Ten model gospodarki przyniósł usztywniony rynek pracy, bo wprowadzono fordowski model rozwoju (preferujący klasę robotniczą) przemysłu ciężkiego, z lokalizacja związaną, surowcami, (gospodarka rabunkowa)- wielkie potężne zakłady, które zatrudniały ponad 100 tys. osób w jednym miejscu (np., kombinat Legnicko-Głogowski).Wymagały one pracowników, których nie było na tym obszarze, wiec pracownicy dojeżdżali lub przenosili się (tzw. lokalizacja związana). Były to zakłady bardzo agresywne w stosunku do środowiska. Ludzie jeździli na wielkie odległości, co powodowało zmęczenie, więc wydajnie nie pracowali. Ciągle brakowało ludności do prac prostych, wiec zakłady pracy organizowały dojazdy lub dopłacały do biletów. Później zaczęły tez rozwijać infrastrukturę społeczną: budowali mieszkania, żłobki i szkoły przyzakładowe, itp.
Bardzo duże niedostosowania.
Struktura zawodowa podaży na pracę (dostępne stanowiska) niedostosowana do popytu na pracę.
A. Instrumenty walki z niedostosowaniami przestrzennymi:
- dojazdy do pracy
- aktywizacja zawodowa kobiet
- polityka płac (dziś, nie w socjalizmie)
- strefy ekonomiczne (dziś, nie w socjalizmie)
- budownictwo mieszkaniowe (raczej w poprzednim systemie)
B. Łagodzenie niedostosowań w strukturze zawodowej zależy od:
- poziomu wykształcenia, chęci do zmiany zawodu
- możliwych do uzyskania dochodów
Chęć do zmiany zawodu będzie raczej wykazywał człowiek w młodym wieku i o niskim wykształceniu. Żeby pracownik się przekwalifikował, to musi mu się to również opłacać, jeśli poniesie wysiłek by się przekwalifikować, to chce więcej zarobić później.
W gospodarce rynkowej zauważamy większe możliwości dostosowania popytu i podaży pracy niż w socjalizmie. Przede wszystkim nastąpiło odejście od modelu fordowskiego.
Model postfordowski preferuje przemysł lekki, z krótkimi seriami produkcji wysokiej technologii i wymaga wysokich kwalifikacji. Te małe zakłady same wybiorą lokalizację- po badaniach rynku, znalezieniu terenów gdzie są odpowiedni pracownicy.
Samo przejście na gospodarkę kapitalistyczną wpłynęło na uelastycznienie rynku pracy (prywatyzacja, restrukturyzacja, upodmiotowienie samorządów, pojawienie się komunikacji prywatnej i odchodzenie od komunikacji państwowej).
Dziś nikt zbyt daleko nie dojeżdża, bo to kosztuje, chyba, że ktoś buduje sobie dom na wsi i dojeżdża swoim samochodem- ale to jego wybór (korki).
Bardzo istotna jest struktura demograficzna ludzi na rynku pracy.
Cechy społeczne staja się istotne w planowaniu przestrzennym- zachowania ludzi (korzystanie z infrastruktury) wpływają na powstawanie nowych struktur.
Ekologia społeczna bada związki pomiędzy strukturami przestrzennymi a zachowaniami przestrzennymi ludności.
Zachowania przestrzenne ludności- dokonywanie wyboru przez ludzi, np.:
- o miejscu zamieszkania
- o miejscu pracy
- o miejscu kształcenia
Zalezą one od:
-sytuacji zdrowotnej,
-poziomu demokracji,
-swobody,
-kultury,
-tradycji.
Struktura przestrzenna- wszystko, co nas otacza, kształtuje wyobrażenie ludzi o jakości życia:
- wartości historyczne (pomniki)
- wartości kulturowe (teatry, szkoły, muzea itp.)
- wartości mieszkaniowe (ilość, jakość miejsc zamieszkania)
Struktury przestrzenne informują o tradycji, przekazują ją kolejnym pokoleniom, są to zabytki kultury narodowej.
