Alarm wizualny (małe JTZ) Alarm wizualny (małe JTZ) Alessandro Rubini, [e-mail] v2.3, 3 grudnia 2001 Wersja polska: Tomasz 'tsca' Sienicki, [e-mail] v1.01, 10 grudnia 2001 Jak uciszyć komputer: alarm wizualny zamiast dźwiękowego. 1. Licencja oraz prawa autorskie Copyright (c) 1997, Alessandro Rubini Niniejszy dokument rozpowszechniany jest na warunkach określonych w licencji GNU Free Documentation License. Jeśli nie otrzymałeś treści licencji FDL z tym dokumentem, zapoznać się z nią możesz pod adresem http://www.fsf.org/licenses/fdl.html. 2. Wstęp Konsola Linuksa wydaje sygnał dźwiękowy (brzęczyk) po natrafieniu na znak BEL (kod ascii 7). Jest to rozsądnie wybrana standardowa reakcja, jednak wielu użytkowników nie lubi, kiedy ich komputer wydaje dźwięki. Niniejszy dokument opisuje sposób takiej konfiguracji programów, aby nie wysyłały one kodu BEL oraz takiej konfiguracji jądra i X, aby komputer milczał nawet wtedy, gdy kod BEL zostanie wysłany. Większość tekstu dotyczy konsoli, ponieważ konfiguracja serwera X w tym zakresie nie powinna powodować trudności. Według mnie temperowanie niesfornej maszyny należy rozpocząć na poziomie sprzętowym; np. w moim komputerze głośniczka nie ma! 3. Głośniczkotomia Głośniczkotomia jest najskuteczniejszym rozwiązaniem problemu alarmu dźwiękowego. Jak sama nazwa wskazuje, sposób polega na fizycznym odłączeniu lub usunięciu głośniczka. Operacja jest prosta -- można się nawet obyć bez znieczulenia. Istnieją też sposoby nieco bardziej wyrafinowane. Pecety wyposażone są zwykle w przełącznik TURBO. Podczas pracy w środowisku wielozadaniowym guziczka tego nigdy się właściwie do spowalniania procesora nie używa; nie ma takiej potrzeby nawet w przypadku gier opartych na programowych pętlach. Niestety, przyspieszyć komputera tym guziczkiem się nie da; można go za to wykorzystać do włączania/wyłączania głośniczka. Głośniczek, choć generalnie irytujący, czasem jednak bywa przydatny np. do zaanonsowania zakończenia długiej kompilacji. Aby zmienić funkcję przełącznika, po prostu odłącz go od płyty głównej i połącz szeregowo z głośniczkiem. W przypadku komputerów przenośnych (laptopów), dostęp do brzęczyka jest niestety ograniczony; brak też przełącznika, któremu możnaby podporządkować nowe zadanie. Użytkownicy takich komputerów muszą ograniczyć się do rozwiązań programowych, o czym poniżej. 4. Konfiguracja dźwięku na poszczególnych konsolach Od wersji jądra 1.3.43 wzwyż, dzięki łatce Martina Maresa na console.c, istnieje możliwość wyboru częstotliwości i długości trwania alarmu dźwiękowego. Wysyłając odpowiednie sekwencje znaków niedrukowalnych na poszczególne konsole można konsolom tym przypisać różne właściwości dźwięku (lub jego brak). Całość sprowadza się do umieszczenia poleceń konfigurujących dźwięk w pliku ~/.login lub ~/.profile. Odpowiedzialne za właściwości dźwięku kody to: ESC-[10;xx] -- określa częstotliwość dźwięku w Hertzach. Dozwolone wartości xx mieszczą się w zakresie od 21 do 32766; wynik działania wartości przekraczających te granice nie jest zdefiniowany. W przypadku braku argumentu xx ('ESC-[10]') stosowana jest wartość domyślna (750Hz) ESC-[11;xx] -- określa długość trwania dźwięku w milisekundach. Wartość domyślna (125 ms) stosowana jest