Sekty

W Polsce zarejestrowanych (legalnych)jest około 500sekt.W europie zach. Ponad 2 tys. W USA ponad tysiąc.Kraje europy wschodniej stają się podatnym gruntem dla sekt. Sprzyja temu liberalne prawo. Do niedawna, aby zalegalizować sektę ( związek wyznaniowy) wystarczyło 15 autoryzowanych podpisów i nazwisko przywódcy sekty. Obecnie potrzeba 100 autoryzowanych podpisów i charakterystyka doktryny. Można zarejestrować każdy związek po za związkiem opartym na doktrynie faszystowskiej i satanistycznej. Przedmiot kultu jest obojętny.

Sekta- secare (łac.) -odcinać lub sequor- podążać za.

Sekta to odłam religijny, który powstał na bazie którejś z wielkich religii. W chwili obecnej sekty zajmują się działalnością edukacyjną, która wiąże się z modyfikacją osobowości, więc konotacji religijnych jest w nich coraz mniej.

Sekta destrukcyjna- ruch o charakterze totalitarnym podszywający się pod działalność religijną, terapeutyczną, kulturową, który poprzez stosowanie różnorodnych technik psychologicznych i rozbudowany system kontroli manipuluje, wykorzystuje i prowadzi do całkowitego uzależnienia od grupy przy równoczesnym zerwaniu związków rodzinnych i społecznych.

Cechy sekt destrukcyjnych:

1. Misjonarska gorliwość

Oznacza to, że członkowie sekty są gotowi poświęcić bardzo dużo czasu (dużą część swojego życia) na poznawanie doktryn, zdobywanie nowych wyznawców. Dzięki temu zapracowują na zbawienie. W sekcie na zbawienie trzeba konkretnie zapracować( nie jest darem od Boga) zdobywaniem nowych wyznawców. Działalność misyjna jest bardzo ceniona.

2. Przywództwo charyzmatyczne

W sekcie siłą nadrzędną nie jest Bóg, czy demiurg, lecz jej przywódca, guru. Który twierdzi, że przeżył objawienie, że jest wybrańcem, że został namaszczony lub odkrył nową interpretację pisma świętego i on jest władzą zwierzchnią sekty. On dokonuje interpretacji doktryny. To, co on powie jest święte ( należy do nie go głos ostateczny- nadaje przywileje, decyduje o ukaraniu)

3. Wyłączna prawda.

Dobro w sekcie, zło na zewnątrz. Prawda w sekcie, na zewnątrz fałsz. Wstępujący do sekty mają uczucie, że są wybrańcami i w to wierzą.

4. Nadrzędność grupy

Grupa zastępuje bliskich, rodzinę, przyjaciół. Grupa jest powiernikiem, punktem odniesienia. Nie ma mowy o indywidualizacji-te same ubiory, dieta, czynności. Dieta wegetariańska, uboga w węglowodany, tłuszcze, produkty nabiałowe, która z czasem powoduje spowolnienie myślenia w wyniku czego uczestnik biernie poddaje się sekcie.

5. Ścisła dyscyplina

Mało czasu na sen (5,6 godz.), ściśle wyznaczone godziny na pracę, medytację. Wszystko odbywa się według harmonogramu.

5. Ograniczenie rzeczywistości do 2 biegunów.

Myślenie kategoriami dobro (sekta) i zło poza sektą. Wizualizacja dobra i zła( jest ono określone)

6. Całkowite posłuszeństwo i podporządkowanie wobec przywódcy

Członkowie sekty sami chcą karać się,( głodówki, lodowate kąpiele) jeżeli uznają, że nie w pełni zadowolili przywódcę. System karania w sektach, to fenomen.

7. Zaszczepianie strachu

Jest to element przyciągający do sekty. Najpierw jest to strach przed czymś konkretnym, np. szatanem, utratą kogoś bliskiego, potem jest to lęk niewymierny (przed przyszłością, a następnie strach przed wydalaniem z sekty). Ludzie, którzy zupełnie zerwali ze światem zewnętrznym, mają przed nim strach wolą zapracować się na śmierć, umrzeć, żeby tylko nie zostać wydalonym z sekty.

8.Odcięcie członka grupy od rodziny i środowiska

9.Nieustanna indoktrynacja.

Nie ma mowy o prywatnym życiu, osobistych względach, wszystko jest podporządkowane sekcie.

Klasyfikacja sekt

Klasyfikacja oparta na kryterium celów i wartości.

1, sekty chrześcijańskie- tworzą się wokół osoby, która twierdzi, że przeżyła jakieś objawienie, albo poznała nową interpretację pisma św.

-Kościół Zjednoczeniowy „MUNA”

-„Rodzina, Rodzina Boża, Dzieci Ducha św., Dzieci Boże”- została zalegalizowana w Polsce(zajmuje się porwaniami, stręczycielstwem)

2, sekty wschodnie- nawiązują do religii dalekiego wschodu(buddyzm, hinduizm)- Harry Kriszna, misja „Czejna”

3.sekty islamskie- sięgają do Koranu np. Bahari, Zachodni Zakon Sufi

4. sekty neopogańskie- nawiązują do religii prasłowiańskich.(Zrzeszenie Rodziny Wiary, Polski Kościół Słowiański- Światowid)

5. sekty ekologiczne- nawiązują do głębokiej ekologii (prowadzenie gospodarstwa ekologicznego) np. Tęczowa rodzina, Bojownicy Tęczy, Zielone brygady, Międzynarodowe Centrum Odnowy Ludzi i Ziemi.

6.Sekty etniczne. (Rastafarianie, Neoszamani)

7. Czciciele UFO (Raelianie, Antrowis)

8.Sekty teozoficzne, okultystyczne, różokrzyżowcy- oparta na magii białej i czarnej lub wierze w świętego Grala.( Zakon Złotego Brzasku)

9. Sekty satanistyczne.- nie są legalizowane, jest ich najwięcej.(Katowice, Ruda śląska, Szczecin, Warszawa) Proponują dobrą zabawę, zamiast udręczenia. Jedynym ograniczeniem jest dobro drugiego człowieka. Przechodzi się wtajemniczenia.

10.New Age- parapsychologia, medycyna niekonwencjonalna. Alternatywa dla nauk chrześcijańskich. Rok 2000 był magiczną datą końca ery chrześcijańskiej, która przyniosła wojny i nieszczęścia. Nastąpi 1000 letni okres raju. Każdy jest Bogiem, nie ma zasad, każdy tworzy swoje zasady. (Kościół Scientologiczny)

11.Sekty związane z transcendentalną medytacją (joga) Dusza może się wyzwolić z ciała i lewitować.

Klasyfikacja wg HASTENA

1. sekty religijne

2. sekty polityczne (aryjska- faszystowska)

3. sekty edukacyjne (kursy, nauka języków, szybkiego czytania)

4. sekty prowadzące działalność handlową -Amway

Klasyfikacja wg kryterium wartości

1. sekty o charakterze konserwatywnym- szerzą wiarę optymizm i przemianę człowieka, prowadzą działalność misyjną, potępiają osiągnięcia naukowe jako godzące w wartości ludzkie - świadkowie Jehowy

2. sekty adwentystyczne- wierzą w nagły i szybki koniec świata (zbawieni będą ci, którzy należą do sekty)

3. sekty pietystyczne- izolują się od świata zewnętrznego, koncentrują się wokół własnej ideologii, medytacji, rozwijają sferę duchową

4. sekty gnostyczne- akceptują wartości kulturowe, prowadzą działalność misyjną, szczególną rolę odgrywają nauczyciele mądrości- ludzie uzdolnieni.

Metody i techniki werbowania

Sekta zanim się na jakimś terenie zakotwiczy szuka swoich emisariuszy, reprezentantów (studenci, intelektualiści) którzy przechodzą szkolenia werbowania ludzi, asertywności tak, aby przedstawiciele kojarzyli się nie z mroczną tajemnicą lecz otwartymi umysłami, sprawiającymi wrażenie ludzi interesujących, inteligentnych, głoszących prawdę. Poszukują członków w środowiskach, w których działają.

Strategie

1. strategia wywoływania poczucia więzi emocjonalnej- stosuje się ją wobec osób młodych, przeżywających problemy, konflikty, odrzuconych, poszukujących np. źle znajdujących się wśród rówieśników, (być nad mieć, nie widzi siebie w „wyścigu szczurów”)wobec młodzieży z rodzin patologicznych.

• W tej strategii stosuje się technikę kontaktu emocjonalnego i podtrzymywania kontaktu wzrokowego.(kontakt face to face-twarz w twarz)

• Technika pozyskiwanie informacji z życia osobistego

• Wzbudzanie zaufania przez wykazanie zainteresowania problemami rozmówcy,

Strategia wzajemności (rewanżu)- człowiek zostaje czymś obdarowany i chce się zrewanżować, idzie na spotkanie i nie widząc zagrożenia często przychodzi drugi i trzeci raz aż nieświadomie wnika w sektę.

Strategia działalności edukacyjnej- nauka języka, organizowanie kursów aktywizujących umysł, szybkie czytanie( majstrowanie przy osobowości)

Etapy pozyskiwania członków sekty

Uwiedzenie (bombardowanie miłością) Osoba przebywa w śród osób, które ją rozumieją.

Kontrola świadomości- destrukcja starej tożsamości człowieka

Kontrola świadomości polega na kontroli zachowań, myślenia, odczuwania, uczuć i informacji. Człowiek jest świadomie poddawany modyfikacji osobowości w wyniku czego nie może samodzielnie wrócić do starej tożsamości. Taka osoba boi się życia poza sektą.

Musi się poddać terapii wyjścia, żeby wrócić do społeczeństwa.

Kontrola zachowań- Ta indoktrynacja dotyczy całej sfery życia-m pracy, snu, ubioru, odżywiania. Nie zakazuje się kontaktów z rodziną, lecz pod kontrolą. Wszystko dzieje się w grupach(spanie jedzenie). Następuje wzajemna kontrola. Obowiązkowe są obrzędy i rytuały.

Kontrola myślenia

- wpojenie pewnych zasad doktrynalnych(slogany, frazesy)

- wyciszanie myśli. Każdy z członków jest uprzedzany, że pojawiają się złe myśli i mają je odpowiednio interpretować. Muszą sobie natychmiast przypomnieć te slogany i frazesy.

-autocenzura. Odsuwanie złego myślenia przez śpiewanie mantry, mruczenie melodii.

Kontrola uczuć, odczuwania.

- manipulowanie strachem i poczuciem winy. Strach przed wykreowanym wrogiem (Policja, szatan, strach przed ukaraniem)

- podsycanie fobii. Lęk przed wyrzuceniem z sekty, przed zagładą świata.

Kontrola informacji. Cenzura informacji.

DEWIACJE SEKSUALNE

Dewiacją seksualną nazywamy wszelkie odchylenia od normy życia seksualnego niezależnie od objawów, przyczyn, skutków, rodzaju i natężenia.

W ramach zachowań zwanych dewiacjami seksualnymi możemy wyróżnić 2 kategorie zachowań

1. Odchylenia seksualne- są to wszelkie zachowania będące odstępstwem od norm moralnych i obyczajowych obowiązujących w danym społeczeństwie. Normy obyczajowe i prawne podlegają zmianom i są różne dla różnych społeczeństw. Z tego względu nie można ustalić jednakowych kategorii zachowań, które byłyby w każdym społeczeństwie odchyleniem seksualnym. Zależy to od tolerancji, rygoryzmu społecznego i czynników kulturowych. (W niektórych krajach pedofilia jest dopuszczalna-Indie- małżeństwa z dziećmi. W Francji poślubianie 10 letnich dzieci zlikwidowano w 1926r.) Na kształt norm i rozmiar odchyleń seksualnych mają wpływ normy religijne. (W Polsce homoseksualizm jest traktowany jako odchylenie seksualne a w innych krajach traktowany jest jako preferencja seksualna).

2. Perwersje seksualne (zboczenia seksualne)- są to wszelkie zachowania będące odstępstwem od normy medycznej.

Są to zachowania, które mogą zagrażać życiu lub zdrowiu ofiary, bądź też osoby inicjującej ten akt (sprawcy). One nie wywołują bezpośrednio cierpienia, nie jest to choroba, ale leczy się je.

Normy wyznaczające granice między zachowaniem seksualnym mieszczącym się w normie a odchyleniem

• normy optymalne-odnoszą się do norm pożądanych, które gwarantują związek partnerski i nie wykluczają prokreacji.

• normy akceptowane-dotyczą tych zachowań, które nie są optymalne ale mimo utrudnień nie wykluczają związku partnerskiego np. homoseksualizm

• norma tolerowana- są to takie kategorie, które dotyczą zachowań w znacznym stopniu ograniczającym możliwość związku partnerskiego (zachowania sadystyczne)

Zachowań będących odchyleniami nie leczy się. Bardzo często te zachowania pojawiają się nie jako element zaburzonej osobowości ale w ramach nie zaburzonej osobowości. Czasami wpływają na nie czynniki społeczne takie jak oglądanie pornografii. Osobowość pozostaje nienaruszona i nie ma czego leczyć. (Jeżeli ktoś cierpi z powodu swoich dewiacji seksualnych to należy go leczyć „do dewiacji” tzn. dana osoba musi zaakceptować ten stan i potrafiła z nim żyć). Zazwyczaj ludzie sobie sami radzą z faktem innych zachowań seksualnych(preferencji), ponieważ działa czynnik nadrzędny- siła naszej osobowości.

Mechanizmy obronne u osób z dewiacją seksualną

1. AFIRMACJA -jest to całkowita akceptacja faktu dewiacji ( występuje w przypadku niezbyt drastycznych odchyleń. Po za zdziwieniem, uśmieszkiem nie budzą negatywnych reakcji w społeczeństwie) Jest ona widoczna u homoseksualistów, którzy czynią ze swojej odmiennej preferencji znak rozpoznawczy i są z tego dumni. (Przy przywitaniu zaznaczają, że są homoseksualistami)

2.AKCEPTACJA- przybiera 3 postacie

• Częściowa realizacja zaburzonej potrzeby (nie ujawnia partnerowi swoich innych preferencji natomiast ucieka się do zachowań autoseksulnych, czyli do marzeń w trakcie masturbacji. Siła wyobraźni jest czynnikiem obniżającym napięcie seksualne)

• Zachowania zastępcze- realizacja potrzeby tylko w określonych warunkach bądź tylko z określoną osobą. (Stały partner nie wie o innych skłonnościach seksualnych współpartnera. Natomiast te skłonności są realizowane z prostytutką lub z osoba z poza związku)

• Jednoczesne praktykowanie obu form: dewiacyjnej i niedewiacyjnej- w kontaktach z partnerem zasadniczo realizowana jest potrzeba seksualna w sposób nie zaburzony, ale czasami wprowadza się element inności, który powoduje, że dana osoba zaspokaja swoje potrzeby. Czasami te zachowania przyjmują postać skrywaną, która dotyczy zabójców z lubieżności (na co dzień realizują swoje potrzeby w sposób nie dewiacyjny)

3. OBRONA- polega ona na rozszczepieniu osobowości. W sytuacjach tradycyjnych zachowanie jest normalne, akceptowane, ale pod wpływem czynnika działającego stymulująco (alkohol, silny stres) ujawniają się dziwne skryte tendencje seksualne. (Zachowanie dewiacyjne spychane jest w podświadomość, czyli nie absorbuje tej osoby, która nawet nie zdaje sobie sprawy, że jej preferencje są niezgodne z normami. (Akty ekshibicjonistyczne) Takie zachowanie nie przeradza się w zachowanie permanentne(ciągłe). Zwykle dana osoba już takiego zachowania nie powtórzy, ponieważ się wystrzegała sytuacji, która je wywołała.

4. WYPIERANIE- zachowanie dewiacyjne zostaje wbudowane w całkowicie nieseksualną

aktywność.( Skłonności sadystyczne zostaną przesunięte ze sfery seksualnej na sferę wychowawczą- rygoryzm wobec swoich podopiecznych- wymierzanie klapsów. To zachowanie jest spychane głęboko w podświadomość. Diagnozowanie tego zachowania jest trudna, ponieważ wynika z zaburzeń natury socjalizacyjnej.

Przyczyny dewiacji seksualnych

1. Czynniki biologiczne (Wiążą się z różnymi jednostkami chorobowymi na których pojawienie się człowiek nie ma wpływu. Dewiacja jest czynnikiem wtórnym spowodowanym np. zmianami w mózgu, które powodują zmianę orientacji seksualnej.

