Ścieżki rowerowe w Bydgoszczy
Nad Starym Kanałem Bydgoskim
Planty położone wzdłuż przebiegu Kanału stanowią od początków wieku XIX naturalny obszar
rekreacyjny intensywnie wykorzystywany przez amatorów spacerów czy wycieczek rowerowych.
Charakteryzują się bogatym drzewostanem z dominantą pomnikowych topoli czarnych sadzonych
w okresie przynależności miasta do Księstwa Warszawskiego. Wiele jest także grabów lip i dębów.
Ścieżki rowerowe po obu stronach Starego Kanału wyznaczone wzdłuż ciągów spacerowych
umożliwiają łatwe dotarcie z ronda Grunwaldzkiego ul. Józefa Bronikowskiego i VI śluzy opodal
połączenie Starego i Nowego Kanału Bydgoskiego. Na odcinku od ronda Grunwaldzkiego do ul.
Wrocławskiej ścieżka prowadzi północną stroną dawnego Kanału (obecnie cieku). Od ul.
Wrocławskiej do ul. Bronikowskiego biegnie po jego obu stronach, a dalej wzdłuż ulic
Bronikowskiego, Mińską (tu przekracza tzw. Nowy Kanał) i Kamińskiego i ponownie brzegiem
Kanału.
1. Stroną północną bulwaru nad Kanałem od ronda Grunwaldzkiego do ul. Kruszyńskiej,
oznakowanie pionowe, ok. 4,0 km
2. Stroną południowa alejkami parkowymi od ul. Wrocławskiej do ul. J. Bronikowskiego,
oznakowanie pionowe, ok. 2,0 km.
3. Odcinki łączące:
- ul. Nakielską (na wysokości ul. B. Trentowskiego) ze ścieżką nad południowym brzegiem Kanału,
oznakowanie pionowe, ok. 0,2 km.
- ul. Nakielską (na wysokości ul. Chłodnej) ze ścieżką nad południowym brzegiem Kanału,
oznakowanie pionowe, ok. 0,2 km.
W pobliżu tego zespołu prowadzą trasy związane z układem Węzła Zachodniego
4. Wzdłuż ulicy Nad Torem na odcinku od Węzła Zachodniego do skrzyżowania w rejonie ulic
Deszczowej i Wiejskiej, oznakowanie pionowe, ok. 1,2 km.
5. Wzdłuż chodnika ulicą Ludwikowo od ul. Grunwaldzkiej do ul. Żeglarskiej, oznakowanie
pionowe, ok. 1,2 km.
Projekt budowy Kanału Bydgoskiego, łączącego Brdę z Notecią, powstał przed rozbiorami. Według
projektu kapitana artylerii konnej i geografa królewskiego Franciszka F. Czakiego kanał miał
przebiegać w stosunku do póz
niejszej trasy bardziej na południe i łączyć się z Notecią w rejonie
Rynarzewa, gdzie rzeka przepływa najbliżej Bydgoszczy. Na trasie miano zbudować 6 śluz.
Sposoby jego realizacji były przedmiotem obrad Sejmu w 1768 r. Projekt nie doczekał się w tej
wersji realizacji z powodu zaboru Bydgoszczy i Krajny przez Prusy. W niespełna rok po zaborze, na
wiosnę 1773 r. rozpoczęto przy pomocy ok. 8 tys. robotników zwerbowanych w Meklemburgii i
Turyngii prace przy budowie kanału wg pruskiego projektu. Budowę zakończono we wrześniu 1774
r. a kanał przekazano w użytkowanie na wiosnę 1775 r. Jego długość wynosiła 26,7 km. Było na
nim 8 śluz konstrukcji drewnianej. Powstała droga wodna łącząca zachód i wschód kontynentu.
