M3-4 Centralny Instytut Ochrony Pracy
3-4. STANOWISKA PRACY WYKONYWANEJ W POZYCJI
SIEDZACEJ
dr Joanna Bugajska
3-4.4. Ocena ciezkosci pracy wykonywanej w pozycji
siedzacej
Na stanowiskach pracy wykonywanej w pozycji siedzacej coraz rzadziej spotyka sie
duze obciazenia zwiazane z wykonywaniem czynnosci roboczych. Obciazenie organizmu
podczas wykonywania pracy siedzacej wynika zazwyczaj z monotypii i dlugotrwalych
wysilków statycznych. Stad pomiar wydatku energetycznego (jakkolwiek jest
bezwzgledna miara ciezkosci wysilku) jako metoda oceny ciezkosci pracy w tej sytuacji
nie znajduje zastosowania. Znana jest uproszczona metoda obliczania wydatku
energetycznego wedlug tabel Lehmanna (tabela 3-4a, 3-4b). Metoda ta bardzo ogólnie
uwzglednia pozycje ciala oraz zakres obciazenia miesni podczas pracy.
Tabela 3-4. Uproszczona metoda obliczania wydatku energetycznego wg Lehmanna
a)
POZYCJA CIALA WYDATEK
ENERGETYCZNY
kcal/min kJ/min
Siedzaca 0,3 1,26
Na kolanach 0,5 2,10
W kucki 0,5 2,10
Stojaca 0,6 2,51
Stojaca pochylona 0,8 3,35
Chodzenie 2,6 10,89
b)
ZAKRES OBCIAZENIA MIESNI WYDATEK ENERGETYCZNY
(w zaleznosci od
intensywnosci obciazenia
miesni)
kcal/min kJ/min
Praca palców, dloni i przedramienia 0,5 ? 1,0 2,1 ? 4,2
Praca jednego ramienia 1,0 ? 2,0 4,2 ? 8,4
Praca obu ramion 2,0 ? 3,0 8,4 ? 12,6
Praca calego ciala 3,0 ? 10,0 12,6 ? 41,9
(miesni konczyn i tulowia)
Wysilki statyczne i monotypowosc ruchów w róznym stopniu sa elementami prac
wykonywanych w pozycji siedzacej oraz w duzym stopniu limituja czas i mozliwosci
Strona 1
M3-4 Centralny Instytut Ochrony Pracy
wykonywania takiej pracy. Do tej pory nie ma jednak adekwatnych i dogodnych do
przeprowadzenia na stanowisku pracy metody pomiaru wysilku statycznego. Wielkosc
wysilku statycznego mozemy ocenic na podstawie szacunkowej analizy wielkosci
wywieranej sily lub czasu dzwigania ciezarów podczas zmiany roboczej oraz pozycji przy
pracy.
Ocena wysilku statycznego oparta na stosowaniu gotowych tabel jest prosta, ale tylko
szacunkowa. Obiektywna metoda oceny tego rodzaju obciazenia jest elektromiografia
(emg), która pozwala ocenic aktualne napiecie miesni w stosunku do napiecia
wystepujacego podczas wywierania maksymalnej sily skurczu (MVC - Maximum
Volontary Contraction) i wyrazic je w procentach MVC. Metoda ta nie moze byc
powszechnie wykorzystywana na kazdym stanowisku pracy.
Praca monotypowa, która czesto jest elementem pracy siedzacej polega na
wykonywaniu przez dlugi czas zmiany roboczej tych samych czynnosci, wymagajacych
tych samych ruchów i angazujacych te same grupy miesniowe.
Obciazenie praca monotypowa zalezy od wielu czynników, w tym od:
czestosci wykonywanych czynnosci roboczych
sily wymaganej do wykonania czynnosci roboczej
wielkosci czesci ciala wykonujacej ruch
przestrzeni roboczej w jakiej odbywa sie praca
ogólnie czasu pracy.
Dopuszczalna czestosc wykonywania czynnosci monotypowych zalezy glównie od
wielkosci czesci ciala wykonujacej ruch, dlugosci cyklu pracy monotypowej w stosunku
do calej zmiany roboczej oraz sily wymaganej do wykonania czynnosci roboczych.
Oznacza to, ze czestosc moze byc wieksza w przypadku czynnosci wykonywanych
malymi czesciami ciala, na przyklad palcami (maszynopisanie, operatorzy komputerów)
niz czynnosci wykonywanych calym cialem (kopanie ziemi). Czestosc ruchów palców
podczas maszynopisania lub wprowadzania danych do komputera moze wynosic okolo 4
razy na sekunde, podczas gdy kopanie ziemi - okolo kilku razy ma minute.
Metody obecnie stosowane do oceny pozycji ciala, monotypii i obciazenia statycznego
podczas pracy omówione zostana w rozdziale poswieconym pracy wykonywanej w
pozycji stojacej.
<- Poprzedni podrozdzial | Nastepny podrozdzial ->
Strona 2