w przypadku wybrania czasu przekraczającego 2 sekundy oraz jeśli argument xx nie jest podany ('ESC-[10]'). Przykład: Aby ustawić częstotliwość dźwięku na 50Hz a jego długość na 1 sek, wydaj w bashu polecenie 'echo -e "\\33[10;50]\\33[11;1000]"' (argument -e oznacza 'interpretuj znaki niedrukowalne'). Odpowiednikiem tej komendy dla tcsh jest 'echo "\\033[10;50]\\033[11;1000]"'. Żadna ze znanych mi obecnie wersji polecenia setterm nie potrafi konfigurować dźwięku, niewykluczone jednak, że w przyszłości ta funkcjonalność zostanie dodana. Jeśli używasz jądra 1.3.43 lub nowszego i satysfakcjonuje cię powyższe rozwiązanie, możesz tu zakończyć czytanie. Jeśli jednak używasz starszego jądra lub chciałbyć stosować alarm wizualny zamiast dźwiękowego, czytaj dalej. 5. Podstawowe wiadomości o plikach termcap i terminfo/* Tekstowy plik /etc/termcap to baza danych o możliwościach terminali (ang. terminal capablilities -- stąd nazwa). Wiele programów (np. tcsh, bash, vi i wszystkie korzystające z curses) korzysta przy przesuwaniu kursora i innych operacjach związanych z ekranem z zawartych w tym pliku informacji. Baza /etc/termcap opisuje poszczególne rodzaje terminali. Do odpowiedniej części tej bazy kieruje aplikacje zmienna środowiskowa TERM. Poszczególne możliwości terminali opisane są w termcap dwuliterowymi kodami, po których następują sekwencje znaków wymaganych do osiągnięcia danego efektu. Kolejne wpisy przedzielone są dwukropkiem (":"). Na przykład alarm dźwiękowy (kod "bl") zazwyczaj opisany jest jako "bl=^G". Wpis taki oznacza, że brzęczyk uzyskuje się sekwencją control-G (ascii BEL). Obok alarmu dźwiękowego ("bl") rozpoznawany jest również wizualny ("vb" -- visual bell), jednak zazwyczaj brakuje tego wpisu w poświęconej terminalowi "linux" części termcap. Większość nowszych aplikacji i bibliotek zamiast z termcap korzysta z bazy danych terminfo. W przeciwieństwie do termcap, termifo nie jest jednym wielkim plikiem, a katalogiem, w którym opisy poszczególnych terminali umieszczone są w osobnych plikach, a te z kolei w podkatalogach o nazwach będących kolejnymi pierwszymi literami alfabetu. Na przykład opis terminala "linux" znajdzie się w pliku /usr/lib/terminfo/l/linux (lub /usr/share/terminfo/l/linux -- przyp. tłum). Opisy terminali w terminfo są plikami binarnymi, kompiluje je się programem tic (patrz man tic). 6. Definiowanie alarmu wizualnego Dodanie brakującej definicji alarmu wizualnego "vb" do /etc/termcap nie jest trudne. Oto metoda Dennisa Henriksena ([e-mail]): należy odnaleźć sekcję "linux" (w starszych dystrybucjach sekcja ta nazywa się "console") i dodać w niej następującą linię: :vb=\E7\E[?5h\E[?5l\E[?5h\E[?5l\E[?5h\E[?5l\E[?5h\E[?5l\E8:\ Ostatni ukośnik zapobiega złamaniu linii. Wg opisu Dennisa powyższa linia zapamiętuje pozycję kursora (na wszelki wypadek), kilkakrotnie zmienia tło konsoli (z normalnego na odwrócone i z powrotem) i umieszcza kursor w zapamiętanej pozycji. 7. Wyłączenie alarmu dźwiękowego na konsoli tekstowej Jeśli chcesz zmusić konsolę do używania alarmu wizualnego zamiast dźwiękowego (błysk zamiast pisku) znajdź w pliku termcap w sekcji dla twojego terminala definicję efektu "bl" i zmień ją na definicję błysku (podaną w poprzednim rozdziale). To rozwiązanie jest najwygodniejsze, jeśli nie chcesz określać osobno zachowania różnych aplikacji. Ja stosuję ten sposób na wszystkich moich komputerach z Linuksem, w których nie mogę fizycznie odłączyć głośniczka. 