Wkrótce, na skutek zamulenia, wznowiono prace przy jego pogłębianiu i przebudowie śluz. Mimo
tych przedsięwzięć aż do kolejnej przebudowy w czasach Księstwa Warszawskiego kanał nie
stanowił w pełni sprawnej drogi wodnej. Dopiero w latach 1812-15, po ścięciu niebezpiecznych
zakoli na Brdzie, budowie jazu w Dębinku, umożliwiającego spiętrzenie wody na górnej Noteci,
oraz śluzy nakielskiej i grobli na Brdzie powyżej śluzy bydgoskiej, polepszyły się warunki
żeglugowe na kanale. Jego znaczenie wzrosło jednak dopiero od 1883 r., gdy pojawiły się na nim
statki parowe. Kanałem przewożono wówczas rocznie ok. 500 ton towarów. Kolejną przebudowę
przeprowadzono w l. 1910-15. Skrócono go wówczas o ok. 4 km, na odcinku 5 śluz miejskich.
Równocześnie wskutek budowy 4 większych, nowoczesnych śluz odpowiedniej wielkości na
dalszym odcinku kanału (V, VII, VIII i IX) umożliwiono przepływ 400-tonowych barek.Stary Kanał
przestał wówczas pełnić funkcję żeglowną, a nowy odcinek kanału (długości 1630 m) połączył go z
Brdą poprzez śluzy  Okole i  Czyżkówko . Żegluga starym odcinkiem Kanału Bydgoskiego
ustała ostatecznie z końcem lat 40. XX w. Tzw. Nowym Kanałem przewożono w okresie
międzywojennym średnio w ciągu roku 100 ton towarów. Po II wojnie światowej przewóz kanałem
wzrastał, do lat 70. XX w. Aktualnie wykorzystywany jest w minimalnym stopniu. Podczas
przebudowy układu komunikacyjnego w rejonie ul. marszałka Focha w latach 60. XX w. zasypano
2 śluzy i część Starego Kanału zastępując go rurociągiem i rowem łączącym Brdę za śluzą nr IV
(przy ul. Wrocławskiej). Zachowane planty nad Starym Kanałem obejmują powierzchnię 46,6 ha. i
ciągną się ok. 8 km na zachód. Znajduje się tu bogaty starodrzew m.in. kilkanaście największych i
najstarszych w mieście okazów topoli czarnej (Populus nigra) o obwodach w pierśnicy od 285 do
500 cm sadzonych głównie w okresie przynależności miasta do Księstwa Warszawskiego oraz
sosny pospolitej (Pinus silvestris), a także wiązy, kasztanowce i sędziwe dęby. Planty od lat
stanowią ulubione miejsce wypoczynku i spacerów mieszkańców miasta. W okresie zaborów i
międzywojennym znajdowały się przy nich ogrodowe kawiarnie i restauracje. W 1995 r. powstało
Stowarzyszenie Miłośników Kanału Bydgoskiego prowadzące prace rewaloryzacyjne Starego
Kanału.
W rejonie osiedla Piaski
Osiedle Piaski należy do jednego z młodszych osiedli domków jednorodzinnych w Bydgoszczy.
Usytuowane jest w północno-zachodniej części miasta na wysokiej skarpie Doliny Sandrowej Brdy,
między dzielnicami Opławiec i Czyżkówko. Sąsiaduje z kompleksem lasów sosnowych, przez które
prowadzi znakowany czarno szlak pieszy umożliwiający bezpośrednie połączenie z rejonem
Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku. Wytyczone w rejonie osiedla ścieżki rowerowe mają
umożliwić jego mieszkańcom bezpieczną jazdę w jego obrębie.
1. Wydzieloną ścieżka rowerową wzdłuż chodnika ul. Smętowskiej, ok. 0,3 km
2. Wydzielona ścieżką rowerową wzdłuż chodnika ul. Drzycimskiej, ok. 0,4 km
3. Wydzieloną ścieżka rowerową wzdłuż chodnika ul. Niewieścińskiej, ok. 0,4 km
Wzdłuż trasy  WZ
Otwarta 1 czerwca 2003 r. trasa prowadzi od dworca Głównego PKP ulicami Zygmunta Augusta 
Artyleryjską  Kamienną do ul. Fordońskiej i stacji PKP Bydgoszcz Wschód, a następnie Cz.
