9. Rozumowanie złożone (wieloetapowe):

Rozumowanie - proces myślowy polegający na uznaniu za prawdziwe danego przekonania lub zdania na mocy innego przekonania lub zdania uznanego za prawdziwe już uprzednio.

Rozumowanie zakłada dwa typy związków:

• związki logiczne (implikacje, prawa logiczne, interferencja),

• związki pozalogiczne (treściowo-rzeczowe, psychologiczne).

Rozumowanie zakładające, że istnieje kilka wniosków: 1 wniosek finalny (całego rozumowania), pozostałe traktuje się jako wnioski pośrednie poszczególnych podrozumowań.

Rozumowanie złożone zakłada proces dowodzenia, wyjaśniania i rozstrzygania:

- dowodzenie: (zadanie: „udowodnij, że 'p'”)

[pojęcie dowodu- dowód jest ciągiem zdań takim, że ostatnie zdanie w tym ciągu jest zdaniem dowodzonym i konsekwencją zdań wcześniej (apodyktycznie lub hipotetycznie) przyjętych za prawdziwe (wynika z nich)]

- progresywne - wyprowadzenie zdania do udowodnienia z przesłanek

- regresywne (analityczne) - z czegoś ogólnego wyprowadzamy przesłanki

Rodzaje dowodów:

• zwykły, wynikający z definicji,

• założeniowy, wynika z działań logicznych,

• analityczny, gdzie tezę ogólną rozbieramy na czynniki proste

• indukcyjny

- wyjaśnianie: (pytanie typu „dlaczego?”)

• uniwersalizacja (na podstawie pojedynczego faktu wyjaśniamy całe zjawisko)

• interpretacja humanistyczna (pokrewieństwo czegoś nowego z czymś, co znamy)

- rozstrzyganie: („rozstrzygnij 'p lub -p'”)

- teoretyczne - empiryczne (testowanie),
- weryfikacja - falsyfikacja.

1