Rola planu przestrzennego w strukturze przestrzennej:
*tworzy ramy dla podstawowej działalności gospodarczej, społecznej, tworzy obszar miejsc pracy dla usług, turystyki. W tych ramach funkcjonuje życie społeczno-gospodarcze.
Uszczegółowienie planu- życie, żywiołowe działania ludzi, spontaniczne zachowania. Jeśli pojawiają się rytmicznie i mają charakter masowy, określane są trendami społecznymi rozwoju.
Społeczne trendy rozwojowe- dążenie do poprawy życia, wyobrażenie wolności, co do lepszej jakości życia (np., poruszanie się, wydeptywanie ścieżek). Społeczne trendy rozwojowe zmieniają się w czasie.
I tu kolejna opowieść pani profesor, że przykładem społecznego trendu rozwojowego jest pozwolenie ludziom po zbudowaniu nowego osiedla na swobodne wyszukanie sobie najwygodniejszych ścieżek do poruszania się miedzy blokami. Potem dopiero, w miejscach gdzie ludzie najczęściej chodzą (wydeptane ścieżki) tworzy się chodniki, tak żeby ludziom było jak najwygodniej.
Elementy struktury przestrzennej są wytyczone przez plan.
Funkcje (rola) planu struktury przestrzennej:
- zapewnienie rozwoju biologicznego człowieka
- wyrównywanie szans życiowych
- sprzyjanie swobodzie wyborów przestrzennych.
- rozszerzanie poczucia własności
Role te spełniają poprzez zapewnienie dostępności przestrzennej, (aby łatwo było wszędzie dojechać). Także dostęp do rekreacji.
W sensie obiektywnym dostępność odzwierciedla długość drogi, czas, w jakim się ja pokonuje, cena biletu.
W sensie subiektywnym: gotowość psychofizyczna do przebycia takiej drogi zależy od stanu majątkowego, grup społecznych, zawodowych, od kultury, od środka transportu.
URBANIZACJA
postęp w rozwoju cywilizacji ludzkiej (szerokie znaczenie)
możemy ja rozpatrywać jako stan, zjawisko w czasie, albo jako proces składający się z różnych faz, a zaistnienie każdej następnej zależy od poprzedniej.
z greckiego: umiastowienie
Urbanizacja jako stan:
- demograficzna→odnoszona do umiastowienia, powiększania się ludności miejskiej, napływ ludności do miast dużych; powiększanie powierzchni miast
nadawanie praw miejskich wsiom
886 miast w Polsce (nie trzeba pamiętać )
41 miast w województwie lubelskim
wskaźnik urbanizacji- jaki procent ludzi mieszka w miastach- ok. 61%- ma tendencję spadkową; w województwie lubelskim 47%
- ekonomiczna→ sektory w gospodarce: rolniczy, przemysłowy, usługowy; duży udział pracujących w I sektorze- niska urbanizacja ekonomiczna, kraj o niskim poziomie rozwoju. W miarę procesów rozwoju ludzie odchodzą od rolnictwa i zaczynają pracować w przemyśle (urbanizacja industrialna). Później ludzie przechodzą od przemysłu do usług.
Usługi tercjalne- najbardziej wyspecjalizowane świadczenia świadczone przez najbardziej zaawansowane instytuty badawcze. Zasięg oddziaływania tych usług- ponadnarodowy, wysoki udział pracujących w tych usługach świadczy o dużym rozwoju kraju, wysokiej urbanizacji ekonomicznej. Powinno być ok. 3-5% ogólnej liczby zatrudnionych.
