Wskrzeszenie państwa Polskiego.
Biografia polityczna Józefa Piłsudskiego.
Motywy przebieg i skutki irredenty Polski.
J.Piłsudski ( 5 XII 1867 - 12 V 1935).
Urodził się w Zułowie na Wileńszczyźnie. W domu ścierały się różne kultury. Jego nienawiść do Rosji związana była z wychowaniem, czytywanymi przez niego lekturami romantycznymi. Szczególnie zainteresowany Napoleonem.
Po śmierci matki Marii w gimnazjum zauważa efekty rusyfikacji, skąd się wzięły jego późniejsze postulaty polityczne. Uczestniczył w tajnych spotkaniach. Czytał potajemnie zakazane przez Rosję dzieła. Ukończył kierunek medyczny. Znalazł się wśród podejrzanych spisku na życie cara Aleksandra, które zorganizował jego brat Bronisław. Skazany na pięcioletnie zesłanie na Syberię. W 1982 powrócił z zesłania. Po powrocie do kraju nawiązuje współpracę z tygodnikiem „Głos”. Spotyka Mendelsona i dołącza do Polskiej Partii Socjalistycznej. Uważa, że socjalizm jest antyrosyjski, że jest potrzebny do walki o niepodległą Polskę, a nawet o unicestwienie Rosji, nie popierał jednak socjalizmu ponadnarodowego. Traktował socjalizm instrumentalnie. Rosję chciał „rozciąć po szwach etnicznych“.
1893 - Współorganizator pierwszego zjazdu PPS.
1894 - Drugi zjazd. Powołana zostaje PPS/ sekcja wileńska znajduje się w ścisłym dowództwie partii. W szeregach kierownictwa wraz z Leonem Wasilewskim, Feliksem Perlem
1898 - współwydaje „Robotnika na Wileńszczyźnie”
1900 - zatrzymanie małżonków, zamknięty w cytadeli gdzie udaje obłęd, przeniesiony do Petersburga skąd ucieka.
1904 - podróż do Yokohamy i Tokyo (dostał się tam przez zachód). gdzie proponuje działalność wywiadowczą dla Japończyków a za pieniądze od nich chce wzniecić powstanie na ziemiach polskich
Prowadził akcje terroryzmu przeciw dygnitarzom rosyjskim, napady na pociągi, za pieniądze kupowano broń.
Irredenta -ruch bojowników walki o wolność / integrowanie się wokół idei niepodległościowej (sięganie po karabin, broń; szkolenie wojsk)
1908 - „Związek walki czynnej” - Kazimierz Sosnkowski , Władysław Sikorski, Marek Syndram
1910 - „Towarzystwo Strzelec” - komendantem Piłsudski.
Roman Dmowski życiorys
Urodził się w 1864 w Kamionce pod Warszawą. Opowiadał się za tym, aby wyeliminować z dążeń niepodległościowych aktów rewolucyjnych. Było to dziecko z zubożałej szlachty, rodziny rzemieślniczej (ojciec był kamieniarzem). Jako uczeń trzykrotnie nie zdał gimnazjum. Ukończył Uniwersytet Warszawski (profil matematyczno-przyrodniczy) z wyróżnieniem - otrzymał złoty medal.
Duży wpływ wychowania jak u Piłsudskiego. Tak jak on również nawiązał współpracę z tygodnikiem „Głos”. Wraz z Janem Ludwikiem Popławskim, Józefem Karolem Potockim opowiadali się za wszechpolskością, wszechstanowością. Twierdzili, że nie ma narodu bez ludu.
W 1886 - Zygmunt Bulicki powołał Związek Młodzieży Polskiej. Jej struktury były skonstruowane trochę na wzór masoński (istniały 3 stopnie wtajemniczenia).
1887 w Zurichu powołana została Liga Polska. Twórcą był Zygmunt Mińkowski, jednymi z pierwszych członków zostali Dmowski, Belicki, Potocki, Popławski.
1893. Dmowski przemienia Ligę Polską w Ligę Narodów. Celem było ponad podziałami ideologicznymi doprowadzenie do działalności narodowej i niepodległościowej. Najwyższym dobrem był naród! Potępiali ugodowość, militarne dojście do niepodległości. Preferowali długotrwałą działalność ekonomiczną, gospodarczą, edukacyjną dla społeczeństwa. Redefiniowali pojęcie patriotyzmu („To interes własnego narodu”). Wprowadzają zamiast abstrakcyjnego pojęcia ojczyzny, pojęcie egoizmu narodowego.
Formy walki to: manifestacje, bierny opór względem caratu, sprzeciwiają się rusyfikacji itp. Przygotowują listę zdrajców narodu, w celu ukarania ich.
W 1904 - podobnie jak Piłsudski udaje się w podróż do Japonii, w celu zniweczenia planów Piłsudskiego. Dmowski jest tym krajem zauroczony. Uważa, że siłą tego kraju jest przywiązanie do tradycji, hierarchiczność, antyindywidualizm.
Idea ucieleśnienia narodu - niweczył plany zbrojne, powołał Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe (pierwsza partia nacjonalistyczna) w 1907.
