Stosowanie prawa
Stosowanie prawa
Michał Krotoszyński
Michał Krotoszyński
ż
ż
Prezentacja na prawach rękopisu
Pojęcie stosowania prawa
Pojęcie stosowania prawa
ż
ż
Przez stosowanie prawa rozumie czynność konwencjonalną organu państwa  a więc
osoby lub zorganizowanego zespołu osób, których działania uważane są za władcze
działania państwa  za pomocą której organ ten, na podstawie obowiązującej normy
prawnej, rozstrzyga jakąś sprawę indywidualną i konkretną.
Stosowanie prawa polega na korzystaniu z uprawnień przyznanych normą
kompetencyjną; odnosi się ono więc do zakresu zastosowania normy kompetencyjnej.
`" realizowanie prawa, polegające na realizowaniu obowiązku ustanowionego
normą merytoryczną (która może nakazywać uczynienie użytku z kompetencji),
związane z zakresem normowania normy merytorycznej.
-> korzystanie z uprawnień wyrażonych w normie kompetencyjnej
->
może dotyczyć też podmiotu niebędącego organem państwa (np.
osoby wnoszącej pozew do sądu); w tym przypadku jednak
tradycyjnie mówi się raczej o czynieniu z prawa użytku
-> stosowanie prawa tradycyjnie odróżnia się od
->
stanowienia prawa; co do istoty jednak zauważyć trzeba, iż
stanowienie prawa także jest jego stosowaniem (prawodawca
korzysta z uprawnień zawartych w normie kompetencyjnej; z kolei
stosowanie prawa polega w istocie na władczym uznawaniu
istnienia bądz
stanowieniu pewnych norm indywidualnych Thomas Rowlandson and
Augustus Pugin, Old Bailey,
i konkretnych  tyle, że ich treść i obowiązywanie wyznaczone jest
1808
treścią i obowiązywanie ustanowionych wcześniej norm
generalnych i abstrakcyjnych
Etapy stosowania prawa
Etapy stosowania prawa
ż
ż
1) ustalenie podstawy prawnej rozstrzygnięcia  odczytanie za pomocą
reguł egzegezy (zwłaszcza reguł interpretacji tekstów prawnych) normy
prawnej z tekstu prawnego.
np. ustalenie treści normy z art. 415 k. c.:  Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę,
obowiązany jest do jej naprawienia .
2) ustalenie stanu faktycznego  ustalenie, że miało miejsce pewne
zdarzenie i uczestniczyły w nim określone osoby
np. ustalenie że Paweł Nowak w stanie pełnej poczytalności wybił dnia 02.03.2011 r. ok..
godz. 16.00 kamieniem szybę we frontowym oknie domu Darii Kowalskiej.
3) subsumpcja  stwierdzenie, iż ustalony stan faktyczny (2) jest szczególnym
przypadkiem należącym do zakresu zastosowania normy prawnej będącej
podstawą rozstrzygnięcia (1)
np. stwierdzenie, iż wybicie szyby przez Pawła Nowaka (2) stanowi szczególny przypadek
wyrządzenia ze swej winy drugiemu szkody, a więc należy do zakresu zastosowania tej
normy (1)
4) wydanie decyzji i jej uzasadnienie  ustanowienie bądz
stwierdzenie
istnienia, w drodze stosowania prawa, normy indywidualnej i konkretnej,
zgodnej co do zakresu normowania z zakresem normowania normy generalnej
i abstrakcyjnej będącej podstawą rozstrzygnięcia  a także należyte
uzasadnienie tej decyzji (wymogi co do uzasadnienia-> podręcznik, s. 143)
np. wydanie decyzji, iż Piotr Nowak zobowiązany jest zwrócić Darii Kowalskiej koszty
wstawienia nowego okna w określonej wysokości  i jej uzasadnienie
Typy stosowania prawa
Typy stosowania prawa
ż
ż
Wyróżniamy dwa typy stosowania prawa:
sądowy typ stosowania prawa kierowniczy typ stosowania prawa
- treść rozstrzygnięcia stosunkowo ściśle - treść rozstrzygnięcia jedynie ogólnie
wyznaczona jest obowiązującymi wyznaczona jest obowiązującymi normami
normami prawnymi, organ stosujący prawnymi, decyzja zależy też od względów
prawo ustala konsekwencje prawne celowościowych,
określonego stanu faktycznego
- organem stosującym prawo jest zazwyczaj
- organem stosującym prawo jest sąd organ administracyjny, który co do zasady
niezawisły , tj. podlegający wyłącznie podlega jakiemuś organowi nadrzędnemu,
Konstytucji i ustawom oraz niezależny
- organ stosujący prawo jest zainteresowany
od innych organów, co oznacza, że jego
treścią rozstrzygnięcia
orzeczenie może być zmienione w
przewidzianym prawem trybie tylko
przez inny sąd,
- sąd stosujący prawo nie jest
zainteresowany treścią rozstrzygnięcia
fot. Radomil
Formy procesu
Formy procesu
ż
ż
W ramach sądowego typu stosowania prawa wyróżniamy dwa podstawowe modele
formy procesu:
proces kontradyktoryjny proces inkwizycyjny
- spór równorzędnych stron przez - postępowanie prowadzone z urzędu przez
bezspornym sądem sąd, który aktywnie wyjaśnia okoliczności
sprawy,
- sąd zachowuje bierność, ograniczając
swa rolę do czuwania nad prawidłowym - rola stron ogranicza się do dostarczania
przebiegiem postępowania oraz do sądowi żądanych dowodów.
wydania finalnego rozstrzygnięcia,
- cały ciężar udowodnienia swych racji
spoczywa na stronach; sąd z urzędu nie
przeprowadza więc dowodów, na które
strony się nie powołały
W postępowaniu sądowym oba te modelowe
rozwiązania przeplatają się: w procedurze karnej
możemy mówić o przewadze elementów
inkwizycyjności, zaś w przypadku procedury
Monty Python  s Flying Circus,
cywilnej o jej kontradyktoryjnym charakterze.