W Polsce W lubelskim
17% w rolnictwie ok. 40%
22% w przemyśle 18%
55% w usługach 40%
(+ non profit)
---słaba urbanizacja ekonomiczna
- społeczna- poprawa warunków życia: wskaźniki; średnia długość życia (wydłuża się w Polsce), PKB na mieszkańca
- przestrzenna- małe miasta wzorują się na bliskich większych miastach
- socjologiczna- przejmowanie wzorów życia miejskiego, zachowań, cech pozytywnych i negatywnych
Urbanizacja jako proces:
urbanizacja strictesuburbanizacjadezurbanizacjareurbanizacjametropolizacja
- urbanizacja sensu stricte
początek to rewolucja przemysłowa XVIII wieku. Przemysł powodował, ze ludzie ciągnęli do miast lub powstawały nowe miasta, szczególnie na terenach górniczych. Miasta zaczęły pękać w szwach, zaczęły powstawać slumsy. Oprócz terenów górniczych miasta powstawały wzdłuż rzek (porty morskie), wzdłuż linii kolejowych, komunikacyjnych. Bardzo niski standard życia, ale ludzie byli zadowoleni. Motorem rozwoju miast było więc w największym stopniu wydobycie surowców. Praca w tym sektorze przyciągała ludzi do miast.
- suburbanizacja
motorem rozwoju rewolucja transportowa, rozwój komunikacji, transportu publicznego i prywatnego. Powstają suburbia- strefy, obszary, z których ludzie dojeżdżają do pracy.
Suburbia- dały początek aglomeracjom, ludzie zaczęli przemieszczać się poza obszar miasta. Suburbia są bardzo silnie związane z miastem dzięki pracy ludzi mieszkających w nich, zakupom, itp. Usługi zaczynają się przez to przesuwać do strefy granicznej miasta.
Transport zaczyna odczuwać coraz większe problemy, komunikacja jest niewydolna przez to, że coraz więcej ludzi musi dzień w dzień dojeżdżać z przedmieść do centrum. Zatłoczenie miast, brak miejsc parkingowych wymuszają kolejną fazę.
- dezurbanizacja i międzymiastowa dekoncentracja
ludzie rozpraszają się, zaczynają się osiedlać w miasteczkach obsługujących, lub na terenach wiejskich. Ludzie ci docierają do miasta dzięki autostradom- szybciej niż ze strefy podmiejskiej. Łączy się to z rozpadem miasta, ubożeniem.
- reurbanizacja
powrót, władze zaczynają myśleć, co robić by skłonić ludzi do powrotu do miast. Poprawa funkcjonowania miasta, przebudowa dzielnic, tworzenie apartamentowców. Inwestycje w nowoczesność, wygodę, bezpieczeństwo. Poszukiwanie przez firmy nowych miejsc lokalizacji.
- metropolizacja
konsekwencja, przekształcanie się aglomeracji (z suburbanizacji) w metropolię. Metropolia odrywa się od swojego zaplecza, a współpracuje z innymi metropoliami za pomocą nieciągłych układów.
Faza ta polega na powrocie ludzi do miasta, bo jest tam wyższa jakość życia, firmy mają duże zyski. Ale nie są to ci sami ludzie, którzy wcześniej je opuścili- pojawia się wynarodowienie miast, mieszanie ras, kultur, religii. Mieszkańcy są bogaci, więc to oni i procesy globalizacji są motorem rozwoju.
Fazy te mogą w jednym kraju występować wszystkie równocześnie w zależności od regionu. W Polsce przez pół wieku realizowano I fazę, forsowano industrializację. Wchodzimy już do II fazy, ale nie wykształciły się suburbia- powiększają się granice administracyjne miasta i miasto je wchłania.
Możemy ryzykować stwierdzenie, że Warszawa przekształciła się w metropolię. Jest to problem, ponieważ niektóre tereny na wschodzie tkwią w fazie I.
ZASOBY PRACY UPRZEMYSŁOWIONEJ
- na różnych terenach mamy do czynienia z różnymi korzyściami ekonomicznymi (np. korzyści skali- poprzez powiększanie rozmiarów produkcji- nie da się ich osiągnąć na każdym obszarze.)Na tych terenach grupują się przedsiębiorstwa.
Korzyści aglomeracji- z tytuły zgrupowania przedsiębiorstw na określonym terenie, mogą współpracować, kooperować, mają granice administracyjne.
Korzyści urbanizacji- nowoczesny majątek produkcyjny, usługowy skoncentrowany w wielkich miastach, wykwalifikowana siła robocza, duży rynek zbytu.
To sprawia ze gospodarka się różnicuje. Nierównomierne rozłożenie korzyści powoduje zróżnicowania międzyregionalne. Na to zróżnicowanie wpłynęła też transformacja.
