Motywy antyczne i bivlijne w następnych epokach











Czwartek, 20 Kwietnia Imieniny obchodzą: Czesław, Agnieszka, Amalia
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Antyk i
Biblia >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Motywy antyczne i
bivlijne w następnych epokach










kategoria:   J.polski
zakres:   Antyk i Biblia
dodano:   1999-09-13




Na podbudowie
antycznej wyrosła cała kultura europejska: formy literackie, kanony
piękna, estetyka, ideały i wzorce osobowe. Literatura antyczna to
dzieła Homera "Iliada" i "Odyseja", "Po-etyka" Arystotelesa,
"Antygona" Sofoklesa i wiele innych. Starożytni całymi garściami
czerpali motywy z mitologii. Tak więc postawy, pojęcia, motywy i
wyrażenia pochodzące z mitów były używane w poprzednich epokach oraz
są używane obecnie w literaturze, sztuce, a nawet w języku.
Nawiązania do mitu trojańskiego znajdujemy w utworze Jana
Kochanowskiego "Odprawa posłów greckich". Mit ten jest alegorią
sytuacji panującej w Rzeczpospolitej doby Jana Kochanow-skiego. W
utworze Troja jest przenośnią Rzeczpospolitej; król Priam i jego
chwiejność w podej-mowaniu decyzji wykazuje podobieństwo do króla
Zygmunta Augusta oraz Rada Królewska obra-duje na podobieństwo
polskiego sejmu. Kochanowski przez pryzmat mitu trojańskiego chciał
prze-strzec współczesnych mu rodaków przed błędami politycznymi,
jakie mogłyby doprowadzić (i do-prowadziły) do upadku naszej
ojczyzny. Mit prometejski tak popularny w dobie romantyzmu
pojawia się w Wielkiej Improwizacji III cz. "Dziadów" Adama
Mickiewicza, ma ona pogłębić odbiór buntu Konrada. Konrad-polski
Prometeusz, tak jak mityczny bohater buntuje się i walczy przeciwko
Bogu i poświęca się (kara więzienia, Sybir) w imię miłości do ludzi.
Z pracą bezsensowną, beznadziejną i jałową jednym słowem
"syzyfową pracą" spotykamy się w utworze Stefana Żeromskiego pod tym
samym tytułem. Syzyfowymi pracami autor nazywa rusyfikację
prowadzoną wśród młodzieży polskiej, która jest czynnością z góry
skazaną na niepo-wodzenie. Np. gdy nauczycielom - moskalom wydaje
się, że przeciągnęli głównego bohatera - Borowicza na swoją stronę
ten pod wpływem "Reduty Ordona" odnajduje swe miejsce jako Polak.
Liczne nawiązania do mitu ikaryjskiego i mitu Nike służą do
głębszych rozważań o sytuacji i życiu człowieka na świecie oraz
refleksji na temat odwiecznych zagadnień towarzyszących naszej
egzystencji: miłości, patriotyzmie itp. "Wciąż o Ikarach głoszą"
Ernesta Brylla to refleksje nad tym co mógł odczuwać Dedal pod-czas
śmierci Ikara? Czy myślał tylko o sobie? Bryll sugeruje realistyczny
stosunek do życia, uważa że nawet najgorszy wypadek nie może
przerwać naszej egzystencji. Nie może się też pogodzić, że opłakuje
się upadek Ikara a rzadko przypomina się o sukcesie Dedala, który
przecież doleciał do celu. "Wciąż o Ikarach głoszą - choć
doleciał Dedal..." Kolejnym nawiązaniem do mitu ikaryjskiego
jest opowiadanie "Ikar" Jarosława Iwaszkie-wicza. Autor ukazuje dwie
bezsensowne śmierci, spowodowane brakiem zainteresowania otoczenia
tym co się dzieje. W chwili tragedii koło Ikara i Michasia -
głównych bohaterów opowiadania - nie było nikogo, kto by im pomógł.
Każdy był zajęty swoimi codziennymi sprawami i troskami. Obaj
zginęli ulegając niszczącej sile. Ikar ulegając niszczącym
promieniom słońca, Michaś bezwzględ-nym oprawcom niemieckim. Do
mitu Nike (bogini zwycięstwa) nawiązuje wiersz "Nike która się waha"
Zbigniewa Her-berta. Poeta w swoim utworze ożywił postać Nike, która