Niektóre zachowania mogą być wrodzone, a niektóre pojawią się w późniejszym życiu.

• Zaburzenia genetyczne (zespół Klinefertera)-częściej występuje u mężczyzn i polega na słabym różnicowaniu cech płciowych. Jeżeli osoba jest zdolna do aktu seksualnego można dojść do przeniesienia zainteresowania seksualnego na dziecko tej samej płci( na chłopca)

• Zaburzenia neurologiczne. Dewiacje mogą występować jako efekt uboczny np. padaczki skroniowej, w wyniku nowotworu mózgu i stwardnienia rozsianego.

• Uzależnienia(alkoholowe) Powodują zaburzenia psychiczne. Jeżeli choroby psychiczne były przed uzależnieniem w postaci śladowej to po uzależnieniu mogą prowadzić do zaburzonej orientacji seksualnej jako efekt uboczny.

• Predyspozycje hormonalne (Nadmierne wydzielanie testosteronu)

2. Czynniki psychiczne

• fantazje erotyczne będące efektem oglądania treści pornograficznej (Pornografia twarda przedstawiająca kontakty ze zwierzętami i pornografia dziecięca)

• zaburzenia identyfikacji seksualnej (Jest to czynnik nabyty jako efekt działania socjalizującego- rodzice ubierają i traktują chłopca jak dziewczynkę)

• urazy, szoki, wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie.

• Poczucie niższości z wyraźną potrzeba dominacji (Zaburzenia osobowości mogą wyzwalać tendencje sadystyczne lub pedofiliom)

• Osobowość wielokrotna (Jest zaburzenie osobowościowe polegająca na ujawnianiu u danej osoby struktury osobowości, którą może wyzwalać czynnik natury emocjonalnej np. silny stres, silny radość, bodziec słuchowe. Może dojść do 8 krotnej zmiany osobowości. Dana osoba o tym nie wie).

• Eskalacja uzależnienia od seksu (Może dojść do uruchomienia mechanizmów obronnych wyrażanych w agresji seksualnej)

• Kontakt z określona subkulturą seksualną np. sadomasochistyczną.

KLASYFIKACJE

OCHYLENIA SEKSUALNE

1. Odchylenia w zakresie obiektu

2. Odchylenia w zakresie sposobu realizacji

3. Odchylenia tzw. nietypowe

a) homoseksualizm

b) transseksualizm

c) kazirodztwo

PERWERSJE SEKSUALNE

1. Formy progresywne

2. Formy impulsywne

Odchylenia mają wymiar nie kryminalny, nie psychiatryczny tylko indywidualny. Dotyczą tylko tej osoby, jak ona sobie z tym poradzi.

Niektóre z tych zachowań mogą przybierać formę ewolucyjną i przekształcić się w perwersję seksualną. Perwersje seksualne mogą brać swój początek z odchyleń seksualnych.

ODCHYLENIA W ZAKRESIE OBIEKTU

Fetyszyzm

Nazwa pochodzi z religii (Fetysz-przedmiot godny uwielbienia, element sacrum). W seksuologii fetysz jest przedmiotem godnym uwielbienia seksualnego. Fetyszem może być wszystko, co służy zaspokojeniu seksualnemu bez konieczności obecności partnera.

Fetyszystami są przede wszystkim mężczyźni. Fetyszem mogą być długie włosy u kobiety. Jeżeli te włosy są czynnikiem stymulującym wyobraźnię, pobudzającym seksualnie, a do zaspokojenia jest potrzebna partnerka to nie jest to fetyszyzm. Natomiast, jeżeli wystarczą same włosy(odcięte) w izolacji od partnerki to jest to fetyszyzm. Osoba partnera jest zbędnym balastem, którego fetyszysta stara się nie widzieć.

Postacie fetyszyzmu

- pigmalionizm

Nazwa pochodzi od mistycznego bohatera, który wyrzeźbił postać kobiety i się w niej zakochał. Afrodyta na jego prośbę ożywiła tę postać.

Jest to odchylenie, które polega na tym, że fetyszem są rzeźby i obrazy niekoniecznie natury erotycznej.

-dendrofilia -miłość do drzew (kontakt z drzewami powoduje rozładowanie seksualne)

-narcyzm

Nazwa pochodzi od imienia młodzieńca, który zakochał się w własnym odbiciu i nie mógł obdarzyć tym uczuciem innej osoby.

Jest dewiacją, w której miłość jest skierowana do samego siebie. Narcysta nie zna drugiej osoby, która byłaby równie piękna i atrakcyjna jak on sam. Jest dewiacją samotniczą i tragiczną w skutkach dla tej osoby. Związek nacysty z drugą osobą jest możliwy pod warunkiem, że ta osoba jest zauroczona nacystą. W danym związku brak partnerstwa.

- automonoseksualizm- jest to dewiacja, w której człowiek czerpie satysfakcję gdy ogląda siebie upozowanego tak, by przypominał osobę płci przeciwnej.

Zwykle ta dewiacja nie przybiera niebezpiecznych wymiarów. Odbywa się przed lustrem, próbuje ukryć swoje męskie walory.

-heterochromofilia- to odchylenie, w którym fetyszem jest kolor skóry. Fetyszystami mogą być kobiety i mężczyźni. Dla przedstawiciela rasy białej atrakcyjny jest partner rasy czarnej lub żółtej. Partner tej samej rasy jest odstręczający.

-retifizm- to odchylenie, w którym fetyszem są przedmioty ze skóry. Działają wrażenia dotykowe, są czynnikiem zaspokajającym seksualnie. (Można się tego wyuczyć) .

-fetyszyzm deformacyjny- fetyszem są kikuty poamputacyjne, a częściej pozostałości po działaniach chirurgicznych, wyraźne okaleczenia. Odchylenie to nie jest niebezpieczne. Fetyszysta nikogo nie okaleczy.

-ekstrementofilia- to odchylenie, w którym fetyszem są wydaliny ciała ludzkiego.

Wyróżniamy w zależności od części ulubionej urofilię i kaprofilię.

W zależności czy się wącha, czy konsumuje wyróżniamy urofagów i kaprofagów.

- nekrofilia- fetyszem są zwłoki ludzkie. Występuje dość często ale w formie (poronnej)? tzn. nie w formie w pełni wykształconej(odbywania kontaktów seksualnych z zwłokami) ale skłonność formie małoznaczącej przejawiającej się skłonność zainteresowaniu się cmentarzami, pochówkiem, kaplicami, ceremonię pogrzebową.

Często to odchylenie pojawia się skłonność osób skłonność zaburzeniami psychicznymi jako forma zastępcza. Najczęściej dochodzi do bezczeszczenia zwłok. Rzadko dochodzi do zabójstwa.

Występują trzy postacie nekrofili.

-nekrosadyzm- wiąże się z tym, że ktoś dopuszcza się aktu sadystycznego, dokonuje zabójstwa po czym odbywa stosunek seksualny.(perwersja seksualna)

-nekrostuprum- polega na wykradaniu zwłok skłonność wykorzystywaniu ich skłonność celach seksualnych(całość lub część)

-nekrofagia- pożeranie zwłok

Transwestytyzm

Jest to skłonność do przebierania się w odzież należącą do płci przeciwnej. Zwyczajowo transwestytami są przeważnie mężczyźni, ponieważ w ubiorze kobiet przyjęły się pewne elementy ubioru męskiego a mężczyzna ubrany w struj kobiecy budzi wątpliwości. Wykluczamy z tego osoby przebierające się z racji zawodowych i kulturowych (aktorzy, Szkoci)

Transwestytyzm nie jest szkodliwy dla otoczenia, nie powoduje zagrożenia dla partnera. Jeżeli partner to zaakceptuje może się utworzyć związek satysfakcjonujący. Nie jest to odchylenie ewolucyjne.

Transwestytyzm może przyjmować różne postacie:

-narcystyczny-zadowalanie się swoim wyglądem w odzieży płci przeciwnej w lustrze (forma odchylenia w swoim mieszkaniu)

- ekshibicjonistyczny- pokazywanie się w odzieży płci przeciwnej publicznie

- masochistyczny- przyjemność sprawiają negatywne reakcje (zaczepki, śmiechy, gwizdy)

- infantoseksualny- fetyszem jest odzież dziecka. Nosi się ją pod ubraniem lub w kieszeni (pieluchy tetrowe)

- ciswestycyzm- przebieranie się w odzież własnej płci, ale należącą do osób z innej warstwy społecznej lub charakterystyczne dla innej grupy wiekowej. Ta forma dotyczy również kobiet.

(Normalnie chodzi ubrana jako urzędniczka a wieczorem jako prostytutka i jeżeli ją ktoś pomyli z prostytutką, to jest to element stymulujący. Osoby dojrzałe przebierają się za dzieci)

- homeowestyzm- przebieranie w odzież tej samej płci ale należącą do innej osoby. (Ubieranie się w odzież uprzednio noszoną z zapachem właściciela.)

Pedofilia

Objawia się poprzez seksualne zainteresowanie dzieckiem. W pedofilii prawdziwej płeć dziecka nie ma znaczenia. Dziecko musi wyglądać jak dziecko.

W obrębie pedofilii wyróżnia się jeszcze dwie kategorie, które dotyczą różnicowania płci:

-nimfofilia- wyraża się zainteresowaniem seksualnym niedojrzałymi dziewczynkami.

-parentofilia -jest to skłonność do dziewic- dzieci

To zróżnicowanie istnieje tylko z punktu kryminologii, ponieważ dotyczy działania sprawcy.

Cecha charakterystyczną pedofila jest uwodzenie dziecka, nie czyni mu krzywdy fizycznej.

Przyczyny pedofilii

1. Nerwice i fobie (nieudane akty seksualne, wyśmianie przez partnera. Sprawca poszukuje partnera bezpiecznego, który nie wyśmieje)

2. Patologizacja rodziny (uzależnienie od alkoholu w rodzinie, przemoc w rodzinie, traumatyczne doświadczenia seksualne)

3. Zaburzenia identyfikacji płci (lęk wobec dorosłego partnera w obawie przed odrazą) Sprawca uległ wypadkowi i jest okaleczony, oparzony lub ma zniekształconą twarz.

Demencja starcza może powodować obniżenie kontroli i zainteresowanie seksualne może przenieść się na dziecko.

4. Poszukiwanie relacji międzyludzkich (dotyczy osób z zahamowaniami, osób odrzucanych w środowisku)

5. Tęsknota za wyidealizowanym dzieciństwem ( prawdziwy pedofil zakłada, że dziecko tego oczekuje. W dzieciństwie tego nie doświadczył lub doświadczał tego od matki i uważa, że dziecko też tego chce. Pedofil ogranicza się do masturbowania przy dziecku lub nakłania do masturbowania sprawcy przez dziecko.

6. Zaburzenia biologiczne np. urazy mózgu.

7. Zablokowana zdolność odczuwania satysfakcji seksualnej z dorosłymi.

8. Wpływ pornografii dziecięcej. Jest to pedofilia wyuczona. Zachowania mogą być różne.

Ze względu na zachowanie wyróżniamy dwie kategorie pedofilii:

Pedofilia regresyjna- brak fiksacji (wyłącznego zainteresowania)dotyczącej dzieci. Kontakt z dzieckiem ma charakter przypadkowy, przeważnie w obrębie rodziny. Np. ojczym- pasierbica.

Pedofilia fiksacyjna- (prawdziwa) zainteresowanie dotyczy wyłącznie dzieci. Pedofil nigdy nie interesował się osobami dorosłymi.

Gerontofilia

Jest to zainteresowanie seksualne osobami znacznie starszymi. Dotyczy to przede wszystkim mężczyzn. Rzutują na to kwestie kulturowe. Relacje kobiet z starszymi mężczyznami są tak częste, że nie traktuje się je jako odchylenia. Osoba zainteresowania seksualnego musi mieć oznaki starości(wygląd, nie kwestie metrykalne). Nie jest to zachowanie szkodliwe- traktowane jest jako preferencja.

Zoofilia

Istotą tego zachowania są kontakty z zwierzętami. Zachowania te są bardzo rzadko diagnozowane, ponieważ osoba, która się tego dopuszcza czuje presję, podejrzewa u siebie zaburzenia psychiczne i wstydzi się tego, co robi. Ta forma jest zaburzeniem osobowości i podlega leczeniu. Odchylenie to w równym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn.

Przyczyny

1. Zaburzenia psychiczne. U osób upośledzonych umysłowo jest to bardzo częste jako forma wewnętrzna.

2. Alkoholizm. Poprzez degradację komórek uszkodzenia mózgu powodują przeniesienie zainteresowania seksualnego na każdy inny obiekt. Nie ma znaczenia na jaki.

3. Patologiczne poczucie małej wartości. Lęk przed dorosłym partnerem.

4. Wczesne uwarunkowania. Podniecenie seksualne podczas oglądania spółkujących zwierząt.

5. Zastępczy charakter. Występuje po długiej izolacji od kontaktów z dorosłym partnerem.

Te zachowania mają kilka poziomów. Pełny kontakt z zwierzęciem występuje bardzo rzadko.

I. Ukryte podświadome tendencje zoofilne. Występują najczęściej . Ujawniają się w snach erotycznych. Nigdy nie przekształcają się w zachowania zoofilne.

II. Jawne tendencje zoofilne. Pojawiają się w fantazjach seksualnych . Dotyczą większości osób.

Te dwa poziomy dotyczą około 90% zdiagnozowanych zoofilów. Pozostałe 10% dotyczą trzech następnych form:

III. Masturbacja zoofilia- wykorzystywanie zwierzęcia do drażnienia narządów płciowych

IV. Zoofilia jako zachowanie zastępcze- występuje u osób upośledzonych umysłowo.

V. Zoofilia towarzysząca normalnym zachowaniom seksualnym- jest efektem oglądania treści pornograficznych. Osoby takie próbują wprowadzić w życie swoje wyobrażenia seksualne. Są to zachowania sporadyczne, jednorazowo.

ODCHYLENIA W ZAKRESIE SPOSOBU REALIZACJI

Po części mogą wynikać z zaburzeń osobowości.

Sadyzm

Pierwszym najbardziej charakterystycznym zachowaniem są zachowania sadystyczne. Sadyzm może wynikać z zaburzeń osobowości i jest zachowaniem, które jest jako jedno z nielicznych ma wyraźnie ewolucyjny charakter, to oznacza, że istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo przechodzenie na coraz wyższe stopnie zaawansowania, z których nie ma powrotu do zachowań wcześniejszych. ( Jeżeli taka osoba doświadczy przyjemności z perwersyjnych form- zadawania obrażeń fizycznych ofierze, to znaczy, że nie ma możliwości powrotu do form neutralnych) Tendencje sadystyczne możemy stwierdzić u około 80% populacji. Przeważnie w postaci poronnej (ledwo zauważalnej) z tendencjami psychicznymi i nie ewoluują tzn. nie przyjmują niebezpiecznych form.

Sadyzm może objawiać się w trzech postaciach:

1. Uzależnienie innych osób od siebie.

2. Wykorzystywanie innych osób.

3. Zadawanie cierpienia innym osobom.

Sadyzm może objawiać się w różnych postaciach.

1. Sadyzm fantazyjny- polega na wyłącznie na wyobrażaniu sobie zachowań sadystycznych podczas kontaktów seksualnych. (Poza tę sferę rzadko się wychodzi . Taka osoba tylko w wyobraźni urzeczywistnia działania agresywne, zachowania przemocowe, ale ich nie używa).

2. Sadyzm bierny- polega na tym że podczas współżycia seksualnego świadomie unika się stymulacji przynoszącej przyjemność partnerowi lub stosuje się taką stymulację która przynosi mu przykrość.( Jest to forma sadyzmu, którą trudno udowodnić) Ważne jest świadome działanie.

3. Flagellantyzm- oznacza to zadawanie bólu poprzez, bicie partnera różnymi przedmiotami np. smyczą, paskiem, rzemieniem,

4. Saliromania -satysfakcja polega na pobrudzeniu partnera różnymi substancjami. (Często są to substancje przypominające krew)

5. Dippoldyzm- (sadyzm wychowawczy)- polega na znęcaniu się nad podopiecznym lub dziecku powierzonym opiece. (Jest to trudne do udowodnienia, ponieważ trudno ustalić korelację między karaniem cielesnym a pobudzeniem seksualnym.)