Czynniki ekonomiczne różnic w rozwoju:
- struktura demograficzna
- środowisko naturalne
- okres transformacji, przyjęcie do UE (nowe czynniki stworzyły)
zmiana relacji gospodarczych Polski z zagranicą(kiedyś ¾ obrotów Polski z ZSRR)
turystyka handlowa(przygraniczna)- handlarze wykorzystujący różnice w cenach i kursach
kierunki napływu kapitału zagranicznego- tylko na zachód od Wisły i do wielkich miast
Dostępność komunikacyjna
brak reakcji państwa na zróżnicowanie- przeciwko polityce „równania do dołu” w socjalizmie
dużą rolę w niwelowaniu różnic spełnia UE- fundusze Kohezji, inne fundusze,
forma współpracy z innymi regionami z innych krajów- współpraca transgraniczna: dotyczy stref przygranicznych państw; jest ona najkrótszą droga do integracji UE. Instytucje: Rada Europy: formułuje zasady dotyczące tej współpracy, rozwija ją pomiędzy wrogimi państwami (tzw. regiony pojednania po II wojnie światowej)
Dokumenty Rady Europy:
(1980)→Konwencja Madrycka (Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej między Wspólnotami i Władzami Terytorialnymi)
Współpraca transgraniczna- każde wspólnie podjęte działania mające na celu unormowanie i dalszy rozwój sąsiedzkich kontaktów pomiędzy wspólnotami wspólnotami władzami terenów dwóch lub więcej państw, jak również zawarcie i przyjęcie uzgodnień koniecznych do realizacji takich zamierzeń. (2 lub więcej partnerów)- w tej współpracy biorą udział partnerzy lokalni (konkretne podmioty, JST, ludzie mieszkający na zainteresowanych terenach, organizacje, stowarzyszenia lokalne). Dewiza współpracy- decentralizacja, samorządność, dobrowolność
Europejska Kart Samorządów Terytorialnych (1985)- reguluje udział gmin, JST we współpracy, w wymianie; państwo nie ingeruje w tą współpracę, obowiązuje zasada subsydiarności- ochrona przed nadmierną ingerencją wyższych szczebli. Pomocniczość państwa: uczestniczy w stowarzyszeniach UE, finansowa, techniczna, konsultingowa pomoc państwa dla regionów przygranicznych- z jednej strony ochrona, z drugiej pomoc.
Formy tej współpracy:
Organizacje
Stowarzyszenia
Związki
Porozumienia
Euroregion- najwyższa forma współpracy transgranicznej. Przypomina instytucję, jest ciałem stanowionym, ma zarząd. Euroregion →zgromadzenie o charakterze władzy stanowiącej (parlamentarnej), zarząd spełnia funkcje wykonawcze, zadania są realizowane przez grupy wykonawcze (tworzone do zadań, rozwiązywane po ich zrealizowaniu). Tworzenie euroregionów to pierwszy krok do oderwania się silniejszych regionów od państwa (tego się obawiano-ale euroregion należy do państwa, podlega jego jurysdykcji). Pierwszy euroregion: na granicy Niemiec i Holandii (euregio), drugi: Francja, Niemcy, Szwajcaria.
Działalność euroregionów jest nadzorowana i regulowana przez konwencje struktur międzynarodowych: Konwencję Madrycką i Europejską Kartę Samorządu Regionalnego, Terytorialnego. Komitet Regionów UE koordynuje działalność w ramach euroregionów.
Inicjatywy Wspólnoty- dodatkowe instrumenty pomocy regionalnej, wykorzystywane do finansowania zadań ważnych dla funkcjonowania całej Unii Europejskiej. Od roku 2000 działają cztery inicjatywy wspólnotowe:
-EQUAL,
-Interreg III,
-LEADER+,
-URBAN II,
EQUAL jest nowym programem Komisji Europejskiej, natomiast pozostałe trzy - finansowane ze środków funduszy strukturalnych - są kontynuacją programów z lat 1994-1999.
