracji Å‚adunku miotajÄ…cego oraz w skrajnych temperaturach i eksploatacji i ekstremalnych wartoÅ›ciach ciÅ›nieÅ„ w komorze nabojowej. Także podczas badaÅ„ penetracji pÅ‚yty RHA ustawionej pod kÄ…tem 60° od normalnej nie stwierdzono uszkodzeÅ„ (zÅ‚amaÅ„) penetratorów. " autorska koncepcja zwiÄ™kszenia gÅ‚Ä™bokoÅ›ci penetracji wraz ze wzrostem odstÄ™pu pomiÄ™dzy segmentami penetratora (nazywana w niniejszej pracy segmentacjÄ… wymuszonÄ… ) znalazÅ‚a potwierdzenie w badaniach porównawczych weryfikujÄ…cych zdolność penetracji poszczególnych wariantów penetratorów. Ostatecznie na podstawie 31 dokonanych wyliczeÅ„ uwzglÄ™dniajÄ…cych różnice mas i prÄ™dkoÅ›ci uderzenia analizowanych wariantów penetratorów segmentowych stwierdzono wzrost gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia o 2,2% dla penetratora A (o odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy segmentami z=2cm) i o 4,4% dla penetratora B (o odlegÅ‚oÅ›ci pomiÄ™dzy segmentami z=4cm) w stosunku do penetratora podstawowego W2 (o niewielkiej szczelinie pomiÄ™dzy segmentami wolframowymi). Ponadto zauważalny jest fakt, że zwiÄ™kszenie gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przebicia dla wariantów penetratorów A i B nie wynika tylko ze zwiÄ™kszenia ich mas w porównaniu do masy penetratora wariantu podstawowego W2, gdyż różnice w wartoÅ›ciach wzrostów zdolnoÅ›ci przebicia pomiÄ™dzy hipotetycznymi penetratorami jednorodnymi i badanymi penetratorami w wariantach A i B sÄ… okoÅ‚o piÄ™ciokrotne na korzyść tych ostatnich. OczywiÅ›cie przeprowadzenie analizy porównawczej na pojedynczych wynikach kolejnych wariantów penetratorów nie pozwala na ujÄ™cie problemu w sensie statystycznym, jednakże uzyskane wyniki daÅ‚y przesÅ‚ankÄ™ do wstÄ™pnej oceny wyników badaÅ„. JednoczeÅ›nie podczas badaÅ„ strzelaniem do w/w pÅ‚yty pancernej nie zaobserwowano zjawiska rykoszetowania lub zÅ‚amania siÄ™ penetratora segmentowego podczas podejÅ›cia do pÅ‚yty pancernej a także w trakcie jej penetracji (które to zjawisko zaobserwowano kilka razy podczas wczeÅ›niejszych badaÅ„ pocisków z penetratorami jednolitymi W1). Literatura [1] Magier M.: The conception of the segmented kinetic energy penetrators for tank guns. Journal of Applied Mechanics- Transactions of The ASME, Vol.77, Nr 5, sierpieÅ„ 2010, s.051802-1÷10. [2] Magier M.: Analiza numeryczna wpÅ‚ywu modyfikacji dwusegmentowego kinetycznego pocisku wolframowego na gÅ‚Ä™bokość przebicia pancerza RHA. Biuletyn PTU WITU, w przygotowaniu do druku 2008. Biuletyn PTU WITU nr 3/2008, zeszyt 107, s. 43-60 Zielonka, 2008. [3] Magier M.: The numerical optimization of the novel kinetic energy penetrator for tank guns, MateriaÅ‚y z 26 MiÄ™dzynarodowego Sympozjum Balistycznego, Miami 12 16 wrzeÅ›nia 2011 (26 ISB), Vol.2, s. 1171-1080, DEtech Publications, Inc, USA, 2011, [4] Magier M. i inni, Przeciwpancerny pocisk podkalibrowy , zgÅ‚oszono do UPRP w dn. 20.01.2009 nr P 390275 [5] Jach K., ÅšwierczyÅ„ski R., Magier M.: Analiza numeryczna procesów penetracji pancerzy przez pociski kinetyczne jednorodne i segmentowe. Biuletyn WAT, Vol. LVIII, nr 3, s.123-140, Warszawa, 2009r., [6] DoÅ›wiadczalna weryfikacja konstrukcji pocisku podkalibrowego z penetratorem segmentowym. Biuletyn PTU WITU nr 2/2009, zeszyt 110, s. 143-153 Zielonka, 2009. [7] Magier M. i inni, Przeciwpancerny pocisk podkalibrowy , Patent na wynalazek nr P202294, udzielony przez UPRP dn. 20.01.2009r. Praca naukowa finansowana ze Å›rodków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2009-2011 jako projekt badawczy wÅ‚asny nr O N501 052937. 32