MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ
DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA
ŻOA
NIERZY ZAWODOWYCH
/szkolenie programowe w JW  3 lata/
KSZTAA
CENIE OBYWATELSKIE
ORAZ
PROFILAKTYKA I DYSCYPLINA WOJSKOWA
PODZIAA
NA PRZEDMIOTY I ROZLICZENIE
GODZINOWE ZAJ
Ć PROGRAMOWYCH
Dział szkolenia Przedmiot Liczba godzin
I Rok II Rok III Rok
11 11 11
Razem
miesięcy miesięcy miesięcy
Kształcenie obywatelskie
PODSTAWY 22 22 22 66
WYCHOWANIA
OBYWATELSKIEGO
Profilaktyka i dyscyplina
33 33 33 99
I WOJSKOWEGO
wojskowa
Urlop wypoczynkowy zgodnie z ustawą
Razem 55 55 55 165
WARSZAWA
2009
OKRES SZKOLENIA DOSKONAL
CEGO
W RAMACH PODODDZIAA
U
(I rok  11 MIESI
CY)
PRZEDMIOTOWA TEMATYKA SZKOLENIA
CELE SZKOLENIOWE:
1. Ugruntowanie u żołnierzy świadomości obronnej.
2. Zrozumienie przez żołnierzy polskiej racji stanu i interesów narodowych.
3. Uzyskać u żołnierzy pełną akceptację gotowości do ponoszenia ofiar
i dobrowolnych ograniczeń dla ochrony i obrony najwyższych wartości 
niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz wolności i praw
obywatelskich.
4. Ukształtować u żołnierzy pozytywne postawy współdziałania sojuszniczego;
5. Kształtować wśród żołnierzy odpowiednie morale, postawy zaangażowania
w służbie oraz karności i zdyscyplinowania.
6. Zapobiegać w środowisku żołnierskim wszelkim patologiom społecznym.
7. Ukształtować w żołnierzach odpowiednie postawy etyczne i moralne.
Nr Liczba
Treść tematu
tematu godzin
KSZTAA
CENIE OBYWATELSKIE
1 Historia i tradycje jednostki wojskowej  patron, nazwa wyróżniająca. 2
2 Adaptacja do służby w pododdziale. Kryzys psychologiczny. 2
Psychologiczne uwarunkowania zachowań autoagresywnych.
3 2
Rozpoznawanie i zapobieganie.
Współczesne zagrożenia międzynarodowego bezpieczeństwa. Udział
2
Wojska Polskiego w misjach poza granicami kraju.
4
5 Polskie państwo podziemne w latach 1939-1945. 2
6 Komunikacja społeczna w pododdziale wojskowym. 2
7 Patriotyzm i tożsamość narodowa. 2
Zbrodnia katyńska  symbol męczeństwa narodu polskiego
8 2
w II wojnie światowej.
Podstawowe pojęcia dotyczące prawa wojennego. Żołnierskie reguły
9 prowadzenia walki oraz znaki ochronne używane w trakcie działań 2
zbrojnych.
10 Miejsca chwały oręża polskiego, wybitni dowódcy. 2
11 Temat do dyspozycji dowódców jednostek wojskowych 2
Ogółem 22
2
WYMAGANY ZAKRES WIEDZY I UMIEJ
TNOŚCI
Żołnierz powinien znać:
1. Główne problemy związane z udziałem Wojska Polskiego w misjach poza
granicami kraju.
2. Podstawowy system komunikowania społecznego w pododdziale wojskowym.
3. Najwybitniejszych wodzów i dowódców w historii państwa polskiego.
4. Mechanizm powstawania i symptomy zespołu przedsamobójczego.
5. Podstawowe pojęcia międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów
zbrojnych i wynikające z nich zasady zachowania się żołnierzy w walce.