6. Wampiryzm seksualny - czynnikiem stymulującym jest krew partnera. Zwykle objawia się w postaci poronnej tzn. partner zostaje podrapany, zostaje uszkodzony naskórek, gdzie ubytek krwi jest niewielki. Może się zdarzyć co jest prawdopodobne, że tak mała ilość krwi z zadrapania dla sadysty jest małą ilością i w związku z tym zapragnie zasmakować jej więcej i wtedy może już dojść nie tylko do powierzchniowego uszkodzenia naskórka, ale także do zabójstwa. Ta forma ma charakter silnie ewolucyjny i jest prawdopodobne, że może ewoluować.

7. Mord z lubieżności- tego typu zabójstwa wynikają z wcześniejszych praktykowanych form. Może to wynikać z flagellantyzmu ewentualnie z wampiryzmu seksualnego. Polega on na rozcinaniu narządów płciowych ofiary, czasami na wycinaniu ich, rzadko na odbywaniu stosunku seksualnego ze zmarłą lub umierającą ofiarą. W tym przypadku sprawca czerpie satysfakcję z samego przenikania ciała ofiary nie zaś z faktycznego kontaktu seksualnego. W przypadku mordu z lubieżności mamy do czynienia bardziej z symbolizmem seksualnym, aniżeli z faktycznego pragnienia odbycia stosunku seksualnego. Ta forma zachowań jest formą stałą. Nie ma odwrotu od tego typu zachowań. Tak więc sprawca jeżeli czegoś takiego już raz dokonał to ze 100 procentową pewnością można powiedzieć, że dokona tego raz jeszcze, nie wiadomo kiedy. może to być za tydzień a może to być za rok lub jeszcze później.

Masochizm

Jest to zaburzenie polegające na pragnieniu całkowitego podporządkowania się sprawcy, czy też osobie partnera. Potrzeby masochistyczne wynikają z zaburzeń osobowości., mogą one obejmować podobne zakresy:

- podporządkowanie się psychiczne, a więc pragnienie dominacji tej drugiej osoby. Ta forma dominacji częściej występuje u kobiet. Taką osobowość psychopatyczną kobiety określa się typu bluszcz. Taka osoba żyje jakby światłem odbitym, potrzebuje obecności drugiej osoby, chętnie znosi upokorzenia, poniżenia, ważne dla niej jest to, żeby cały czas być w otoczeniu innej osoby.

- dążenie do doświadczania cierpienia fizycznego.(występuje częściej u mężczyzn) Masochizm jest zachowaniem które nie będzie przekraczało norm jeżeli skompletuje się z zachowaniem sadystycznym. Mówi się o zaburzeniach sado-masochistycznych. Jeżeli sadysta spotka na swojej drodze masochistę to mają szanse stworzyć udany związek, oczywiście dopóki nie przekroczą pewnej granicy. W każdym innym układzie takie relacje między sadystą czy masochistą a zdrowym człowiekiem muszą się skończyć niepowodzeniem.

Postacie masochizmu

-Tanantofilia- (tanatos- śmierć)- polega na przeżywaniu satysfakcji seksualnej w momencie wyobrażania sobie własnej śmierci. (Najczęściej osoby o takich tendencjach wyobrażają sobie rozpacz bliskich, cały przebieg ceremonii, jak wyglądają w katafalku, ale czasami takiej wyobraźni nie wystarcza i mogą pojawić się działania, które przekraczają linię życia i śmierci)Bardzo często osoby takie, u których tanantofilia jest w początkowym okresie, próbują przez moment znaleźć się w stanie śmierci klinicznej. Polega to na tym, że na niedługi czas na głowę nakłada się worek foliowy i po pewnym czasie, gdy zabraknie tlenu zaczynają pojawiać się halucynacje i jest to stan porównywalny do LSD, trwają one bardzo krótko i potrzebna jest pomoc drugiej osoby, żeby uwolnić się z worka. Inną formą takiego działania jest zakładanie pętli wisielczej na szyję gdzie efekt jest podobny jak w poprzednim przypadku.

Ekshibicjonizm

Jest to zachowanie typowe związane z zaburzeniem osobowości. Jest to jedyne odchylenie, które można leczyć, dlatego że tutaj leczy się osobowość. Ekshibicjonizm związany jest z poczuciem małej wartości, zaniżona samoocena, traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa. Zachowanie ekshibicjonistyczne zwykle poprzedzone jest jak zwykle jakimiś zwiastunami. Jednostka odczuwa silne napięcie, narasta niepokój, który przechodzi w irytację. Pojawiają się silne bóle głowy, zlewne poty i poczucie silnego napięcia seksualnego. Takie objawy nasilają się do kilku godzin ekshibicjonizmem dochodzi do aktu ekshibicjonistycznego. Z ekshibicjonizmem wiąże się wiele mitów, a mianowicie mówi się, że ekshibicjoniści nie stosują przemocy, co jest nieprawdą, bo ekshibicjonista może zastosować przemoc, mogą dopuścić się również gwałtu.( Czający się w parkach jest raczej niegroźny. Natomiast czający się w piwnicach, windach, ciemnych zakamarkach może dopuścić się gwałtu. Ofiarą może być również dziecko). Również pojawia się wśród kobiet i jest bardziej skrywany. Mitem jest to, że ekshibicjonista oczekuje reakcji lękowej od ofiary, co jest również nieprawdą.

Rozróżniamy trzy typy oczekiwań reakcji ofiary:

- reakcje gniewne ofiary np. wyzwiska, mały atak parasolką. Takie zachowanie ujawniają ekshibicjoniści o skłonnościach masochistycznych

- zainteresowanie własną osobą

- reakcja lękowa, ucieczki. Tego typu reakcji oczekują ekshibicjoniści o skłonnościach sadystycznych.

Wystarczy, aby powtórzyła się jedna taka reakcja lękowa, aby takie zachowanie się utrwaliło. Zaburzenie osobowości wiąże się z pewną logiką, ekshibicjonista uważa, że to co robi jest działaniem wzniosłym dlatego wielu ekshibicjonistów, grasuje w takich regionach gdzie ma zapewnioną widownię. W związku z czym pojawiają się przed internatami, szkołami, akademikami a reakcja jest dla nich zgodna z oczekiwaniami.(oglądanie przez firanki, komentarze)

Rozróżniamy trzy formy ekshibicjonizmu:

1. Kandaulezizm- jest to odchylenie polegające na tym, że osobom postronnym pokazuje się zdjęcia nagiej partnerki.

2. Ocieractwo - przypadłość na którą cierpią mężczyźni w wieku od 15 do 25 lat. Najczęstszą sytuacją jest wykorzystywany tłok w środkach komunikacji, czy w sklepach , tam gdzie jest dużo ludzi. Zwykle zachowanie jest bardzo podobne, ocieranie się o pośladki lub piersi kobiety. Takie zachowanie przechodzi ze względu na brak zainteresowania ze strony kobiety. Reakcją oczekiwaną jest przyjęcie zaproszenia. Towarzyszy temu obnażanie się, aż do czynności masturbacyjnych.

3. Triolizm. Jest to osiąganie satysfakcji seksualnej podczas obserwowania kontaktu seksualnego innych osób i ewentualnie branie udziału w tym kontakcie. Wielu krajach nie traktuje się tego jako odchylenia. Inicjatorami są mężczyźni a osobą godzącą się na to jest kobieta. Jest to najbardziej ryzykowne zachowanie jeżeli chodzi o trwałość związku.

Oglądactwo

Jest to czerpanie satysfakcji z oglądania kontaktów seksualnych innych osób i jest to jedyna forma osiągania satysfakcji seksualnej.

Kategorie oglądactwa:

- eksaudyryzm - satysfakcje sprawia podsłuchiwanie odgłosów kontaktów seksualnych innych osób. Takiego zachowania można się wyuczyć. (życie w akademikach)

- ozolagnia - silnie pobudzającym i sprawiającym satysfakcję jest zapach partnera, (zapach naturalny partnera, zapach potu, zapach narządów płciowych, zapach perfum, zapach fajki lub papierosa.) Jest to forma wyuczona na zasadzie skojarzeniowej.

ZACHOWANIA NIETYPOWE (homoseksualizm, transseksualizm, kazirodztwo)

Transseksualizm

Jest to inaczej zespół dezaprobaty płci. Jest to choroba, którą się leczy z dobrym skutkiem, podłożem tej choroby są zaburzenia genetyczne. W praktyce można to określić, że jest to niezgodność płci metrykalnej z płcią psychiczną. By podjąć leczenie wymagana jest bardzo dokładna diagnoza. Należy bardzo dokładnie zróżnicować źródło tych zachowań. Jednym z takich wskaźników jest to, że taka osoba musi od zawsze czuć się kimś innym. Najbardziej newralgicznym momentem jest wiek 16-tu lat, ponieważ w tym okresie następuje całkowita identyfikacja płciowa. Jeżeli dana osoba od tego momentu deklaruje odmienność płci fizycznej z płcią psychiczną, to trzeba podjąć dalszą diagnozę. Bardzo często zdarza się, że transseksualizm jako choroba bywa racjonalizowana albo wtłaczany jest w miejsce homoseksualizmu.( Lepiej wmówić sobie, że jest się transseksualistą niż przyznać do tego, że jest się homoseksualistą. Transseksualizm jest chorobą, a homoseksualizm jest dyskredytujący w społeczeństwie). Zwykle badania trwają kilka lat. W Polsce są dwa ośrodki w Warszawie i Krakowie.

Pierwszy etap polega zwykle na metrykalnej zmianie płci. Dla niektórych osób jest to zupełnie wystarczające, zwłaszcza dla tych, które rozpoczęły leczenie bardzo późno, czy też diagnozę rozpoczęły bardzo późno ponieważ znalazły już sobie partnera który zaakceptował ich odmienność. Wypracowały sobie satysfakcjonujące metody współżycia.

Drugi etap jest to leczenie hormonalne- ono trwa również kilka lat, ale skutki dla większości są satysfakcjonujące. Przy podaniu odpowiedniego profilu hormonów zmienia się zarówno głos, zmienia się wygląd, redukuje się pewne atrybuty płci, u mężczyzn zanika owłosienie, zaczynają rosnąć piersi. Ostatni etap to chirurgiczna zmiana płci na co nie wszyscy się decydują. Jest to zmiana ostateczna. To działanie poprzedza okres kilkunastu lat. Decydują się na to ludzie młodzi. Transseksualizm nigdy nie ujawnia się w wieku dorosłym, dojrzałym.

Homoseksualizm

Zachowanie to dotyczy obu płci. W przypadku męskiego homoseksualizmu nazwą tych zachowań jest uranizm albo pederastia. (pederastia to stosunki doodbytnicze), natomiast preferencje dorosłych mężczyzn wobec nieletnich albo bardzo młodych chłopców określa się mianem efebofilii. W odniesieniu do kobiet homoseksualizm określa się mianem safizmu albo miłość lesbijska. Natomiast sytuacja analogiczna do efebofili czyli pociąg dojrzałych kobiet dziewcząt, dziewczynek nazywamy korofilią. W Polsce homoseksualizm traktowany jest jako odchylenie. W niektórych krajach nie jest jednak traktowany jako odchylenie, jest jedną z form orientacji seksualnej.

Homoseksualizm jako orientacja seksualna nie różni się niczym od heteroseksualizmu. Związki homoseksualne są tak samo trwałe jak związki heteroseksualne. Nie każda postać homoseksualizmu jest postacią prawdziwą.

Klasyfikacja zachowań homoseksualnych.

Wyróżniamy cztery grupy homoseksualizmu

1. Pseudo homoseksualizm - chodzi tutaj o praktyki homoseksualne podejmowane w innych a niżeli seksualne motywów. Jest to forma prostytucji homoseksualnej, czasami młodzi chłopcy zarabiają utrzymując kontakty seksualne z dorosłymi mężczyznami. Zakładają, że jest to na pewien czas jednak potem nie mogą z tego zrezygnować ponieważ decyduje tu zasada prawa pierwszych połączeń. Jeżeli kilka pierwszych kontaktów ma charakter homoseksualny to taka osoba staje się biseksualistą i utrzymuje kontakty zarówno z mężczyznami i kobietami. W zależności, które kontakty będą bardziej udane taka orientacja się utrwali. Jeżeli kontakty homoseksualne trwają kilka lat to powrót do no kontaktów heteroseksualnych jest nie możliwy.

2. Homoseksualizm rozwojowy- pojawia się w fazach wczesno- dziecięcego rozwoju seksualnego. Może mieć on związek z wychowaniem rodziców. (ubierają i traktują chłopca jak dziewczynkę)

3. Homoseksualizm kształtujący się na podłożu zahamowań psychicznych np. nerwicy, zwłaszcza dotyczy to mężczyzn.(Heteroseksualista o skłonnościach neurotycznych, który przeżywa fakt inicjacji seksualnej i swoje lęki oraz nerwice próbuje wytłumaczyć urojonym homoseksualizmem.)

4. Homoseksualizm właściwy - są to jawne skłonności homoseksualne, którym towarzyszy zespół objawów dodatkowych np. marzenia senne, wyobrażenia, idealizacja dotycząca wyłącznie osób tej samej płci. Homoseksualizm właściwy jest nietrudny do zdiagnozowania (modele związane z osobą partnera-homoseksualista ma model idealnego mężczyzny.)

Homoseksualizmu pierwotnego nie wolno leczyć. Homoseksualizm rzekomy można leczyć bardzo ostrożnie. Raczej przygotowuje się daną osobę do tego, żeby się pogodziła z faktem homoseksualizmu.

PRZYCZYNY HOMOSEKSUALIZMU (wyuczonego)

1. Przyczyny wrodzone- dotyczy homoseksualizmu właściwego

2. Uwiedzenie (pierwsze doświadczenia seksualne)

3. Silny uraz psychiczny związany z pierwszym kontaktem seksualnym np. osoba została wyśmiana, wystawiona na pośmiewisko wobec innych.

4. Poglądy innych osób, ciekawość, opowieści.(znajomość z osobą homoseksualną)

5. Brak dojrzałości heteroseksualnej (opowieści kolegów wymuszają zachowania seksualne, do których nie jest przygotowana. W przypadku tego udowodnienia jest rozczarowanie. Próbuje się szukać związków bezpiecznych)

6. Czynnik rodzinny (surowa dominująca matka i łagodny delikatny ojciec)

7. Wzrastanie w typowo żeńskim otoczeniu (chłopiec poszukuje ideału opiekuna wśród mężczyzn i często dochodzi do relacji seksualnych)

8. Silna identyfikacja z matką.

W Polsce homoseksualizm męski uważa się za dyskredytujący a żeński nie.

ODCHYLENIA PATOLOGICZNE (perwersje seksualne lub zboczenia seksualne)

Dzielimy je na dwie grupy.

1. Grupa - odchylenia patologiczne progresywne

2. Grupa - odchylenia patologiczne impulsywne

I. Odchylenia patologiczne progresywne, są to typowe perwersje seksualne. Perwersja seksualna różni się tym od odchylenia seksualnego, że całkowicie wyklucza się osobowość partnera. Można powiedzieć, że osoba partnera jest sprowadzona do rangi przedmiotu, dlatego też takie uprzedmiotowienie pozwala na dokonywanie różnego rodzaju zbrodni, czy okaleczeń, czy poniewierania. Sprawca w ogóle nie czuje, że ma do czynienia z osobą, tylko jest to przedmiot seksualny, który on wykorzystuje zgodnie ze swoimi potrzebami. Taką cechą również jest pozbawienie zachowań seksualnych erotyzmu. Erotyzm zawiera element uczuć. Zboczenia płciowe mogą się rozwijać w dwojaki sposób:

-Droga jakościowa. Polega na tym, że zachowania są coraz bardziej wyrafinowane, okrutne. Nazywa się to stopniową specjalizacją i ubożeniem technik seksualnych. Osoba taka żyje normalnie w okresie atencji, nie wzbudza podejrzeń. Pojawiające się znienacka silne napięcie wystymuluje takie zachowanie perwersyjne i wszystko wraca do normy.

-Droga ilościowa. Zachowania seksualne stają się coraz częstsze, coraz bardziej absorbują jednostkę i są coraz mniej satysfakcjonujące. Jest to tak zwana hiperseksualizacja (seksoholizm). Seksoholizm nie charakteru perwersyjnego ale nałogowy.