W 1895 przejmuje „Przegląd wszechpolski” by mieć gdzie prezentować idee partii. Podobne działanie spełniają „Przegląd narodowy” w Rosji jak i „Gazeta Warszawska”
Przejmuje „Polską macierz” organizację edukacyjną. Uzyskuje wpływy w Oświacie Narodowej. Ma wpływ na organizację „Sokół”, Towarzystwo opieki nad unitami, która przeciwdziała ukrainizacji prawosławnych.
U progu niepodległości był gotowy do działalności politycznej.
Polskie społeczeństwo w tym czasie było podzielone na aktywistów i pasywistów.
Komitet Narodowy w Paryżu ; Hierarchowie Kościoła Katolickiego w Polsce.
Aktywiści
zwolennicy polityki opartej na działaniach państw centralnych w latach 1915- 1918. Zwolennicy współpracy z okupantem niemieckim i austro-węgierskim.
Byli to: Piłsudski i jego współpracownicy, PPS, PSL „Wyzwolenie”, Narodowy Związek Robotniczy, Liga państwowości Polskiej.
Uważali, że skoro Austro-Węgry były stosunkowo bierne w stosunku do działań polskich polityków to możliwe jest odłączenie się.
Naczelny Komitet Narodowy - 16 VIII 1914 - Juliusz Leo, Władysław, L.Jaworski, Leon Biliński; Kierownik Departamentu Wojskowego - Władysław Sikorski. Dołączyli do nich germanofile (skrajni) Adam Napieralski, Witor Kulerski, Władysław Studnicki (kiepsko postrzegani przez ogół).
6 VIII 1914 - Krakowskie oleandry
144 słuchaczy szkół oficerskich pod dowództwem Tadeusza Kasprzyckiego. Wyruszyli z Krakowa bez broni, starali się stworzyć zryw niepodległościowy, zachęcić mieszkańców Kielecczyzny. Nie udało się.
Legiony Polskie - U boku A-W walczyli o niepodległość.
I Brygada - J.Piłsudski. Pozostał komendantem do X 1916. Potem Marian Januszajfis.
II Brygada - Józef Haller.
III Brygada- Stanisław Szeptycki, potem Bolesław Raja.
Siwy ubiór polskich wojsk. Wszyscy sobie równi, oficjalny brak stopni wojskowych.
I, III, i częściowo II brygada odmówiła włączenia do wojsk A-W.
Styczeń 1917 - Tymczasowa Rada Stanu: oficjalna reprezentacja narodu, organ opiniodawczy i doradczy u boku generalnego gubernatora Hansa Besselera.
Mobilizacja militarna Polaków - ok. 3,3 mln w armiach zaborczych.
W A-W - 1,4 ; w Rosji 1,2 mln; w Niemczech 0,7 mln.
21-22 lipiec przesłuchanie J.P w twierdzy w Magdeburgu.
Isniejące armie polskie:
Legiony Polskie, Legion Puławski, Korpus Józefa Dowbór-Wiśniowieckiego, Armia Józefa Hallera, Bajończycy we Francji. Polska Siła Zbrojna, Polskie oddziały we Włoszech.
Pasywiści
zwolennicy biernego stanowiska wobec Niemiec i A-W. Byli to endecy, konsertawyści. Opowiadali się za Rosją.
25 XI 1914 r - Warszawa - Komitet Narodowy Polski (inny niż ten we Francji) - Zygmunt Wielopolski, Roman Dmowski, Monitorowali sytuację w Rosji.
Orientacja prorosyjska nie rokuje dobrze ze względu na rabunkową działalność caratu, więc Dmowski reorientuje - wyjeżdża do Francji.
15 VIII 1917 KNP -przedstawicielstwo ugrupowań politycznych dążących do odbudowy Polski przy pomocy państw Ententy. 20 IX 1917 - uznany przez Francję za oficjalne przedstawicielstwo Polski. Później tak samo przez resztę państw Ententy. Dbał o interesy Polskie.
Wydziały:
Prawno Polityczny i Spraw Cywilnych - Erazm Piltz.
Stosunków z krajem - Jan Rozwadowski.
Skarbowy - Maurycy Zamoyski
Wojskowy - Tomsn Dmowski
Kościół. Po wybuchu I wojny światowej cesarz Niemiec, Wilhelm II zaproponował Stolicy Apostolskiej, aby arcybiskupem - metropolitą gnieźnieńskm i poznańskim został biskup Edward Likowski. Kościół ważny - Szczególna rola religii w czasie zaboru - homilia w języku polskim.
Edmund Dawbor (kiedyś prymas Polski) arcybiskupem po Likowskim.
Zabór austriacki
J.Bilnewski, A.Sapieha, Leon Wałęga, Józef Pelnar, Ignacy Łobos, Jan Puzyna.
Okręgi krakowskie, lwowskie. Abp greckokatolicki - Roman Andrzej Szeptycki.
Abp ormiański - Józef Teodorowicz.
Sapieha - objął opieką żołnierzy polskich i ich rodziny. Wzór dla JP II.
Zabór rosyjski - Aleksander Kakowski - prymas Królestwa Polskiego.