6. Historię i tradycje bojowe macierzystej jednostki wojskowej.
7. Miejsca męczeństwa narodu polskiego w II wojnie światowej.
8. Mechanizm powstawania sytuacji kryzysowej.
9. Czynniki utrudniające adaptację do służby.
Żołnierz powinien umieć:
1. Określić prawne skutki uzależnień.
2. Scharakteryzować zdrowotne skutki uzależnień.
3. Scharakteryzować współczesne zagrożenia międzynarodowego
bezpieczeństwa.
4. Przedstawić rozwój polskiej myśli wojskowej.
5. Wymienić ważniejsze bitwy toczone przez Polaków.
6. Wyjaśnić i zdefiniować pojęcie  patriotyzmu i tożsamości narodowej.
7. Rozpoznawać skłonności i tendencje autoagresywne.
8. Znać zasady skutecznej komunikacji.
9. Aktywnie słuchać.
10. Pomóc osobie w kryzysie.
Nr Liczba
Treść tematu
tematu godzin
PROFILAKTYKA I DYSCYPLINA WOJSKOWA
1 Ocena dyscypliny wojskowej w pododdziale. 11
Zasady i tryb ponoszenia odpowiedzialności przez żołnierzy za
2 2
naruszanie dyscypliny wojskowej.
3 Uprawnienia żołnierzy w postępowaniu dyscyplinarnym. 1
Konsekwencje kadrowe i finansowe dla żołnierzy
4 1
naruszających dyscyplinę wojskową.
Rodzaje, uprawnienia oraz funkcjonowanie wojskowych
5 1
organów porządkowych.
Dyscyplinarne środki zapobiegawcze oraz poddawanie
6 2
żołnierza badaniom poprzedzającym ich zastosowanie.
Uprawnienia żołnierza objętego dyscyplinarnymi środkami
7 zapobiegawczymi e oraz badaniami poprzedzającymi ich 1
zastosowanie tych środków.
8 Patologie relacji społecznych w pododdziale. 2
Funkcjonowanie w sytuacjach trudnych. Rozwijanie
9 1
kompetencji radzenia sobie ze stresem.
10 2
Wypadki i zdarzenia drogowe  przyczyny, okoliczności
3
i skutki.
11 Mechanizm powstawania uzależnienia od narkotyków. 2
Zespół przed samobójczy. Rozpoznawanie i udzielanie
12 2
pomocy.
13 Realizacja programu profilaktyki alkoholowej  Korekta . 3
14 AIDS i HIV zagrożenia XXI wieku. 1
Sprawdzian ze znajomości przepisów dotyczących dyscypliny
15 1
wojskowej.
Ogółem 33
WYMAGANY ZAKRES WIEDZY i UMIEJ
TNOŚCI:
Żołnierz powinien znać:
1. Zasady i tryb ponoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej przez żołnierzy.
2. Zasady i tryb ponoszenia odpowiedzialności karnej przez żołnierzy.
3. Uprawnienia żołnierza w postępowaniu dyscyplinarnym.
4. Konsekwencje służbowe i finansowe wymierzonych kar dyscyplinarnych.
5. Uprawnienia organów porządkowych w stosunku do żołnierza.
6. Mechanizm powstawania uzależnień.
Żołnierz powinien umieć:
1. Wymienić katalog kar i środków dyscyplinarnych.
2. Opisać zasady wykonywania orzeczeń sądowych i dyscyplinarnych.
3. Rozpoznawać objawy przyjmowania narkotyków i alkoholu.
4
OKRES SZKOLENIA ZGRYWAJ
CEGO
(II rok  11 miesięcy)
PRZEDMIOTOWA TEMATYKA SZKOLENIA
CELE SZKOLENIOWE:
1. Ugruntowanie u żołnierzy świadomości obronnej.
2. Zrozumienie przez żołnierzy polskiej racji stanu i interesów narodowych.
3. Uzyskać u żołnierzy pełną akceptację gotowości do ponoszenia ofiar
i dobrowolnych ograniczeń dla ochrony i obrony najwyższych wartości 
niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz wolności i praw
obywatelskich.