chce ucałować idącego do walki chłopca. Rezygnuje z tego w obawie,
że ta pieszczota złamie jego hart ducha. Bogini wie, że los chłopca
jest przesądzony. Jej pocałunek tego nie odwróci, sprawi on co
najwyżej, że mógłby on zamiast w ataku zginąć w ucieczce. Drugim
dziełem do którego odwołują się autorzy kolejnych epok jest Biblia.
Biblia, obok mitologii i reszty antyku stanowi podstawę kultury
europejskiej, na niej bowiem opiera się więk-szość motywów
przytoczonych w literaturze późniejszych epok. Praktycznie cały
światopogląd naszej cywilizacji jest w dużym stopniu oparty na
zawartych tam treściach. Twórcy kolejnych epok wykorzystywali w
swych dziełach pradawne symbole i postacie. Najczęściej
wykorzystywanym motywem jest motyw Apokalipsy. Obecność tego motywu
potęguje katastroficzną wymowę dzieła, obrazuje totalne zniszczenie,
chaos, klęskę doczesnego świata i jego odrodzenie, upadek ludzkości
i walkę dobra ze złem. Najbardziej znanymi symbolami Apokalipsy są:
siedem pieczęci, siedem trąb, bestia - Antychrst itp. Widzenie
księdza Piotra w Wielkiej Improwizacji w III cz. "Dziadów" Adama
Mickiewicza, ma charakter apokaliptyczny. Z kataklizmu wyłania się
nowy świat, na czele którego stanie "wskrzesiciel narodu".
Kolejnym przykładem może być "Nie-Boska komedia" Zygmunta
Krasińskiego, gdzie kata-klizm - koniec świata jest ukazany jako
etap przejściowy do nowego życia. Z apokaliptyczną wizą Sądu
Ostatecznego, którą fascynowali się poeci modernizmu spoty-kamy się
w hymnie "Dies ires (dzień gniewu)" Jana Kasprowicza. Wyraża on bunt
przeciw Bogu i rozpatruje pojęcie dobra i zła, które są
pierwiastkami koniecznymi we wszechświecie. Czesław Miłosz w
"Piosence o końcu świata" ukazuje go jako coś oczywistego, nagłego,
nieuniknionego, który można wywołać nieprzemyślanymi decyzjami i
postępowaniem. Wizje apokalipsy spełnionej obrazują również
liczne dzieła literatury wojenno-okupacyjnej oraz powojennej. Do
nich zaliczymy "Medaliony" Zofii Nałkowskiej, "Rozmowy z katem"
Kazi-mierza Moczarskiego oraz "Małą Apokalipsę" Tadeusza
Konwickiego. W tym utworze autor uka-zuje naszą, polską apokalipsę
"Mam wrażenie jakby ten kraj naprawdę umierał (...). Nasza nędza
współczesna jest przezroczysta jak szkło i niewidzialna jak
powietrze (...). Nasza nędza to łaska totalnego państwa, łaska,
z której żyjemy." Oraz apokalipsę prywatną "Oto nadchodzi
koniec świata (...). Koniec mojego świata. Ale zanim mój
wszechświat rozpadnie się w gruzy, rozsypie się na atomy, (...)
czeka mnie jeszcze ostatni kilometr mojej Golgoty." Kolejnym
motywem jest "marność nad marnościami" zaczerpnięta z Księgi
Kohaleta. Człowiek jest poddany nieustannemu prawu przemijania,
które sprawia, że człowiek nie zaznaje szczęścia, gdyż bogactwo,
mądrość i rozum przemijają. Jedynymi nieprzemijalnymi rzeczami jest
słońce i ziemia, a słaby i kruchy człowiek to marność. Motyw ten
jest wykorzystywany do ukazania "przemijalności i chwilowości"
ludzkiego życia. W wierszu "Rozmowy Mistrza Polikarpa ze
śmiercią" podjęty jest problem śmierci, która jest nieunikniona.
"Memento mori" (pamiętaj o śmierci) wskazuje na przemijalność
ludzkiego życia i marność wszelkich spraw doczesnych, gdyż w chwili
śmieci wszyscy są sobie równi, zarówno królowie i żebracy. Z
niszczącym działaniem czasu spotykamy się również we fraszkach Jana
Kochanowskiego "Na różę", "O żywocie ludzkim". Czas wszystko zmienia
i jesteśmy wobec jego potęgi bezradni. Natomiast "Pieśń IX" mówi, że
