Wykład 4.11.2008r.

KRYMINALISTYKA I KRYMINOLOGIA

Kryminologia - widzenie zjawiska patologicznego z widzenia sprawcy.

Kryminologia jest nauką, której nie można jednocześnie zakwalifikować do konkretnego gatunku. Ma ona natomiast cechy, które pozwalają przyporządkować ją do różnych dziedzin życia.

Po raz pierwszy pojęcia „kryminologia” użyto ok. 1879r. Wśród twórców tej dziedziny prawa wymieniani są: Paul Topinard, Rafaele Ganatello.

Kryminologia a nauki medyczne i biologiczne.

• Psychiatria sądowa - wyraża się przede wszystkim udziałem w procesie karnym biegłych lekarzy, psychiatrów, którzy zajmują się diagnozowaniem sprawcy przestępstwa.

• Psychologia - poszukuje związków zachodzących pomiędzy zachowaniami przestępczymi a pewnymi czynnikami a charakterze psychologicznym i osobowością, temperamentem, emocjami.

• Pedagogika resocjalizacyjna - widoczna jest przede wszystkim w procesie wykonywanie kary i stosowania środków karnych wobec sprawcy.

• Statystyka - polega na tworzeniu i gromadzeniu danych statystycznych na temat przestępczości, jej obrazu, rozmiarów, nasilenia, dynamiki itp. Powstaje dzięki temu statystyka policyjna.

Nasilenie przestępstwa, rozmiary przestępczości, struktura przestępczości czy jej dynamika.

Socjologia - przedmiotem zainteresowania przez socjologię jest koncentracja na przestępczość jako pewnym zjawisku społecznym, a nie tylko na zjawisku indywidualnej psychologii.

Ekonomia - wykorzystuje pewne metody i pojęcia wykształcone przez ekonomię do badań.

Historia społeczna - dzięki spojrzeniu na pewne zjawiska w kontekście społecznym, przede wszystkim czasowym, możliwe jest zbudowanie znacznie dokładniejszej i bliższej rzeczywistości analizy.

Prawo karne - łącznikiem między kryminologią a prawem karnym może być polityka kryminalna w której elementy empiryczne łączą się z normatywnymi tworząc jedną całość.

Prawo karne to dyscyplina normatywna a kryminologia dyscyplina empiryczna.

Kryminologia klasyczna - powstała w połowie XVIII w. Reprezentowali ją: Cesare Beccaria, Jeremy Bentham.

Nurty kryminologii:

• klasyczny

• pozytywistyczny

• antynaturalistyczny

• neoklasyczny

Założenia:

• Każdy człowiek jest jednostką racjonalną i świadomie dokonującą wyborów.

• Każdy człowiek jest jednostką wolną, posiadającą wolną wolę.

• Przestępca to człowiek zupełnie nie różniący się od pozostałych członków społeczeństwa.

• Zasadniczo jesteśmy wszyscy potencjalnymi przestępcami i każdy człowiek zdolny jest do popełniania czynu niedozwolonego.

• Człowiek jest racjonalnym w wyborze swojego postępowania i jednocześnie odpowiedzialny za nie.

• Każdy człowiek zdolny jest do popełnienia przestępstw i czynienia zła.

• Człowiek hamuje swoje zapędy czynienia zła na skutek strachu przed sankcją, bólem i cierpieniem.

Role kary jako środka który wymusza:

1. Kryminologia antynaturalistyczna - wykształciła się w latach 60 i 70 XX w. Przedstawicielami byli: Edwin Lepert, Howard S. Becker.

Założenia:

• odrzucenie naturalizmu metodologicznego i opowiedzenie się ze swoistością metodologiczną, konieczność wartościowania;

• postulat konfliktowej wizji społeczeństwa jako sprzeczność interesów;

• przestępstwo i przestępczość nie są traktowane jako skutek indywidualnej patologii, wynikają z konfliktów społecznych;

• przedmiotem zainteresowania stają się mechanizmy społeczne reakcji na zachowania przestępcze a nie sam sprawca;

• „pytanie reaktywne” - dlaczego pewne zachowania są uznawane za przestępstwa a pewni ludzie za przestępców;

• indetermistyczna wizja człowieka - zachowanie nie ma charakteru przyczynowego nie należy łączyć z cechami jednostek.