4. Ukształtować u żołnierzy pozytywne postawy współdziałania sojuszniczego.
5. Kształtować wśród żołnierzy odpowiednie morale, postawy zaangażowania
w służbie oraz karności i zdyscyplinowania.
6. Zapobiegać w środowisku żołnierskim wszelkim patologiom społecznym.
7. Ukształtować odpowiednie postawy etyczne i moralne.
Nr Liczba
Treść tematu
tematu godzin
KSZTAA
CENIE OBYWATELSKIE
Terroryzm jako główne zagrożenie dla globalnego bezpieczeństwa.
1 y
ródła i rodzaje terroryzmu oraz międzynarodowe działania na rzecz 2
zapobiegania aktom terroru.
2 Istota autorytetu i jego rodzaje. Jak budować swój autorytet. 2
3 Struktury nieformalne i ich wpływ na funkcjonowanie pododdziałów. 2
Ksenofobia, szowinizm, rasizm i nacjonalizm we współczesnym
4 2
świecie  charakterystyka, skutki i sposoby przeciwdziałania.
5 Koedukacyjna armia - zagadnienia równości płci w armii. 2
6 Tradycje polskich powstań narodowych XIII  XX wieku. 2
Ochrona dóbr kultury na wypadek zagrożeń czasu wojny i pokoju
7 2
w prawie międzynarodowym.
Przemoc i patologie w środowisku wojskowym  problemy,
8 2
zagrożenia, skutki oraz możliwość uzyskania pomocy w JW.
Indywidualne i grupowe zdarzenia traumatyczne. Rozpoznawanie
9 2
psychologicznych skutków zdarzenia oraz sposoby postępowania.
10 Stres bojowy. Przyczyny, oznaki, zapobieganie. 2
11 Temat do dyspozycji dowódców jednostek wojskowych. 2
Ogółem 22
WYMAGANY ZAKRES WIEDZY I UMIEJ
TNOŚCI
Żołnierz powinien znać:
1. Zasady budowania własnego autorytetu w pododdziale.
2. Prawne i społeczne uwarunkowania funkcjonowania kobiet w armii.
3. Pojecie dóbr kultury i sposoby ich rozróżniania.
5
4. Podstawowe kategorie obiektów podlegających ochronie w świetle
międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.
5. Podstawowe sposoby radzenia sobie ze stresem.
Żołnierz powinien umieć:
1. Omówić zjawisko terroryzmu i jego podstawowe formy.
2. Scharakteryzować główne zagrożenia terroryzmem.
3. Omówić mechanizm powstawania grup nieformalnych w wojsku.
4. Budować pozytywne relacje w pododdziale.
5. Wyjaśnić istotę prawnych gwarancji równego statusu kobiet i mężczyzn.
6. Opisać wpływ polskich powstań narodowych na kształtowanie się państwa
polskiego.
7. Zapobiegać negatywnym relacjom w pododdziale.
8. Pomagać osobom dotkniętym patologiami.
9. Przestrzegać zasad ochrony dóbr kultury, budowli oraz urządzeń
zawierających niebezpieczne siły.
10. Omówić przyczyny powstawania patologii w środowisku wojskowym.
11. Przezwyciężać skutki stresu na współczesnym polu walki.
12. Podejmować decyzje w sytuacjach trudnych.
Nr
Treść tematu Liczba godzin
tematu
PROFILAKTYKA I DYSCYPLINA WOJSKOWA
1 Ocena dyscypliny wojskowej w pododdziale. 11
Zasady i tryb ponoszenia odpowiedzialności przez żołnierzy
2 za naruszanie prawa. Uprawnienia żołnierzy w postępowaniu 2
karnym.
Odpowiedzialność karna za popełnianie przez żołnierzy
3 zawodowych przestępstw przeciwko obowiązkowi pełnienia 1
służby wojskowej i przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej.