Inicjatywy Wspólnoty są skierowane do władz lokalnych, samorządów i organizacji pozarządowych. Komisja Europejska podejmuje decyzje o przyznaniu środków w ramach Inicjatyw Wspólnoty, kierując się ustalonymi priorytetami, do których należą:
-rozwój obszarów wiejskich,
-wspieranie zatrudnienia i zasobów ludzkich,
-wspieranie obszarów zagrożonych degradacją,
-promowanie współpracy transgranicznej,
-innowacje i modernizacja rolnictwa.
EUROREGIONY NA MAPIE POLSKI
Mapka
Euroregion Nysa- w najbardziej zanieczyszczonym miejscu UE- powodzenie w 1997 r przy dużym wsparciu Rady Europy (PL-Niem- Czechy)
Pro Europa Viadrina- porozumienie między Polską a Niemcami 1993 (uniwersytet)
Pomerania- 1993- najtrudniejszy do utworzenia ze względu na zaszłości historyczne
E. Bałtycki (Polska, Rosja, Litwa, Szwecja…)
E. Niemen (Polska, Litwa, Białoruś)
Białoruś. Bug (Polska, Białoruś, Ukraina)
E. Karpaty (po Nysie najstarszy, największy w UE)
Tatry
Beskidy (Słowacja, Polska)
Śląsk Cieszyński
Silesia (Górny Śląsk, Północne Morawy)
Pradziad (Kotlina Kłodzka)
Glacensis (Sudety, Polska-Czechy)
Dobrawa (Polska-Czechy)
Sprawa-Nysa
Współpraca transgraniczna- najszybsza droga do integracji państw UE, ale silnie różnicuje regiony, ponieważ jedne regiony mają więcej zalet i przyciągają więcej np. inwestycji zza granicy, a inne są w tej kwestii niedowartościowywane.
Zasoby, (o których mówimy) silnie różnicują regiony.
ZASOBY PRZYRODNICZE
- różnicują pod względem wystarczalności zasobów dla gospodarki
- nie chodzi tylko o zasoby mineralne, chociaż te są w Polsce słabe ze względu na rabunkową gospodarkę, jaka była prowadzona w poprzednim systemie.
- środowisko tworzy bariery rozwoju, np.:
Zanieczyszczenie środowiska (głównie na Śląsku)
Zdegradowane zasoby nie nadają się do użycia
Konflikty w przyrodzie
Wystarczalność zasobów dla przyszłych pokoleń (ochrona zasobów, coraz mniej zasobów w wielkich koncentracjach miejskich, komu dać czystą wodę?)
Dyfuzja zanieczyszczeń (ścieki w rzece, mieszkanie obok śmietniska)
Ocena środowiska w Polsce:
- wystarczające dla działalności gospodarczej
- zasoby są nierównomiernie rozmieszczone
- mamy obszary ekologicznego zagrożenia (ok. 27-30, obszary wielkich miast, wielkie okręgi przemysłowe), tzn. o naruszonej równowadze ekologicznej, o zmniejszonej odporności na zanieczyszczenia (każde drobne zanieczyszczenie powoduje duże zanieczyszczenia), utrata zdolności do samooczyszczania: są to tzw. tereny pasywne.
Mamy 25% terenów czystych ekologicznie- mało dostępne, np. w górach
Reszta - tereny o obniżonej aktywności biologicznej; nie wynika to z braku sposobu ochrony- mamy ich bardzo dużo (np. techniczne, chemiczne, biologiczne oczyszczalnie-są jednak bardzo kosztowne; środki prawno-administracyjne- są bardzo skuteczne, są wykorzystywane do regulowania użytkowania środowiska, środki planistyczne, środki ekologiczne- ekologiczny system obszarów chronionych (parki narodowe, krajobrazowe, ujęcia wody pitnej, obszary chronione-zastosować zasadę ciągłości przestrzennej) środki ekonomiczne-liczymy koszty działań i straty, np. z usług i produkcji. Całkowicie czyste środowisko jest Anie możliwe ani pożądane, bo oznaczałoby całkowita rezygnację z życia na danym terenie.)