Lewińskiego  M. Rejewskiego do ul. Fordońskiej (o długości ok. 8 km) i dalej do Torunia. Liczy
łącznie 57 km. Jej przebieg w granicach miasta Bydgoszczy wynosi 16 km. Szlak rozpoczyna się na
ul. Zygmunta Augusta (u wylotu ul. Warszawskiej). Biegnie najpierw ul. Zygmunta Augusta na
północny-zachód, by opodal cmentarza Nowofarnego (założonego w 1906 r. ,na którym znajdują
się m.in. kwatery powstańców wielkopolskich z 1919 r., żołnierzy września 1939 r. i poległych w
walkach o wyzwolenie miasta w 1945 r. oraz groby wielu działaczy państwowych, społecznych i
zasłużonych dla rozwoju kultury) skręcić na wschód w ul. Artyleryjską. Odtąd prowadzi ścieżką
rowerową wzdłuż ulic Artyleryjskiej, a następnie Kamiennej do ul. Fordońskiej. W rejonie dworca
PKP Bydgoszcz Wschód prowadzi krótki odcinek ul. Inwalidów i zaraz skręca w prawo w ul. C.
Lewińskiego, którą kierując się na północny wschód, biegnie do ul. M. Rejewskiego. Skręca teraz
ponownie w prawo, na południowy wschód, i doprowadza do ul. Fordońskiej (pod wiaduktem
drogowym). Wzdłuż ul. Fordońskiej prowadzi wspólną drogą do ul. J. Brzechwy. Skręca teraz w
prawo do Parku Milenijnego i opuszcza granice miasta mostem na Wiśle.
1. wydzieloną ścieżką wzdłuż chodnika ul. Zygmunta Augusta (od ul. Rycerskiej do ul.
Artyleryjskiej), oznakowanie pionowe i poziome, ok. 0,4 km
2. drogą rowerową wzdłuż ul. Artyleryjskiej (od ul. Zaświat do ul. Gdańskiej), oznakowanie
pionowe, ok. 0,8 km
3. drogą rowerową wzdłuż trasy WZ (ul. Kamiennej), na odcinku od ul. Gdańskiej do ul.
Fordońskiej oznakowanie pionowe i poziome, ok. 4,9 km
4. drogą rowerową  wspólną dla pieszych i rowerów  ul. C. Lewińskiego (od ul. Inwalidów do ul.
Rejewskiego), oznakowanie pionowe, ok. 1,2 km
5. droga rowerową (ścieżką wydzieloną z chodnika) wzdłuż ul. M. Rejewskiego, oznakowanie
poziome i i pionowe, ok. 1 km
6. Odcinki łączące:
a/ wydzieloną ścieżką z chodnika ul. Kaliskiego, oznakowanie pionowe i poziome, ok. 1,1 km.
W rejonie Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku
Kompleksem o istotnym znaczeniu dla różnych form turystyki i wypoczynku jest Leśny Park
Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku. Jego rola niewątpliwie wciąż wzrasta wraz z wzbogacaniem
go w elementy infrastruktury turystyczno-wypoczynkowej. Park stanowi dogodny obszar do
uprawiana turystyki rowerowej. W ramach funkcji turystyczno-rekreacyjnej udostępniono dla
kolarzy alejki i dukty leśne (dla jazdy rekreacyjnej) oraz tor crossowy (dla entuzjastów jazdy
ekstremalnej). Trasa toru crossowego dla doświadczonych rowerzystów górskich  na stoku
 Wzgórz Myślęcińskich stanowiących zachodni fragment Zbocza Fordońskiego  o długości 250
m zaczyna się zjazdem i prowadzi przez 16  hopek i 7 wiraży. Uczestniczący w zjazdach muszą
być wyposażeni w kask i ochraniacze, a ich rowery posiadać dobre amortyzatory.
Dla potrzeb rowerzystów w obrębie LPKiW wyznaczono dwie ścieżki.
1. wydzieloną z głównej alei spacerowej ścieżką od pętli tramwajowej MZK linii nr 1 i 2 wzdłuż ul.