Odpowiedzialność karna za popełnianie przez żołnierzy
4 zawodowych przestępstw przeciwko mieniu wojskowemu oraz 2
czynom o charakterze korupcyjnym.
Odpowiedzialność karna za popełnianie przez żołnierzy
zawodowych przestępstw przeciwko zasadom obchodzenia się
5 2
z uzbrojeniem i uzbrojonym sprzętem wojskowym oraz
przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.
Odpowiedzialność karna za popełnianie przez żołnierzy
6 zawodowych przestępstw przeciwko zasadom postępowania 2
z podwładnymi.
Wykonywanie kar dyscyplinarnych i wybranych orzeczeń
7 1
sądowych.
8 Konflikty społeczne w pododdziale. 1
Zapobieganie stresowi w życiu codziennym i służbie
9 2
wojskowej.
10 Czynniki wpływające na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. 1
Zagrożenie karne związane z naruszaniem ustawy
11 2
o przeciwdziałaniu narkomanii.
12 Przeciwdziałanie zachowaniom destrukcyjnym. 2
6
Sprawdzian ze znajomości przepisów dotyczących dyscypliny
13 1
wojskowej.
14 Realizacja programu profilaktyki alkoholowej  Korekta . 3
Ogółem 33
WYMAGANY ZAKRES WIEDZY i UMIEJ
TNOŚCI:
Żołnierz powinien znać:
1. Zasady i sposoby ponoszenia odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej.
2. Uprawnienia żołnierza w postępowaniu karnym i dyscyplinarnym.
3. Konsekwencje służbowe i finansowe wymierzonych kar dyscyplinarnych.
4. Uprawnienia organów porządkowych w stosunku do żołnierza.
5. Czynniki wpływające na bezpieczeństwo w ruchu drogowym.
Żołnierz powinien umieć:
1. Wymienić katalog kar i środków dyscyplinarnych.
2. Opisać zasady wykonywania orzeczeń sądowych i dyscyplinarnych.
3. Opisać wojskowe organa porządkowe.
7
OKRES PRZYGOTOWANIA DO UDZIAA
U
W MISJACH LUB OKRES DOSKONALENIA
(III rok  11 miesięcy)
PRZEDMIOTOWA TEMATYKA SZKOLENIA
CELE SZKOLENIOWE:
1. Ugruntowanie u żołnierzy świadomości obronnej.
2. Zrozumienie przez żołnierzy polskiej racji stanu i interesów narodowych.
3. Uzyskać u żołnierzy pełną akceptację gotowości do ponoszenia ofiar
i dobrowolnych ograniczeń dla ochrony i obrony najwyższych wartości 
niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz wolności i praw
obywatelskich.
4. Ukształtować u żołnierzy pozytywne postawy współdziałania sojuszniczego.
5. Kształtować wśród żołnierzy odpowiednie morale, postawy zaangażowania
w służbie oraz karności i zdyscyplinowania.
6. Ukształtować odpowiednie postawy etyczne i moralne.
7. Zapobiegać w środowisku żołnierskim wszelkim patologiom społecznym.
Nr Liczba
Treść tematu
tematu godzin
KSZTAA
CENIE OBYWATELSKIE
Psychologiczne przygotowanie żołnierzy do służby w misji poza
1 2
granicami państwa.
Stosowanie międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów
2 2
zbrojnych w walce.
Sposoby przezwyciężania niepowodzeń wychowawczych,
3* 2*
zawodowych i życiowych.
4* Militarny wkład Polski w zwycięstwie nad faszyzmem. 2
Odpowiedzialność żołnierzy za naruszenia norm Międzynarodowego
5 2
Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych.
Psychologiczne problemy adaptacji żołnierzy po powrocie z misji poza
6 2
granicami państwa..
Język wojskowy w dowodzeniu. Istota współczesnego języka
7* 2*
wojskowego.
Zasady odpowiedzialności za przestępstwa przeciwko pokojowi,
8 2*
ludzkości oraz przestępstwa wojenne.