Objawy osiowe perwersji seksualnych

1.Popadnięcie w zmysłowość. Polega to na tym, że okresy pomiędzy kontaktami są wypełnione wspominaniem tej aktywności. Dlatego osoby, u których diagnozuje się taką perwersję seksualną mają pamiątki, które służą do wizualizacji czy też wspominania.

2.Wzrost częstotliwości zachowań z jednoczesnym obniżeniem satysfakcji.

3.Promiskuityzm i anonimowość - oznacza bezładne chaotyczne kontakty seksualne.(byle gdzie, byle z kim, byle jak) Stosuje się tutaj zamiennie pojęcie erotomanii. Najważniejsze jest zaspokojenie potrzeby seksualnej a osoba partnera jest obojętna.

4.Rozbudowa fantazji, Wyrafinowanie praktyk. Coraz bardziej wynaturzone zachowania.

5.Przeżycia mają charakter nałogu. (Osoby takie po pewnym czasie tracą kontrolę nad swoim zachowaniem)

6.Okresowe wzmożenie niepokoju seksualnego pojawiające się między fazami normalnego funkcjonowania. Osoby takie przez długi czas są nie zidentyfikowane, najbliższa rodzina, współmałżonek, nie mają pojęcia co się dzieje dlatego, że potrafią się dobrze maskować.

II. Odchylenia patologiczne impulsywne pojawiają się w sposób nagły i gwałtowny. Czynnikiem który ją ujawnia jest np. wpływ alkoholu, silny stres, narkotyki. Zachowania impulsywne zostawiają czasem luki pamięciowe (osoba nie pamięta, co wyczyniała)

1. Abotemnofilia - pociąg do osób okaleczonych.

2. Autosasynofilia - pozorowanie własnego zabójstwa, niestety skutek zbiega się z zamiarem

3. Hybrystofilia- dotyczy tylko kobiet, jest to pociąg do partnerów będących sprawcami gwałtów. Określa się je mianem syndromu sztokholmskiego, jest to przywiązanie do osób które są sprawcami jakiejkolwiek przemocy.

4. Fobofilia - czyli pociąg do bodźców wywołujących lęk np. stanie na torach i czekanie do ostatniej chwili i odskoczenie.

5.Kyrofilia - osiąganie podniecenia w sytuacji kiedy cos się pali. Najczęściej sami podpalają.

6.Synforofilia - polega na prowokowaniu wypadków drogowych. Czasami się to nazywa rosyjską ruletką. Czasami jest to kładzenie się na jezdni

7. Timofilia - osiąganie satysfakcji seksualnej podczas wystąpień publicznych. Cierpią na to politycy.

PROSTYTUCJA

Prostytucja jest zjawiskiem, które w perioratywny sposób ocenione zostało dopiero teraz. W starożytności była oceniana pozytywnie. Istniała prostytucja religijna i prostytutki były stawiane na piedestał. W Fenicji przyszła małżonka oddawała się w gaju za pieniądze i w ten sposób zbierała pieniądze na posag. W niektórych krajach afrykańskich do dnia dzisiejszego istnieje prostytucja gościnna.

Cechy konstytutywne prostytucji

1. Oddawanie do dyspozycji własnego ciała w celu spowodowania zaspokojenia seksualnego klienta.(wszelkie praktyki seksualne, które klient uważa za zaspokojenie)

2. Oddawanie do dyspozycji własnego ciała większej liczbie osób. Cecha ta oznacza, że mamy tutaj na myśli kolejno większej liczbie osób, ale nie wyklucza to możliwości, że prostytutka za większą opłatą oddaje się grupie osób. Ta cecha pozwala nam odróżnić prostytucję właściwą od tzw. prostytucji małżeńskiej (związki zawierane ze względów ekonomicznych, za kontakty seksualne kobieta żąda jakiegoś ekwiwalentu) Płeć klienta nie jest istotna.

3. Wynagrodzenie materialne. Zazwyczaj wynagrodzeniem są pieniądze, ale nie jest to regułą, czasami ekwiwalentem mogą być przedmioty np. klient kupuje mieszkanie, za które płaci rachunki w zamian za usługi. Ta cecha jest bardzo ważna ponieważ, odróżnia prostytucję od promiskuityzmu seksualnego. Ta cecha odróżnia prostytutkę od klienta.

4. Brak związku emocjonalnego. W relacji między prostytutką a klientem dominuje seksualizm a nie erotyzm i kontakt jest typowo przedmiotowy.

Cechy nieistotne prostytucji

1. Możliwość wyboru klienta bądź jej brak.

W latach 50-60 z badań wynikało, że prostytutka nie ma wyboru. W obecnych czasach prostytutki mają ten wybór. Te prostytutki, które działają samodzielnie kierują się własną oceną klienta. Jeżeli obawiają się ze strony klienta agresji, odmawiają takiego kontaktu.

Mniejsze możliwości mają prostytutki, które działają w agencjach towarzyskich. W agencjach panuje zasada, że klient, który pobił prostytutkę lub wymagał usług, które zagrażają życiu jest odprawiany lub o kontakcie decyduje sama kobieta.

2. Jawność uprawiania nierządu

Większość kobiet uprawia prostytucję w sposób utajony. Oprócz faktu uprawiania prostytucji mają jeszcze inny zawód lub uzupełniają domowy budżet a także z faktu niemożliwości znalezienia innego zatrudnienia.

Kwestia jawności jest bardzo dyskusyjna i nie może stanowić podstawy do różnicowania tego zjawiska.

3.Czy prostytutka doznaje satysfakcji seksualnej czy nie.

Do tej pory uważano, że charakterystyczna dla prostytutek jest oziębłość seksualna, że jest to jedyny warunek, który skłania kobietę do nierządu. Tylko mając kontakt z wieloma partnerami mogą one uzyskać satysfakcję.

Jak potwierdzają najnowsze badania u prostytutek oziębłość i nadpobudliwość seksualna nie występuje. Są zjawiskami drugorzędnymi.

4.Czy klient jest znany prostytutce czy nie.

Dawniej uważano, że prostytutce klient nie może być znany, nie może być z nią powiązany emocjonalnie, bo wtedy to nie będzie prostytucja.

W chwili obecnej to nie ma znaczenia, bo jedynym wyróżnikiem jest czerpanie zysków. W wielu przypadkach klient jest zaprzyjaźniony z prostytutką dopóki prostytutka pobiera ekwiwalent materialny doputy mamy charakter rzeczowy takiego związku. Jeżeli prostytutka rezygnuje z tego, to wtedy mamy relacje towarzyskie, a nie akt nierządu.

Prostytucję cechuje oddawanie własnego ciała do dyspozycji większej liczbie osób w celu osiągnięcia przez nie satysfakcji seksualnej oraz pobieranie za to wynagrodzenia materiałowego.

Typologia prostytucji

Prostytucja jest niejednorodnym zjawiskiem związku z tym istnieje podział według różnych kryteriów.

I. Płeć osoby uprawiającej nierząd i płeć klienta.

1. Prostytucja heteroseksualna kobiet i mężczyzn.

Ta postać jest najpowszechniejsza, przy czym w zdecydowanej większości dotyczy ona kobiet. W przypadku mężczyzn ta prostytucja kilka lat temu w Polsce była nieznana. Natomiast teraz coraz częściej zaznacza swoją bytność. Jest inna od prostytucji heteroseksualnej kobiet z tej racji, że mężczyźni nie uważają swojej profesji jako nierząd. Mężczyźni uważają, że są do towarzystwa, chociaż wszystkie czynniki wskazują na co innego.

Są to mężczyźni zwykle do dwudziestu kilku lat, którzy utrzymują kontakty z kobietami w różnym wieku. Towarzyszą kobietom w różnych przyjęciach i oficjalnych spotkaniach, ale również istnieje między nimi rodzaj relacji seksualnej. Określają się mianem „czarny koń”.

2. Prostytucja homoseksualna kobiet i mężczyzn.

Jest zdecydowanie więcej mężczyzn niż kobiet, którzy uprawiają tę formę prostytucji. Po za zakładami karnymi i środowiskami patologicznymi nie ma praktycznie kobiet zajmujących się tym typem prostytucji. Wynika to z profilu osobowościowego kobiet. Kobiety wiążą się emocjonalnie. Związku z tym w przypadku drugiej kobiety ten związek przedmiotowy rzadko wchodzi w grę. W przypadku mężczyzn jest to prostytucja charakterystyczna. Zróżnicowanie mężczyzn uprawiających tego typu prostytucję jest dosyć duże (wiek i status społeczny).

Pierwszym sygnałem wskazującym o skłonnościach do tego typu procederu możemy mówić już u chłopców kilkunastoletnich. Jest to znamienne do tego stopnia, że wyróżnia się podkategorię:

- prostytucja pederastyczna- uprawiana przez chłopców do 16 roku życia.

Osoby zajmujące się prostytucją dłużej lub powyżej tej granicy wieku zaliczają się do osób dorosłych.

3. Prostytucja biseksualna kobiet i mężczyzn.

Płeć klienta nie odgrywa tutaj żadnej roli.

4. Prostytucja tranwestytyczna kobiet i mężczyzn

W Polsce praktycznie nie występuje. Ogranicza się ona do klubów dla homoseksualistów i transwestytów. Ta prostytucja ma charakter homoseksualny. W przypadku nierządu występują preferencje osób tej samej płci, a przebieranie się jest tylko przykrywką.

II. Stosunek do nierządu.

1. Prostytucja zawodowa

Dochody czerpane z nierządu są jedynym źródłem utrzymania.

2. Prostytucja potajemna.

Dochód czerpany z nierządu jest dodatkowym źródłem utrzymania. Te prostytutki nazywa się „cichodajkami” i można je podzielić na kategorie:

a) prostytutki okazjonalne lub okolicznościowe.

Są to kobiety, które uprawiają nierząd w szczególnych sytuacjach (długi, utrata pracy, ciężka choroba, przykre zdarzenie w rodzinie), które zmuszają te kobiety do tego typu decyzji. Ta forma jest często skutkiem dramatycznych wyborów i członkowie rodziny mają też świadomość tego co kobieta robi ( za zgodą męża, wspólne dyskusje)

b) prostytutka urlopowa (weekendowa)

Jest to forma prostytucji, która jest uprawiana przez kobiety w okresach zwiększonego popytu na usługi prostytutek. Ten popyt może dotyczyć okresów wakacyjnych, przedświątecznych i urlopowych. Jej cechą jest to, że nigdy nie jest uprawiana w miejscu zamieszkania. Kobiety wyjeżdżają do miejsc wypoczynku letniego lub zimowego. Czasami jest to forma pod przykrywką czegoś oficjalnego.

III. Podział wewnętrzny.

- aparycja

- umiejętności zawodowe

- poziom inteligencji

Prostytucja kobiet

To jak prostytutki nazywają siebie nawzajem zależy od regionów kraju i jest zmienne.

1. Callgelrs- najmniej liczna grupa, ale najbardziej ekskluzywna. Są to dziewczyny na telefon. Maja one zwykle kilku stałych klientów i tylko z nimi utrzymują kontakty. Klientela jest dość specyficzna, ponieważ następnym klientem może zostać tylko ktoś z polecenia stały klientów. Przeważnie są to biznesmeni, politycy i księża. Są to osoby, którym zależy na dyskrecji, na swobodnych, spokojnych i bezpiecznych kontaktach. Ekwiwalent za te usługi jest inny (kupno mieszkania i opłata czynszu, wypłacanie stałej pensji a kontakty odbywają się okazjonalnie w jej mieszkaniu, wspólny wyjazd, wspólne wakacje, akcje firmy). Tę kategorię tworzą dziewczyny wykształcone, studentki, które jasno określają swoje cele i priorytety.

2. Prostytutki lokalowe- kiedyś stanowiły podstawę. Dzisiaj stanowią mniejszość. Prostytucja z lokali przeniosła się do agencji towarzyskich. Działają samodzielnie i pilnie strzegą swoich rewirów. Każda z nich ma swojego ochraniarza, sutenera, który sprawuje nad nią pieczę. Działają w nocnych lokalach i dyskotekach. Rzadko działają w hotelowych restauracjach.

3. Muzeum- są to prostytutki starsze wiekiem uprawiające nierząd od kilkunastu lat, często karane. Pobierany przez nie ekwiwalent jest symboliczny (posiłek, alkohol, kilka złotych)

4. Boczniaki- są to młode dziewczyny stojące przy drogach reprezentowane przez Rumunki, Bułgarki, Rosjanki, Białorusini i Ukrainki.

Te dziewczyny nie wiedzą w jakim celu przyjeżdżają do Polski lub czynią to świadomie uprawiając prostytucję wcześniej w swoim kraju. Na poboczu stoją dość krótko i trafiają później do agencji towarzyskich, co jest ich celem. Te, które przyjeżdżają do Polski nieświadome kończą „marnie”, ponieważ spłata ciążącego na nich długu przekracza ich możliwości. Każdy sutener uważa, że w nie inwestuje i gwarantuje warunki bytowe. (Dzienny przerób powinien wynosić 16 klientów) Prostytutka nie ma możliwości obsłużenia tylu klientów i z każdym dniem rośnie ich debet, którego spłata jest niemożliwa. Wytrzymują maksymalnie 3 lata, po których mają problemy zdrowotne lub z policją. Bez pieniędzy wracają do kraju i jest to pozytywne zakończenie ich kariery. Część z nich nie jest w stanie wrócić do kraju. Niektóre umierają, inne są zmuszane do nierządu biciem i przemocą. Nawet gdy wiedzą gdzie szukać pomocy, to strach przed konsekwencjami i wstyd przed powrotem do kraju bez pieniędzy zmusza je do trwania w tym co robią.

5. Tirówki- są to dziewczyny, które podróżują lub przebywają odcinek trasy z kierowcami tirów. Są to zazwyczaj młode dziewczyny, które zawierają powierzchowną znajomość kierowcami na parkingu lub terenach przygranicznych. Następnie z innym kierowcą wracają w poprzednie miejsce.

6. Żyleta- są to młode prostytutki, wulgarne, przeważnie narkomanki, które spełniają każde życzenie klienta. Nie cieszą się powodzeniem wśród prostytutek, ponieważ odbierają im mniej wybredną klientelę.

7. Świnki lub lolitki- są to młode dziewczyny w wieku 13- 14 lat, które uprawiają nierząd za specyficzną formę ekwiwalentu (kosmetyki, ubrania, drobny sprzęt elektroniczny)

8. Agentki- dziewczyny pracujące w agencjach towarzyskich. Nie ma przedziału wiekowego.

Młode stanowią specjalną ofertę dla stałych klientów. Oferta w agencjach jest zróżnicowana, zróżnicowane jest też wynagrodzenie prostytutek.

Istnieją jeszcze tzw. Rosówki- działające w melinach i ciemnych pomieszczeniach oraz prostytutki dworcowe.

Prostytucja homoseksualna mężczyzn.

- Książę- Jest to młody chłopak, który utrzymuje kontakty z kilkoma starszymi mężczyznami.

- Omnibus (Puchar przechodni)- Mężczyzna dwudziesto-kilku letni, który uprawia od kilku lat prostytucję i ma swoje doświadczenie. Związku z tym traci swoją młodzieńczą atrakcyjność. Nie może liczyć na stałych klientów, natomiast może być oficjalnym przyjacielem starszego klienta.

- Wędkarz- Są to mężczyźni mający duże doświadczenie. Oni już sami nie wybierają i mogą być wybierani. Za niewielką opłatą godzą się na stosunki seksualne i w związku z tym bardzo ryzykują zarażeniem HIV.

- Joint- Jest to młodzieniec zarażony HIV uprawiający prostytucje na dworcach, podrzędnych lokalach.

Prostytucja męska rozwija się i degraduje taką osobę bardzo szybko. Okres bycia księciem do najniższej kategorii to około kilku lat (16-25). Jest to zjawisko bardzo demoralizujące. Bardzo szybko wprowadza w świat narkomani i przestępczości.