Hipicznej  na odcinku od ul. Rekreacyjnej do ul. Jez
dzieckiej, oznakowanie pionowe i poziome,
ok. 3,0 km
2. wspólną drogą dla pieszych i rowerów wzdłuż ul. Gdańskiej od ul. Rekreacyjnej (pętla linii
tramwajowych nr 1 i 2 przy sektorze wejściowym do Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku) do ul.
Sądeckiej, oznakowanie pionowe, ok. 1,5 km
Leśny Park Kultury i Wypoczynku o pow. 800 ha, położony jest między szosą gdańską, tzw.
magistralą węglową i północną skarpą Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej  pasmem  Wzgórz
Myślęcińskich , o wysokości od 55-95 m n.p.m. (40 m ponad terenem dolnego tarasu) pociętych
malowniczymi jarami. Na stoku wzniesienia przy dobrych warunkach śniegowych czynny jest (od
1997 r.) wyciąg narciarski, a jarami i dolinkami biegnie 600 m tor saneczkarski. W ostatnich latach
uruchomiono tor dla rowerów górskich. Wzniesienie stanowi też naturalny punkt widokowy na
panoramę Bydgoszczy. Główną funkcją parku jest rekreacja, wypoczynek i kultura fizyczna,
dodatkowo funkcje wystawowo-dydaktyczne. Składa się z rejonów: parkowo-leśnego, sportowo-
rekreacyjnego, wystawowo-dydaktycznego, gospodarczo-hodowlanego i usług centralnych. Na
styku z centrum sportowym usytuowany jest rejon sportowo-rekreacyjny z sektorami sportowym,
wejściowym i Parkiem Rozrywki, na terenach nie zalesionych rejon wystawowo-dydaktyczny, w
którego obrębie znajduje się Ogród Botaniczny i Ośrodek Rekreacji Konnej. Najciekawsza pod
względem krajobrazowym północno-zachodnią część parku przechodzącą w zespół leśny
porastający dolinę Brdy, przeznaczono na funkcję rekreacyjno-turystyczną. Na dwu terasach
dolnym i górnym ze zbiornikami wodnym leży Park Leśny. Ogród Botaniczny założono w l. 1979-
83 w oparciu o projekt doc. dr hab. inż. Edwarda Bartmana. Usytuowany jest w północno-
wschodniej części LPKiW na obszarze ok. 100 ha, w rejonie strug Myślęcińskiej i Zacisze, na
których w celu zmiany poziomu wód gruntowych zbudowano kaskadowo 11 stawów, opodal
których biegną wijące się alejki. Część ogrodu stanowi naturalny 50-70-letni las bukowo-grabowo-
dębowy porastający, charakteryzującą się pięknymi dolinkami i pagórkami, skarpę myślęcińską. W
terenie o różnorodnym ukształtowaniu i urozmaiconej szacie roślinnej powstaje arboretum leśno-
parkowe (o pow. 60 ha) z miejscami wypoczynkowymi i widokowymi.
Ogród charakteryzuje się nowoczesnym rozwiązaniem przestrzenno-plastycznym, dostosowanym w
znacznym stopniu do naturalnych warunków siedliskowych. Rośliny z różnych stref klimatycznych
eksponowano w naturalnych zespołach roślinnych. W uroczyskach Doliny Myślęcińskiej (na pow.
4,5 ha) powstały ogrody roślin wodnych, nadbrzeżnych, bagiennych torfowisk niskich i wysokich, a
w zachodniej części ogród roślin górskich  alpinarium (w l. 1995-2001). W rejonie Zacisza z
ródło
wody pitnej i 3 kaskadowe stawy, których tafle pokrywają grzybienie (lilie wodne). W perspektywie
powstanie palmiarnia z roślinami wodnymi, akwariami i wolariami dla egzotycznych ptaków. W
przebudowanym obiekcie dawnego leśnictwa Zacisze mieści się otwarte w 1999 r. Kujawsko-
Pomorskie Centrum Edukacji Ekologicznej zajmujące się gromadzeniem informacji o środowisku
przyrodniczym i edukacja ekologiczną, zwłaszcza dzieci i młodzieży. W otwartym w 1978 r. na
pow. ok. 12 ha ogrodzie Fauny Polskiej przebywa ok. 300 zwierząt, reprezentujących ponad 100
gatunków występujących w Polsce ssaków, płazów i ptaków. Opodal położony jest też na pow. 5,5
ha Ogród Botaniczny Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin prowadzący badania naukowe.