Stan wojenny. Proces budowania się demokratycznego Państwa po
9* 2*
1989r.
10* Autoprezentacja. Przedstawianie się. Prezentacja własnej osoby. 2*
11* Temat do dyspozycji dowódców jednostek wojskowych. 2*
Ogółem 22
UWAGA:
* Tematy niezrealizowane przez pododdziały będące na misji.
8
WYMAGANY ZAKRES WIEDZY I UMIEJ
TNOŚCI
Żołnierz powinien znać:
1. Podstawowe kategorie osób podlegających ochronie w świetle
międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.
2. Podstawowe metody i formy psychologicznego przygotowania się żołnierzy do
walki zbrojnej.
3. Negatywne skutki spożywania narkotyków i alkoholu.
4. Czynniki sprzyjające funkcjonowaniu w misji poza granicami kraju.
5. Zasady radzenia sobie z rozłąką i stresem wynikającym z udziału w misji.
Żołnierz powinien umieć:
1. Stosować zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów
zbrojnych w walce.
2. Przeciwdziałać negatywnym wpływom pola walki na własną psychikę.
3. Zrozumieć istotę psychiki człowieka na polu walki.
4. Funkcjonować po udziale w misji.
5. Opisać militarny wkład Polski w zwycięstwie nad faszyzmem.
6. Opisać proces budowania się demokratycznego Państwa po 1989 r.
7. Formułować poprawnie zdania i wypowiedzi językowe w mowie.
8. Wypowiadać się podczas wystąpień publicznych.
9. Wykorzystywać zdobytą wiedzę w dalszej służbie wojskowej.
Nr Liczba
Treść tematu
tematu godzin
PROFILAKTYKA I DYSCYPLINA WOJSKOWA
(szkolenie do udziału w misjach III rok)
1* Ocena dyscypliny wojskowej w pododdziale. 11*
Zasady odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej żołnierzy
2 2
podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
Zdrowotne i społeczne skutki używania narkotyków
3 2
i alkoholizmu.
Zasady i sposób ponoszenia odpowiedzialności karnej i
4 dyscyplinarnej za naruszenia prawa pod wpływem alkoholu lub 1
narkotyków.
Rodzaje, zasady oraz tryb nadawania odznak honorowych
5* 1*
oraz tytułów honorowych, a także honorowej broni białej.
Dominujące oraz szczególnie rażące rodzaje przewinień
6* dyscyplinarnych  zasady i sposób ponoszenia 2*
odpowiedzialności za ich popełnianie.
Uprawnienia żołnierza w postępowaniu dyscyplinarnym oraz
7 zasady i sposób likwidacji skutków uchylonych lub 1
zmienionych prawomocnych orzeczeń dyscyplinarnych.
Zagrożenie karne związane z naruszaniem ustawy
8 o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o ochronie zdrowia 1
przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
9* Tworzenie zwartego pododdziału do działań bojowych. 2*
Bezpieczeństwo w ruchu drogowym w Polsce i poza granicami
10 2
kraju.
11* 2*
Zachowania suicydalne jako następstwo przebywania poza
9
granicami kraju.
Stres pola walki. ASD i PTSD  rozpoznanie
12 2
i przeciwdziałanie.
13* Realizacja programu profilaktyki alkoholowej  Korekta . 3*
Sprawdzian ze znajomości przepisów dotyczących dyscypliny
14* 1*
wojskowej.
Ogółem 33
UWAGA:
* Tematy niezrealizowane przez pododdziały będące na misji.
WYMAGANY ZAKRES WIEDZY i UMIEJ
TNOŚCI:
Żołnierz powinien znać:
1. Zasady wyróżniania żołnierzy.
2. Zasady i sposoby ponoszenia odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej.
3. Uprawnienia żołnierza w postępowaniu dyscyplinarnym.
4. Konsekwencje służbowe i finansowe wymierzonych kar dyscyplinarnych.
5. Uprawnienia organów porządkowych w stosunku do żołnierza.
6. Zasady odpowiedzialności karnej według prawa krajowego i międzynarodowego
podczas wykonywania zadań poza granicami kraju oraz za łamanie przepisów prawa
wojennego.