1. Kryminologia pozytywistyczna - II poł. XIX w. Przedstawiciele: Cesare Lombroso, Enrico Ferri.

Założenia:

• scjentyzm - kult nauki, wiary w nieograniczone możliwości;

• naturalizm metodologiczny - przekonanie nie tylko o konieczności, a także możliwości poznawania nauk społecznych;

• podstawowe pytanie etiologiczne - o przyczyny powstawania przestępczości;

• indywidualizm - koncentracja na osobę sprawcy;

• pytanie lombrozjańskie - dlaczego inni popełniają przestępstwa a drudzy nie?;

• traktowanie kary jako kary o charakterze celowym.

• Kryminologia neoklasyczna - jest związana z pierwotnym nurtem kryminologii klasycznej. Wykształciła się w latach 70 XX w. Przedstawicielami byli: Andrew von Hirch, James Wilson.

Założenia:

• powrót prawa karnego opartego na zasadach sprawiedliwej odpłaty lub odstraszenia;

• uznanie kary i jej realizacji za jedyne czynniki którymi może posługiwać się państwo w walce z przestępczością;

• traktowanie sprawcy przestępstwa jako jednostki wolnej i dokonującej racjonalnych wyborów tj. zakładanie istnienia wolnej woli jednostki;

• odrzucenia deterministycznego modelu sprawcy przestępstwa;

• uczynienie przedmiotu zainteresowania kontroli społecznej oraz sankcji karnej;

• uznanie za podstawowe pytania dotyczące możliwości instytucji kontrolnych;

• przyjmowanie konsensualnej wizji społeczeństwa.

Ćwiczenia 26.10.2008r.

Przestępczość - jest to ogół czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary popełnionych w danym czasie, na danym terenie.

Struktura przestępczości - jest to ogół czynów przestępczych uporządkowanych według przyjętego kryterium klasyfikacyjnego.

Dynamika przestępczości - jest to tempo i kierunek zmian jakim ulega w czasie liczba stwierdzonych przestępstw na danym terenie.

Geografia przestępczości - jest to terytorialne przemieszczenie przestępczości (bierzemy pod uwagę administracyjny podział kraju).

Rozmiar przestępczości - ogólna liczba, ilość przestępstw.

Przestępczość rzeczywista - jest to ogół czynów przestępczych w danym czasie na danym terenie.

Przestępczość ujawniona - jest to ogół czynów o jakich informacje dotarły do organów ścigania i na tej podstawie wszczęte zostało postępowanie przygotowawcze.

Przestępczość stwierdzona - jest to ogół czynów, których przestępczy charakter został potwierdzony w wyniku przeprowadzonego postępowania przygotowawczego.

Przestępczość sądowa - jest to ogół czynów, których przestępczy charakter został potwierdzony w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego i zapadł prawomocny wyrok skazujący.

Wykład 15.11.2008r.

Patologia społeczna - są to zjawiska społeczne polegające na zachowaniu się jednostek i określonych grup społecznych w sposób sprzeczny z wartościami danej kultury.

Zjawiska społecznie patologiczne - są to zachowania działające destruktywnie na społeczeństwo lub jego elementy przy tym niezgodne z wartościami powszechnie uznawanymi w danym kręgu kulturowym (patologia to nauka która zajmuje się tymi zjawiskami).

Patologia społeczna - zespół zjawisk szkodliwych społecznie, niezgodnych lub odbiegających od obowiązujących w społeczeństwie norm obyczajowych i prawnych oraz wpływających na zjawisko przestępczości.

Dewiacja (łamanie norm prawnych, obyczajowych):

1. Przestępczość

2. Zachowanie patologiczne - dysfunkcje wobec rodziny, środowiska

3. Autodestrukcja - zmienianie się

4. Zachowania społeczne - konflikty rasowe (rasizm), kulturowe (szowinizm)

5. Dewiacyjne zachowanie seksualne (tzw. zboczenie)

6. Zachowania na tle psychospołecznym (nerwica)

Dewiacja prawna - łamanie norm prawnych (przestępczość)

Dewiacja społeczna - łamanie norm obyczajowych czy moralnych obowiązujących w danym czasie w danym miejscu.

Alkoholizm - jest to choroba powstająca w skutek nadużywania alkoholu.

Alkoholizm (według światowej organizacji zdrowia) - jest to wszelki sposób picia który wykracza poza tradycyjnego i zwyczajowego spożycia albo poza ramy obyczajowego przyjętego w całej społeczności picia towarzyskiego, bez względu na przyczyny.