Spanish Inquisition Sketch
(Season 2, Episode 2)
Zakres swobody decyzji
Zakres swobody decyzji
ż
ż
Ze względu na zakres swobody decyzji wyróżniamy dwa modele stosowania prawa:
współczesny model
sylogistyczny model
stosowania prawa
stosowania prawa
obecnie zauważa się, iż żadne stosowanie
- koncepcja Monteskiusza: sędzia,
prawa nie ma charakteru sylogistycznego,
będący  ustami ustawy , przeprowadza
ze względu na występowania luzów
niemalże mechaniczne rozumowanie
decyzyjnych:
zbliżone do sylogizmu kategorycznego:
- jawnych (klauzule generalne, zakres
swobody decyzji, zwroty nieostre),
(1) Każdy, kto wyrządził drugiemu szkodę
zobowiązany jest ją naprawić
- ukrytych: teksty prawe formułowane są
+ (2) X wyrządził szkodę Y
w niejednoznacznym języku etnicznym, zaś
reguły jego egzegezy nie są w pełni
= (3) X zobowiązany jest naprawić Y
ustalone; zawsze istnieje więc pewna
wyrządzoną szkodę
swoboda interpretacyjna (luz interpreta-
cyjny).
Zasady oceny dowodów
Zasady oceny dowodów
ż
ż
Ze względu na zakres swobody decyzji przy ustalaniu stanu faktycznego, wyróżniamy dwie
podstawowe zasady oceny dowodów:
zasada swobodnej oceny dowodów
zasada legalnej (formalnej)
organ stosujący prawo ocenia dowody wedle swego
oceny dowodów
doświadczenia życiowego, brak jest norm prawnych
dowody mają taką wartość, jaką
wyznaczających wartość określonych dowodów;
przyznaje im prawo (np. confessio
ocena nie może być jednak arbitralna i musi zostać
est regina probationum  przyznanie
należycie uzasadniona; sąd stara się odkryć
się do winy królową dowodów)
rzeczywisty stan faktyczny (zasada prawdy
materialnej)
Art. 233. ż 1 k.p.c.: Sąd ocenia wiarygodność i moc
dowodów według własnego przekonania, na podstawie
wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.
Art. 7 k.p.k.: Organy postępowania kształtują swe
przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych
dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad
prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy
i doświadczenia życiowego.
Art. 80 k.p.a.: Organ administracji publicznej ocenia na
podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana
okoliczność została udowodniona.
Ciężar dowodu
Ciężar dowodu
ż
ż
Przez ciężar dowodu (rozkład ciężaru dowodu) rozumieć możemy:
w znaczeniu materialnoprawnym
w znaczeniu formalnym
(procesowym)
wskazuje się kto ponosi ujemne konsekwencje
nieudowodnienia pewnych twierdzeń
wskazuje się jakie podmioty (strony,
w postępowaniu sądowym; ogólna zasada
sąd) powinny przejawiać inicjatywę
mówi, iż negatywne konsekwencje ponosi
w zbieraniu informacji i udowa-
ten, kto na nieudowodnionym
dnianiu prawdziwości twierdzeń;
twierdzeniu opierał swe żądanie
w tym znaczeniu ciężar dowodu
Art. 233. ż 1 k.c.: Ciężar udowodnienia faktu
łączy się z dwoma formami procesu
spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki
sądowego: kontradyktoryjnym
prawne.
i inwizycyjnym.
autorzy: Evdcoldeportes, WMCO
Domniemania prawne
Domniemania prawne
ż
ż
Domniemanie prawne (preasumptio iuris) to wyrażona w przepisie prawnym norma
prawna nakazująca organowi stosującemu prawo pewien sposób ustalania faktów
w postępowaniu:
domniemanie formalne domniemanie materialne
stan faktyczny uznaje się za istniejący, stan faktyczny B uznaje się za istniejący, jeżeli
dopóki nie zostanie udowodniony stan został udowodniony stan faktyczny A
przeciwny
Art. 62. ż 1 k.r.o.: Jeżeli dziecko urodziło się w czasie
trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od
Art. 7 k.c.: Jeżeli ustawa uzależnia skutki
jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że
prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa
pochodzi ono od męża matki.
się istnienie dobrej wiary.
domniemanie nieobalalne
domniemanie obalalne
nie dopuszcza się dowodu przeciwnego
dopuszcza się dowód przeciwny
Art. 194 ż 1 Ordynacji podatkowej: Dokumenty
Art. 62 ż 3 k.r.o.: Domniemania powyższe
urzędowe sporządzone w formie określonej przepisami
mogą być obalone tylko na skutek
prawa przez powołane do tego organy władzy
powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
publicznej stanowią dowód tego, co zostało w nich
urzędowo stwierdzone.
Domniemanie prawne służą przerzuceniu ciężaru dowodu ze strony słabszej na silniejszą,
ułatwiając (często ze względów humanitarnych) sytuację procesową słabszej ze stron.