7. Rodzaje wyróżnień dla żołnierzy, oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP.
Żołnierz powinien umieć:
1. Wymienić katalog wyróżnień.
2. Wymienić katalog kar i środków dyscyplinarnych.
3. Opisać zasady wykonywania orzeczeń sądowych i dyscyplinarnych.
FORMY I METODY SZKOLENIA
1. Kształcenie obywatelskie oraz profilaktykę i dyscyplinę wojskową należy
prowadzić z wykorzystaniem zróżnicowanych metod nauczania, np. dyskusji,
pogadanek, wykładów oraz innych uzupełniających form takich, jak:
zwiedzanie sal tradycji, muzeów, miejsc upamiętniających walkę i martyrologię
narodu polskiego, pokazy filmów, podróże historyczno-wojskowe, wycieczki
krajoznawcze, wizyty w instytucjach administracji państwowej i samorządowej,
spotkania z weteranami oraz ludz
mi nauki, kultury i prawa, itp.
2. Formy pozaaudytoryjne kształcenia obywatelskiego  powinny być
dokumentowane poprzez zsumowanie czasu przeznaczonego jedynie na
efektywne zajęcia (np. zwiedzanie muzeum, zajęcia na polu bitewnym itp.).
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO  METODYCZNE
1. Ocena dyscypliny wojskowej przeprowadzana jest raz w miesiącu z udziałem
żołnierzy kompanii (równorzędnego pododdziału), w wymiarze jednej godziny,
w celu dokonania oceny dyscypliny wojskowej.
2. Propozycje tematyczne z kształcenia obywatelskiego oraz profilaktyki
i dyscypliny wojskowej, traktować jako tematy obligatoryjne do realizacji.
10
3. W procesie planowania zajęć dopuszczalne jest także realizowanie własnych
tematów z kształcenia obywatelskiego, uwzględniających specyfikę jednostki
(instytucji) wojskowej, związku taktycznego i rodzaju Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Tematyka zajęć realizowanych w ramach godzin pozostawionych do
dyspozycji dowódców jednostek wojskowych powinna dotyczyć zadań
realizowanych przez JW, pododdział oraz zagadnień zleconych do realizacji
przez Ministerstwo Obrony Narodowej.
5. Do prowadzenia zajęć z żołnierzami zawodowymi dopuszcza się możliwość
zapraszania (w miarę możliwości) osób będących specjalistami w danej
problematyce, zarówno ze środowiska wojskowego, jak i cywilnego.
6. Żołnierze powinni mieć zapewnione w miesiącu 2 godziny zajęć z kształcenia
obywatelskiego i 3 godziny w miesiącu profilaktyki i dyscypliny wojskowej.
7. W trakcie realizacji misji poza granicami państwa, ze względu na specyfikę
i charakter realizowanych zadań, zajęcia z przedmiotów  Kształcenie
obywatelskie oraz  Profilaktyka i dyscyplina wojskowa realizuje się zgodnie
z potrzebami dowódców Polskich Kontyngentów Wojskowych, nie mniej
jednak niż jedną godzinę w miesiącu z każdego z przedmiotów.
8. Przedmioty kończą się zaliczeniem z oceną.
DOKUMENTY NORMATYWNE
1. Decyzja Nr 436/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 grudnia 2009 r.
w sprawie metodyki szkolenia żołnierzy z przedmiotów  Kształcenie
obywatelskie oraz  Profilaktyka i dyscyplina wojskowa .
2. Ustawa z dnia 9 paz
dziernika 2009 r. o dyscyplinie wojskowej (Dz. U.
z 2009 r., Nr 190, poz. 1474) wraz z rozporządzeniami Ministra Obrony
Narodowej.
11