Narkomania - stałe lub okresowe używanie w celach nie medycznych środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienia od nich.

Podział środków odurzających oddziałujących na ośrodkowy układ nerwowy:

1. opiaty

• mleczko makowe

• morfina

• heroina

• środki uspokajające i nasenne

• barbiturany

• relanium

Ćwiczenia 13.12.2008r.

Reżim odpowiedzialności nieletnich.

Demoralizacja - niewynikające z przyczyn chorobowych ani rozwojowych stan struktur poznawczych, prowadzący do nierespektowania norm moralnych, sprzyjający łamaniu norm prawnokarnych.

Socjalizacja - proces wdrażania jednostki do samodzielnego i niezaburzonego działania w społeczeństwie, obejmujący zapoznanie się z jego kulturą oraz podstawowymi normami i wartościami.

Socjalizacja nieprawidłowa - proces socjalizacji niewyposażający jednostki w mechanizmy pozwalające na unikanie zachowań przestępczych.

Kontrsocjalizacja - wpływ społeczny, opozycyjny wobec socjalizacji i pociągający ze sobą zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań przestępczych, niekorzystnie wpływa na kształtowanie osobowości człowieka.

Rodzina

• uznawana za najważniejszą grupę pierwotną, pośredniczącą między jednostką a społeczeństwem

• podstawowe zadania

- udział w socjalizacji

- ukształtowanie u dziecka, struktur poznawczych

- kontrola sfery emocjonalnej

• socjalizacja pierwotna / socjalizacja wtórna

Czynniki zewnętrzne:

• system wartości panujący w społeczeństwie

• sytuacja polityczna i społeczno-ekonomiczna

• miejsce rodziny w strukturze społecznej i dystanse społeczne w danym społeczeństwie

• zakres swobody jednostek

• model rodziny w danym społeczeństwie.

Czynniki wewnętrzne:

• ukształtowanie ról społecznych w rodzinie

• styl wychowania i klimat uczuciowy

• osobowość członów rodziny

• stan zdrowia członków rodziny

• wzory zachowania w rodzinie.

Modele rodziny:

1. Antypersonalistyczny

2. Personalistyczny

3. Indywidualistyczny

Ćwiczenia 10.01.2009r.

Prostytucja, subkultury młodzieżowe, sekty, samobójstwa.

Subkultury młodzieżowe - względnie spójna grupa społeczna pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie w tendencji życia społecznego, posiadająca wspólne wartości, wyrażająca swoją odrębność poprzez podważanie lub zanegowanie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury.

Przeczytać - przestępczość powrotna, wiktyminologia.

Wykład, dnia 28.02.2009r

Kom. S Zuwański

KRYMINALISTYKA

Literatura: Technika kryminalistyczna tom I Włodzimierz Kędzierski Szczytno 2007r

Technika kryminalistyczna tom II Grażyna Kędzierska Szczytno 2006r

1. Ogólne pojęcia z zakresu kryminalistyki

• Kryminalistyka i jej miejsce w systemie nauk

• Pojęcie śladu kryminalistycznego

• Podział śladów kryminalistycznych

• Identyfikacja kryminalistyki

• Rodzaje materiałów występujących w badaniach kryminalistycznych

• Wykorzystanie oraz wnioskowanie na podstawie śladów kryminalistycznych

2. Charakterystyka wybranych rodzajów śladów kryminalistycznych

• Dermatoskopijne, biologiczne, wariografia kryminalistyczna, ślady mechanoskopijne, dokumenty, ślady użycia broni palnej, pułapki kryminalistyczne, ślady trasedolgiczne i osmologiczne.

3. Znaczenie badań kryminalistycznych.

4. Oględziny

5. Ekspertyza kryminalistyczna

Temat: Kryminalistyka - ewolucja pojęcia, struktura

I Tezy

• Historyczne przesłanki powstania kryminalistyki

• Definicja struktury, funkcje, cechy oraz kierunki rozwoju współczesnej kryminalistyki

• Miejsce kryminalistyki w systemie nauk

• Podstawowe pojęcia we współczesnej kryminalistyce

II Pionierzy kryminalistyczni

• Eugeniusz Vidocg

1812r Paryż - Powstanie brygady bezpieczeństwa

• Allan Pirkerton

1850r USA pierwsza prywatna agencja detektywistyczna

• Ludwik Perzyna

1793r Kalisz „Nauka cyrulika krótko zebrana” poświęcona medycynie sądowej

III Przedstawiciele naukowej kryminalistyki

• Hans Gross

1893r Wiedeń „ Podręcznik dla sędziów śledczych”