Konflikty przestrzeni:
- występują na każdym obszarze, towarzyszą procesom rozwoju
- ograniczenia
- przyczyny:
Walka o dostęp do przestrzeni- coraz mniej jest przestrzeni do zagospodarowania
Różne cele podmiotów gospodarujących
Złożone struktur przestrzenne-wysoka intensywność zagospodarowania (aglomeracje)-może powstać próg rozwoju miasta, nie można ciągle się budować wzdłuż rzeki, trzeba zbudować most, dynamicznie się rozwinie
Środowisko przyrodnicze przestrzeni zróżnicowane-zasoby nie odpowiadają potrzebom
Wzrastająca złożoność struktur przestrzeni- trudno osiągnąć lokalizację zgodną z występującymi walorami, zasobami
Naturalne sprzeczności pomiędzy rożnymi podmiotami (wzajemnie wykluczające się cele, sprzeczne cele)
Rodzaje konfliktów:
A) użytkowania
-pomiędzy podmiotami gospodarującymi w przestrzeni,
-występują na tle braku równowagi pomiędzy podażą a popytem na daną przestrzeń, walory, zasoby, sposoby rozwiązywania:
Kiedy podaż < popyt - konkurencja; władza decyduje wg interesu ogólnospołecznego (może dąć działkę jednemu przedsiębiorstwu lub zwiększyć intensywność zagospodarowania, jeśli to się opłaca, czyli zwiększa podaż terenów)
popyt nie może być zaspokajany bezkolizyjnie w skali bezwzględnego braku przestrzeni, walorów- jest to sytuacja progowa
mamy cenne gleby a pod nimi surowce-, jeśli decydujemy się wydobywać surowce to bezpowrotnie tracimy gleby; podobnie cenne środowiskowo obszary przygraniczne, które jeśli zagospodarujemy to zniszczymy środowisko
musimy dokonać wyboru z tytułu korzyści ogólnospołecznych lub minimalizacji strat
sytuacja potencjalnie konfliktowa- konflikty teraz nie ma, ale jeśli zdecydujemy się na pewne wykorzystanie walorów walorów przyszłości może dojść do konfliktów, (dlatego wymagane jest elastyczne planowanie, nie Mozy w pełni wykorzystywać walorów walorów nie zostawić nic dla przyszłych pokoleń)
B) oddziaływania-
-pomiędzy funkcjami(rodzajami) działalności, które wzajemnie negatywnie na siebie oddziałują (np. między rolnictwem a transportem, mieszkalnictwem a przemysłem, rekreacją a leśnictwem). Te konflikty potęgują się w czasie.
Ogólnie:
- są to konflikty, które mogą być rozwiązane przez gospodarkę przestrzenną
- konflikty może też tworzyć polityka ekonomiczna
- cały okres Polski Ludowej wprowadził wiele konfliktów przez stosowany model fordowski, realizowanie przemysłu ciężkiego.
- struktura funkcjonalno przestrzenna: węzły, pasma, przestrzenie, jest to tzw. geometria struktury przestrzennej, w raporcie o regionach konfliktowych, stwierdzono, że geometria ta w Polsce jest racjonalnie nasycona miastami. (czyli Łódź zamieszkuje połowa mieszkańców W-wy, inne miasta, wiec ludność jest proporcjonalnie rozłożona), jednak materialne wypełnienie geometrii jest złe, gdyż:
stan środowiska jest katastrofalny, zagraża zdrowiu i życiu mieszkańców
ułomna urbanizacja-ogromny napływ ludności do miast, tylko urbanizacja demograficzna, niedorozwój usług
doszło do naduprzemysłowienia miast- miasta rozwijały się poprzez wzrost zatrudnienia w przemyśle, a nie mogły sprostać w obsłudze tych ludzi (obsługa mieszkaniowa, komunikacyjna, komunalna, energetyczna), miasta nie nadążały, koszty utrzymywania rosnącej masy siły roboczej szły w górę aż do progu- fizycznie zabrakło wody, powstały leje depresyjne- wody nie było już w terenach podmiejskich, w studniach rolników.
