w 11 Profilaktyka w środowisku szkolnym


Literatura:
Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002,
rozdz. IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
Wykład 11: Profilaktyka w środowisku szkolnym
Profilaktyka jest jednym ze sposobów reagowania na
rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako
szkodliwe i niepo\Ä…dane (& )
Pierwsza systematycznie wdra\ana strategia profilaktyczna
- tzw.  edukacja negatywna (poczÄ…tek XX wieku) (& )
Działania profilaktyczne powinny być skierowane na
najwa\niejsze czynniki ryzyka, tkwiÄ…ce w jednostce, jak i
jej otoczeniu społecznym (& )
Profilaktyka
eliminacja lub redukcja wzmacnianie czynników
czynników ryzyka chroniących
Wybrane czynniki ryzyka:
" Du\a dostępność substancji
" WystÄ…pienie uzale\nienia lub nadu\ywania w rodzinie
" Konflikty w rodzinie
" Pozytywny stosunek rodziny dziecka d u\ywania
substancji (równie\ obojętność i przyzwolenie)
" Doświadczenie izolacji w dzieciństwie
" Wczesna inicjacja
" SÅ‚abe wyniki w nauce szkolnej i zawÄ™\one oczekiwania
\yciowe
" Grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania
dysfunkcyjne
1
Literatura:
Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002,
rozdz. IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
" Pozytywne oczekiwania dziecka wobec u\ywania
substancji
Czynniki chroniÄ…ce:
" Silna więz z rodzicami
" Zainteresowanie naukÄ… i dobre w niej wyniki (tak\e
anga\ujÄ…ce hobby)
" Praktyki religijne
" Szacunek dla norm i autorytetów społecznych (osadzenie
w szerszej wspólnocie)
" Pozytywna grupa rówieśnicza
(Grochowska G., Bidziński K)
Zachowania ryzykowne  działania niosące ryzyko
negatywnych konsekwencji; zachowania te majÄ… znaczenie
rozwojowe i często współwystępują ze sobą (& )
Poziomy profilaktyki
- profilaktyka I stopnia  to działania mające na celu
promocjÄ™ zdrowia oraz zapobieganiu pojawiania siÄ™
problemów związanych z u\ywaniem i nadu\ywaniem
środków odurzających (& )
- profilaktyka II stopnia  zwana te\ wczesnÄ…
identyfikacją, ma na celu ujawnienie osób o najwy\szym
ryzyku popadnięcia w uzale\nienie oraz pomaganie im w
redukcji tego ryzyka, a więc zapobieganie popadaniu w
u\ywanie zale\ne (& )
- profilaktyka III stopnia  rozumiana jest jako interwencja
po wystÄ…pieniu uzale\nienia (& ) /Z. GaÅ›, 1993/
2
Literatura:
Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002,
rozdz. IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
Wybrane teorie wykorzystywane najczęściej w praktyce
profilaktycznej oraz opracowane na ich podstawie
strategie:
1. Teoria PrzywiÄ…zania (John Bowlby 1973) opisuje
proces rozwoju więzi pomiędzy jednostką a otoczeniem
w kolejnych etapach \ycia Strategia Rozwijania
Umiejętności Wychowawczych oraz Strategia Rozwoju
Zasobów Środowiskowych
2. Teoria Społecznego Uczenia (Alfred Bandura 1986)
wyjaśnia proces nabywania nowych zachowań  równie\
sięgania po środki psychoaktywne  poprzez
modelowanie Strategia Rozwoju Umiejętności
Wychowawczych oraz Strategia Edukacji Rówieśniczej
3. Teoria Uzasadnionego Działania (Icek Ajzen i Martin
Fishbein 1980) opiera się na zało\eniu, \e ludzie
postępują w sposób racjonalny i decydując się na
podjęcie (lub zaniechanie) danej aktywności rozwa\ają
mo\liwe jej konsekwencje Strategia Edukacji
Normatywnej
4. Teoria Zachowań Problemowych (Richard Jessor 1987)
zwraca uwagę na funkcję, jaką w przypadku nastolatków
pełnią zachowania naruszające normy prawne lub
obyczajowe Strategia Kształtowania Umiejętności
śyciowych oraz Strategia Alternatyw
5. Teoria Odporności (Resilience), Michael Rutter (1979)
i Norman Garmezy (1985), dotyczy czynników i
mechanizmów sprzyjających pozytywnemu rozwojowi
dzieci dorastajÄ…cych w bardzo trudnych warunkach
3
Literatura:
Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002,
rozdz. IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
Strategia Rozwoju Zasobów Środowiskowych oraz