nie ma na świecie nic wiecznego zwłaszcza wiecznie szczęśliwego
życia Do przemijalności nawiązuje wiersz Juliusza Słowackiego
"Hymn (Smutno mi Boże)" oraz dekadencki nurt poezji Kazimierza
Przerwy-Tetmajera, Jana Kasprowicza i Leopolda Staffa. Kolejny
motyw Męki Pańskiej - cierpienia Chrystusa, który poświęcił się dla
zbawienia świata szczególnego znaczenia nabrał w romantyzmie, w
której to epoce charakterystycznym poję-ciem ideologicznym był
mesjanizm. Adam Mickiewicz w III cz. "Dziadów" ukazuje mesjanizm
jednostkowy, gdzie Mesjaszem jest bohater, jednostka ludzka, którą w
"Widzeniu księdza Piotra" określono jako "czterdzieści i cztery".
Ukazuje również mesjanizm narodowy, który polegał na przypisaniu
narodowi polskiemu wielkiej roli w sprawie zbawienia świata,
wyzwolenia go spod ucisku, niewoli i tyranii. Polska jawi się jako
"Chrystus narodów", a jej dzieje przedstawione są na wzór Męki
Pańskiej. W utworze tym pojawia się również kolejny motyw jakim
jest cierpienie (Księga Hioba), które do-tyczy narodu polskiego pod
zaborami ,a przede wszystkim młodzieży polskiej, która była
wywożo-na, przesłuchiwana i więziona. Jednak w literaturze
cierpienie przybiera różne formy. W "Cierpieniach młodego Wertera"
J. W. Goethego cierpienie spowodowane jest miłością do Lotty, która
ma już narzeczonego i nie zwraca uwagi na Wertera. Ból z tego powodu
doprowadza do samobójstwa bohatera. Tragiczna jest również
miłość Gustawa i Pasterki z IV cz. "Dziadów" Adama Mickiewicza.
Przyczyną cierpienia jest pochodzenie z różnych klas społecznych ,a
co się za tym wiąże kochan-kowie nie mogą się pobrać. Drugą
formą cierpienia jest tęsknota za ojczyzną tak dobrze uchwycona w
"Hymnie (Smut-no mi Boże)" Juliusza Słowackiego oraz w "Mojej
piosence II" Cypriana Kamila Norwida. "Do kraju tego, gdzie
kruszynę chleba podnoszą z ziemi przez uszanowanie dla darów
nieba, TĘSKNO MI BOŻE" W "Pieśni Wajdeloty " z "Konrada
Walenroda" Adama Mickiewicza jest obecny motyw Mojżeszowej Arki
Przymierza. Poezja jak Arka Przymierza tworzy więź, łączność
pomiędzy star-szymi a młodszymi pokoleniami narodu, a tym samym jest
wielką siłą scalającą naród, stanowiącą o jego istnieniu. I tak
właśnie głosi wymowy cytat: "O wieści gminna! Ty arko przymierza
Między dawnymi i młodszymi laty. W tobie lud składa broń
swego rycerza, Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty." Na
motywach biblijnych oparte są jeszcze takie utwory jak:
"Bogurodzica", "Żale Matki Boskiej pod krzyżem", "Lament
Świętokrzyski". Odwołania do Boga są w utworach Jana Kocha-nowskiego
"Czego chcesz od nas Panie", "Psałterz Dawidów". "Quo vadis" Henryka
Sienkiewicza oraz "Mistrz i Małgorzata" Bułhakowa to nawiązania do
osoby Jezusa i ludzi go otaczających (apo-stołowie, Piłat)
Wymienione powyżej tytuły utworów nawiązujących do antyku i
Biblii stanowią wierzcho-łek góry lodowej. Dlaczego? Mitologia jak i
Biblia zawierają w sobie treści ponadczasowe, płynące z nich nauki
można przypisać ludzkości w każdej chwili i sytuacji. Były dobre w
starożytności, są dobre i pouczające dziś, a i w przyszłości treści
będą aktualne. Dzięki temu popyt na motywy bi-blijne i mitologiczne
nigdy się nie skończy, tym bardziej, że społeczeństwo XX wieku jest
coraz bardziej niezdecydowane w swoich postępowaniach i potrzebuje
wzorców do naśladowania lub przestróg czego nie należy czynić.








Autor: KaCha

Ocena : 1 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000