• Alfons Bertillon

Twórca systemu pomiarów antropometrycznych do identyfikacji przestępców

• Władysław Sobolewski

Od 1931r do śmierci - kierownik Laboratorium Kryminalistycznego Centrali Służby Śledczej Komendy Głównej Policji Państwowej

• 1936r „ Identyfikacja łusek i pocisków z krótkiej broni palnej”

IV Przesłanki powstania naukowej kryminalistyki

Pośrednie

• Rozwój przestępczości

• Wyodrębnienie służb kryminalistycznych w organach ścigania

Bezpośrednie

• Zapotrzebowanie policji na naukowe metody identyfikacji osób i rzeczy

• Rozwój nauk przyrodniczych i technicznych

V Kryminalistyka - nauka o taktyce i technice popełniania przestępstw taktycznych i technicznych wykrywaniu przestępców, taktycznych i technicznych zapobiegania przestępstw.

• Taktyka kryminalistyczna

• Technika kryminalistyczna

• Strategia kryminalistyczna

VI Taktyka kryminalistyczna - badanie sposobów popełniania przestępstw oraz opracowywanie sposobów mających doprowadzić do ujawnienia przestępstwa i wykrycia sprawcy oraz określenia sposobów zapobiegania tym przestępstwom.(ukierunkowania bezpośrednio na osoby - osobowe źródło informacji)

VII Technika kryminalistyczna - badanie środków technicznych wykorzystywanych do popełnienia przestępstwa oraz środków pomocnych w zapobieganiu przestępczości.

Ukierunkowana na uzyskiwaniu, zabezpieczanie i wykorzystywanie dowodów rzeczowych - rzeczowe źródło informacji.

Materiał dowodowy - ślad kryminalistyczny, materiał dowodowy na miejscu zdarzenia - ślad linii papilarnych.

Materiał porównawczy - odbitki śladów.

VIII Strategia kryminalistyczna - przedmiotem są plany i przedsięwzięcia wynikające z oceny stanu przestępczości oraz umiejętne gospodarowanie siłami i środkami w celu zapobiegania i skutecznego zwalczania przestępczości.

IX Zadania kryminalistyki

• Opracowanie metodyki czynności procesowych

• Określenie zasad i warunków czynności operacyjnych

• Adaptacja środków technicznych do ujawniania, zabezpieczania i badania śladów

• Identyfikacja śladów

X Funkcje kryminalistyki

• Rozpoznawcza

• Wykrywcza

• Dowodowa

• Zapobiegawcza

XI Cechy współczesnej kryminalistyki

• Kompleksowość (idziemy w różnych kierunkach)

• Nowoczesność

• Multidyscyplinarność (łączy wszystkie nauki)

XII Miejsce w systemie nauk

• Społeczna

• Prawna

• Stosowana

• Praktyczna

• Empiryczna

XIII Kierunki rozwoju

• Adaptacja osiągnięć innych nauk

• Modyfikacja stosowanych metod i środków

• Opracowanie własnych rozwiązań

• Wypracowanie prewencji i profilaktyki

Temat: Ślady dermatoskopijne

I Tezy

• Właściwości skóry jako cechy identyfikacyjne człowieka

• Daktyloskopowanie osób i zwłok

• Wykorzystanie śladów dermatoskopijnych

• Rejestracja(CRD, AFIS)

• Wykorzystywanie systemu AFIS

II Metody identyfikacji człowieka na podstawie występowania linii papilarnych

• Daktyloskopia (palce)

• Chejroskopia (dłonie)

• Podoskopia (stopy)

Ślady dermatoskopijne dzielimy na:

• Ślady linii papilarnych

• Ślady czerwieni wargowej

• Ślady małżowiny usznej

• Ślady poletkowej budowy skóry (czoło, pliczek, zewnętrzna powierzchnia dłoni)

Badając ślady dermatoskopijne zawsze dokonuje się identyfikacji bezpośredniej i indywidualnej człowieka.

DNA - identyfikacja bezpośrednia grupowa

III Właściwości linii papilarnych

• Indywidualność

• Trwałość

• Niezmienność

IV Wzory linii papilarnych

• Łukowe (proste) bez-deltowe

• Pętlicowe ( prawe lewe) jedno-deltowe

• Wirowe wielo-deltowe

- 7 -

---