Strategia Kształtowania Umiejętności śyciowych
K. Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
Profilaktyka w szkole
Rodzaje szkolnych oddziaływań profilaktycznych:
- samodzielne programy profilaktyczne (strategia
informacyjna i edukacyjna)
- działania zintegrowane z programem szkolnym
- działania incydentalne
Standardy szkolnych programów profilaktycznych:
- projektowane ćwiczenia i informacje muszą być dostosowane do
poziomu rozwoju adresata
- przekazywane informacje powinny być rzetelne i rzeczowe
- informacje powinny uwzględniać poziom ju\ posiadanej wiedzy
- informacje dotyczące zagro\eń nie powinny być zbyt
szczegółowe
- realizatorami powinny być osoby posiadające przygotowanie
pedagogiczne
- programy powinny uwzględniać włączenie rodziców w
podejmowane działania
Czynniki obni\ające efektywność programów
szkolnych:
- przypadkowość programów
- działania narzucone odgórnie
- brak diagnozy problemów szkoły
- działania incydentalne
- realizatorzy programów spoza szkoły
- brak spójnej polityki szkoły wobec ryzykownych
zachowań uczniów
4
Literatura:
Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002,
rozdz. IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
- nauczyciele stanowiący wzorce nieprawidłowych
zachowań
- brak akceptacji nauczycieli dla programu
- niekorzystny klimat szkoły.
Etapy konstruowania programu profilaktycznego:
1. Ocena aktualnych potrzeb
2. Określenie celów programu
3. Wybór metod i sposobów realizacji celów
4. Ustalenie kosztów realizacji programu
5. Monitoring
6. Ewaluacja
7. Modyfikacja programu
Wybrane programy profilaktyczne realizowane
w szkołach:
-  Zanim spróbujesz
-  Spójrz inaczej
-  Program domowych detektywów
-  Debata
-  Noe
-  Åšnie\na kula
5
Literatura:
Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002,
rozdz. IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
 Drzewo problemu
- poszukiwanie  korzenia problemu Ò! przyczyny problem
(bierzemy pod uwagę te problemy, na które mamy realny
wpływ)
- punkt centralny  drzewa  definicja problemu
- gałęzie  drzewa  konsekwencje problemu oraz
wypracowane rozwiÄ…zania
Przykład:
W małej miejscowości X, w szkole gimnazjalnej dzieci
przyznały się do brania narkotyków (marihuana i
amfetamina). Grono pedagogiczne podejrzewa, \e ktoÅ›
dzieciom narkotyki dostarcza i \e znacznie większa grupa
dzieci ni\ ujawniono ma kontakt z narkotykami. Rodzice
dzieci mają pretensje do szkoły, nauczyciele do rodziców.
Liczba trudności wychowawczych i konfliktów
środowiskowych rośnie.
Ustalamy Gdzie są przyjmowane środki odurzające (za
płotem boiska, głównie na przerwach, w szkolnym WC),
społeczność lokalna nie ingeruje w to, co robią młodzi ludzie.
Najczęściej u\ywa się tu marihuany i amfetaminy, du\a grupa
młodych ludzi pali papierosy i regularnie pije alkohol.
Narkotyki mo\na kupić od starszych kolegów. Wspólne branie
jest uwa\ane przez dzieci za fajne spędzanie czasu.
Nauczyciele nie maja odwagi nagłośnić sprawy z ró\nych
względów, rodzice nie widzą problemu. Nale\y spodziewać
się, \e w takiej sytuacji coraz większa liczba dzieci będzie
sięgała po narkotyki, a za tym pójdą inne zachowania
ryzykowne.
6
Literatura:
Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002,
rozdz. IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
Powy\szy materiał został opracowany przez B. Krzempek na podstawie
następującej literatury oraz materiałów własnych:
1. Profilaktyka w środowisku lokalnym, pod red. Gra\yny Świątkiewicz,
Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002, rozdz.
IV Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska,
str. 49-65
2. Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego
programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
3. Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii,
Warszawa 2006, rozdział 5.1, Profilaktyka i wczesna interwencja, K.
Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
7


Wyszukiwarka