W śród kobiet uprawiających prostytucję układ jest trochę inny. Jeżeli kobiety nie wycofują się po kilku latach działalności, to zaczynają się staczać po równi pochyłej z tym, że trochę dłużej. Jeżeli kobiety zaczynają prostytucję dość wcześnie, to stawiają sobie granicę (jeszcze dwa lata, do 22 lat, dopóki nie kupię sobie mieszkania) Z czasem ta granica się przesuwa. Nie potrafią tych swoich celów zrealizować, ponieważ gotówkę szybko wydają. Ich cele stają fikcją. Nie potrafią myśleć perspektywicznie. Uważają, że ich prosperity będzie trwać wiecznie.

Można powiedzieć, że prostytucja to forma nałogu, to zaburzenie osobowości, destrukcja całej osobowości-nie tylko czynnik ekonomiczny. Kobiety zmieniają się tak bardzo, że powrót do normalnego życia jest niemożliwy.

Etiologia prostytucji

Kwestię tę wyjaśniają dwa kierunki teoretyczne.

I. Teorie biologiczno - psychologiczne.

• Nurt wiążący się z seksualnością prostytutek. Najbardziej znane są teorie zakładające zaburzenia popędu płciowego.

(Elis, Ravel)?Fon. Prostytutki to kobiety o bardzo silnej zmysłowości, czyli nadpobudliwe seksualnie. Preferują urozmaicone kontakty seksualne, bowiem wszelka jednorodność nie gwarantuje satysfakcji.

(Hirszweld)? Fon. Prostytutki to osoby oziębłe płciowo. Ta oziębłość wymaga zróżnicowanych doznań, różnorodności. Prostytutki charakteryzują także tendencje homoseksualne i związku z tym jedynymi osobami, które one mogą obdarzyć uczuciami są kobiety. Natomiast do prostytucji podchodzą bez emocji i traktują ją jak zawód.

• Teoria antropologiczna- stworzył ją (Lambrozo)? Fon.

Jest to jego odpowiednik teorii o urodzonym zbrodniarzu. Odpowiednikiem urodzonego przestępcy jest urodzona prostytutka. Charakteryzuje się ona pewnymi anomaliami wyglądu zewnętrznego (Krępa budowa ciała, czoło niskie, szeroko rozstawione oczodoły, odstające uszy, silnie zarysowana żuchwa, wydatne kości policzkowe, anomalie narządów płciowych). Znamienne są także anomalie osobowościowe. Urodzoną prostytutkę charakteryzuje wzmożony popęd płciowy i zaburzenia osobowości (znieczulica moralna).

• Teoria zaburzenia instynktu monogamicznego u kobiet (Rosta)? Fon.

Kobiety i mężczyzn różnicuje charakter instynktu. Kobiety raczej charakteryzuje instynkt monogamiczny czyli są z natury wierne. Z natury przywiązują się do innej osoby na zasadzie przyjaźni, miłości i są osobami w takich związkach stabilnymi.

Mężczyzn natomiast charakteryzuje instynkt poligamiczny co oznacza, że mężczyzna z natury nie może być wierny (trzeba by go zmusić do zmiany osobowości). Wierni mężczyźni są z socjalizowani lub przywiązani do miejsca.

U niektórych kobiet maże pojawić się zaburzenie instynktu monogamicznego i kobieta reprezentuje typowo męski typ osobowości. Objawić się ono może wcześniej w zamiłowaniu do typowo męskich upodobań czyli form sportu, rozrywki, nałogi (palenie papierosów, picie alkoholu).

• Teoria psychoanalityczna (Helen Deusche)

Przyczyny prostytucji są dwojakiego rodzaju:

1. Kompleks męskości ujawniony przez kobiety czyli nie pogodzenie się z seksualną rolą kobiety (monogamiczność)

2. Prostytucja jest efektem rygorystycznego wychowania preferowanym przez matki, które zwykle przedstawiają życie seksualne w małżeństwie jako dopust Boży i przykry obowiązek. Efektem takiego wychowania jest odrzucenie roli kobiety w związku, ponieważ życie seksualne wiąże się z przykrościami i upokorzeniem. Dziewczyny tak wychowane zaczynają ukierunkowywać swoją orientację na zachowania typowo męskie - chcą być pożądane przez wielu, niecącą mieć stałego partnera.

• Zaburzenia osobowości i traumatyczne wydarzenia z dzieciństwa.

Są badania, które potwierdzają, że u prostytutek występują wyraźne zaburzenia osobowości. Takie badania opublikowali (Sznajder, Storcman)? Fon.

Najbardziej znamienne dla prostytutek są:

- niezdolność panowania nad sobą,

- skłonności histeryczne,

- niedorozwój umysłowy,

- skłonności do alkoholizmu,

- schizofrenia i zaburzenia tego typu,

- zaburzenia psychopatyczne,

- padaczka,

- obniżony krytycyzm.

W tych badaniach pomieszane są czynniki wrodzone (niedorozwój umysłowy), choroby(schizofrenia, padaczka), nabyte (alkoholizm). Alkoholizm jest efektem przyjętego stylu życia, a nie przyczyną takiego życia. Podobnie sprawa się ma z zachowaniami psychopatycznymi.

W Polsce takie badania przeprowadzała Jadwiga Fabian.

Przyczyny prostytucji zawierają się we wczesnej inicjacji seksualnej. W latach 60-tych za przedwczesna inicjację seksualną uważano inicjację przed 17 rokiem życia. Obecnie za taką przyczynę uważa się inicjację przed 13- tym rokiem życia.

Zaburzenia charakteropatyczne czyli na bazie mikro uszkodzeń centralnego układu nerwowego.

- neurotyzm

- prymitywizm umysłowy

- zboczenie popędu seksualnego, który objawia się skłonnościami do zachowań dewiacyjnych (agresywnych, przemocowych)

Badania amerykańskie (Dżenis, Piter Jamo)? Fon.

Przyczyny prostytucji leżą w traumatycznych przeżyciach z dzieciństwa.

Przebadano 100 prostytutek i stwierdzono, że u ponad 80% z nich u podłoża ich zachowań leżały traumatyczne przeżycia z dzieciństwa (zgwałcenia, wykorzystywania seksualne, zmuszania do zabaw o charakterze seksualnym przez osoby dorosłe). Skutkiem takich doświadczeń jest zaniżona samoocena, poczucie winy, poczucie bezwartościowości w roli partnera, zablokowanie uczuciowości wyższych. Efektem tego są zaburzone kontakty mężczyznami. Te badania wyjaśniają dlaczego owe kobiety nigdy nie wychodzą z tego procederu. Dlaczego mając szansę ułożyć sobie życie wracają do uprawiania nierządu.

Te kobiety mają uczucie małej wartości, upokorzenia przez los i nie są w stanie rozwinąć uczuciowości wyższej i funkcjonować w roli partnera. Nawet mając obok siebie osobę, która darzy je uczuciem, one od tego uczucia uciekają. Boją się zaangażować.

Podobne badania były prowadzone w Belgii i Holandii. Na podstawie tych badań stwierdzono, że 80% miało traumatyczne przeżycia płciowego wczesnym dzieciństwie (przed 10-tym rokiem życia) i w sposób istotny rzutowało to na ich osobowości:

- zaburzenia psychopatyczne

- zaburzenia paranoidalne

- skłonności do depresji i histerii

- spaczenie popędu płciowego

II. Teorie społeczno- ekonomiczne.

Zakładają one charakterystyczną prawidłowość.

Zarówno sytuacja dynamicznego rozwoju gospodarczego jak i spadek rozwoju gospodarczego sprzyja rozwojowi prostytucji.

W sytuacji wzrostu gospodarczego prostytucja rozwija w wyniku wzmożonego popytu na tego typu usługi. Wpływa na to specyfika społecznego funkcjonowania. Ludzie skupieni są na karierze zawodowej, a więc moment założenia rodziny odkładany jest w czasie. W związku z tym usługi anonimowe, niezobowiązujące są traktowane jako atrakcyjna forma realizacji potrzeby seksualnej.

W przypadku kryzysu gospodarczego prostytucja rozwija się jako efekt bezrobocia, które dotyka szczególnie kobiety.

Czynnik ekonomiczny można uznać jako jeden z ważniejszych, jeżeli chodzi o motywację uprawiania prostytucji. Są również kobiety, które uważają, że mogą przez to poznawać wielu ciekawych ludzi, mogą realizować swoje potrzeby.

Regulacje prawne prostytucji.

Systemy regulacji prawnych prostytucji

1. System prohibicyjny ( zakaz całkowity uprawiania nierządu)

Ten system obowiązuje jeszcze w niektórych krajach europejskich ( niektóre kantony Szwajcarii, Chiny, Korea, niektóre stany USA). Ten system wymyślono dość dawno i wiązał się on z epidemią chorób wenerycznych. Uważano, że prostytucja była głównym źródłem szerzenia się tych chorób. Uznano, że całkowity zakaz prostytucji będzie efektywnym działaniem. Rozwinęła się prostytucja ukryta, a zachorowalność na choroby weneryczne nie spadła. System ten wprowadził wszechwładzę Policji. Od podejrzeń Policjanta zależało czy kobieta będzie oskarżona o uprawianie nierządu. Karane były prostytutki, a nie klienci.

W Szwecji istnieje prohibicja, ale karani są klienci, a nie prostytutki.

2. System reglamentacyjny (przełom XVIII/XIXw.)

Zezwolono na uprawianie prostytucji wyłącznie w domach publicznych. Prostytutki miały karty zdrowia, w których musiałą być aktualna adnotacja o stanie zdrowia. Jeżeli nie był aktualny wpis można było odebrać koncesję na prowadzenie takiego domu.

Takie rozwiązanie wiązało się z mieszczańską mentalnością. Uznano, że dojrzewanie biologiczne wyprzedza dojrzewanie społeczne (moment zawarcia małżeństwa), a więc prostytucji nie należy zakazywać i ją usankcjonować z pewnymi ograniczeniami zdrowotnymi. Taka forma prostytucji wiązała się z wyzyskiem ( większość zarobionych pieniędzy zabierał właściciel domu). Nie udało się wyeliminować prostytucji ukrytej, która integralną formą tego systemu. Nie spadłą zachorowalność na choroby weneryczne. Aktualne badania nie wpływały na to zjawisko, ponieważ przewidziano zbyt długi czas między tymi badaniami (6 miesięcy). Rozwinął się handel żywym towarem. Każdy właściciel zabiegał o maksymalną atrakcyjność w swoim domu. Sprowadzał kobiety niezdemoralizowane tzw. „świeża krew”. W związku z tym dochodziło do porwań kobiet samotnie podróżujących, podróżujących czasami wywożono je za granicę. Europejki były atrakcyjnością w krajach południowych. Aby ograniczyć tę formę przestępczości wprowadzono modyfikację tego systemu zwaną systemem Bremeńskim.

Polegał on na tym, że zakazano prowadzenia domów publicznych, natomiast prostytutkom wyznaczono dzielnicę w mieście (getto) Pozostałość po tym systemie to San Pouli w Hamburgu. Pozwalano wykupić lub wynająć dom prostytutkom, który same prowadziły i mogły tam przyjmować klientów. Nie mogły z nimi zamieszkiwać dzieci, nie mogli mieszkać mężczyźni. Prostytutki mogły zatrudniać pomoc w wieku powyżej 35 roku życia, które musiały opuścić dzielnicę przed godz. 20-tą. Było to kosztowne, ponieważ wiązało się z zmianą charakteru zamieszkania pewnych dzielnic. Prostytutki nie mogły uprawiać nierządu w innych dzielnicach.

3. System neoreglamentacyjny (XIX/XX w.)

Polegał na tym, że całkowicie zrezygnowano z prowadzenia domów publicznych, natomiast prostytutką wydawano licencję. Tą licencją były tzw. „ czarne książeczki”. Oprócz danych personalnych musiał być dwa razy w miesiącu wpis od lekarza. Takie rozwiązanie przetrwało jeszcze w Hiszpanii i Portugalii. W Polsce istniało do 1952r. Mankamentem tego systemu jest to, że prostytutka wpisana do rejestru jest na całe życie naznaczona. Pozytywne w tym systemie jest to, że prostytutki mają możliwość zrzeszania się, tworzenia związków zawodowych.

4. System abolicjonistyczny

Polega on na tym, że prostytucja nie podlega ewidencjonowaniu, ani karaniu, natomiast ścigane są przestępstwa tzw. eksploatacji prostytucji.

ONZ w 1949r. przyjęła Konwencję w sprawie „Zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji”

Konwencja ta w 1 art. nakłada na państwa ratyfikujące tę Konwencję obowiązek zaprzestania jakichkolwiek form ewidencjonowania prostytucji, karania oraz jej eksploatowania, co wiąże się z likwidacją domów publicznych.

Art. 16 tej Konwencji nakłada na państwa obowiązek prowadzenia działalności profilaktycznej i resocjalizacyjnej. Polska tę Konwencję ratyfikowała w 1952r. Sankcjami za nieprzestrzeganie tej konwencji może być napiętnowanie danego państwa na forum ONZ.

Polska zaprzestała ewidencji prostytucji i ostro sankcjonuje przestępstwa eksploatacji prostytucji. (Wszelkie dyskusje na temat legalizacji domów publicznych nie mają sensu, ponieważ Polska naruszyłaby tę konwencję).

Agencje towarzyskie działają jako legalne różnego rodzaju instytucje ( lokale rozrywkowe, przedsiębiorstwa wielobranżowe). Odprowadzają podatki od swojej działalności, ale nie od prostytucji, ponieważ państwo nie może na nie nałożyć podatku. Państwo nie może wystąpić w roli sutenera.

Dyskusja na temat możliwości zrzeszania się prostytutek jest paradoksalna, ponieważ żadna z prostytutek nie wypracuje sobie emerytury. Musiałaby być inna regulacja prawna i odprowadzanie comiesięczne składek. Żadnej prostytutce nie zależy na tym, żeby była ewidencjonowana.

W tym systemie karane są trzy przestępstwa eksploatacji prostytucji:

- stręczycielstwo

- sutenerstwo

- kuplerstwo

- oraz handel żywym towarem

Stręczycielstwo jest to zmuszanie innej osoby poprzez stosowanie przemocy, gróźb szantażu lub podstępu do uprawiania prostytucji. Jest zagrożone (1-10 lat) pozbawienia wolności. To przestępstwo można także popełnić wobec prostytutki, która chce się wycofać.

Sutenerstwo czyli czerpanie zysków z nierządu. Zagrożone jest karą do 3 lat pozbawienia wolności. Jest to obrzydliwy proceder, ponieważ sutener nie daje niczego w zamian ( nie gwarantuje ochrony, pomocy, lokalu, tylko zabiera zarobek). Wcześniej rozróżniano sutenera i alfonsa, który gwarantował ochronę, pomoc i przyjaźń prostytutce. prostytutce chwili obecnej takiego rozróżnienia już nie ma.

Kuplerstwo jest to czerpanie korzyści w związku z ułatwianiem cudzego nierządu. Jest zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności. Jest przestępstwem najtrudniejszym do udowodnienia, ponieważ trzeba udowodnić, że ktoś mając świadomość, że inna osoba uprawia nierząd czerpie z tego korzyść ( wynajęcie prostytutce mieszkania i uzgodnienie taksy od ilości przyjmowanych klientów, pobieranie przez taksówkarza dodatkowej opłaty za każdego przywiezionego klienta). Jeżeli przestępstwo jest popełnione wobec osoby nieletniej kara zwyżkuje do ( 1-10 lat) pozbawienia wolności.

Handel żywym towarem- (1-10 lat) pozbawienia wolności. Zwabianie i wywożenie za granicę osoby w celu uprawiania nierządu.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi dlaczego kobiety decydują się na tego typu profesję. Każda z nich ma świadomość, że to jest czasowe zajęcie, a to niczego nie zmienia. Niezależnie od tego w jakim momencie prostytutka wychodzi z biznesu i jak kończy się jej aktywność to pozostawia ona istotne ślady w ich psychice.

W Polsce istnieją dwie instytucje zajmujące się profilaktyką i pomocą prostytutkom.

1. „Lastrada”- udziela pomocy kobietom, które w sposób dla siebie nieoczekiwany znalazły się za granicą i zostały zmuszone do uprawiania prostytucji lub w Polsce. Jest instytucją cywilną. Jej siedziba mieści się w każdym większym mieście, a centrum w Warszawie.

2. Stowarzyszenie im. Marii Niepokalanej na rzecz pomocy dziewczętom i kobietom. Nieoficjalnie nazywają siebie „Magdalenkami”.