8. Uciszanie aplikacji Poniżej podaję niekompletny spis programów, które można przekonać do używania podanej w termcap lub terminfo definicji "vb" bieżącego terminala. Serwer X: konfiguracji brzęczyka dokonuje się poleceniem "xset b". Polecenie to przyjmuje trzy numeryczne argumenty: głośność, częstotliwość oraz długość. "xset -b" całkowicie wyłącza brzęczyk. Konfiguracja działa na wszystkie programy uruchomione pod X. xterm: xterm umie zinterpretować sygnał BEL zarówno jako alarm dźwiękowy, jak i wizualny. Jeśli zdecydujesz się na alarm dźwiękowy, zadziałają ustawienia "xset" (patrz punkt "Serwer X"). Alarm wizualny uzyskać można poprzez podanie opcji "-vb" przy uruchamianiu xterm-a lub zdefiniowanie zasobów "xterm*visualBell: true". Podczas działania xterma rodzaj alarmu przełączać można w menu wywoływanym przez control+lewy_przycisk_myszy. Jeśli używasz X, prawdopodobnie nie zainteresują cię poniższe informacje. tcsh (6.04 i nowsze): "set visiblebell". Instrukcję tę można umieścić w pliku .cshrc lub podać interaktywnie. Wyłączenie alarmu wizualnego: "unset visiblebell". Wyłączenie alarmu wizualnego oraz dźwiękowego: "set nobeep". bash (o ile wiem wszystkie wersje): umieść linię "set bell-style visible" w pliku ~/.bashrc. Zamiast "visible" (wizualny) możesz wpisać "audible" (dźwiękowy) lub "none" (żaden). bash (z readline, oraz inne aplikacje korzystające z readline): umieść linię "set prefer-visible-bell" w pliku ~/.inputrc. nvi i elvis: umieść linię "set flash" w pliku ~/.exrc lub interaktywnie podaj ":set flash" (pamiętaj o dwukropku). Zamiana w powyższej linii słowa "flash" na "noflash" spowoduje wyłączenie alarmu wizualnego. emacs: umieść linię "(setq visible-bell t)" w pliku ~/.emacs. Zamiana w powyższej komendzie końcowej litery "t" na słowo "nil" spowoduje wyłączenie alarmu wizualnego. less: alarm wizualny włącza się podając w linii poleceń opcję "-q", natomiast wszystkie rodzaje alarmu wyłącza się opcją "-Q". Opcje domyślne można umieścić w zmiennej środowiskowej "LESS". screen: użyj kombinacji klawiszy CtrlA-CtrlG. Zmieni to zachowanie wszystkich wirtualnych sesji. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w podręczniku systemowym ("man screen") w sekcji "CUSTOMIZATION". 9. Ciemna strona zagadnienia Niestety nie wszystkie aplikacje korzystają z informacji zawartych w bazach termcap lub terminfo. Większość małych programików ma na sztywno w kodzie C zaszyte "\a" (alarm). "\a" w ciągach znaków w plikach binarnych interpretowane jest jako ascii BEL. "Prawdziwych" aplikacji problem ten zazwyczaj nie dotyczy, ale uważaj na produkty początkujących programistów C -- najgorsi są tu studenci informatyki! Jedynym sposobem uciszenia takich programów jest głośniczkotomia lub wykorzystanie sekwencji kodów podanej przez Martina Maresa. 10. Od tłumacza Wersja oryginalna dokumentu: http://sunsite.unc.edu/LDP/. Tłumaczenia pozostałych dokumentów HOWTO na język polski: http://www.jtz.org.pl. Copyright for the translation (c) 2001 by Tomasz 'tsca' Sienicki, [e-mail]