Nieprawidłowości w rozwoju przestrzennym miast i terenów wiejskich:
-nieprawidłowa zabudowa miast, peryferie, które trudno było połączyć z resztą miasta.
Wszelkie inwestycje w ciągłe dobudowywanie nowych mieszkań i pozorne dbanie o utrzymanie ludzi były bardzo kosztowne, więc nie starczało pieniędzy na konserwację starych budowli w wyniku czego w centrach miast powstawały slumsy.
Który okres Polski Ludowej wprowadził najwięcej konfliktów?
- lata '70 za Gierka, powinniśmy przerwać industrializację fordowską, a pożyczaliśmy pieniądze i budowaliśmy nowe zakłady tam gdzie już nie powinniśmy.
Dziś też wiele czynników powoduje konflikty:
- zachowania ludzkie niedostosowane do nowych norm, zrzucanie odpowiedzialności za wszystko co dzieje się źle na rząd,
- górnicy itd. domagają się różnych uprawnień,
- różnie rządzą w gminach, niektórzy już nauczyli się rządzić, niektórzy dopiero się uczą i robią to na błędach, które kosztują całe społeczeństwo.
Teoria samoorganizacji przestrzennej- interpretuje proces przechodzenia od jednej jedności obszaru do innej, interpretuje ewolucję obszarów. Porównuje się ją do transformacji, która jest ewolucją ustroju, można ją wykorzystać do interpretacji transformacji. Warunki ewolucji:
obszar musi być w stanie odległym od równowagi przestrzennej,
obszary musza być otwarte na przepływy osób, dóbr, informacji, kapitału,
musi występować na obszarze zjawisko nierównowagi, czyli musza występować korzyści urbanizacji, lokalizacji, jakości.
Kiedy te 3 warunki są spełnione obszar dokonuje ewolucji. Teoria ta została utworzona przez Szkołę Brukselską, przez prof. Allana pod koniec lat '70. Rozwinięta przez profesorów polskich z AE we Wrocławiu: Romański i Wierzbicki, prowadzili oni badania w latach 1981-1983.
Miasta rozpatrywane jako system tez dokonują ewolucji.
Czynniki prowadzące do powstawania/zanikania miast:
- ilościowe: była wieś a jest miasto:
losowe- trzęsienia ziemi, wojna
działania zdeterminowane (np. koniunktura na przemysł włókienniczy doprowadziła do powstania Łodzi)
- jakościowe
impulsy ewolucji:
- ekonomiczny- zamknięcie zakładu pracy
Małe miasteczka są mało podatne na ewolucję, warunkiem jest to żeby miasto było silną jednostką przestrzenną, miało dzielnice, powiązania z otoczeniem.
Zmiany wynikają z różnic pomiędzy istniejącym a prawdopodobnym zagospodarowaniem dzielnicy. Władze- chcą zainteresować ludzi starymi dzielnicami. Impulsem do tego będą nowe inwestycje.
Nigdy nie osiągniemy stanu równowagi na pewnych obszarach. Ale można doprowadzić do zmniejszenia nierównowagi.
Wnętrze miasta trudno zrównoważyć, o czym decyduje lokalizacja, sąsiedztwo dzielnic. W jednych dzielnicach jest zastój a w innych eksplozje inwestycji. Łatwiej równoważyć system międzymiastowy. Teoria samoregulacji odnosi się do regionu.
Region, aby przeszedł ewolucję musi uzyskać impuls: polityczny, technologiczny, inwestycyjny, surowcowy, ekonomiczny itp.
Zmiany ustrojowe, prywatyzacja będą impulsem dla całej gospodarki.
W pierwszym okresie dziania impulsu gospodarka doznaje rozprężenia, są wątpliwości czy działania są słuszne co może doprowadzić do słabszej koniunktury.
Allotopia- TO BĘDZIE NA EGZAMINIE ALE NIECH KTOŚ POWIE CO TO ZNACZY?
Przekształcenia mogą być zgodne lub przeciwne celom społecznym. Są zgodne, jeśli jest bogata gospodarka.
Przejawy równowagi:
- równowag popytu i podaży
- równowaga celów
10