Obie instytucje działają na zasadzie wolontariatu i prowadza pracę „streetwokerów”, czyli docierają do prostytutek w miejscu ich działania. Oferują pomoc, ale każda osoba musi sama zdecydować, czy chce z tej pomocy skorzystać. Pomoc nie jest nachalna ( zostawiają nr telefonu, informację jaką pomoc prawną, lokalową proponują) Każda z tych organizacji posiada swoje schroniska. Ich adresy i dane personalne pracowników są utajone z powodu zagrożenia ze strony sutenerów i przestępczości zorganizowanej.

Patologie społeczne wykład nr 4

SAMOBÓJSTWA 13.01.2006r.

Sytuacja samobójcza określana jest mianem sytuacji suicydalnej. Czynniki, które sprzyjają samobójstwu są czynnikami suicydogennymi(La suicid- samobójstwo)

Samobójstwo jest to każdy zgon wynikły z autoagresywnego (uświadomionego lub afektywnego zachowania człowieka) nastawionego na unicestwienie swojej psychofizycznej struktury. Jego działania zdeterminowane są endogennymi (wewnętrznymi) i egzogennymi (zewnętrznymi) czynnikami kształtującymi tzw. Sytuację suicydogenną postrzeganą w taki sposób, że niweczy ona naturalna skłonność do samozachowania.

Ta definicja zawiera kilka istotnych wskaźników, które pozwolą rozpoznać czyn i odróżnić go od np. tylko i wyłącznie autoagresyjnego zachowania, które nastawione jest na fizyczne uszkodzenie struktury, a nie psychofizycznej i rzadko kiedy noszą znamiona całkowitego unicestwienia.

1. Samobójstwo to śmiertelny skutek wynikły z autoagresywnego zachowania człowieka.

2. Zachowanie to może mieć charakter emocjonalny lub motywowany. (Do zamachu samobójczego może dojść w sytuacji związanej z gwałtownymi przeżyciami emocjonalnymi, a więc coś, co dzieje się nagle, co jednostka nie planuje, co burzy jej strukturę świadomości i chęć życia, utrata kogoś najbliższego. Nie ma hierarchii takich zachowań ( Dla dziecka- słaba ocena, dla dorosłego- zawiedziona miłość, utrata pracy) Nie można powiedzieć, że ktoś popełnia samobójstwo z błahego powodu, ponieważ dla tej osoby to była konkretna sytuacja, która nagle zburzyła jej istotę funkcjonowania.

Czynniki motywowane (Życie dla tych osób jest udręką. To, co mają wokół siebie to pasmo nieszczęść i jedynym dla nich rozwiązaniem jest śmierć. Dla wielu tych osób świadomość, że mogą same zakończyć życie jest formą pociechy. Do takiej decyzji się dorasta przez wiele miesięcy. Najpierw jest ona kołem ratunkowym, później zaczyna się planowanie). Między tymi dwoma rodzajami samobójstw jest wyraźna różnica. Te, które są emocjonalne mają inny charakter, inny przebieg. Te, które są motywowane, nie są manifestacją.. Wybrany sposób na zakończenie życia nie daje szansy na przeżycie.

3. Samobójstwo zdeterminowane jest czynnikami sytuacji w jakiej znajduje się samobójca. (Różne okoliczności, których nie można usystematyzować).

4. Istotne jest indywidualne postrzeganie sytuacji.

5. Indywidualne postrzeganie zależne jest od typu układu nerwowego, doświadczenia osobistego, systemu wartości i innych czynników. (Od tego zależy czy zawód miłosny jest przeżyciem, które mija po kilku tygodniach, a dla innych jest powodem odebrania sobie życia).

Definicję, która bierze pod uwagę zamiar i skutek stworzył ZIBARGO. Chciał wykazać, że samobójstwa dokonane i niedokonane wynikają nie z nieudolności sprawcy tylko z faktycznego zamiaru. Stwierdził, że niektóre samobójstwa miały przynieść skutek śmiertelny i taki faktycznie spowodowały inne zaś do tego rozwiązania nie doprowadziły. Niektóre samobójstwa miały być nieudane i ten skutek osiągnęły. Inne zaś doprowadziły do śmierci.

A więc czasami tylko zbieg okoliczności, szczególna sytuacja powoduje, że zamach samobójczy przybiera nie ten obrót, którego spodziewał się sprawca.

Odnosząc się do aspektów historycznych można powiedzieć, że samobójstwo nigdy w dziejach ludzkości nie było jednoznacznie oceniane. (w kryteriach pozytywnych lub negatywnych)

W starożytności, w niektórych plemionach samobójstwo było niedopuszczalne. (Masajowie uważali, że samobójstwo jest tchórzostwem. Osobę, której udało się uratować samobójcę wynagradzano. Natomiast osoba popełniająca samobójstwo-znacząca w plemieniu nie miała prawa do godnego pochówku. W innych plemionach południowo-amerykańskich samobójstwo było honorowym wyjściem z sytuacji infami, jeżeli czyn był zagrożony śmiercią lub wygnaniem. Przysługiwało wtedy normalne pochowanie i jego imię nie było okryte hańbą.

Samobójstwa rytualne to np. rytuał SATI wykonywany w Indiach. Jest to śmierć żony na grobie męża. Ten rytuał w XIX w. uznano za barbarzyński i zakazano w całych Indiach. Natomiast w latach 80-tych jeszcze zdarzały się takie przypadki. (W niektórych regionach to, co należało do zmarłego traktuje się jako jego własność i powinien zabrać ze sobą wszystko co kochał). Ten rytuał nie był przymusowy. Kobieta mogła odmówić zgody na samobójczą śmierć, ale wiązało się to ze śmiercią obywatelską i musiała odejść. Uważano, że wdowa może przynieść nieszczęście na całą społeczność.

Inną formą rytuału samobójstwa była śmierć starców w plemionach germańskich. Człowiek, który z racji swojego wieku czuł, że może być ciężarem dla swoich bliskich podejmując taką decyzję nigdy nie zostawał sam. W otoczeniu swoich bliskich, którzy szanowali jego decyzję mógł zjeść swój ostatni posiłek i się pożegnać. Przeważnie było to rzucenie się ze skały do morza.

W starożytnej Grecji stosunek do samobójstwa był zróżnicowany. Sokrates, Platon i Arystoteles odrzucali możliwość samobójstwa, uważali, że jest to akt tchórzostwa. Epikur natomiast uważał, że samobójstwo może być ucieczką przed cierpieniem, wyjściem z beznadziejnej sytuacji.

Cynicy uważali życie za pasmo zabaw i przyjemności. Jeżeli życie przestawało cieszyć należało je zakończyć. Hołubili samobójstwo.

Według prawa greckiego samobójcy nie można było pochować w miejscach tradycyjnych na cmentarzyskach. Odcinano samobójcy rękę i chowano ją w innym miejscu, żeby ją odizolować od reszty ciała.

W Rzymie poglądy były bardziej liberalne. Uważano, że samobójstwo mogło być wyjściem honorowym oprócz żołnierzy legionów. Żołnierze popełniający samobójstwo traktowani byli jak dezerterzy. Gdyby im się próba samobójcza nie udała to czekała ich śmierć. Natomiast ówczesne prawo rzymskie przewidywało samobójstwo dla skazanych na śmierć żołnierzom. Wtedy ich testament był przestrzegany i to przestrzeganie było nadzorowane przez państwo. W przeciwnym razie wszystkie jego dobra konfiskowano i zacierano po nim ślady.

W początkowej fazie chrześcijaństwa wspierano zjawisko ascezy. Samobójstwo jako skrajna forma ascezy, która miała przybliżyć człowieka do Boga było traktowane jako naturalna droga. Trwało to do momentu, kiedy w Europie pojawiły się sekty i próbowały z śmierci samobójczej uczynić rytuał.

Pierwszą sektą, która zmieniła obraz śmierci samobójczej była sekta Donatystów. Głosili oni pogardę dla życia. W związku z tym zasłynęli jako uczestnicy zbiorowych aktów samobójczych. Rzucali się z wysokich skał w przepaść i czynili to całymi grupami. Osoby dorosłe razem z dziećmi.

W XVII w. powstała sekta Raskolnikow związana z kościołem prawosławnym. Jej przedstawiciele zakopywali się żywcem lub dokonywali samospalenia.

W XVIII w. w Europie środkowej w Rumunii i Bułgarii powstała sekta Skopców, którzy popełniali samobójstwa przez głodzenie się lub zakażanie ran.

Zachowania sekty Donatystów i ich zwolenników w średniowieczu spowodowały, że dwaj wielcy chrześcijańscy filozofowie jednogłośnie odnieśli się negatywnie do aktu samobójstwa.

Św. Tomasz z Akwinu uważał, że życie człowieka jest własnością Boga i człowiek nie może zmieniać jego wyroków ingerować w jego plany, co do istnienia człowieka.

Dla św. Augustyna samobójstwo to, to samo, co zabójstwo, czyli złamanie przykazania nie zabijaj.

Tak rygorystyczne poglądy, które reprezentowali filozofowie kościoła katolickiego wpłynęły na kary dla samobójców.

W wszystkich krajach europejskich począwszy od V w. zaczęły się pojawiać w prawodawstwie kary dla samobójców zarówno dla tych, którzy popełnili je skutecznie jak i dla tych, którzy usiłowali je popełnić.

W Francji karą dla samobójców było bezczeszczenie zwłok (ćwiartowano lub włóczono za powozem po całym mieście i wyrzucano na śmietnisku) oraz konfiskata dóbr samobójcy. Obowiązywało także niszczenie wszelkich śladów po samobójcy (dom burzono, drzewa rosnące wokół domu wycinano, całą ziemię należącą do niego orano- była przeklęta, nie można było jej kupić). Rodzina opuszczała miejsce zamieszkania- była obciążona klątwą.

W Szwajcarii zwłoki samobójcy ćwiartowano i rozrzucano na cztery strony świata.

W Anglii zwłoki nabijano na pal i wystawiano na widok publiczny. Po tygodniu zwłoki wyrzucano po za obręb miasta.

Niedoszłych samobójców wtrącano do więzienia i pozbawiano wszelkich dóbr materialnych

Te praktyki zaniknęły dopiero pod koniec XVIII w.

W tej chwili obowiązujące rozwiązania, które przyjął Sobór Watykański II dotyczący samobójców traktują kwestie te bardziej liberalnie pozostawiając zasadność pochówku w sumieniu księdza, który ma tego dokonać. Stanowisko kościoła jest jednoznaczne- samobójstwo jest niedozwolone, ale sytuacja cierpienia (nieuleczalna choroba, tortury) łagodzą wymiar śmierci samobójczej. W kwestii szacunku do samobójcy Kościół odszedł od stanowiska, że nie można pochować samobójcy zgodnie z ceremoniałem katolickim. Prawo polskie także odeszło od karania samobójców (kodeks z 1932r. przewidywał kary). Jedynie podżeganie i pomoc w samobójstwie jest karalne (od 6m. do 5 lat) W stosunku do żołnierzy służby czynnej reguły te nie obowiązują. Samobójstwo traktuje się jak dezercję.

KLASYFIKACJA SAMOBÓJSTW

Klasyfikacja wg. DURKHEIMA

1. Samobójstwo egoistyczne. Jest to samobójstwo wynikające z byt słabej integracji jednostki z grupą. Są to samobójstwa osób tzw. samotnych w tłumie. (Osoby, które obracają się w śród znajomych, znajomych tak naprawdę są bardzo samotne. Nie mają osoby najbliższej. Więź z rodziną jest pozorowana).

2. Samobójstwa altruistyczne. Wynikają z byt silnej integracji jednostki z grupą. Wynikają z podporządkowania się pewnym oczekiwaniom (rytuał SATI, HARAKIRI samospalenie mnichów buddyjskich)

3. Samobójstwa anomijne. Są przejawem zakłóconego ładu społecznego (klęska żywiołowa, zwrot w strukturach władzy, gwałtowny wzrost lub upadek gospodarczy) Te sytuacje wywołują dezorganizację społeczną. Ten rodzaj samobójstw jest związany z taką sytuacją.

Nie ma tutaj żadnych reguł. Upadek gospodarczy- rosnąca bieda, bezrobocie, pauperyzacja społeczeństwa. Wzrost gospodarczy- człowiek nie umie określić granicy tego, czego by chciał mieć i także znajduje się w sytuacji beznadziejnej.

4. Samobójstwa fatalistyczne. Popełniane są przez osoby, które określają swoją sytuację jako sytuację bez wyjścia. Mogą to być samobójstwa osób nieuleczalnie chorych, byłych więźniów systemów totalitarnych, które poddawane były torturom. Do tej kategorii zalicza się również zbiorowe samobójstwa popełniane przez członków niektórych sekt, ale samobójstwa zbiorowe niektórych sekt zawierają elementy altruistyczne, a więc zaliczenie do tej kategorii nie musi być jednoznaczne. Niekiedy dramatyczne samobójstwa członków sekt są wyrazem przywiązania do przywódcy i robi się coś, co on nakazuje, co jest ucieczką przed „czymś”. Czasami jednak zachowania są irracjonalne, ponieważ sekcie nic nie zagrażało. Okazuje się, że ofiary były przymuszane do samobójstwa.(W tych czynach zawierają się cechy samobójstw anomijnych i fatalistycznych)

Klasyfikacja z punktu widzenia etyki chrześcijańskiej.

I. Samobójstwo bezpośrednie. Jest ono przez Kościół niedopuszczalne, ponieważ jest to świadome i dobrowolne pozbawienie się życia. Zadanie sobie śmierci jest celem działania człowieka.

A. Ze względu na sposób zachowania samobójcy:

- czynne- to dokonany zamach (z użyciem broni palnej, trucizna, broń palna). Forma, która musi być wyraźnie przedsięwzięta przez dana osobę.

- bierna- zaniechanie. Dana osoba podejmuje głodówkę, odmawia poddania się procedurze medycznej, która przedłużyłaby życie. (Eutanazja jest wykluczona)

B. Ze względu na cel.

1. Samobójstwo z rezygnacji. Osoba chce uwolnić się od cierpienia (obojętnie czy moralne, czy fizyczne)

2. Samobójstwo z poświęcenia. Jest czynione dla jakiegoś celu. (Według etyki chrześcijańskiej nawet gdy cel jest pozytywny, to droga do niego jest negatywna, czyli dyskwalifikuje się pozytywność tego celu.)

II. Samobójstwa pośrednie. Jest to samobójstwo, w którym śmierć nie jest bezpośrednim celem działania danej osoby. Jest ona jedynie pośrednią konsekwencją tego działania. (Nie chodzi o unicestwienie siebie, ale o życie innej osoby)

Wyróżniamy dwie postacie:

1. Ofiarowanie życia (miłość do ojczyzny)

2. Samobójstwo z narażeniem życia.

- narażenie się śmierć niechybną

- narażenie się na śmierć prawdopodobną

Spontaniczne ratowanie cudzego życia lub w wykonywaniu obowiązków.

Z wszystkich kategorii wyłącza się zachowania, które wynikają z wypełniania rozkazu lub działań wojennych.

Klasyfikacja wg. SZAWARSKIEGO

1. Samobójstwo ewidentne to świadome i dobrowolne spowodowanie własnej śmierci, ale wyłącznie ze względu na własną osobę (Aby zachować szacunek do samego siebie)

2. Samobójstwo dla dobra innych uczynione z poczucia z obowiązku. Samobójstwo jest jedyną droga do osiągnięcia celu.

3. Samobójstwo, które jest warunkiem uratowania innego człowieka. Względy moralne są najważniejsze. Człowiek wybiera własną śmierć, żeby ratować kogoś innego.

4. Samobójstwo popełnione w obliczu nieodwołalnego zagrożenia śmiercią. (Nieuleczalna choroba, tortury)

5. Samobójstwo, którego przyczyną jest wierność i przywiązanie oraz wyrzeczenie się siebie dla innego człowieka.

6. Samobójstwo jako akt protestu politycznego.

7. Samobójstwo z pobudek patriotycznych.

8. Samobójstwo jako skutek choroby psychicznej.

(W literaturze spotyka się jeszcze określenia samobójstw zbiorowych, emocjonalnych i symbolicznych-wynik choroby psychicznej)

Kształtowanie się intencji samobójczych

1. Proces ten obejmuje gesty samobójcze, groźby, demonstracje o niewielkim zagrożeniu śmiercią. (Są to działania, które wskazują na wyraźnie zachwiany stan emocjonalny. Są to deklaracje, ostrzenia, próby zmiany swojej sytuacji) Może to być sygnał ostrzegawczy, którego nie można bagatelizować.