Nad Brdą i wzdłuż ul. Toruńskiej
Trasa prowadzi od ul. Grodzkiej alejkami nadbrdziańskimi przez Babią Wieś, opodal zespołu stanic
wioślarskich i kajakowych oraz jednej z najnowocześniejszych w kraju Hali Sportowo-
Widowiskowej  A
uczniczka (zbudowanej w l. 2001-2002 wg proj. mgr inz
arch. Zenona
Nowackiego na 5 tys. widzów) do ronda Toruńskiego i dalej Toruńską (do ul. Perłowej) długości
ok. 4 km
1. ścieżką przebiegającą wzdłuż Brdy na Babiej Wsi (od ul. Grodzkiej do ronda Toruńskiego),
oznakowanie pionowe i poziome, ok. 2 km
2. drogą rowerową wzdłuż ul. Toruńskiej (od ronda Toruńskiego do ul. Perłowej), oznakowanie
pionowe, ok. 1,8 km
Trasa łączy rejon Starego Miasta z południowo-wschodnimi dzielnicami miasta Wyżynami i
Kapuściskami. Osiedle Kapuściska zbudowano w l. 1951-55, rozbudowano w latach 1970-74
(Kapuściska II) i 1974-79 (Kapuściska III). U zbiegu ul. Wojska Polskiego, Szpitalnej i Szarych
Szeregów wielofunkcyjny ośrodek handlowo-usługowo-bankowy. Osiedle Wyżyny wzniesiono w
latach 1970-82 (gł. arch. Andrzej Modrzejewski). Obejmuje obszar ponad 100 ha. W obrębie
osiedla m.in. kościół p.w. Świętych Polskich Braci Męczenników z kaplica ku czci pomordowanych
(proj. art. Plast. Kazimierz Gąsiorowski, obrazy pędzla art. plast. Jerzego Puciaty).
U podnóża Zbocza Fordońskiego
Trasa prowadzi ok. 4 km od ul. W. Korfantego do ul. Wyzwolenia ulicami J. Twardzickiego i
Pelplińską. Służy głównie mieszkańcom dzielnicy Fordon łącząc poszczególne osiedla. Umożliwia
kontynuacje wycieczek rowerowych wałem przeciwpowodziowym nad Wisłą, skąd roztacza się
malowniczy widok na przełom Wisły.
1. ścieżką wydzieloną z chodnika (po obu stronach chodnika), oznakowanie pionowe i poziome, ok.
4 km
2. wspólną drogą dla pieszych i rowerów ul. Jana Brzechwy, oznakowanie pionowe, ok. 2,7 km.
Wielki zespół mieszkaniowy (proj. arch.. arch. Jerzy Szaflarski i Grzegorz Chodkowski) wznoszony
od 1979 r. Na dwu terasach składa się aktualnie z osiedli: Akademickie, Bajka, Bohaterów,
Eskulapa, Kasztelanka, Niepodległości, Przylesie, Sielskie, Tatrzańskie. Dzielnicę obejmująca ok.
3500 ha zamieszkuje ok. 80 tys. osób. W zachodniej części Ośrodek Szkół Wyższych (obiekty
naukowo-dydaktyczne Akademii Techniczno-Rolniczej) i Regionalne Centrum Onkologii.
W najbliższym czasie zakłada się wytyczenie 7 ścieżek rowerowych, które pozwolą na spięcie już
istniejących w jeden zwarty układ umożliwiający bezkolizyjne zwiedzanie miasta. Szczególnie
istotne jest połączenie Fordonu i śródmieścia z Leśnym Parkiem Kultury i Wypoczynku w
Myślęcinku oraz kompleksowe zagospodarowanie turystyczne nad Kanałem.