2. Próby samobójcze ambiwalentne, kiedy szansa tragicznego zakończenia jest prawdopodobna. Są to manifestacje. Próby samobójcze, które mają być sygnałem dla otoczenia. Jest to wołanie o pomoc samobójcy (Krzyk rozpaczy). Jeżeli ten moment zostanie zbagatelizowany, to pojawi się trzecia sytuacja.

3. Potencjalnie śmiertelne próby, których szansa przeżycia jest znikoma.

Kształtuje się model:

- samobójstwo wyobrażone- szansa, że zawsze mogę to zrobić, zawsze jest wyjście z sytuacji

- samobójstwo upragnione- osoba czuje się tak, że nie ma możliwości, żeby zmienić swoje postępowanie, wszystko, co otacza daną osobę traci sens.

- samobójstwo usiłowane- podejmuje się próbę w celu zasygnalizowania otoczeniu, że coś jest nie tak.

- samobójstwo dokonane.

Ten model sprawdza się prawie w każdym przypadku samobójstwa motywowanego.

SAMOBÓJSTWA NIESPECYFICZNE

Są to czyny, które z punktu widzenia pobudek formalnych samobójstwem nie mogą być jednak zawierają elementy, które je do tego czynu zbliżają.

I. Zabójstwo i samobójstwo. (Samobójstwo we dwoje)

Jest to tzw. Samobójstwo partnerskie albo małżeńskie Forma zabójstwa i samobójstwa łączą się z sobą. (Jedno z partnerów dokonuje zabójstwa partnera potem dokonuje samobójstwa) Jest to sytuacja, w której osoba inicjująca akt werbalnie jest osobą posesywnie traktującą innych (uważa, że partner i dzieci są jego własnością) Jeżeli dopada ją kryzys, to musi on być rozwiązany przez całą rodzinę.

Dramatyczną odmianą tego samobójstwa i zabójstwa jest samobójstwo rodzinne. W tym przypadku samobójstwa popełnia tylko jedna osoba, która jest sprawcą zabójstwa pozostałych członków rodziny. Kwestię kwalifikacji prawnej zabójstwa osłabia fakt, że pozostali członkowie rodziny godzili się lub byli świadomi skutków tego czynu. Zwykle u podłoża takich zabójstw i samobójstw leżą zaburzenia osobowościowe sprawcy tzn. tego, który podejmuje decyzję za całą rodzinę. Zwykle jest to poczucie małej wartości. Taka osoba czuje się nieprzydatna i odtrącona. Nie czuje możliwości wyjścia z tej sytuacji. Jest nieodporna na frustrację. Zachowania agresywne przenosi na innych.

II. Eutanazja. Wyróżniamy kilka form eutanazji:

1. Eutanazja z zaniechania. Chory decyduje o tym, że nie będzie przyjmował leków podtrzymujących życie i to przybliża jego śmierć.

2. Eutanazja bierna. Na prośbę chorego rezygnuje się z procedur medycznych, które mają podtrzymywać jego życie.

3. Eutanazja pośrednia. Choremu zostaje podany lek, ale w dawce śmiertelnej.

4. Eutanazja aktywna. Osoba chora zostaje pozbawiona życia poprzez podanie substancji trującej.

Zazwyczaj eutanazja kojarzy się z prośbą, działaniem na prośbę osoby chorej, która oczekuje, że dawkowany wcześniej lek zostanie podany w dawce większej powodującej śmierć. Natomiast czasami jest to decyzja samej osoby zainteresowanej, która nikogo nie wtajemnicza w swoje zamiary. Czasami zakańcza życie konkretna substancja, której działanie ujawnia się podczas sekcji zwłok.

Argumentem przeciw eutanazji jest stwierdzenie, że eutanazja nie jest aktem humanitarnym, bowiem współczesna medycyna dysponuje takimi środkami, które mogą życie człowiekowi przedłużać i unicestwiać ból. A więc śmierć nie musi się wiązać z cierpieniem fizycznym. Przytacza się argumenty opieki periatywnej dotyczące godnego umierania, które nie pozwalają na przyjęcie takiego rozwiązania, jakim jest eutanazja.

Według etyków chrześcijańskich eutanazji nie wolno łączyć z autonomią człowieka czyli wolną wolą, możliwością samostanowienia.

Etycy uważają, że człowiek śmiertelnie chory czasami ulega pewnemu zaburzeniu świadomości. Ból może niszczyć tą samoświadomość i decyzja jest powodowana chwilą. Związku z tym nie ma możliwości, żeby człowiek sam decydował o tym czy jest to właściwy moment na zakończenie życia. Uważa się, że człowiek zdrowy psychicznie pragnie żyć wbrew wszystkiemu, nawet wtedy, gdy fizycznie cierpi. A więc ludzie, którzy domagają się eutanazji, to są ludzie, którzy mają zaburzenia psychiczne i ich zdanie nie powinno być brane pod uwagę.

Wolniewicz- filozof.

Kielanowski- reprezentuje postawę medyczną.

Eutanazja jest sposobem na godne zakończenie życia, jeżeli te ostatnie chwile związane ze szczególną udręką, cierpieniem. Jeżeli człowiek traci nadzieję na wyleczenie, to jest to sposób na godne pożegnanie się z życiem.

Drugi argument, to dyskusja z doktryną chrześcijańską. W doktrynie chrześcijańskiej mówi się, ze życie człowieka, to dzieło Boga i nie wolno go zakończyć. W związku z tym filozofowie zadają pytanie czy wolno to życie przedłużać. Czy nie powinna być zakazana transplantacja, działania, które wyraźnie ingerują w człowieka.

Następny argument podnoszony przez filozofów, to prawdopodobieństwo, że eutanazja może być wykonywana wbrew woli, że będą z tego tytułu nadużycia. Nie można wykluczyć takiej sytuacji, ale nie może być ona argumentem przeciw.

Inny argument to argument kwestionujący opiekę periatywną, jej niezakłóconą skuteczność, są bowiem takie choroby w czasie których ból mija wraz ze śmiercią i nie pomagają żadne dostępne środki. W takiej sytuacji, kiedy ostatnie chwile życia człowieka wiążą się tylko z cierpieniem, z oczekiwaniem silniejszego ataku bólu i jest to ból przekraczający możliwość zniesienia go, to dlaczego odbierać mu ostatnią możliwość zadecydowania o zakończeniu życia.

III. Samobójstwo z obcej ręki. Jest to samobójstwo, które dokonuje się poprzez działanie osoby drugiej. W związku z tym inscenizuje lub prowokuje sytuację, w której musi dojść do interwencji Policji, służb specjalnych, wojska.(Dokonuje napadu i bierze zakładnika) Nie chodzi tutaj o osiągnięcia celu, tylko o poniesienie śmierci. Czasami są to samobójcy, którzy odpowiedzialnością za swój czyn chcą obarczyć inne osoby. Jest to samobójstwo z elementem sadystycznym. Kwalifikację tego czynu można określić na podstawie wcześniejszych zachowań. (Próby wcześniejszych samobójstw, sygnalizacja takich zdarzeń)

Statystyka:

Najczęstszą formą popełniania samobójstw jest powieszenie i rzucenie się z wysokości. Sa sposobami pewnymi i nie pojawiają się jako manifestacji. Z drugiej strony te dwie formy są najczęściej używane jako pozorowanie samobójstwa.

78% samobójców przez powieszenie-mężczyźni, kobiet jest zdecydowanie mniej.

U kobiet najczęściej zdarza się przedawkowanie lekarstw lub zatrucie gazem. Mężczyzn w ten sposób umierających jest połowę mniej.

Najrzadziej zdarza się samospalenie i porażenie prądem.

Podcinanie żył jest próbą samobójczą i rzadko kiedy powoduje skutek śmiertelny (Bardziej chodzi o efekt wizualny)

Najwięcej samobójstw popełniły osoby o ustabilizowanym stanie cywilnym (żonaci i mężatki). Następnie kawalerowie i panny, dalej osoby żyjące w nieformalnych związkach i na końcu osoby, których stan cywilny gwałtownie się zmienił (wdowcy, wdowy, rozwiedzeni, rozwiedzione)

PRZYCZYNY I MOTYWY

Motywy:

1. Utrata poczucia sensu życia. Są to samobójstwa, które popełnione zostały na skutek niezaspokojonych potrzeb życiowych, zarówno psychicznych jak i fizycznych.

• Najbardziej traumatyczne są niezaspokojone potrzeby bezpieczeństwa co może wynikać z lęku przed utratą sprawności fizycznej.

• Niezaspokojona potrzeba miłości.

• Niezaspokojona potrzeba szacunku (urażona godność osobista, narażenie na szwank honoru)

• Niezaspokojona potrzeba samorealizacji (Nieadekwatnie stawiane cele-brak możliwości zrealizowania czegoś, co dłuższy czas absorbowało daną osobę i zakończyło się fiaskiem)

• Zakłócone relacje interpersonalne (konflikty, kryzys małżeński, zdrada) Utrata wiary w Boga, w człowieka (życzliwość, współdziałanie)

II. Zaburzenia psychiczne

Odchylenia od normy psychicznej.

Wyróżniamy:

- zaburzenia typu psychopatycznego

- zaburzenia typu neurotycznego

- schizofrenia

- choroba alkoholowa (depresja alkoholowa- patologiczna zazdrość, zaburzenia somatyczne, utrata sensu życia)

- lęk przed bezsilnością, poczucie winy

- samotność

W wśród młodych ludzi (do 17 roku życia) za motywy uważa się:

- osamotnienie- brak możliwości nawiązywania przyjaźni, zachowanie rówieśników (ośmieszające, odtrącające)

- zawiedziona miłość

- choroba somatyczna

- załamanie psychiczne na skutek niepowodzeń szkolnych

- poczucie bezsensu życia- brak perspektyw na znalezienie pracy, usamodzielnienie się

- brak odwagi do rozpoczęcia życia po dramatycznym wypadku (paraliż)

Otoczenie i osoby najbliższe mogą śmierć samobójczą sprowokować lub się do niej przyczynić.

Postawy społeczne, które sprzyjają samobójstwom

1. Postawa tabuizująca- polega na przemilczaniu kwestii samobójstwa (zachowanie, które sugeruje samobójstwo jest przemilczane i ukrywane przez najbliższych, ponieważ może przynieść wstyd i być wyśmiane0

2. Postawa obojętna - pozostawieniu suicydenta samemu sobie. (wynika z wygodnictwa, nieznajomości danej osoby)

3. Postawa odtrącająca. Wiąże się z tym, że uważa się dana osoba da sobie radę (udawanie, chce wzbudzić litość lub wymóc pomoc)

4. Postawa wyszydzająca. Jest to postawa zabójcza (złośliwe komentarze, podkreślanie słabości charakteru, po nieudanej próbie podkreślanie nieudacznictwa)

5. Postawa podżegająca

6. Postawa natarczywa. Polega na nachalnym zainteresowaniu, na wałkowaniu tego samego tematu, podejrzliwe kontrolowanie. Umacnia to samobójcę w swoim przedsięwzięciu.

SYNDROM SAMOBÓJCY wg. Ringera

Odnosi się do samobójstw motywowanych.

Pojawiające się kolejne zwiastuny i etapy prowadzące do samobójstwa:

1. Zawężenie sytuacyjne. Samobójca nie widzi rozwiązania sytuacji problemowej, w której się znalazła. Nie potrafi uzyskać pomocy od innych osób (poczucie osamotnienia, bagatelizowanie problemu przez innych, co prowadzi to poczucia bezradności)

2. Zawężenie dynamiczne. Osoba przeżywa silne stany depresyjne, nastawiona jest pesymistyczne, obniża się nastrój, izoluje się od osób najbliższych.

3. Zawężenie stosunków międzyludzkich. Wyraźnie izoluje się od ludzi i nie próbuje tego tłumaczyć. Relacje są powierzchowne i nie dotyczą spraw ważnych.

4. Zawężenie świata wartości. Następuje rezygnacja z zainteresowań, pasji, pogarsza się stan zdrowia fizycznego. Wysyła sygnały związane z porządkowaniem swojego życia.

5. Napięcie ujawniające się w zachowaniach agresywnych. Na zewnątrz agresja jest już niemożliwa i jednostka kieruje tę agresję na siebie. Czasami można zaobserwować sygnały, kiedy nieracjonalne są wybuchy złości.

6. Fantazje samobójcze. Osoba zaczyna fantazjować na temat swojej śmierci. (Reguluje płatności, rozdysponowuje swój majątek, nawiązuje ponownie zerwane kontakty, sprawia wrażenie, że dochodzi do zdrowia) Tymczasem jest to forma pożegnania się.

-Pojawiają się wyobrażenia o własnej śmierci (czy ktoś będzie cierpiał, czy ktoś będzie żałował)

- Wyobrażenia o konkretnych planach samobójczych. Formułuje się treść listu pożegnalnego. Wybiera się technikę samounicestwienia. Zostawia się ostatnie dyspozycje, instrukcje.

- Dokonanie aktu samobójczego.

PATOLOGIA - ćwiczenia

Dr Małgorzata Kowalczyk-Jamnicka

Literatura:

1. A. Podgórecki „Zagadnienia patologii społecznej”

2. A. Siemaszko „Granice tolerancji”

3. A. Gawerle „Patologia społeczna”

4. U. Świętochowicz „Patologie współczesnej cywilizacji”

5. B. Urban „Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży”

6. J. Turner „Struktura teorii socjologicznej”

7. A. Siemaszko „Socjologiczne teorie przestępczości”

8. B. Urban „Problemy współczesnej patologii społecznej”

9. E. Bielicki „Wybrane problemy patologii przy stosowaniu społecznej i pedagogicznej resocjalizacji” (cz. I)

10. B. Chołys „Samobójstwo przypadek czy konieczność”

11. H. Machel „Psychospołeczne uwarunkowania zjawisk dewiacyjnych”

PODSTAWOWE POJĘCIA

Problem społeczny - nazywamy serię zjawisk powiązanych ze sobą lub nie, które występują w skali masowej i budzą niepokój opinii publicznej. Ich źródłem są procesy transformacji społecznej, politycznej, sytuacji gospodarczo - ekonomicznej oraz dysfunkcji podstawowych struktur społecznych (rodzina, grupa rówieśnicza) oraz pojawienie się nowego elementu w życiu społecznym

Rodzaje problemów społecznych:

• związane z cyklem życia jednostki np. bezrobocie, przestępczość młodocianych

• związane z zachowaniami odchylonymi od normy np. alkoholizm, narkomania, przestępczość, ubóstwo

• problemy związane z organizacją społeczności lokalnych np. mniejszości narodowe

• związane ze stosunkami międzynarodowymi np. terroryzm

Sposoby rozwiązywania problemów społecznych:

1. inżynieria społeczna - działania wymierzone w skutek, mają charakter bardziej kosmetyczny, brak diagnozy przyczyn

2. reorganizacja społeczna - działania poprzedzone diagnozą przyczyn, mają charakter długofalowy, ich wprowadzenie ogranicza w sposób zasadniczy zasięg danego problemu (wiążą się z profilaktyka) np. programy profilaktyczne

Proces społeczny - zjawiska zachodzące w osobowości człowieka, w grupie społecznej, zbiorowości i całym społeczeństwie, które mają charakter wyłącznie społeczny. Współwystępowanie procesów społecznych z procesami psychicznymi, ekonomicznymi, religijnymi, politycznymi nazywamy procesami zachodzącymi w społeczeństwie.

Kategorie procesów:

1. Procesy intrapersonalne - wewnątrz osobowości - samowychowanie, samokontrola

2. Procesy interpersonalne np. wychowawcze, współpraca

3. Procesy między jednostką a grupą. Mogą być na 2 poziomach:

1. na poziomie relacji indywidualnych między jednostką a członkami grupy

2. na poziomie oficjalnym między jednostką a strukturą oficjalną grupy

4. Procesy między dwiema grupami

1. poziom indywidualny

2. poziom oficjalny

3. poziom globalny

Kontrola społeczna - to system mechanizmów, które mają zapobiegać pojawieniu się zachowań niepożądanych społecznie.

Można podzielić na:

1. Zewnętrzną - nieformalna (grupa sąsiadów, rówieśników, kościół)

- formalna np. policja, sądy, szkoła

Dewiacja społeczna - każde zachowanie odbiegające od norm przyjętych w społeczeństwie:

1. negatywna - te zachowania, które stanowią niedopełnienie norm powinności np. norma prawna, religijna, dekalog

2. pozytywna - jest to przekroczenie norm z obszaru maksymalizmu moralnego np. honorowy krwiodawca, wolontariusz

Kryteria klasyfikacji dewiacji negatywnych:

1. Kryterium normatywne - dewiacją jest to, co stanowi niedopełnienie norm moralnych, prawnych, religijnych i innych np. ustawa antyaborcyjna

2. Kryterium oczekiwań społecznych - dewiacją negatywną jest tylko takie zachowanie, które większość społeczeństwa postrzega w kategoriach negatywnych

3. Kryterium reakcji społecznej - przestają obowiązywać wszystkie kryteria, jest to, co denerwuje człowieka

Patologia społeczna - nazywamy zachowania działające destrukcyjnie na społeczeństwo a przy tym niezgodne z wartościami danego kręgu kulturowego. Cechy: patologiczne mogą być tylko zachowania, może mieć charakter jednostkowy.

Destrukcja - działanie niszczycielskie jak również sam zamiar

TEORIA ANOMII ROBERTA K. MERTONA

UKŁAD SPOŁECZNY

/ \

struktura społeczna struktura kulturowa

/ \

Cele = środki

/ > (wyznaczniki działania)

(dążenie do bogactwa <

bycia kimś, dążenie do

władzy; kapitalizm)

/

cele autoteliczne

(rozwój duchowy, zbawienie)

• równowaga celów i środków (=) np.USA; społeczeństwo modelowe, idealne

• dominacja celów nad przestrzeganiem norm (>), społeczeństwa anarchistyczne; cel uświęca środki, wszystkie chwyty są dozwolone

• przestrzeganie środków jest ważniejsze niż cele (<) np. państwo Kuba czy Korea.

EGALITARNA TEORIA SUKCESU głosi, że:

• każdy człowiek ma równą szansę na sukces,

• porażki powinny być tylko chwilowym potknięciem,

• jeśli rezygnuje się z osiągnięcia sukcesu to ponosi się autentyczną porażkę i jest to wyłącznie osobista wina.

System kapitalistyczny robi z ludzi idiotów, ale Merton opowiadał się za kapitalizmem!

ANOMIA - stan, rezultat pewnej dezintegracji w obrębie kultury, struktury społecznej lub wzajemnie pomiędzy nimi.

Dla systemu społecznego dewiacje niekoniecznie są bardziej dysfunkcyjne niż funkcjonalny jest dlań konformizm. Zachowanie dewiacyjne stanowi oczekiwany rezultat pewnych napięć w strukturach; społecznej i kulturowej. Zachowanie dewiacyjne jest normalne w tym sensie, że stanowi normalne, to jest oczekiwane i poniekąd racjonalne działanie.

STRUKTURA SPOŁECZNA to zorganizowany zespół społecznych zależności, w które uwikłani są w różny sposób członkowie społeczeństwa lub grupy.

STRUKTURA KULTUROWA to zespół kierujących zachowaniem wartości normatywnych, wspólnych członkom określonego społeczeństwa czy grupy.

O ile cele kulturowe informują członków danego społeczeństwa, do czego należy zmierzać, o tyle usankcjonowane środki (normy instytucjonalne)określają sposoby postępowania uznane za dopuszczalne w realizacji tych celów. We właściwie funkcjonującym społeczeństwie cele kulturowe i instytucjonalne środki służące do ich realizacji są harmonijnie ze sobą powiązane.

Merton wyróżniał dwa idealne typy społeczeństwa:

-społeczeństwo, w którym cele są ważniejsze niż wiodące do nich środki, „wszystkie chwyty są dozwolone”, cel kulturowy staje się tak ważny, że uświęca wszelkie sposoby jego realizacji;

-społeczeństwo, w którym cele kulturowe stają się nie istotne, wyparte ze świadomości zbiorowej, liczy się natomiast ścisłe przestrzeganie rytuałów; społeczeństwo to można określić jako tradycyjne lub „święte”, odznacza się ono na ogół neofobią.

PRZEWODNIA MYŚL TEORII ANOMII : brak równowagi między postrzeganą istotnością celów i środków kulturowych sprzyja „chodzeniu na skróty”, sięganiu po nie aprobowane, nieinstytucjonalne (nielegalne) środki.

TYPY ADAPTACJI JEDNOSTEK:

KONFORMIZM - polega na akceptacji zarówno celów kulturowych, jak i zinstytucjonalizowanych środków służących do ich realizacji; reakcje konformistyczne są i muszą być dominujące, by system społeczny mógł właściwie funkcjonować.

INNOWACJA - polega na dążeniu do osiągnięcia kulturowo usankcjonowanych celów, jednakże przy wykorzystaniu nieinstytucjonalnych (zabronionych, nieetycznych) środków.

Typy innowaji:

• białe kołnierzyki (white-collar) naruszenia prawa dokonywane przez biznesmenów, korupcja...(Baksik, Gąsioroski)

• czyści przestępcy

• niedostępne, mało popularne środki

skłonność do innowacji będzie się pojawiać zawsze tam, gdzie struktura kulturowa kładzie nadmierny nacisk na jakikolwiek rodzaj sukcesu1

RYTUALIZM - polega na odrzuceniu celów wyznaczonych przez kulturę przy jednoczesnej(nadmiernej nawet)akceptacji środków instytucjonalnych, czyli nom postępowania (zachowanie urzędnicze). Jest to ograniczenie aspiracji lub nawet całkowita rezygnacja z celów sukcesu; osoba taka nie będzie się wychylać ani ryzykować. Adaptacja ta jest charakterystyczna dla ludzi bojących się wyzwań, którym nie mogą sprostać; rytualizm jest rodzajem społecznej mimikry.

WYCOFANIE - polega na odrzuceniu zarówno celów wyznaczanych prze kulturę, jak i instytucjonalnych środków służących do realizacji tych celów; to np. narkomani, psychotycy, alkoholicy, włóczędzy itp.; najbardziej drastyczną formą wycofania jest samobójstwo.

BUNT - polega na odrzuceniu zarówno dotychczasowych celów kulturowych, jak i zinstytucjonalizowanych środków służących do ich realizacji przy jednoczesnym dążeniu do wprowadzenia nowych celów kulturowych i nowych norm instytucjonalnych. Bunt ma charakter grupowy! Wyróżnia się: renegata (łamie solidarność społeczną, pacyfikuje formy buntu, dba o swój interes; resymentalistę (mowi ciągle „to się nie uda!”, tępi działania, czepia się, narzeka, dba również o swój interes.

Zachowania dewiacyjne mogą być rozpatrywane jako symptomy rozprężenia miedzy kulturowo określonymi aspiracjami a społecznie wytyczonymi drogami ich realizacji. Dewiacje są to indywidualne sposoby przystosowania, sklasyfikowane na podstawie akceptacji lub odrzuceniu dwu wymienionych kluczowych elementów struktury społecznej. --> [Author:H]

Ograniczone kwantum dewiacji może wpływać na żywotność i sprawność społeczeństwa w dwojaki sposób- jako zawór bezpieczeństwa zapobiegający kumulacji napięć i jako sygnał ostrzegawczy o defekcie w organizacji społecznej.

DEZORGANIZACJA SPOŁECZNA

Oznacza stan zakłócenia porządku społecznego, społecznej równowagi. Obejmuje takie zjawiska jak zmiana społeczna, nierównomierny rozwój kultury, nieprzystosowanie, dysharmonia, konflikt.

TEORIA R. FARISA

Dezorganizacja społeczna jest to zakłócenie interpersonalnych związków funkcjonalnych w stopniu, który uniemożliwia wykonywanie akceptowanych zadań grupy; charakterystyczne objawy to:

- spadek autorytetu grup pierwotnych (rodziny itp.),

- niedopełnianie funkcji rodzicielskich i innych,

- zanikanie elementów sakralnych,

- jednostka ma dążyć do sukcesu, liczy się siła przebicia,

- pojawia się „wyścig szczurów”,

- usprawiedliwianie własnego prawa do wolności, dążenie do tej wolności wszelkimi sposobami naruszając normy innych,

- wzrost zachowań hedonistycznych, dbanie o uciechy i przyjemności własne,

- bariery językowe, środowiskowe; tworzenie dzielnic elitarnych, klas majątkowych,

- wzajemna nieufność, obłuda i fałsz,

- wyjazdy młodych do innych państw, poszukiwanie ziemi obiecanej (towarzyszy temu niepokój),

- wzrost przestępczości grup osób nieletnich, wzrost brutalności.

DEZORGANIZACJA PSYCHICZNA to popadanie w uzależnienia, demoralizacja, tendencje samobójcze, stresy...; przyczyną jest przekształcanie się grup homogenicznych w heterogeniczne;

• grupa homogeniczna to grupa gdzie kazdej roli przypisany jest cel, status i sposób działania;

• grupa heterogeniczna - w niej przypisuje się danej roli cel, ale nieokreślone są sposoby jego realizacji (jednostka ma możliwość działania na własną rękę).

KONCEPCJA SPOŁECZEŃSTWA DYNAMICZNEGO ( M. Elliott, F. Merrill)

• brak jasnego określenia społecznych ról,

• zakłócenia w systemie gratyfikacji,

• konflikt kulturowy,

• niezgodność między oczekiwaniami związanymi z rolą a możliwościami spełnienia,

• spadanie kanonów, bardzo ważnych wartości (wartość życia ludzkiego zostaje zminimalizowana).

ROLE DEWIACJI:

• czynnik sprzyjający zmianom - motor zmian społecznych,

• sygnał ostrzegawczy, że coś zaczyna nie grać w społeczeństwie,

• utrzymywanie stagnacji, zapobieganie zmianom.

TEORIE SPOŁECZEŃSTWA, A KONCEPCJE DEWIACJI

Niektórzy autorzy traktują bunt jako element dalekosiężnej strategii zmiany. Jego niska bezpośrednia efektywność, a częstokroć wręcz wzrost represji i deprywacji po nim następujący, sprawiają, że zwykło się przypisywać tego typu ruchom charakter patologiczny, desperacki lub przynajmniej irracjonalny. Zwolennicy teorii zmiany przez konflikt traktują rozruchy jako ważny element w procesie zmierzającym do redystrybucji władzy lub przynajmniej wpływów. Owy model buntu składa się z następujących elementów:

1. WYZWANIE - otwarta i dramatyczna prezentacja roszczeń, gwałtowne oskarżenie, strajk itp.; wzrost częstotliwości i natężenia tego typu zachowań ujawnia,

2. KONFLIKT - wzrost napięcia i rywalizacji między stronami, nie dający się regulować tradycyjnymi mechanizmami kontroli społecznej i powoduje,

3. KRYZYS - postrzeżenie sytuacji jako dostatecznie napiętej, aby niezbędne było podjęcie jakiegoś działania; jeśli ośrodek dysponujący możliwością podejmowania decyzji skłania się w kierunku rozwiązań demokratycznych następuje,

4. KONFRONTACJA - wzrost zainteresowania faktyczną sytuacją protestującej grupy, uznanie przez ośrodek decyzyjny prawomocności przynajmniej niektórych żądań lub oskarżeń; następuje,

5. KOMUNIKACJA - bezpośrednie negocjacje między protestującą grupą a przedstawicielami ośrodka decyzyjnego,

6. KOMPROMIS - strona protestująca umyślnie zawyżała swoje żądania, aby w stadium ostatecznego ustalania rozwiązania móc częściowo z nich zrezygnować,

7. ZMIANA - osiągnięcie przez protestujących przynajmniej niektórych celów.

Jest to model zmiany przez konflikt, w określonych, nie zawsze spełnionych, warunkach.

Lewis Coser zwrócił uwagę na możliwość pozytywnej roli konfliktów w procesach postępu społecznego i wyróżnił :

• konflikt realistyczny, który dotyczy jakichś konkretnych celów ( jak opisane wyżej),

• konflikt nierealistyczny, w którym nie wchodzą w grę ściśle sprecyzowane cele.

Z kolei Smesler wyróżnia takie dwa typy konfliktów w zależności od tego, czy dotyczą norm czy wartości:

• konflikt normatywny (realistyczny) jest probą przywrócenia, ochrony, zmiany lub wprowadzenia określonych norm; ogranicza się do konkretnego elementu w danym systemie, nie dotycząc jego podstaw-może być zatem łatwo kontrolowany,

• konflikt wartości dotyczy systemu wartości lub ideologii-strony koncentrują się na chęci przywrócenia, ochrony, zmiany lub wprowadzenia systemu wartości danej grupy; dotyczy on zatem symbolicznych lub ideologicznych podstaw istnienia danej grupy, polega na ścieraniu się kontrideologii.

Według Maxa Webera decydującą rolę (czynnik wytyczający kierunek zmian historycznych) odgrywa jednostka obdarzona cechami przywódcy charyzmatycznego. Stan ten nie ma cech trwałości, niezwykła pasja ruchu charyzmatycznego jedynie w wyjątkowych wypadkach trwa dłużej niż przez jedno pokolenie. Nieuchronnie charyzma staje się zrutynizowana-zostaje zreintegrowana ze strukturą społeczeństwa w znacznie mniej radykalnej postaci. Społeczeństwo po wybuchu entuzjazmu wywołanego pojawieniem się lidera charyzmatycznego, nie jest już tym samym społeczeństwem. Lider ten obdarzony jest cechami uznanymi za pozytywne, ponadludzkie, niezwykłe, odgrywa rolę siły napędowej zmiany przez swą zdolność, bądź przypisaną mu siłę, do transcendencji własnej epoki, własnej grupy czy też wreszcie wewnętrznych lub zewnętrznych mechanizmów kontroli społecznej.

SPOŁECZEŃSTWO KONFLIKTOWE

Składa się z wielu grup (różne cele i wartości); między tymi grupami występują silne konflikty o charakterze ekonomiczno-politycznym; pojawia się bardzo silnie zaznaczona walka o władzę; prawo nie chroni interesów społecznych, a chroni interesy rządzących; prawo więc nie jest powszechnie akceptowane; celem prawa jest ochrona osób rządzących przed działaniami innych struktur politycznych (by maksymalnie utrzymać władzę); przestępstwo i dewiacja są produktem systemu; naznaczeniu ulegają ci, którzy w danej chwili ulegają władzy; prawo jest narzędziem przymusu państwowego i ma na celu maksymalnie długie utrzymanie aktualnego stanu.

W tym społeczeństwie mieści się Polska.

Wedle Loflanda „dewiacja jest nazwą gry opartej na konflikcie, w której jednostka lub luźno zorganizowane niewielkie grupy, dysponujące małą siłą, wywołują poczucie zagrożenia u dobrze zorganizowanych, licznych grup[...]dysponujących znaczną siłą.

Definicja określonych czynów lub osób jako dewiacyjnych jest relatywna, ale nie w tym sensie, że zależy od różnych norm kulturowych, ale że zależy od rozmiaru i organizacji strony, która wywołuje poczucie zagrożenia, jej politycznej i ekonomicznej siły w stosunku do siły strony odczuwającej lęk, jak i stopnia tego lęku. Stopień lęku odczuwalnego przez opinię publiczną może być manipulowany- m. in. za pośrednictwem środków masowego przekazu-przez grupy wyposażone we władzę, w zależności od tego czy utrzymanie określonych grup dewiacyjnych jest dla nich korzystne czy też nie.

SPOŁECZEŃSTWO RÓWNOWAGI ( KONSENSUALNE )

Jest to społeczeństwo o trwałej, stabilnej i dobrej organizacji. Prawo jest odbiciem zbiorowej woli obywateli, którzy zgadzają się ze sobą co do podstawowych wartości. Prawo chroni wszystkich obywateli, zapewnia utrzymanie porządku i hierarchii wartości. Przestępca jest o jednostka, która odrzuca elementy systemu (bądź ujawnia zaburzenia osobowościowe).

Funkcjonuje tu stabilny układ, nie ma gwałtownych zmian.

DEWIACJA występuje tu jako :

• wskaźnik spoistości grupy

• wyznacza jej granice

• weryfikuje zasadność norm.

51

---